Jak upiec chleb - ebook

Wstęp

Witaj! Bardzo mi miło, że zdecydowałeś/aś się na zakup mojego poradnika o pieczeniu chleba wraz z 20-toma różnorodnymi i sprawdzonymi przepisami. Znajdziesz tu przepisy z użyciem zakwasu, drożdży świeżych, suszonych, ale również przepisy z zastosowaniem np. sody. Dowiesz się wszystkiego, co jest niezbędne do zrobienia zakwasu żytniego oraz zaczynu, aby móc piec doskonałe chleby w swoim domowym zaciszu.

Poniższy poradnik świetnie sprawdzi się zarówno dla osób, które jeszcze nigdy nie upiekły swojego pierwszego chleba, a bardzo by chciały, jak i też dla osób, które mają za sobą kilkanaście, czy kilkadziesiąt udanych bochenków. Może, któryś z przepisów zainspiruje Cię i sprawi, że odkryjesz nowe smaki?

Wszystkie przepisy, które zawarłam w tej książce, są przepisami sprawdzonymi przeze mnie. Jedne z nich częściej, inne zaś rzadziej, ale każdy z nich raz na jakiś czas gości w moim domu.

Od którego przepisu zacząć piec chleb?

Jeżeli właśnie rozpoczynasz swoją przygodę z pieczeniem chleba i za chwilę upieczesz swój pierwszy w życiu bochenek — bardzo Ci gratuluję! Wierzę w Ciebie i w to, że przed Tobą czas świetnej przygody, jaką jest frajda z samodzielnie upieczonego chleba.

Bez względu na to, który z poniższych przepisów zdecydujesz się użyć jako pierwszy — pamiętaj, że najważniejszy krok jest już za Tobą. Teraz usiądź wygodnie, przeczytaj na początek przede wszystkim „Warto wiedzieć”. Znajdziesz tu wiele rad i wskazówek, o których wcześniej mogłeś/aś nie słyszeć, a które zdecydowanie sprawią, że nabierzesz pewności w swoich działaniach podczas pieczenia chleba.

Powiem Ci, że ja swój pierwszy chleb upiekłam… tak naprawdę, to bardzo dawno temu z przepisu mojej Mamy. Był to chleb pszenny z kminkiem, który smakiem i zapachem przypomina mi dzieciństwo oraz beztroskie lata w domu rodzinnym. Moja Mama jest Mistrzem w pieczeniu pieczywa (oraz ogólnie w gotowaniu), to właśnie od Niej po dziś dzień wciąż uczę się i doskonalę swoje umiejętności kulinarne. Wydaje mi się, że mój mąż i dwoje dzieci raczej doceniają, niż ubolewają, kiedy spędzam „trochę” czasu w kuchni.

Osobiście uwielbiam wszystkie chleby z dodatkami ziaren, suszonych pomidorów, oliwek oraz ziół. Lubię zarówno te przepisy, które pozwalają upiec chleb w ok. półtorej godziny od wymieszania składników, jak i te, na których efekt trzeba czekać czasem i ponad dobę.

Ciekawa jestem, jakiego rodzaju przepisy na chleb Tobie spodobają się najbardziej?

Mam nadzieję, że zapał i entuzjazm, sięgają u Ciebie już powoli zenitu! To działamy!

Na pierwszy czy jeden z pierwszych przepisów na chleb doskonały — wybierz taki, który najbardziej do Ciebie „mówi”. Czyli taki, który jest dla Ciebie napisany jasno i przejrzyście. Taki, który trafia w Twoje smaki już samymi składnikami.

A przede wszystkim — wczytaj się dokładnie w czas, jaki należy poświęcić na przygotowanie konkretnego bochenka chleba. Nie decyduj się na upieczenie chleba na zakwasie, chcąc zjeść go za 3 godziny i nie mając zakwasu. Jeżeli zależy Ci na szybkim efekcie, zdecydowanie wybierz przepis z użyciem drożdży suszonych. W miarę upływu czasu, z całą pewnością znajdziesz swoje ulubione, sprawdzone przepisy.

Pamiętaj również o tym, że przepisy zawarte w tym poradniku są przepisami sprawdzonymi przeze mnie, własnoręcznie upieczonym i zjedzonymi, ale nie jedynymi, jakie istnieją.

