KONTEKSTUALNA TERAPIA SCHEMATÓW - ebook

Przedmowa

Ogromnie się cieszę, że Eckhard Roediger, Bruce A. Stevens i Robert Brockman – moi drodzy przyjaciele i koledzy – napisali tę nadzwyczajną książkę.

Będzie to niewątpliwie bardzo ważna pozycja w biblioteczce każdego terapeuty. Autorzy, doświadczeni i utalentowani praktycy oraz nauczyciele terapii schematów, poświęcili wiele lat na szlifowanie własnych umiejętności klinicznych, każdy w zakresie swojej specjalizacji. Owoc ich wysiłków, którym hojnie dzielą się z czytelnikami, stanowi przemyślane i wyczerpujące dzieło – jeden z najważniejszych przewodników psychoterapeutycznych, pomagający zrozumieć i leczyć różnorodne trudne przypadki. Pokazano w nim, jak stosowanie terapii schematów, modelu o potwierdzonej skuteczności – z bogatym zasobem narzędzi diagnostycznych oraz integracyjnych strategii terapeutycznych – pozwala uzdrowić długotrwałe destrukcyjne wzorce postępowania.

Bazując na książce Terapia schematów. Przewodnik praktyka Jeffreya E. Younga, Janet S. Klosko i Marjorie E. Weishaar (2014), autorzy zgłębiają to podejście i przybliżają jego najnowsze zdobycze, byśmy mogli stosować ów poparty badaniami model w pracy z najbardziej wymagającymi klientami.

Terapia schematów pomaga osobom, których wczesne dzieciństwo zostało naznaczone przez bolesne przeżycia straty, zaniedbania, przemocy, samotności i/lub deprywacji; którym towarzyszy trwałe poczucie beznadziei, wstydu, niedowartościowania, zahamowania; które odczuwają potrzebę bycia idealnymi, kontrolowania innych lub ulegania im. Praca z takimi osobami to wielkie wyzwanie. Wymaga podejścia psychoterapeutycznego, w ramach którego z troską pochylamy się nad wczesnodziecięcymi doświadczeniami klienta widzianymi jego oczami i nad wynikającym z nich niezaspokojeniem potrzeb; które wiąże ze sobą autodestrukcyjne wzorce życiowe, tryby radzenia sobie i bieżące bodźce wyzwalające, a następnie dąży do skorygowania i uzdrowienia zniekształconych doświadczeń emocjonalnych stanowiących siłę napędową obecnych emocji, doznań płynących z ciała, nieadaptacyjnych przekonań i zachowań służących radzeniu sobie. Integracyjne podejście terapeutyczne, które Young zgrabnie zaprezentował w postaci modelu terapii schematów, zostało doskonale ujęte i rozwinięte w niniejszej wspaniałej książce. Autorzy zilustrowali zależności między stresorami bieżącymi i tymi, które pojawiały się na przestrzeni życia, a doświadczeniami z wczesnego dzieciństwa, odkrywając kluczowe niezaspokojone potrzeby emocjonalne, a także czynniki temperamentalne, które kształtują osobowość człowieka. Terapia schematów bada niezmienne prawdy, czyli wczesne nieadaptacyjne schematy oraz sposoby radzenia sobie z nimi, które zostają zapisane w pamięci i uruchamiają się zawsze, ilekroć jednostka znajdzie się w podobnych okolicznościach. W podejściu opartym na trybach schematów zdecydowanie zaleca się pomoc solidnego, elastycznego, autentycznego i wrażliwego terapeuty. W miarę lektury niniejszej książki czytelnicy przekonają się, że ów czynnik autentyczności ma zasadnicze znaczenie, jeśli mamy skorygować trwałe, zniekształcone doświadczenia emocjonalne klientów.

Autorzy genialnie przybliżają nam model terapii schematów dzięki przejrzystym, barwnym opisom przypadków i dialogom z klientem, kompleksowo ilustrując etap konceptualizacji przypadku (diagnozy) oraz skuteczne stosowanie strategii terapeutycznych. W przytaczanych przykładach czytelnicy z pewnością rozpoznają zarówno wyjątkowe, jak i powszechne wyzwania, z jakimi mierzymy się w swoich gabinetach.

Równoległe uruchomienie schematów klienta i terapeuty może osłabić skuteczność terapii i rodzić frustrację, zwłaszcza gdy przytłoczony terapeuta wchodzi w zmowę z charakterystyczną dla klienta strategią unikania bądź ostatecznie poddaje się jego żądaniom.

Jak piszę w książce Rozbroić narcyza (Behary, 2020), poświęconej mojej pracy z klientami narcystycznymi, nietrudno spotkać osoby przeskakujące między trybem emocjonalnego dystansu a trybem złości czy cynizmu. Nieraz się zdarza, że muszę odsuwać od siebie impuls poddania się, rezygnacji z własnych praw i własnego głosu (uczucia towarzyszące mi w trybie wewnętrznej „małej dziewczynki”), pozostać twarda i silna, aby zaspokoić potrzeby klienta dotyczące zaufania, granic, odpowiedzialności i więzi emocjonalnej.

Autorzy niniejszej książki pokazują, w jaki sposób integracja modeli terapeutycznych trzeciej fali, takich jak praktyka uważności i akceptacji (by zaspokoić sfrustrowane potrzeby emocjonalne), wraz z relacją terapeutyczną wzmacniają podejście terapii schematów, pozwalając przebić się przez mur emocjonalnego odłączenia, podważyć szkodliwe komunikaty wewnętrzne, dotrzeć do trybów wrażliwych, zatroszczyć się o nie i je ochronić, a jednocześnie wzmacniać tryb Zdrowego Dorosłego, by osłabić autodestrukcyjne wzorce na korzyść zdrowszych, przystosowawczych sposobów reagowania.

Bez wahania polecam tę wyjątkową książkę wszystkim terapeutom, którzy pragną działać sprawniej, pewniej i osiągać lepsze wyniki terapii. Szczególnie polecam ją specjalistom pracującym z pozornie nieprzenikalnymi klientami unikającymi, narcystycznie zastraszającymi, roszczeniowymi, ale też przejawiającymi skłonność do rezygnowania z własnych potrzeb i praw pod dyktando uwewnętrznionej krytyki i żądań.

Otwiera się przed wami skarbnica wiedzy zawierająca bezcenne wiadomości, w tym obserwacje koncepcyjne i teoretyczne, jak również praktyczne narzędzia kliniczne, porady i strategie, na dodatek ciekawie zilustrowane. Jest to książka, której nie wolno przeoczyć.

Wendy T. Behary

autorka książki Rozbroić narcyza