Kardiologia sportowa w praktyce klinicznej - ebook

„Kardiologia sportowa w praktyce klinicznej” jest przykładem opracowania unikalnego w skali kraju w tym temacie. Uwzględniono wszystkie elementy, których znajomość konieczna jest dla poznania zarówno fizjologii, patologii i kliniki oraz orzecznictwa sportowego. Autorami rozdziałów są wybitni polscy kardiolodzy, co zapewnia wysoką wartość każdego z prezentowanych tematów. Co więcej prezentują własne doświadczenia i przemyślenia nawet w trudnych nierzadko kontrowersyjnych sytuacji klinicznych.
„Kardiologia sportowa w praktyce klinicznej” stanowi wybitną lekturę na polskim rynku wydawnictw medycznych, z którą winni zapoznać się wszyscy lekarze nie tylko zajmujący się kardiologią sportową.

I. FIZJOLOGIA WYSIŁKU

1. Fizjologia wysiłku fizycznego – Maciej Śmietanowski, Tymoteusz Żera, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska
Odpowiedź organizmu na wysiłek fizyczny. Procesy adaptacji
Regulacja temperatury podczas wysiłków
Wpływ wysiłku na układ wydzielania wewnętrznego

2. Fizjologia układu krążenia podczas wysiłku fizycznego – Liana Puchalska, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska, Maciej Śmietanowski
Adaptacja układu krążenia do dynamicznych wysiłków fizycznych
Adaptacja układu krążenia do statycznych wysiłków fizycznych
Wpływ pozycji ciała na parametry hemodynamiczne podczas wykonywania wysiłku fizycznego

3. Fizjologia układu bodźcotwórczo-przewodzącego u sportowców – Agnieszka Wsół, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska
Elektrofizjologia układu bodźcoprzewodzącego serca
Zmiany w układzie bodźcoprzewodzącym serca w przebiegu treningu fizycznego

4. Biochemiczne zmiany w organizmie sportowca – Małgorzata Wojciechowska, Maria Szczypaczewska
Morfologia krwi obwodowej
Wybrane hormony
Gospodarka elektrolitowa

5. Sportowa przebudowa serca – zmiany strukturalne i funkcjonalne – Andrzej Szyszka, Andrzej Siniawski
Podłoże hemodynamiczne sportowej przebudowy serca
Echokardiograficzna ocena sportowej przebudowy serca
Indeksacja parametrów pierwotnych i wtórnych służących do oceny anatomicznej
Występowanie sportowej przebudowy serca
Formy sportowej przebudowy serca
Czynniki wpływające na sportową przebudowę serca
Następstwa sportowej przebudowy serca
Różnicowanie sportowej i patologicznej przebudowy serca

6. Sportowa przebudowa serca – zmiany molekularne – Urszula Mackiewicz, Michał Mączewski
Przebudowa kardiomiocytów
Przebudowa układu bodźcoprzewodzącego serca
Przebudowa macierzy zewnątrzkomórkowej
Przebudowa krążenia wieńcowego

7. Hormonalna regulacja aktywności fizycznej – Aleksandra Żebrowska
Wprowadzenie
Aktywność fizyczna a endogenne peptydy opioidowe
Wpływ aktywności fizycznej na układ podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowy
Funkcje hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 w wysiłku fizycznym
Aktywność fizyczna a funkcje tarczycy
Układ hormonalny w kontroli metabolizmu wysiłkowego
Hormony a zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
Żeńskie i męskie hormony płciowe
Hormony a układ sercowo-naczyniowy w wysiłku fizycznym

II. DIAGNOSTYKA

8. Podział dyscyplin sportowych – Marcin Konopka, Wojciech Król, Marek Kuch, Wojciech Braksator
Aktywność fizyczna
Klasyfikacja dyscyplin sportowych według charakteru obciążeń układu krążenia
Klasyfikacja dyscyplin sportowych według ryzyka uderzenia (urazu)

