Kim będę... - ebook

Nie zgubcie w sobie motyli

Zachwyty babć i cioć nad wyglądem maleńkiego Kubusia trwały zaledwie kilka dni po jego narodzinach. Zaraz potem babcie rozpoczęły drugi etap powitania malucha na świecie – głośno zastanawiały się, kim będzie i co z niego wyrośnie. Lekarz? Profesor? Biznesmen? Będzie mądry, przystojny i silny… A Kubuś niewiele się tym przejmował. Przyglądał się swoim paluszkom, odpowiadał uśmiechem na uśmiech mamy i słodko zasypiał. Do głowy by mu nie przyszło, żeby planować przyszłość, i to tak odległą.

Pierwsze lata życia powinny mijać beztrosko. Pamiętam, że jako mała dziewczynka zachwycałam się przyrodą. Niemal rozpływałam się w niej. Byłam ptakiem, motylem, biedronką. Nie było dla mnie większego święta nad to, kiedy wyruszałam z babcią w okolice kolejki wąskotorowej, gdzie na łagodnych zboczach rosły przecudne kwiaty i zioła. Robiłyśmy z nich bukiety. Czasem w oddali słyszałam stukot pociągu. Dziś myślę, że marzyłam, aby stać się moją babcią i zawsze chodzić po kwiatki na pagórki.

Poznałam dzieci z okolicy i któregoś dnia na skwerku, podczas wspólnej zabawy w dom, dowiedziałam się, że tata Wojtka jest stolarzem i robi krzesła, mama Kasi sprzedaje w sklepie, a Joli robi zastrzyki, czyli jest pielęgniarką. Pomyślałam więc, że każdy dorosły coś robi, i to coś go określa, bo mamę Joli od razu wyobraziłam sobie w czepku z czarnym paskiem na głowie i ze strzykawką w ręku, tatę Wojtka – z długą deską, a mamę Kasi – przy sklepowej kasie. Przy tej okazji zorientowałam się, że moi rodzice są nauczycielami. Wokół mnie zrobiło się tak jakoś… bardziej na serio.

Poszłam do szkoły i chyba w drugiej klasie wychowawczyni zapytała nas: „Kim chcielibyście zostać?”. Kilku moich kolegów w ogóle nie odpowiedziało. Wzruszyli ramionami. Nie chcieli zdradzić tajemnicy albo wciąż nie myśleli o przyszłości. Inni śmiało przyznali, że będą podróżnikami, odkrywcami czy astronomami jak Mikołaj Kopernik. Pani kazała im poważniej podchodzić do życia. Zdziwiłam się, bo to tak, jakby ucięła im skrzydła. Nie pozwoliła pójść za marzeniem, bo czy Wojtek musi być jak jego tata stolarzem, choć to piękny zawód? „A ty?” – wychowawczyni podeszła do mnie. Nie wiem, co mi odbiło, ale odparowałam, że stewardesą. „Kim?” – wyszeptała do mnie koleżanka z ławki. Nie miała pojęcia, co to za dziwo. Słyszałam w telewizji o pięknych stewardesach latających samolotami do Ameryki i chyba chciałam wszystkim zaimponować, kim to ja nie będę, jaka to ja nie będę, ho, ho, ho! A przecież nie wiedziałam wtedy i jeszcze bardzo długo potem, co naprawdę chciałabym robić.

Dobrze jest dążyć do celu od najmłodszych lat. Wspaniale, gdy rozwijamy swoje talenty i podejmujemy dobre decyzje zawodowe na progu dorosłości. Często droga do pracy, którą wykonujemy, czy naszego powołania jest długa, kręta, wyboista. Ale po takiej wędrówce stajemy się zahartowani i pewni swojego wyboru.

