Kierunek offline. Jak znaleźć cyfrową równowagę i zrozumieć e-dzieciństwo twojego dziecka? - ebook

PRZED­MO­WA

Pomysł na tę książ­kę po­ja­wił się za­raz na po­cząt­ku 2020 roku. Te­mat in­te­re­so­wał mnie już dużo wcze­śniej, a po za­bra­niu się do pra­cy za­czął mnie in­te­re­so­wać jesz­cze bar­dziej. Dane i wy­ni­ki ba­dań do­ty­czą­ce wpły­wu tech­no­lo­gii na nas i na­sze za­cho­wa­nia czy­ta się z wy­pie­ka­mi na twa­rzy i pra­wie tak jak do­bry kry­mi­nał. Sty­czeń upły­nął mi na in­ten­syw­nym zbie­ra­niu in­for­ma­cji, przy­go­to­wa­niu bi­blio­gra­fii i spo­rzą­dza­niu no­ta­tek. W po­ło­wie lu­te­go usia­dłam wresz­cie do kom­pu­te­ra i za­czę­łam pi­sać.

Ale kil­ka ty­go­dni póź­niej świat, jaki zna­li­śmy, za­czął się roz­pusz­czać. Wła­ści­wie w cią­gu jed­nej nocy tech­no­lo­gia sta­ła się naj­waż­niej­szym na­rzę­dziem na­szej rze­czy­wi­sto­ści. Przej­ście wie­lu osób na tryb pra­cy home of­fi­ce, zdal­ne na­ucza­nie i ogra­ni­cze­nie ja­kich­kol­wiek kon­tak­tów spo­łecz­nych wy­łącz­nie do cza­tów wi­deo i ko­mu­ni­ka­to­rów in­ter­ne­to­wych na­gle uczy­ni­ło na­sze cy­fro­we na­rzę­dzia nie­zbęd­ny­mi. Sama po dwóch ty­go­dniach izo­la­cji wzno­si­łam ręce do nie­ba i dzię­ko­wa­łam wie­czo­ra­mi ar­mii ame­ry­kań­skiej za wy­na­le­zie­nie in­ter­ne­tu. Jak tu więc pi­sać o cy­fro­wej rów­no­wa­dze i świa­do­mym ogra­ni­cza­niu tech­no­lo­gii w na­szym co­dzien­nym ży­ciu?

Po­ja­wia­ją­ce się w me­diach i ak­tu­ali­zo­wa­ne co kil­ka mi­nut in­for­ma­cje, na­gły wy­syp znaw­ców i eks­per­tów od po­li­ty­ki, eko­no­mii i moż­li­wych sce­na­riu­szy koń­ca świa­ta oraz ilość skraj­nych opi­nii do­ty­czą­cych wi­ru­sa, któ­ry zmie­nił nam ży­cie w film scien­ce fic­tion – wszyst­ko to wy­wo­ła­ło u mnie i wie­lu in­nych nie­zna­ną wcze­śniej po­trze­bę zro­bie­nia so­bie prze­rwy od me­diów spo­łecz­no­ścio­wych i w ogó­le od in­ter­ne­tu. By­cie on­li­ne bez prze­rwy, za­miast uspo­ka­jać i ba­wić, po­wo­do­wa­ło jesz­cze więk­szy lęk i zmę­cze­nie. Po­trze­ba rze­tel­nych in­for­ma­cji sta­ła się pa­lą­ca jak ni­g­dy. Spraw­dza­nie sta­tu­sów zna­jo­mych i pu­bli­ko­wa­nie wła­snych (poza wrzu­ca­niem za­baw­nych me­mów o n-tym już dniu kwa­ran­tan­ny) sta­ło się na­gle nic nie­zna­czą­ce i ra­czej nie na miej­scu. W tym dłu­gim za­mknię­ciu oka­za­ło się, że z jed­nej stro­ny tech­no­lo­gia umoż­li­wia nam tak dużo, z dru­giej stro­ny kon­tro­lu­je wszyst­ko w stop­niu do­tąd nie­zna­nym. Wy­star­czy wspo­mnieć spo­sób, w jaki Chi­ny opa­no­wa­ły epi­de­mię, wpro­wa­dza­jąc na­tych­mia­sto­wy roz­kaz re­je­stra­cji wszyst­kich smart­fo­nów i dzię­ki temu – moż­li­wość mo­ni­to­ro­wa­nia swo­ich oby­wa­te­li bez prze­rwy. Czy to na­sza przy­szłość? Praw­do­po­dob­nie w wie­lu miej­scach i ob­sza­rach tak. Yuval Noah Ha­ra­ri pi­sze i ostrze­ga o ro­dzą­cej się na na­szych oczach tech­no­lo­gii nad­zo­ru, któ­rej Azja sta­ła się wła­śnie świet­nym przy­kła­dem^(). Prze­ni­kli­wa Re­bec­ca Sol­nit za­po­wia­da­ła ją już kil­ka lat wcze­śniej, na­zy­wa­jąc Do­li­nę Krze­mo­wą glo­bal­nym ośrod­kiem wła­dzy^(). Po­trze­ba kry­tycz­nej ana­li­zy na­rzę­dzi, z któ­rych na co dzień ko­rzy­sta­my, wy­da­ła mi się za­tem po­trzeb­na tak jak ni­g­dy, a na­pi­sa­nie tej książ­ki jed­nak za­sad­ne.

