Kochając osobę z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. Poradnik dla bliskich - ebook

Spis treści

Podziękowania 9

1 Od czego zacząć 11

2 Przede wszystkim leczenie ChAD 18

3 Zaburzenie wielobiegunowe 30

4 Podstawy wiedzy o lekach 49

5 Plan leczenia holistycznego 74

6 Lista skutecznych startegii 85

7 Wyzwalacze objawów ChAD 101

8 Para przejmuje kontrolę 127

9 Rozmowa z ChAD 153

10 Twoja reakcja emocjonalna na chorobę dwubiegunową 172

11 Praca i pieniądze 187

12 Seks 206

13 A ty? 220

14 Niewygodne prawdy o zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym 234

15 Jak sprawić, by śmiech i radość zagościły w twoim związku 251

Aneks. Krótki przewodnik po lekach 261

Źródła 283

Bibliografia cytowana 285Podziękowania

Zdobywanie wiedzy koniecznej do napisania niniejszej książki oraz tworzenie planu holistycznego leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej, który pomaga mi zachować stabilność emocjonalną na co dzień, zajęło mi ponad dwadzieścia lat. Ivan Kanis był ze mną przez ostatnich dziesięć lat i nie znam słów, które mogłyby wyrazić ogrom mojej wdzięczności za jego miłość i wsparcie. Mieliśmy swoje wzloty i upadki, jak każdy związek, w którym oboje partnerzy cierpią na ChAD, ale udało nam się pokonać przeciwności losu. Nasza relacja jest niezwykle mocna. Każde z nas stanowi żywy przykład na to, że osoba, która doświadczała bardzo silnych objawów zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, może cieszyć się zdrowiem i zachowywać stabilność emocjonalną, jeśli działa według planu leczenia holistycznego.

Pragnę podziękować mojej rodzinie, a szczególnie Rebecce Alverson, Edowi Fastowi, Ellen Schotfeldt i Davidovi Graysonowi Fastowi, że pozwolili mi z sobą mieszkać, kiedy pisałam tę książkę. Nie zawsze mnie rozumieli, ale bardzo się starali. Chciałabym także podziękować mojej grupie pisarskiej z Portland w stanie Oregon za towarzystwo, którego potrzebowałam podczas wielu godzin dziennie spędzanych samotnie na pisaniu. Megan Loomis, Lisa Langford Heron, Liz Nakazawa, Nancy Lapaglia, Jacki Sturkie i Debra Meadow zawsze rozumiały lęki, trudności i małe zwycięstwa, które są częścią pracy nad książką.

Jestem wdzięczna mojej naturopatce, dr Cynthii Philips za nieustające wsparcie przez długie lata mojej choroby. Jej pomoc to jeden z głównych czynników, które sprawiły, że poczułam się wystarczająco dobrze, by znowu zacząć żyć. Dziękuję też dr. Stevenowi Juergensowi, Suzanne James i Susan Picard za ich nieocenioną pomoc. Wielu moich przyjaciół mieszka bardzo daleko ode mnie, ale zawsze pozostają w moim sercu. Pam Palacios, Suzanne Bibby, Patricia Myung, Marcia Lins i Teresa Lins Csorba towarzyszyły mi podczas niezliczonych sukcesów i porażek. Wspólnie przeżyłyśmy manię, depresję, lęk, złość i psychozę (oczywiście były to moje stany emocjonalne), a mimo to wciąż się przyjaźnimy.

Dziękuję współautorowi, Johnowi Prestonowi, za wsparcie i profesjonalizm. To on nadał tej książce szczególny charakter. Pomagał mi również się uspokoić, gdy czułam się przeciążona pisaniem i walczyłam z nieustanną huśtawką nastrojów. Chciałabym również podziękować redaktor inicjującej, Jueli Gastwirth, za to, że do mnie zadzwoniła i poprosiła o napisanie książki. Podziękowania należą się też adiustatorce Kayli Sussell, która wspaniale wygładziła mój rękopis i wiele mnie nauczyła o redagowaniu tekstów.