Bohaterów występujących w tej książce wskazali wasi rówieśnicy – koledzy i koleżanki moich dzieci, dzieci krewnych, sąsiadów i znajomych. Namówieni przeze mnie przygotowali też pytania. Są ciekawi, jak to się stało, że ktoś jest sportowcem, a ktoś inny projektuje budynki. Dlaczego dla kogoś ważniejsze od tego, jaki ma zawód, okazuje się, jakim jest człowiekiem, jakie wartości wyznaje w życiu?

Dorośli bohaterowie: wybitna aktorka Stanisława Celińska, młoda mama Anna Prudzyńska, tata dziewięciorga dzieci Marek Lubański, mistrz olimpijski Tomasz Majewski, artysta malarz Grzegorz Mroczkowski, architekt Maciej Świtała, ratownik medyczny Krzysztof Lutrzykowski, weterynarz Jakub Derela oraz muzyk rockowy, ikona polskiej sceny Muniek, czyli Zygmunt Staszczyk, chętnie zmierzyli się z pytaniami waszych rówieśników. Przyznają, że dzięki tym rozmowom odkryli coś w sobie i na chwilę wrócili do swojego dzieciństwa. Cieszę się, że mogę wam przedstawić ich drogę do tego, kim są teraz.

Aha, dodam jeszcze na koniec. To się nazywa puenta, czyli zamknięcie wypowiedzi. Pamiętajcie, Kochani, niezależnie od tego, jaki zawód będziecie wykonywać, nigdy nie zgubcie w sobie tych Indian, supermanów, strażaków, rycerzy, motyli i biedronek, którymi chcieliście zostać we wczesnym dzieciństwie.

Karolina Prewęcka…aktorką! jak Stanisława Celińska

Wybitna aktorka teatralna i filmowa; znana z różnorodnych ról dramatycznych i komediowych. Debiutowała – od razu główną rolą kobiecą – w głośnym filmie Andrzeja Wajdy Krajobraz po bitwie; świetnie śpiewa, wygrała festiwal w Opolu w kategorii Debiuty w 1969 roku, ostatnio nagrała płytę Nowa Warszawa z piosenkami o rodzinnej Warszawie. Znana jest ze swoich bliskich i serdecznych relacji z widzami. Rozmiłowana w przyrodzie, ma dwa psy: Kropkę i Melę.

Co najbardziej lubi Pani w swoim zawodzie?

To, że mogę stać się kimś innym.

A co Pani w nim przeszkadza?

Telewizja i internet za bardzo wchodzą w prywatne życie aktorów. Stajemy się znani. To nie zawsze jest miłe. Czasem chcemy zniknąć, ale bywa, że nie mamy gdzie się schować. W ten sposób tracimy wolność.

Jak udaje się Pani nauczyć na pamięć tylu tekstów?

Mam już wprawę. Każdy aktor ma swoje sposoby. Bardzo mi pomagają próby przed spektaklem. Powtarzam kilka razy tekst i nawet nie wiem, kiedy wchodzi mi do głowy. Szczególnie dobrze trzeba się nauczyć słów piosenki. W przeciwnym razie może się zdarzyć, że muzyka gra, a wykonawca nagle milknie, jak to mówimy wśród aktorów, „zostaje w tyle”. Słuchacz od razu wychwyci, że coś jest nie tak, a aktor jest tym zdarzeniem bardzo zdenerwowany. Łatwiej jest w teatrze. Jeśli aktor zapomni tekstu, może skorzystać z pomocy suflera albo improwizować.

Czy podoba się Pani przebieranie do roli, robienie fryzury i makijażu?

Bardzo mi się podoba. Takie przygotowania do roli to charakteryzacja. Kostium, fryzura, makijaż pomagają aktorowi stworzyć postać. Daję jej swoje ciało i głos, ale to nie jestem ja. Zapominam o sobie. Cała wypełniam się moją postacią i… ukrywam się za nią. Widzieliście pewnie, jak wasze mamy wychodziły na jakieś przyjęcie albo bal. Ładnie się ubrały, umalowały, uczesały. Wyglądały odświętnie, ale były jakby kimś innym, nie tymi mamami, które znacie na co dzień z domu. Podobnie jest z aktorami.