9. Ocena wydolności fizycznej – podstawy fizjologiczne – Jolanta Chwalbińska, Krystyna Burkhard-Jagodzińska, Andrzej Klusiewicz
Czynniki decydujące o sprawności zaopatrzenia tlenowego tkanek podczas wysiłku
Zaopatrzenie mięśni w substraty energetyczne
Zdolność wyrównywania zmian w środowisku wewnętrznym
Wydolność fizyczna a płeć i wiek
Koncepcja progu anaerobowego
Przydatność oznaczania progu anaerobowego w diagnostyce zdolności wysiłkowej sportowców
Wydolność anaerobowa (beztlenowa)

10. Ocena wydolności fizycznej– testy wysiłkowe u sportowców – Jolanta Chwalbińska, Andrzej Klusiewicz
Bezpośredni pomiar pułapu tlenowego
Pośredni pomiar pułapu tlenowego
Wytyczanie progu anaerobowego
Metody oceny wydolności anaerobowej

11. Elektrokardiogram spoczynkowy – zasady oceny – Andrzej Światowiec, Krystyna Burkhard-Jagodzińska, Wojciech Braksator, Marek Kuch

12. Elektrokardiogram wysiłkowy – Ewa Straburzyńska-Migaj
Wprowadzenie
Wskazania do testu wysiłkowego w sporcie
Test wysiłkowy w ocenie wydolności fizycznej
Ogólne zasady obciążania wysiłkiem podczas testu
Warunki wykonywania badań wysiłkowych
Protokoły badania wysiłkowego sportowców

13. Monitorowanie elektrokardiograficzne – Jarosław Król, Wojciech Król, Marek Kuch
Aparatura stosowana w monitorowaniu elektrokardiograficznym
Wskazania diagnostyczne
Wskazania do monitorowania EKG u sportowców

14. Echokardiografia – Marcin Konopka, Wojciech Król, Wojciech Braksator
Typy badań echokardiograficznych i techniki obrazowania – informacje ogólne
Typy i techniki obrazowania echokardiograficznego u sportowców
Zakres badań echokardiograficznych u sportowców
Echokardiografia w ocenie anatomii i funkcji serca u sportowców
Badanie echokardiograficzne w diagnostyce chorób układu krążenia u sportowców
Kardiomiopatia przerostowa oraz kardiomiopatia rozstrzeniowa
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory serca
Choroba niedokrwienna serca

15. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny serca – Ilona Michałowska, Magdalena Marczak
Tomografia komputerowa serca
Rezonans magnetyczny serca

III. KARDIOLOGICZNE ZAGADNIENIA KLINICZNE

16. Badania przesiewowe sportowców w zakresie układu krążenia – strategie postępowania – Wojciech Król, Marcin Konopka, Artur Mamcarz, Wojciech Braksator
Częstość nagłych zgonów sercowych wśród sportowców
Strategie postępowania
Badanie elektrokardiograficzne jako badanie przesiewowe u sportowców
Tomografia komputerowa tętnic wieńcowych

17. Nagły zgon sercowy – Renata Główczyńska, Grzegorz Opolski
Rys historyczny i definicja
Znaczenie intensywności wysiłku fizycznego
Mechanizm nagłego zatrzymania krążenia
Czynniki poprawiające rokowanie

18. Komorowe zaburzenia rytmu serca – Przemysław Mitkowski

19. Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca. Migotanie przedsionków – Przemysław Mitkowski
20. Bradyarytmie, zaburzenia przewodzenia – Michał Kałowski, Jerzy Krzysztof Wranicz
Bradykardia zatokowa i zahamowania zatokowe
Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego
Zaburzenia przewodzenia śródkomorowego

21. Kanałopatie – Elżbieta Katarzyna Biernacka
Zalecenia towarzystw naukowych dotyczące kwalifikacji chorych z kanałopatiami do uprawiania sportu
Rozpoznanie choroby
Stratyfikacja ryzyka: rola wysiłku i stresu
Nowe badania