Zachęcam Cię po zapoznaniu się z moimi przepisami, ale także do własnych eksperymentów. To tylko i aż chleb, odkrywając nowe smaki, nie ryzykujesz zbyt wiele, a zdecydowanie możesz zyskać przepisy, które przez lata będą obecne w Twoim domu.

Jeżeli masz już za sobą próby pieczenia chleba i wychodzi Ci to świetnie, również serdecznie zapraszam Cię do zapoznania się z poniższymi przepisami. Mam ogromną nadzieję, że znajdziesz tu nowe smaki. Trzymam kciuki! Do dzieła!Zakwas żytni

Chleb upieczony na zakwasie wyhodowanym samodzielnie przez siebie ma niepowtarzalny smak, konsystencję oraz zapach. Warto mieć go pod ręką w kuchni, jeżeli lubisz piec chleb, nawet raz na jakiś czas. Zakwas to inaczej tzw. dzikie drożdże, które z powodzeniem możesz długo przechowywać bez regularnego pieczenia. Jak to zrobić? Wszystko wyjaśniam w podrozdziale dotyczącego przechowywania zakwasu. Do wypieku chleba na zakwasie nie potrzebujesz ani drożdży świeżych, ani suszonych. Użyj ich tylko wtedy, gdy zależy Ci na czasie i spieszysz się. Chleb na samym zakwasie bez drożdży wyrasta kilka godzin dłużej, czasem całą noc niż z dodatkiem drożdży świeżych lub suszonych. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza zaczynając swoją przygodę z wypiekiem domowego chleba.

Wyhodowanie zakwasu żytniego zajmuje około 5 — 6 dni, ale spokojnie, nie jest to bardzo pracochłonne zajęcie. Raczej po prostu rozłożone w czasie dlatego, jeżeli jesteś osobą zapracowaną — spokojnie dasz sobie radę. A swój pierwszy chleb na zakwasie wyhodowanym przez siebie będziesz mógł/mogła upiec już 6 dnia. Jego smak, zapach oraz konsystencję z pewnością zapamiętasz na długo.

Składniki na zakwas:

• pół szklanki mąki żytniej razowej typ 2000

• pół szklanki letniej przegotowanej wody

• słoik o pojemności min. 1 litra (wyparzony, suchy)

• drewniana łyżka

Wykonanie

Dzień 1:

Do litrowego słoika wsyp pół szklanki mąki żytniej razowej typ 2000, dolej pół szklanki letniej przegotowanej wody. Możesz też użyć wody mineralnej lub źródlanej i będzie ok. Dokładnie wymieszaj, aż do uzyskania konsystencji gęstej śmietany.

Jeżeli konsystencja zakwasu będzie zbyt luźna, to dosyp odrobinę mąki.

Jeżeli z kolei będzie ona zbyt gęsta, dolej wody. Ważne jest, aby trzymać proporcje, tzn. że mąki i wody powinny być dodawane takie same ilości.

Przykryj słoik ściereczką lub gazą, ewentualnie zakrętką, ale nie szczelnie! Do wnętrza słoika, aby zakwas mógł „pracować”, musi dochodzić powietrze. Odstaw na kuchenny blat, np. blisko kuchenki czy grzejnika, aby temperatura wynosiła ok. 23—27 stopni C. Nie musisz tej temperatury dokładnie mierzyć. Ważne jest to, aby po prostu było ciepło. Unikaj przeciągu. Zakwas mieszaj drewnianą łyżką. Nie używaj metalowej, bo zakwas może wchodzić w niekorzystne dla naszego zdrowia reakcję w połączeniu z metalem.

Dzień 2:

Po 24 godzinach będą widoczne pęcherzyki powietrza. Dosyp pół szklanki mąki żytniej razowej typ 2000, dolej pół szklanki letniej przegotowanej wody. Dokładnie wymieszaj.

Odstaw z powrotem na kuchenny blat. Pamiętaj o wskazówkach z dnia pierwszego. Przede wszystkim nie przykrywaj szczelnie słoika!

Dzień 3, 4, 5:

Każdego kolejnego dnia całą procedurę powtarzaj, pamiętaj o zachowaniu proporcji mąki i wody — cały czas muszą być takie same.

Dla przypomnienia:

• pół szklanki mąki żytniej razowej typ 2000

• pół szklanki letniej przegotowanej wody (może być również źródlana lub mineralna).