Wła­śnie prze­war­to­ścio­wu­je się nam te­raz wszyst­ko. Co jest waż­ne? Co ma zna­cze­nie? Nasz ce­lo­wy, cią­gle w fa­zie wzro­stu, po­ukła­da­ny świat oka­zał się kru­chy i ilu­zo­rycz­ny. Nie na wy­rost uwa­ża się, że rze­czy­wi­sto­ści ta­kiej, jaką zna­li­śmy, już nie bę­dzie. Bę­dzie inna, po­dob­nie jak my, te­raz tak bar­dzo za­sko­cze­ni, bę­dzie­my inni po ta­kim do­świad­cze­niu. Czas, któ­ry nam się zda­rzył, to szan­sa, żeby na nowo zde­fi­nio­wać nor­mal­ność, bo wy­glą­da na to, że nasz sta­ry świat znaj­do­wał się od niej bar­dzo da­le­ko. Po­wo­li do­cie­ra do nas, że naj­bar­dziej po­trze­ba nam pod­sta­wo­wych war­to­ści, któ­re zgu­bi­ły się gdzieś w epo­ce cią­głe­go wzro­stu (growth) – czło­wie­czeń­stwa i świa­do­me­go spo­łe­czeń­stwa. Praw­dy na­ukow­ców, rze­tel­nych in­for­ma­cji, za­ufa­nia i sie­bie na­wza­jem. Nie me­diów, któ­re wy­wo­łu­ją lęk, nie in­flu­en­ce­rów z In­sta­gra­ma, eks­per­tów z YouTu­be’a i cią­głej roz­ryw­ki. Po­przez me­dia spo­łecz­no­ścio­we dzie­li­li­śmy się każ­dym skraw­kiem na­sze­go ży­cia, nar­cy­stycz­nie uwa­ża­jąc, że cały świat chce o tym wie­dzieć. Te­raz, w za­ci­szu do­mów, od­kry­wa­my na nowo utra­co­ną in­tym­ność i kła­dzie­my te­le­fo­ny da­le­ko od sie­bie, zmę­cze­ni licz­ba­mi i stru­mie­niem wia­do­mo­ści na żół­tym pa­sku ekra­nu. Mam na­dzie­ję, że ta książ­ka wska­że Ci, dro­gi Czy­tel­ni­ku, dla­cze­go to do­bry kie­ru­nek.