22. Kardiomiopatia przerostowa – Katarzyna Mizia-Stec, Klaudia Gieszczyk–Strózik
Kardiomiopatia przerostowa jako jedna z głównych przyczyn SCD w sporcie wyczynowym
„Serce sportowca” a zmiany obserwowane w kardiomiopatii przerostowej
Zmiany wtórne do sportu wyczynowego u chorego z kardiomiopatią przerostową
Przerost nadciśnieniowy a zmiany obserwowane w kardiomiopatii przerostowej
Kardiomiopatia rozstrzeniowa a zmiany obserwowane w kardiomiopatii przerostowej
Zmiany wtórne do substancji anabolicznych a kardiomiopatia przerostowa
Badania przesiewowe u sportowców mające na celu wykrycie kardiomiopatii przerostowej
Kardiomiopatia przerostowa a wyczynowe i rekreacyjne uprawianie sportu

23. Inne kardiomiopatie i zapalenie mięśnia sercowego – Maciej Haberka, Zbigniew Gąsior
Zapalenie mięśnia sercowego
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory
Kardiomiopatia z niescaleniem mięśnia lewej komory
Inne kardiomiopatie

24. Przebudowa serca na skutek wysiłków ekstremalnych – Iwona Cygankiewicz

25. Anomalie tętnic wieńcowych – Marcin Demkow, Jan Henzel
Ektopowe odejście lewej lub prawej tętnicy wieńcowej z przeciwległej zatoki Valsalvy
Odejście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej
Mostek mięśniowy tętnicy wieńcowej

26. Wstrząśnienie i stłuczenie serca – Karol Wrzosek
Stłuczenie serca
Wstrząśnienie serca

27. Nadciśnienie tętnicze – Marcin Wełnicki, Wojciech Braksator, Artur Mamcarz
Tło epidemiologiczne
Diagnostyka nadciśnienia tętniczego u sportowców
Leczenie nadciśnienia tętniczego u sportowców
Nadciśnienie tętnicze a dyskwalifikacja z uprawiania sportu

28. Wady zastawkowe serca u sportowców – Maria Sobczak-Kaleta, Piotr Lipiec, Jarosław Damian Kasprzak
Wady zastawki aortalnej
Wady zastawki mitralnej
Wady zastawki trójdzielnej
Wady zastawki tętnicy płucnej
Wady serca złożone i wielozastawkowe
Sportowcy kwalifikowani do leczenia zabiegowego wad zastawkowych

29. Wady wrodzone serca u dorosłych – Piotr Dobrowolski, Anna Klisiewicz, Piotr Hoffman
Zasady kwalifikacji do uprawiania sportu przy wybranych wadach wrodzonych serca

30. Dwupłatkowa zastawka aortalna i choroby aorty – Marcin Konopka, Wojciech Król, Wojciech Braksator
Dwupłatkowa zastawka aortalna – informacje ogólne
Diagnostyka sportowców z dwupłatkową zastawką aortalną
Zasady opiniowania sportowców z dwupłatkową zastawką aortalną
Choroby aorty – informacje ogólne
Diagnostyka schorzeń aorty
Zasady opiniowania sportowców z współistniejącym schorzeniem aorty

31. Zatorowość płucna – Michał Ciurzyński, Piotr Pruszczyk
Patogeneza i czynniki ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej
Objawy kliniczne
Diagnostyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej
Stratyfikacja ryzyka wczesnego zgonu
Leczenie ostrej zatorowości płucnej
Przebyta zatorowość płucna a uprawianie sportu

32. Omdlenia – Wojciech Król, Marcin Konopka, Wojciech Braksator
Wprowadzenie
Badania diagnostyczne u sportowców z omdleniami

33. Kardiologiczne elektroniczne urządzenia wszczepialne u sportowców – Iwona Cygankiewicz, Krzysztof Kaczmarek
Stymulatory serca
Kardiowertery-defibrylatory

34. Zapobieganie nagłemu zgonowi sercowemu w trakcie imprez masowych – rola automatycznych kardiowerterów-defibrylatorów – Bartosz Szafran, Iwona Cygankiewicz

35. Sport po ostrym zespole wieńcowym i po przezskórnych zabiegach rewaskularyzacyjnych na tętnicach wieńcowych – Maciej Janiszewski, Marek Chmielewski
Patofizjologia ostrego zespołu wieńcowego
Współczesne zasady leczenia w fazie ostrej ACS
Możliwości uprawiania sportu po ostrym zespole wieńcowym i po rewaskularyzacji na tętnicach wieńcowych