Dzień 3:

Tego dnia zauważysz, że zakwas wyraźnie zwiększył swoją objętość i zmienił także zapach na bardziej kwaśny oraz kolor.

Zauważysz również większą ilość pęcherzyków powietrza. Jest to bardzo dobry znak, oznaczający, że zakwas pracuje i dojrzewa. Czasem może się zdarzyć, że zapach zakwasu będzie przypominał Ci zapach acetonu, ale nie jest to oznaką zepsucia.

Ważne! Jeżeli tego dnia nie zauważysz pęcherzyków powietrza na swoim zakwasie, przestaw go po prostu w cieplejsze miejsce.

Dzień 4:

Zakwas „pracuje”, czyli dojrzewa każdego dnia. Dlatego codziennie będzie miał trochę inny zapach oraz kolor — jest to normalne.

Dopóki zakwas nie spleśnieje lub jeżeli nie znajdziesz na jego powierzchni warstwy czerwonej, lub czarnej wody — oznacza to, że z Twoim zakwasem jest wszystko w porządku.

Dzień 5:

Tego dnia zaobserwujesz największą zmianę w kolorze zakwasu — z szarego zrobi się jasnobrązowy. Pojawią się także liczne pęcherzyki powietrza, odczujesz również zmianę w zapachu. Jeżeli dzisiaj nie zaobserwujesz jednak większej ilości pęcherzyków — spokojnie. Może się tak zdarzyć, jeżeli Twój zakwas „pracował” bardzo intensywnie od samego początku. Mógł po prostu zwolnić piątego dnia — ale nadal jest z nim wszystko w porządku. Kontynuuj jego dokarmianie z zachowaniem proporcji podanych w przepisie.

Dzień 6:

Tego dnia poczujesz zapach przyjemnie lekko kwaśny. Zakwas jest już dojrzały, stabilny i tego dnia możesz już bez problemu upiec swój pierwszy chleb na zakwasie żytnim!

W dalszej części poradnika znajdziesz prosty przepis na pyszny chlebek — idealny na pierwsze przygody z własnym zakwasem „pszenno — żytni na zakwasie”.

Dokarmianie zakwasu

Czynność tę wykonuj po każdym użyciu zakwasu. Zasada jest bardzo prosta — tyle zakwasu ile zużyjesz do wypieczenia chleba, tą samą ilością musisz go dokarmić mąką żytnią razową typ 2000 i letnią, przegotowaną wodą. Podczas dokarmiania zakwasu, zachowaj równe proporcje pomiędzy mąką a wodą. Musi być ich po tyle samo.

Przechowywanie zakwasu

W lodówce

Jeżeli nie planujesz pieczenia chleba przez kilka dni, możesz spokojnie umieścić słoik z zakwasem w lodówce. Ważne, aby słoik nie został szczelnie zakręcony. Przykryj go gazą, ściereczką lub kawałkiem ręcznika papierowego. W tej formie zakwas może stać w lodówce 7—10 dni. Po tym czasie należy zakwas wyjąć już z lodówki, najlepiej około 1—2 godzin przed planowanym pieczeniem chleba. Ważne, aby zakwas nabrał temperatury otoczenia. Im zakwas jest starszy, tym mniej czasu potrzebuje, aby zacząć pracować.

Suszenie zakwasu

W przypadku gdy planujesz dłuższą przerwę w pieczeniu, zakwas warto ususzyć. Możesz to zrobić na dwa sposoby:

1. Rozsmaruj cienką warstwę około 50—60 g aktywnego zakwasu na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Zostaw na blacie w kuchni do jego całkowitego wyschnięcia. Potrwa to kilka dni, w zależności od temperatury, jaką masz w domu.

2. Rozsmarowaną cienką warstwę 50—60 g aktywnego zakwasu, na blasze wyłożonej papierem do pieczenia włóż do piekarnika nagrzanego do temp. 25—30 stopni C i susz przez około 2—3 godziny. Temperatura nie może być wyższa niż 30 stopni C, ponieważ zakwas nie będzie już w stanie aktywować się w przyszłości.

Ususzony zakwas w formie suszonych płatków przechowuj w szczelnie zamkniętym słoiku.

Aby go aktywować, do słoika z ususzonymi płatkami zakwasu, dodaj tyle ciepłej i przegotowanej wody o temperaturze ok. 30 stopni C, żeby powstała gęsta papka. Gdy zauważysz po kilku lub kilkunastu godzinach, że zakwas pracuje (zauważysz bąbelki), możesz zacząć go dokarmiać.