Najbardziej jednak dziękuję tym wszystkim osobom, które do mnie pisały i wspierały mnie za pośrednictwem stron internetowych www.juliefast.com oraz www.bipolarhappens.com/bhblog. Jesteśmy bardzo liczną grupą. Marzę, aby każdy z nas, ludzi cierpiących na ChAD, odkrył właściwy dla siebie, indywidualny plan leczenia, który umożliwi mu szczęśliwe, zdrowe i stabilne funkcjonowanie. To naprawdę jest możliwe.

Julie A. Fast, 20031

Od czego zacząć

Partnerzy osób z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym są bardzo podobni. To osoby, które trwają w związku, zamiast odejść. To one opiekują się ukochaną osobą. Gdy twój partner choruje, ty dzielnie się trzymasz. Znasz uczucie przerażenia pojawiające się wtedy, kiedy człowiek, którego kochasz, staje się kimś zupełnie innym, kogo nigdy wcześniej nie znałeś. Gdy twój partner doświadcza epizodu choroby, ty zajmujesz się domem, finansami, dziećmi – i przez cały ten czas jesteś zmuszony do ukrywania swojego strachu. Choroba często uniemożliwia najbliższej ci osobie poszukiwanie pomocy. To ty wzywasz lekarzy, a czasami policję. Ty sprawdzasz, czy wystawione recepty nadal są ważne i pamiętasz o sprawach do załatwienia. To bardzo wiele obowiązków jak na jedną osobę – a jednak ty, jako partner kogoś, kto cierpi na ChAD, wciąż je wypełniasz. Ta książka jest dla ciebie.

Czy czujesz się zmęczony?

Możesz być wyczerpany odgrywaniem tak wielu ról w związku. Niniejszy podręcznik ma ci pomóc odnaleźć równowagę między zrozumieniem partnera a udzielanym mu wsparciem, abyś wciąż mógł realizować własne cele i marzenia. Przedstawiamy tu narzędzia, których potrzebujesz, jeśli chcesz wspierać proces zdrowienia partnera, zamiast zażegnywać kryzysy i pełnić funkcję stałego opiekuna.

Możliwe, że choroba dwubiegunowa przejęła kontrolę nad waszym życiem na wiele lat. Być może opracowałeś sposoby radzenia sobie z trudnościami, które przestały być skuteczne. Tak bywa. Z niniejszej książki nauczysz się, jak stworzyć plan leczenia holistycznego, dzięki któremu nie będziesz już musiał radzić sobie z nagłymi kryzysami. Naprawdę możesz zamienić nieskuteczne schematy działania na bardziej efektywne. Proponowane przez nas narzędzia umożliwią ci jak najlepsze wykorzystanie twoich własnych mocnych stron w połączeniu z nowymi technikami. Po przeczytaniu wszystkich rozdziałów zyskasz podstawę do pracy z partnerem nad holistycznym leczeniem choroby dwubiegunowej. Wspólne działanie pomoże wam stworzyć stabilny, pełen miłości związek, na który zasługujecie.

Czym jest plan leczenia holistycznego?

Na pewno wiesz, że tradycyjne leczenie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego opiera się na farmakoterapii. Pomoc medyczna jest niewątpliwie najważniejsza, dlatego zakładamy, iż twój partner pozostaje pod opieką lekarza. Zapewne należysz do czytelników, których partnerzy odmawiają konsultacji z psychiatrą lub zażywania leków, albo czytasz tę książkę, ponieważ najbliższej ci osobie sama farmakoterapia nie wystarcza do osiągnięcia stabilności emocjonalnej. Rozwiązaniem jest plan leczenia holistycznego, w którym leki są tylko jednym elementem terapii obok właściwej diety, aktywności fizycznej, odpowiedniej ilości snu, zmian stylu życia i zachowania, a także rozpoznawania czynników wyzwalających epizody choroby.

Leczenie holistyczne opiera się na założeniu, że człowiek nie może zmienić jednego aspektu swojego życia, nie zmieniając wszystkich pozostałych. Podczas realizacji planu holistycznego leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej twoja rola partnera stanie się równie ważna, jak funkcje pełnione przez opiekujących się nim specjalistów. Dobra wiadomość jest taka, że wiele osób z zaburzeniem dwubiegunowym może zachowywać stabilność emocjonalną, jeśli działa według planu leczenia umożliwiającego im zapobieganie występowaniu objawów choroby. Aby twój partner mógł osiągnąć taki stan, potrzebne są narzędzia, których oboje będziecie używać, aby złagodzić wahania nastroju związane z jego zaburzeniem. Znajdziecie je w tej książce.