36. Choroby serca i naczyń oraz inne problemy zdrowotne u byłych sportowców wyczynowych – Wojciech Drygas, Magdalena Kwaśniewska
Konsekwencje zdrowotne uprawiania sportu wyczynowego
Choroby serca i metaboliczne u byłych sportowców wyczynowych
Nagły zgon sercowy u byłych sportowców wyczynowych
Sport wyczynowy a długowieczność
Doping farmakologiczny a stan zdrowia byłych sportowców wyczynowych

37. Uprawianie sportu przez osoby powyżej 35 lat i starsze – Magdalena Kwaśniewska, Tomasz Kostka, Wojciech Drygas
Wpływ aktywnego stylu życia i uprawiania sportu na zdrowie osób w wieku średnim
Aktywność fizyczna i uprawianie sportu w starszym wieku

IV. SPORTOWA KARDIOLOGIA DZIECIĘCA

38. Wprowadzenie do problematyki sportu u dzieci z chorobami układu sercowo-naczyniowego – Grażyna Brzezińska-Rajszys, Anna Turska-Kmieć, Maria Miszczak-Knecht, Lidia Ziółkowska

39. Sport a wady wrodzone serca u dzieci – Anna Turska-Kmieć, Grażyna Brzezińska-Rajszys, Lidia Ziółkowska, Maria Miszczak-Knech
Podział pacjentów z wadami wrodzonymi serca
Wytyczne dotyczące kwalifikacji do uprawiania sportu u dzieci z wadami wrodzonymi serca

40. Sport w przypadku dzieci z zaburzeniami rytmu serca – Maria Miszczak-Knecht, Anna Turska-Kmieć, Lidia Ziółkowska, Grażyna Brzezińska-Rajszys
Dziecko bezobjawowe z cechami preekscytacji w zapisie EKG
Dziecko z zespołem wydłużonego QT
Dziecko po wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora
Arytmia komorowa

41. Sport w przypadku dzieci z kardiomiopatiami – Lidia Ziółkowska, Grażyna Brzezińska-Rajszys, Anna Turska-Kmieć, Maria Miszczak-Knecht
Kardiomiopatia przerostowa
Zalecenia dotyczące sportu rekreacyjnego u dzieci z kardiomiopatiamii
Zajęcia wychowania fizycznego dla młodych pacjentów z kardiomiopatiami

42. Choroby zapalne układu krążenia a uprawianie sportu przez dzieci – Lidia Ziółkowska, Anna Turska-Kmieć, Grażyna Brzezińska-Rajszys, Maria Miszczak-Knecht
Zapalenie mięśnia sercowego
Zapalenie osierdzia
Choroba Kawasakiego

43. Sport w przypadku dzieci z nadciśnieniem tętniczym – Bożena Werner, Tomasz Floriańczyk
Reakcja ciśnienia tętniczego na wysiłek fizyczny
Problem nadciśnienia tętniczego w badaniu przesiewowym sportowców w wieku rozwojowym
Protokół diagnostyczny u dziecka uprawiającego sport, z wykrytym nadciśnieniem tętniczym
Postępowanie wobec dzieci i młodzieży z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym

V. INNE ZAGADNIENIA

44. Kardiologia sportowa okiem położnika-ginekologa – Romuald Dębski

45. Astma oskrzelowa u sportowców – Janusz Jurczyk, Hubert Krysztofiak, Marcin Kurowski, Marek L. Kowalski
Objawy astmy u sportowców
Astma wysiłkowa a powysiłkowy skurcz oskrzeli
Patomechanizm rozwoju astmy u sportowców
Diagnostyka astmy u sportowców
Leczenie astmy u sportowców
Leczenie astmy a regulacje antydopingowe

46. Cukrzyca i sport – Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, Dariusz Naskręt
Kiedy cukrzyca ogranicza aktywność sportową?
Ogólne zasady insulinoterapii przy aktywności sportowej
Żywienie sportowca z cukrzycą
Układ sercowo-naczyniowy u sportowca z cukrzycą typu 1 — ryzyko powikłań
Wydolność fizyczna u osób z cukrzycą typu 1
Serce sportowca z cukrzycą
Diagnostyka kardiologiczna u sportowców z cukrzycą