Zakwasem warto się dzielić

Dobry zakwas to skarb, dlatego warto dzielić się nim z pasjonatami pieczenia chlebów. Możesz odłożyć np. 100 g swojego zakwasu, przełożyć do słoiczka lub torebki foliowej strunowej, szczelnie zamykanej i podarować komuś, kto również ma zamiar piec chleb z użyciem zakwasu.Zaczyn

Zaczyn jest to mieszanina mąki, wody i odrobiny drożdży w postaci wyhodowanego zakwasu. Dzięki niemu Twój chleb dłużej zachowa świeżość po upieczeniu oraz nabierze przyjemnego smaku i zapachu.

Zaczyn należy poddać procesowi fermentacji, który trwa od 8 do 16 godzin.

Przepis na zaczyn

Składniki:

• 60 g gotowego zakwasu żytniego

• 60 g mąki żytniej typ 2000

• 60 ml letniej przegotowanej wody

• słoik o poj. 1 l (wyparzony, suchy)

• drewniana łyżka

Wykonanie

Wszystkie składniki umieść w słoiku o pojemności 1 litra i dokładnie wymieszaj do całkowitego ich połączenia się. Uzyskasz konsystencję średnio gęstej papki. Odstaw na minimum 8 godzin w ciepłe miejsce np. na blacie w kuchni. Po upływie tego czasu możesz już upiec chleb, w którego przepisie znajduje się zaczyn. Szczegóły i wskazówki znajdziesz w jednym z poniższych przepisów.Warto wiedzieć

• Każdy z podanych przepisów możesz w dowolny sposób zmieniać, ulepszać i doskonalić pod swój smak. Do tego celu używaj różnego rodzaju mąk, ziaren oraz innych dodatków.

• 400—500 g mąki to idealna ilość do formy o wymiarach mniej więcej 32—34 cm długości na 8—10 cm szerokości.

• W przypadku gdy nie masz ani zakwasu, ani drożdży świeżych czy suszonych — skorzystaj z przepisu, w którym znajduje się soda lub proszek do pieczenia.

• W podanych przeze mnie przepisach drożdży świeżych możesz używać zamiennie z drożdżami suszonymi.

7 g drożdży suszonych = 30 g drożdży świeżych.

• Drożdże świeże zawsze najpierw umieść w niewielkiej miseczce, wsyp do niej łyżeczkę mąki, łyżeczkę cukru i wlej ok. 80—100 ml ciepłej wody lub mleka, dokładnie wymieszaj, a następnie odstaw do wyrośnięcia, chyba że w przepisie wyraźnie zostanie przedstawiony inny sposób. Jeżeli będzie to Twój pierwszy raz z tzw. rozczynem — dobrze jest miseczkę, w której wymieszasz drożdże z powyższymi składnikami, umieścić w np. głębokim talerzu. Chodzi o to, że taki rozczyn szybko rośnie i może się zdarzyć, że wykipi Ci z miseczki. Aby mieć mniej sprzątania — polecam głęboki talerz, przynajmniej na kilka pierwszych rozczynów, zanim nabierzesz wprawy.

• Drożdże suszone po prostu wsyp do miski z mąką, chyba że w przepisie wyraźnie zostanie przedstawiony inny sposób.

• Aby ciasto na chleb ładnie i szybko wyrosło — dobrze jest cukier wsypać na drożdże, a sól na mąkę.

• Decydując się na przepis z zakwasem — zajrzyj, proszę najpierw do rozdziału poświęconego w całości jak prawidłowo nastawić zakwas, jak poprawnie zajmować się nim w kolejnych dniach oraz prawidłowo go przechowywać.

• W przypadku gdy nie masz za wiele czasu, nie zabieraj się za pieczenie chleba na zakwasie, bez drożdży, który rośnie ponad dobę, bo bardzo szybko się zniechęcisz. Masz mało czasu, co niestety jest coraz częstszym zjawiskiem w obecnych czasach — zdecyduj się na jeden z przepisów błyskawicznych, a z całą pewnością będziesz zadowolony/-a.

• Wyrobione i wyrośnięte ciasto przede wszystkim musi mieć luźną konsystencję. Nie może być twarde i zbite, bo po upieczeniu także będzie twarde.