Czy zawsze chce się Pani grać, a może czasem Pani się leni?

Często nie chce mi się grać, na przykład jestem zmęczona i chciałabym odpocząć w szlafroku i kapciach w domu, ale wiem, że tego wieczoru gram w teatrze. Powiem wam, co mi pomaga… Właśnie kostium! Zakładam go w garderobie teatralnej i staję się kimś innym – postacią, którą mam zagrać. Poza tym kiedy przez dłuższy czas występuję w tym samym przedstawieniu, za każdym razem stawiam przed sobą jakieś nowe zadanie. Chcę, żeby to, co robię na scenie, było zawsze świeże, działo się tu i teraz, tego dnia, o tej godzinie, dla tej, a nie innej publiczności. Mogę to porównać na przykład z jedzeniem. Chcę, żeby mój kotlet był usmażony dzisiaj, nie chcę jeść wczorajszego, odsmażanego. Tak samo jest z odrabianiem lekcji. Nie chce wam się czasami uczyć, prawda? Najtrudniejszy jest moment rozpoczęcia, to znaczy, kiedy siadacie, bierzecie do ręki coś do pisania albo otwieracie książkę i zaczynacie wgryzać się w temat. Jakbyście wcielali się w rolę uczennic i uczniów. Tak samo ja po wejściu do teatru i garderoby wcielam się w postać, którą mam zagrać.

Czy pamięta Pani wszystkie swoje role?

To niemożliwe po tylu latach na scenie. Zauważyłam, że najlepiej pamiętam najdawniejsze role, na przykład postać Niny, dziewczyny, którą zagrałam w filmie Krajobraz po bitwie w reżyserii Andrzeja Wajdy. Zdjęcia zaczęły się w 1969 roku, czyli ponad czterdzieści pięć lat temu.

A które swoje role lubi Pani najbardziej? Dlaczego?

Bardzo polubiłam rolę młodej dziewczyny Agnieszki Niechcicówny z filmu i serialu Noce i dnie według powieści pisarki Marii Dąbrowskiej w reżyserii Jerzego Antczaka. Noce i dnie były moją lekturą szkolną, ale w uczniowskich czasach nie wczytywałam się w tę książkę. Zauroczyła mnie dopiero podczas pracy nad filmem. Dowiedziałam się, że Dąbrowska, pisząc o Agnieszce, myślała o sobie. Dlatego obie stały się mi bliskie – i autorka, i moja Agnieszka. Głęboko przeżywałam jej miłości. Razem z nią cieszyłam się i smuciłam. Przyjemność sprawiało mi przebieranie się do tej roli. Agnieszka miała piękne sukienki i ładną fryzurę. Ze swoich nowszych ról polubiłam bardzo postać Teściowej z serialu Mamuśki. Moja bohaterka jest bliska życiu, prawdziwa i komiczna.

Czy czasem śni się Pani, że jest Pani na scenie?

Oj, tak. Zaraz po skończeniu szkoły aktorskiej wystąpiłam na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. To był mój pierwszy ważny koncert. W nocy tuż przed nim przyśniło mi się, że wygram. Sen okazał się proroczy. Wygrałam konkurs w kategorii Debiuty. Mam też gorsze sny, na przykład że nie mogę zdążyć do teatru na występ, bo gdzieś utknęłam po drodze, w korku. Śnię też, że kompletnie zapomniałam tekstu, a za chwilę wychodzę na scenę. Co tu zrobić? Jak się ratować?

A jaką rolę chciałaby Pani jeszcze zagrać?

Mam dwie takie wymarzone role. Pierwsza to Matka Courage ze sztuki niemieckiego autora Bertolta Brechta. Matka Courage jest dzielną kobietą, chce przeżyć w czasie wojny i uratować swoje dzieci. Chciałabym też zagrać Marię Skłodowską-Curie, słynną polską uczoną. Jest moją młodzieńczą idolką. Poznałam ją dzięki wypożyczonej ze szkolnej biblioteki książce, którą napisała jej córka Ewa. Miałam wtedy chyba dwanaście lat i bardzo dużo czytałam. Spodobało mi się, że Skłodowska uparcie dążyła do celu. Pod jej wpływem nawet chciałam zostać fizykiem.