47. Wpływ wysiłku fizycznego na markery lipidowe ryzyka sercowo-naczyniowego – Dariusz Turowski, Piotr Chruściel, Maciej Banach
Aktywność fizyczna jako modyfikowalny czynnik ryzyka choroby wieńcowej
Wpływ wysiłku na stężenie trójglicerydów
Wpływ wysiłku na zmiany ilościowe i jakościowe HDL
Wpływ wysiłku na zmiany ilościowe i jakościowe LDL

48. Nurkowanie – problemy kardiologiczne i naczyniowe – Patryk Krzyżak
Rodzaje nurkowania
Wpływ warunków zewnętrznych
Patofizjologia nurkowania
Problemy kardiologiczne u osób nurkujących
Nevado Tres Cruces 2015 MedExpedition

49. Problemy kardiologiczne w wysokich górach – Patryk Krzyżak
Jak organizm reaguje na wysokość?
Co to jest choroba wysokościowa?
Patofizjologia choroby wysokościowej
Zmiany w układzie krążenia związane z wysokością
Problemy kardiologiczne u osób wspinających się wysoko

50. Medycyna lotnicza – wpływ przyspieszeń na układ sercowo-naczyniowy – Krzysztof S. Klukowski, Krzysztof L. Mazurek
Wprowadzenie
Przyspieszenie dodatnie – reakcje układu krążenia
Przyspieszenia ujemne – reakcje układu krążenia
Zaburzenia rytmu serca podczas działania przyspieszeń
Fizjologiczne manewry przeciwprzeciążeniowe

51. Sport i seks – Zbigniew Lew-Starowicz, Michał Lew-Starowicz
Relacje między sportem a aktywnością seksualną w kulturze Zachodu
Wpływ aktywności seksualnej na wyniki w sporcie
Wpływ steroidów anabolicznych stosowanych w celach dopingowych na dymorfizm płciowy i zdrowie seksualne

52. Żywienie w sporcie – Damian Parol, Daniel Śliż, Artur Mamcarz
Wprowadzenie
Ustalanie zapotrzebowania energetycznego sportowców
Makroskładniki diety
Warzywa i owoce w diecie sportowców
Rozłożenie makroskładników i energii w ciągu dnia
Nawodnienie
Suplementy wspomagające wydolność fizyczną

53. Genetyka i sport – Zbigniew Gaciong, Grzegorz Placha
Metodologia badań nad podłożem genetycznym zróżnicowania wewnątrzgatunkowego
Dziedziczenie zdolności do wysiłku fizycznego
Genetyczne podłoże budowy i siły mięśniowej
Genetyczne podłoże zdolności do wysiłku fizycznego
Badania nad genami kandydatami u wyczynowych sportowców – geny mistrzów
Znaczenie badań genetycznych dla fizjologii wysiłku i sportu wyczynowego

54. Problem dopingu w sporcie – Andrzej Pokrywka, Jarosław Krzywański
Definicja dopingu
Lista substancji i metod zabronionych w sporcie
Wyłączenia dla celów terapeutycznych
Dozwolone formy podania substancji zabronionych
Suplementacja a doping

55. Wpływ substancji zabronionych na układ krążenia – Aleksandra Gąsecka, Krzysztof J. Filipiak
Wprowadzenie
Środki o działaniu anabolicznym
Hormony peptydowe, czynniki wzrostu i substancje pokrewne
Środki pobudzające

56. Kontrowersje wokół meldonium 2016 – lek przeciwdławicowy czy poprawiający wydolność fizyczną? – Aleksandra Gąsecka

57. Okresowa ocena stanu zdrowia sportowców – Andrzej Folga, Hubert Krysztofiak

58. Okiem sportowego żurnalisty – Henryk Urbaś

59. Aspekty prawne dotyczące opieki nad sportowcami ze szczególnym uwzględnieniem badań obciążeniowych – Marcin Konopka, Krystyna Burkhard-Jagodzińska, Artur Mamcarz, Wojciech Braksator
Dokumenty prawne regulujące zasady opieki nad sportowcami
Ogólne badanie lekarskie oraz diagnostyczne badania kardiologiczne

Skorowidz