Właściwa diagnoza

Kochając osobę z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi to nie podręcznik diagnostyczny (chociaż zagadnienie diagnozy zostało szczegółowo omówione w rozdziale 3). Najlepiej będzie, jeśli diagnozę postawi psychiatra, chociaż obecnie zaburzenia dwubiegunowe niejednokrotnie diagnozują inni specjaliści w dziedzinie zdrowia psychicznego lub lekarze pierwszego kontaktu, którzy mogą mieć umiejętności konieczne do leczenia tej choroby – nie zawsze jednak tak jest. Ważne jest, abyś wiedział, że chociaż niektórzy psychoterapeuci mają odpowiednie kwalifikacje do diagnozowania (lub leczenia) zaburzeń dwubiegunowych, nie wszyscy odbyli odpowiednie szkolenia w tym zakresie. Diagnoza twojego partnera powinna być przeprowadzona przez profesjonalistę specjalizującego się w leczeniu poważnych zaburzeń psychicznych. Innymi słowy, niezależnie od tego, kto stawia diagnozę, powinna ona być jednoznaczna i trafna.

Jak przekonać partnera do współpracy

Na początku może być ci trudno zachęcić partnera do korzystania z narzędzi przedstawionych w niniejszej książce. Jak zapewne wiesz, w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych występuje wiele stanów emocjonalnych. Postaraj się określić stabilność nastroju partnera na skali od 1 do 10. Ocena 10 oznacza, że najbliższa ci osoba jest spokojna, opanowana i chętna do współpracy. W takim wypadku możecie czytać tę książkę we dwoje. Jeżeli twój partner przebywa w szpitalu lub jest zbyt chory, by uczyć się razem z tobą, powinieneś ocenić jego stan na 1 punkt. Wówczas czytaj samodzielnie, a następnie – gdy nastrój partnera się ustabilizuje – przedstaw mu nowe techniki terapeutyczne. Jeśli ocena stanu zdrowia mieści się pomiędzy skrajnymi wartościami, sam zdecyduj o sposobie pracy. Sugerujemy, abyś najpierw przeczytał książkę w pojedynkę i wprowadził zmiany we własnym zachowaniu, a później podzielił się nowymi wiadomościami z partnerem; polecamy ci taką kolejność działań, szczególnie jeśli bliska ci osoba nie czuje się na siłach, by czytać książkę wraz z tobą od samego początku.

Sytuacje kryzysowe

Jeśli obecnie przechodzisz kryzys – partner cię opuścił, doświadcza ciężkiego epizodu choroby, przebywa w szpitalu, odstawił leki lub nie pozwala sobie pomóc – oczywiście będziesz korzystać z tej książki inaczej. Jeżeli aktualne okoliczności nie sprzyjają wspólnej pracy, skoncentruj się przede wszystkim na sobie i samodzielnym wprowadzaniu w życie zalecanych przez nas zmian. Następnie, kiedy sytuacja się uspokoi, możesz zaproponować zmiany ukochanej osobie. Jeśli nastrój twojego partnera jest obecnie stabilny i planujecie czytanie we dwoje, macie powód do radości: to będzie dobry start.

Rzeczywistość zaburzenia afektywnego dwubiegunowego

Zawsze pamiętaj, że chociaż zachowanie osoby z chorobą dwubiegunową może cię frustrować i działać destrukcyjnie, nie jest celowe i nie ma być karą dla ciebie ani dla kogokolwiek innego. Kiedy ktoś bliski doświadcza nagłej zmiany nastroju, najlepszą reakcją jest nasze współczucie. Miej to w pamięci od początku pracy z tą książką.