Jaki inny zawód mogłaby Pani wykonywać?

Mogłabym pracować w ziemi. Kopać, sadzić rośliny, pielęgnować je. Tworzyć ogrody. Mogłabym też być kapitanem na okręcie, bo lubię dowodzić. Albo opiekować się zwierzętami, ponieważ je kocham. Obawiam się jednak, że do zawodu weterynarza się nie nadaję. Za bardzo przeżywałabym choroby i cierpienia zwierząt. Ale na przykład w zoo…? Czemu nie?

To dlaczego została Pani aktorką?

Wahałam się: zostać fizykiem czy aktorką? Czy mam robić coś konkretnego, czy wejść w świat sztuki? Po długich rozmyślaniach, a byłam już starszą nastolatką, zrobiłam eksperyment. Przez pół roku postanowiłam nie chodzić do teatru. Chciałam sprawdzić, czy będzie mi go brakowało. Okazało się, że strasznie tęskniłam do teatru, i wtedy zrozumiałam, że nie mogę bez niego żyć. Wybór stał się jasny.

Występowała Pani w szkolnych teatrzykach?

Miałam kilka lat, kiedy założyłam teatr podwórkowy. Z rówieśnikami wystawiliśmy Królewnę Śnieżkę. Potem były pierwsze jasełka w salce przy kościele. Zagrałam w nich dwie postaci: Anioła i Heroda. Ze szkoły podstawowej pamiętam sztukę, w której też dostałam dwie role: Mgły i Wilka. Z czasem zaczęłam chodzić na kółko teatralne. Wystąpiłam między innymi w Dzikich łabędziach i Calineczce. Kiedy miałam piętnaście lat, zapisałam się na zajęcia aktorskie. Byłam tak zwanym żywym srebrem. Wszędzie chciałam być, chciałam się ruszać, poszukiwać nowych wrażeń.

Które aktorki podobały się Pani wtedy, a które dziś?

W młodości zrobiłam album z aktorkami. Wklejałam do niego zdjęcia wycinane z gazet. Podobała mi się angielska gwiazda filmowa Belinda Lee. Miała piękne, falujące blond włosy z przedziałkiem z boku. Cała była piękna. Zachwycałam się też wielką damą kina Gretą Garbo i francuskimi aktorkami: Anouk Aimée oraz Brigitte Bardot, a także amerykańskimi, zwłaszcza Vivien Leigh i Olivią de Havilland, które wystąpiły w melodramacie wszech czasów Przeminęło z wiatrem. Spośród polskich aktorek śledziłam między innymi role Elżbiety Czyżewskiej, Zofii Mrozowskiej, Teresy Lipowskiej i Marty Lipińskiej. Dziś zwracam przede wszystkim uwagę na to, czy aktorka oddaje prawdę o swojej postaci. W szkole aktorskiej uczyłam się tego od mojej profesor Ryszardy Hanin. Dar takiego przeistaczania posiada amerykańska aktorka Meryl Streep. Spośród polskich współczesnych aktorek wymienię dwie. Krystyna Feldman potrafiła rewelacyjnie zagrać nawet mężczyznę – malarza Nikifora. Mam ogromny szacunek do Danuty Szaflarskiej, tak pełnej wigoru mimo swoich stu lat.

Czy cieszy się Pani z braw, bisów, kwiatów od publiczności?

Jasne, że się cieszę. Dociera to do mnie zwłaszcza wtedy, gdy nie jestem w najlepszej formie. Wychodzę na scenę, a publiczność wita mnie gorąco, bije brawo, wstaje z miejsc. Czuję się niesiona przez ludzi. Publiczność mi pomaga. Razem fruniemy bardzo wysoko w wyobraźni. To takie radosne połączenie z nieznajomymi osobami.