• Chleb po upieczeniu i wyjęciu z formy, zawsze warto ułożyć na kratce — np. takiej z piekarnika, która zapewni lepsze wystygnięcie.

• Chleb po upieczeniu krój dopiero po wystygnięciu, czyli po min. 2 godzinach.

• Chleb możesz piec w każdym naczyniu, blaszce, foremce, która znosi wysokie temperatury. Ważne jest przygotowanie takiego naczynia — czyli jego wyłożenie papierem do pieczenia lub delikatnego posmarowania olejem i oprószeniem mąką, bułką tartą czy otrębami.

• Naczynie żaroodporne nie musi być niczym wysmarowane do pieczenia chleba. Należy je tylko nagrzać w piekarniku przed umieszczeniem w nim ciasta.

• W kilku przepisach podałam przykładowe wielkości foremek, których ja używam do pieczenia chleba. Jednak Ty próbuj, eksperymentuj i dobieraj wielkość naczynia do kształtu chleba, jaki chcesz osiągnąć.

• Podczas pieczenia każdego rodzaju chleba z dowolnego przepisu, możesz umieścić w piekarniku naczynie z wodą już w momencie jego nagrzewania. Takie naczynie pozostaw przez cały czas pieczenia. Czynność ta sprawi, że chleb będzie delikatniejszy w środku, lekko nawilżony i dłużej zachowa swoją świeżość i sprężystość, a skórka będzie pysznie chrupiąca i pięknie lśniąca.

• Tzw. suchy patyczek — pod koniec czasu przewidzianego w przepisie na upieczenie chleba, otwórz piekarnik i włóż patyczek od szaszłyków w chlebie. Włóż go od góry do samego spodu chleba. Wyciągnij patyczek i dotknij go palcami wskazującym i kciukiem w miejscu, które przed chwilą znalazło się w środku chleba. Jeżeli patyczek jest lekko wilgotny — pozostaw chleb w piekarniku jeszcze na kilka minut. Jeśli z kolei patyczek jest suchy, nie wyczuwasz na nim pod palcami ciasta — wyłącz piekarnik i wyjmij chleb.

• Zabrzmi źle — ale upieczone i wystudzone ciasto osobiście przechowuję w woreczku foliowym. Chleb upieczony i przechowywany w ściereczce bardzo szybko staje się twardy — przynajmniej u mnie tak się dzieje. I u mojej Mamy ;) Ściereczką można ewentualnie przykryć upieczony chleb na noc, jeśli został upieczony późnym popołudniem czy wieczorem. Później warto jednak zdecydowanie umieścić go w siatce foliowej, co sprawi, że chleb będzie dłużej miękki.

• Chleb pieczony na samym zakwasie, bez dodatku drożdży będzie rósł dłużej — ok. 4—4,5 godziny. Dokładny czas rośnięcia zależny jest od temperatury w Twoim domu. Im wyższa, tym chleb będzie rósł szybciej.

• Ciasto na chleb mieszaj drewnianą łyżką lub silikonową szpatułką. Osobiście polecam drewnianą łyżkę. Sprawdza się również wyrabianie ciasta hakiem w mikserze.

• W przypadku gdy nie masz lub nie używasz jajek, a marzysz o błyszczącej i lekko chrupiącej skórce na chlebie — posmaruj go pędzelkiem zanurzonym w wodzie na 2—3 minuty przed końcem pieczenia.

• Jeżeli po wyjęciu chleba z piekarnika, okaże się, że jednak nie jest on do końca dobrze upieczony — włóż go po prostu z powrotem do gorącego piekarnika na kilka minut. Umieść go spodem do góry (bo to spód dłużej się piecze niż góra chleba) już raczej na blaszce lub kratce, a nie w foremce, w której był pieczony. Wyjmij po kilku minutach już całkowicie upieczony chleb.

• Jeżeli z jakiegoś powodu, nie uda Ci się za pierwszym czy drugim razem upiec swojego wymarzonego chleba — nie poddawaj się! Walcz! I spróbuj raz jeszcze. Trzymam kciuki!

• Najczęstszą przyczyną nieudanego wypieku chleba jest zbyt duża lub zbyt mała ilość dodanej wody. Ilość wody podawana w przepisach jest zazwyczaj orientacyjna. Jej dokładna ilość zależy od lekkości i suchości danego rodzaju mąki. Nie ma na to złotej zasady, dlatego ważne jest próbowanie.