Kochając osobę z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi to nie cudowny lek na wasze problemy. Łatwo jest pokładać nadzieję w nowej metodzie i cieszyć się na dobre rezultaty. Kiedy jednak pojawią się trudności (lub określone techniki nie od razu okażą się skuteczne w przypadku twojego partnera), równie łatwo będzie wrócić do starego schematu działania, w którym ty sam musisz się starać o scalanie związku. Istnieje możliwość, że obecny stan zdrowia najbliższej ci osoby nie jest wystarczająco dobry, by proponowane przez nas strategie mogły zadziałać. Jeśli twój partner choruje, doświadcza silnego stresu bądź zaburzeń myślenia, może być niezdolny do współpracy. Taka sytuacja z pewnością cię frustruje. Nie jesteś jednak sam z tym problemem. Wielu partnerów osób z chorobą dwubiegunową na początku musi pracować samodzielnie.

Praca nad związkiem wymaga czasu

Na kartach tej książki będziemy cię prosić o przemyślenie swojego obecnego stylu życia oraz sposobów, w jakie reagujesz na zachowania partnera podczas epizodów jego choroby. Aby przyswoić sobie nowe zagadnienia, możesz potrzebować trochę czasu. Poznawanie zdrowych nawyków i uczenie się na nowo, jak żyć z partnerem, prawdopodobnie potrwa dłużej, niż ci się wydaje – aby dokonać ważnych zmian, warto uzbroić się w cierpliwość.

Nie bądź dla siebie zbyt surowy. Wiele technik opisanych w tej książce przyniesie natychmiastowe rezultaty, szczególnie jeśli twój partner ma stabilny nastrój i jest skłonny do współpracy. Na wymierne efekty zastosowania innych strategii trzeba będzie poczekać. Twoim celem jest stworzenie podstaw do stopniowego, spokojnego leczenia choroby dwubiegunowej, które będzie polegało przede wszystkim na zapobieganiu kryzysom. Pamiętaj, aby koncentrować się na rozwiązaniach, a nie na problemach. Problemy pojawiają się nagle, ich rozwiązywanie wymaga jednak czasu. Oto niektóre elementy potrzebne podczas opracowywania planu leczenia holistycznego:

- Otwarty umysł i gotowość do próbowania nowych pomysłów na rozwiązywanie starych problemów.
- Wystarczająco dużo czasu na nauczenie się nowego sposobu życia z zaburzeniem dwubiegunowym.
- Odwaga do zrezygnowania z niektórych marzeń i oczekiwań dotyczących związku przy jednoczesnym zdecydowanym działaniu w celu poprawy relacji z partnerem.
- Dziennik, w którym będziesz mógł zapisywać swoje pomysły, przemyślenia i emocje oraz ważne ćwiczenia pisemne zamieszczone w każdym rozdziale.

Po co prowadzić dziennik? Pisanie dziennika na początku może się wydawać pracochłonne, ale stanowi ono niezbędny element przedstawionej tu strategii działania. Pomysły oraz spisy, które będziesz notować staną się podstawą twojego programu terapeutycznego. Oto niektóre z wielu dobrych powodów prowadzenia dziennika, który pomoże ci stworzyć nowy plan leczenia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego:

- Jesteś uczniem, a uczniowie sporządzają notatki.
- Pisanie i rysowanie w dzienniku umożliwia powiedzenie tego, czego nigdy nie powiedziałbyś na głos; dzienniki pisze się tylko dla siebie.
- Dziennik pomoże ci nabrać dystansu i odróżniać partnera od jego choroby dwubiegunowej.
- Dziennik umożliwia narzekanie i biadolenie bez angażowania innych osób; tym, co w nim zapiszesz, nie zranisz niczyich uczuć.
- Dziennik to bardzo bezpieczne miejsce na analizowanie poważnych tematów.
- Zapisywanie myśli i emocji pomoże ci zapobiegać nagłym problemom, a więc nie będziesz musiał wciąż się nimi zajmować.
- Dziennik pomoże ci w planowaniu; plany ograniczają kontrolę, jaką zaburzenie dwubiegunowe sprawuje nad twoim związkiem.
- Pióro bywa ostrzejsze od miecza, a choroba dwubiegunowa potrafi ranić.
- Dziennik może się stać twoim przyjacielem, kiedy partner będzie zbyt chory, by pełnić tę funkcję.