Czy Pani dzieci też chciały być aktorami? Co Pani im radziła?

Nie chciały, chociaż Ola, moja córka, robiła w dzieciństwie fantastyczne miny. Myślałam, że pójdzie w moje ślady, ale tak się nie stało, bo bardzo nie lubiła, gdy w jej obecności podchodzili do mnie ludzie, prosili o autografy i zdjęcia. Powiedziała mi, że nie wytrzymałaby sławy. Dlatego mówi się, że aby zostać aktorem, trzeba mieć wrażliwość motyla i odporność słonia, a więc jednocześnie trzeba się wykazać delikatnością i siłą.

Jeśli ktoś marzy, aby zostać aktorem, co Pani mogłaby mu poradzić?

Może na początek przeczytajcie książkę o wielkiej polskiej aktorce Helenie Modrzejewskiej. Była gwiazdą ponad sto lat temu nie tylko w Polsce, ale też w Ameryce. Dowiecie się, w jaki sposób ona spełniła swoje marzenie. Starajcie się dużo czytać, także wiersze. Czytajcie na głos, wyrabiajcie pamięć. Zapiszcie się do kółka teatralnego. Poproście rodziców, żeby poszli z wami do ortodonty, który sprawdzi wasz zgryz. Jeśli jest nieprawidłowy, noście aparat. Dzięki dobrze ustawionym, zdrowym zębom będziecie właściwie wymawiać słowa. Bądźcie wytrwali. To bardzo trudny, ale i piękny zawód.

Słownik

--------------------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
próba przygotowanie do występu, podczas którego wiele razy powtarza się swoją rolę, ćwiczy sposób poruszania się, przymierza się stroje teatralne
charakteryzacja zmiana wyglądu aktora zgodnie z opisem postaci, którą gra; na charakteryzację składają się m.in: makijaż, peruka, przyklejane wąsy i broda
spektakl przedstawienie, widowisko grane przez aktorów na scenie przed publicznością; nad jego przygotowaniem czuwa reżyser; spektakl może łączyć teatr z koncertem muzycznym czy baletem
sufler osoba, która podpowiada aktorom w czasie spektaklu w sytuacji, gdy zapomną oni tekstu; sufler jest niewidoczny dla widzów
kostium strój specjalnie przygotowany dla aktora grającego konkretną postać w konkretnym spektaklu; w czasie jednego przedstawienia aktor może kilka razy zmieniać kostium
garderoba teatralna pomieszczenie z lustrami dla aktorów, w którym przygotowują się oni do występu, robią charakteryzację i zakładają kostiumy
debiut pierwszy publiczny występ np. na deskach teatru, opery czy baletu albo podczas festiwalu
teatr podwórkowy teatr stworzony np. przez dzieci mieszkające na jednym osiedlu, które spotykają się co jakiś czas, aby przygotować przedstawienie; zwykle w takiej grupie jest dziecko, które pełni funkcję kierownika teatru
improwizacja szybkie wymyślenie i wygłoszenie fragmentu roli przez aktora, który zapomniał, jakie słowa powinien wypowiedzieć; aktor musi improwizować swobodnie, tak aby widzowie nie domyślili się, że mówi co innego; wymyślony fragment musi jednak pasować do całości tekstu
gwiazda filmowa bardzo sławna aktorka albo aktor; publiczność czeka na kolejne role gwiazd, chce wiedzieć o nich jak najwięcej, także o ich życiu prywatnym; wielkie amerykańskie gwiazdy filmowe zarabiają dużo pieniędzy, ale często nie są szczęśliwe, bo widzowie i producenci filmowi za dużo od nich wymagają
autograf własnoręczny podpis jakiejś osoby; zbieracze autografów znanych postaci potrafią wyczekiwać na nie pod teatrami, salami koncertowymi czy stadionami
--------------------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------