• Wszystkie składniki na ciasto drożdżowe powinny mieć temp. pokojową, a wszystkie płyny powinny być lekko ciepłe.

• Jeśli w domu masz tylko mąkę pszenną, to zrób z niej cały chleb. Będzie lekki i smaczny.

• Im mąka ma wyższy numer, który świadczy o zawartości popiołu (czyli pozostałości po spaleniu produktu w wysokiej temperaturze), tym mąka jest bogatsza w witaminy i składniki mineralne, a także błonnik, dzięki któremu potrawy na dłużej zaspokajają głód. Z kolei mąki o niskich numerach świetnie nadają się do lekkich, biszkoptowych ciast oraz naleśników. Używa się ich również do zagęszczania potraw, do pierogów, knedli ale do pieczenia lekkich chlebów również sprawdzą się idealnie.

• Temperatury podane w poniższych przepisach są orientacyjne. Warto, abyś dopasował/-a je do parametrów swojego piekarnika. Im piekarnik jest nowszy, tym z zasady ma lepsze grzanie. Z kolei im piekarnik jest starszy, zdarza się, że, tym ciężej ustawić odpowiednią temperaturę. Polecam metodę próbowania i porównywania.Poszczególne przepisy na chleby

Ekspresowy w 5 minut (+czas pieczenia 1 godz.15 min)

Składniki:

• 350 g mąki pszennej (np. typ 480)

• 150 g mąki pszennej razowej

• 25 g świeżych drożdży (*możesz je zastąpić suszonymi, użyj wtedy 7 g)

• 1,5 łyżeczki cukru

• 1 łyżka soli

• ok. pół szklanki ziaren (słonecznik, dynia, siemię lniane, sezam, czarnuszka — wybierz ulubione)

• 500 ml letniej wody

• 2—3 łyżki oleju

Wykonanie

Włóż do piekarnika naczynie żaroodporne i nagrzej piekarnik do 180 stopni C, grzałka górna i dolna.

Mąkę wymieszaj w misce z ulubionymi ziarnami i solą.

Do dużego kubka lub niewielkiego rondelka wlej letniej wody i dodaj do niej drożdże, cukier oraz dolej oleju. Następnie dokładnie wymieszaj, do całkowitego rozpuszczenia się wszystkich składników.

Powstały roztwór dodaj do miski z mąką, ziarnami i solą. Zrób to szybko i w jednej porcji dodaj całą wodę z wymieszanymi pozostałymi składnikami. Wymieszaj. Ciasto będzie miało luźną konsystencję.

Przełóż je do nagrzanego naczynia żaroodpornego, a wierzch ciasta wyrównaj drewnianą łyżką. Piecz w 180 stopniach C przez 1 godzinę i 15 minut.

W przypadku braku naczynia żaroodpornego użyj każdej innej foremki czy blaszki. Wyłóż je wcześniej papierem do pieczenia lub posmaruj tłuszczem i oprósz delikatnie bułką tartą, mąką, sezamem, otrębami tym, co akurat masz pod ręką i lubisz.

Ten chleb piekę w naczyniu żaroodpornym o wymiarach: dł. 25 cm x szer. 11 cm x wys. 6 cm.

Błyskawiczny w 5 minut bez drożdży (z sodą)

Składniki:

• 500 g mąki pszennej

• półtorej łyżeczki sody

• półtorej łyżeczki cukru

• 1 łyżeczka soku z cytryny

• 400 ml maślanki (ok. 425 g) — możesz użyć również zamiast maślanki — kefiru.

• 2—3 łyżki ulubionych ziaren do posypania (słonecznik, dynia, czarnuszka, sezam)

• olej do posmarowania dłoni

Wykonanie

Włącz piekarnik i nagrzej go do 200 stopni, grzałka górna i dolna.

Do miski przelej maślankę lub kefir o temperaturze pokojowej, dodaj sok z cytryny i dokładnie wymieszaj.

Następnie dodaj sodę przesianą przez sitko. Przesianie jej sprawi, że nie wpadnie nam do ciasta grudka sody, na którą moglibyśmy natrafić podczas jedzenia. Wymieszaj, aż uzyskasz lekko spienioną konsystencję.

Dosyp mąkę oraz sól. Mieszaj drewnianą łyżką do połączenia się składników — ok. 2—3 minuty. Powstanie ciasto o gęstej konsystencji.