Kiedy zacznie mówić. Poradnik logopedyczny dla rodziców dzieci 0–3 - ebook

WSTĘP

Każda buzia to historia rozwoju niezwykle ważnych funkcji życiowych i umiejętności pokarmowych oraz artykulacyjnych: oddychania, ssania, nagryzania, gryzienia, żucia, połykania, mówienia, które mają swój początek już w życiu płodowym. Niestety wciąż zbyt mało uwagi poświęcamy tej arcyważnej części ludzkiego ciała. Zdarza się, że widzimy krostki lub plamki na twarzy niemowlaka i zgłaszamy się do lekarza, a nie zauważamy u dziecka otwartej buzi czy języka poza jamą ustną – nieprawidłowości, które są wskazaniem do konsultacji z logopedą lub neurologopedą.

Na szczęście coraz częściej lekarze i położne zalecają rodzicom noworodków oraz niemowląt wizytę u specjalisty wczesnej interwencji logopedycznej, a w Internecie można znaleźć artykuły na temat wspierania rozwoju dziecka we wczesnym okresie jego życia. Z drugiej strony nadmiar informacji sprawia, że rodzice czują się zagubieni i nie są pewni, czy powinni zgłosić się z dzieckiem do specjalisty. Warto wiedzieć, że w przypadku trudności w karmieniu piersią lub butelką, a także braku powodzenia w rozwoju gryzienia i żucia na etapie rozszerzania diety, rodzice mogą zgłosić się po pomoc do logopedy lub neurologopedy. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że niemowlę, które nie jest gotowe na rozszerzanie diety (z różnych przyczyn) i nie otrzyma wsparcia specjalisty, może mieć trudności w rozwoju mowy w późniejszym wieku. Jedzenie i mówienie to dwie ściśle ze sobą związane aktywności, ponieważ to właśnie jedzenie jest pierwszym treningiem narządów mowy. Mam nadzieję, że stworzony przeze mnie poradnik będzie nie tylko ciekawą lekturą, ale również wzmocni wasze rodzicielskie kompetencje i pomoże zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka.

AutorkaCZY WIESZ, JAK ODDYCHA TWOJE DZIECKO?

Każdy zdrowy noworodek przychodzi na świat z umiejętnością oddychania nosem. Prawidłowy sposób oddychania (wdech i wydech nosem) zapewnia właściwe napięcie mięśni obszaru ustno-twarzowego, umożliwia wklejenie języka w górne dziąsła i podniebienie twarde, ułatwia prawidłowe połykanie oraz minimalizuje ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych. Jeżeli dziecko śpi z rozchylonymi ustami (widać język między dziąsłami lub na dnie jamy ustnej) i w ciągu dnia ma często otwartą buzię, ślini się – to należy skonsultować się ze specjalistą. Są to pierwsze niepokojące sygnały świadczące o nieprawidłowej pracy mięśni, które mogą prowadzić do wad wymowy oraz wad zgryzu. Najnowsze badania kliniczne wskazują, że otwarta buzia dziecka może być konsekwencją zarówno nieprawidłowej pracy obszaru ustno-twarzowego, jak i też pracy całego ciała dziecka (równowagi mięśni). Oznacza to, że trzeba sprawdzić kontrolę motoryczną i postawę ciała (napięcie i siłę mięśni). Dzieci, które mają otwartą buzię, potrzebują wsparcia zespołu specjalistów, zarówno logopedy, jak i fizjoterapeuty pediatrycznego (np. terapeuty NDT-Bobath), ponieważ praca z całym ciałem dziecka jest konieczna, żeby uzyskać oczekiwane efekty. Brak równowagi między napięciem i siłą mięśni brzucha oraz tułowia utrudniają dziecku domykanie buzi, pionizację języka oraz prawidłowe połykanie. W takim przypadku im wcześniej zdiagnozuje się trudności i rozpocznie właściwe postępowanie terapeutyczne, tym szybciej uzyska się ilościowy i jakościowy wzorzec rozwoju. Odkąd zajmuję się wczesną interwencją logopedyczną, powtarzam jak mantrę: NIE CZEKAMY, TYLKO DZIAŁAMY!

https://logopediadladzieci.pl/qr-02-spanie-z-otwarta-buzia-nieprawidlowa-pozycja-spoczynkowa-warg-zuchwy-i-jezyka/
Spanie z otwartą buzią

Dzieci rodzą się z asymetrią fizjologiczną, która powinna samoistnie ustąpić pod wpływem prawidłowej pielęgnacji, jednak nikt z nas nie wie do końca i nie ma pewności, czy tak się stanie i czy przyjazna pielęgnacja okaże się wystarczająca. Czasami asymetria fizjologiczna pogłębia się, a maluch od samego początku utrwala niewłaściwe wzorce ruchowe, dlatego specjaliści sugerują rodzicom konsultację u fizjoterapeuty dziecięcego, który może w porę skorygować ewentualne nieprawidłowości. Fizjoterapeuta oceni asymetrię, pokaże rodzicom, na czym polega przyjazna pielęgnacja (w jaki sposób podnosić, nosić i układać maluszka, jak ćwiczyć aktywny podpór na brzuchu, a także jak pozycjonować dziecko na lewym i prawym boku, ponieważ pozycje boczne są tak samo ważne, jak leżenie na brzuszku od urodzenia) i w razie potrzeby zaleci ćwiczenia.

https://logopediadladzieci.pl/qr-23-cwiczenia-z-fizjoterapeuta/
Ćwiczenia z fizjoterapeutą

Symetria (alignment, liniowość) odgrywa ważną rolę w rozwoju dziecka, a jej brak może powodować różne trudności, które obserwują zarówno fizjoterapeuci, jak i logopedzi, np. nieodpowiednia równowaga mięśniowa, otwarta jama ustna, nieprawidłowy tor oddychania, wady wymowy, wady zgryzu, wady postawy.

https://logopediadladzieci.pl/qr-01-spanie-z-zamknieta-buzia/
Spanie z zamkniętą buzią

ZAPAMIĘTAJ: wdech i wydech nosem to jedyny prawidłowy sposób oddychania. Nos dziecka działa jak naturalny filtr, który oczyszcza, nawilża i ogrzewa zanieczyszczone, suche oraz zimne powietrze, zanim dostanie się ono do płuc. W ten sposób zmniejsza się ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych, wad zgryzu oraz wad wymowy.