Kozak ukraiński. Studium językowe - ebook
Kozak ukraiński. Studium językowe - ebook
Praca jest pierwszą monografią językoznawczo-literacką, która przynosi wieloaspektowy, doskonale udokumentowany obraz frapującego, a mało znanego zjawiska, jakim była Kozaczyzna na ziemiach Rzeczpospolitej. Autorka omawia terminy, związki frazeologiczne, synonimy, odnoszące się do kozaka ukraińskiego, przytaczając bogatą dokumentację z literatury polskiej i folkloru. Drugą część książki stanowi album kozacki, przedstawiający m.in. postacie historyczne, sceny walki i stepowe pejzaże oraz mapy.
Spis treści
WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Część I
JĘZYKOWA CHARAKTERYZACJA KOZAKA UKRAIŃSKIEGO
Rozdział I KOZAK UKRAIŃSKI – REKONESANS TERMINOLOGICZNY . 19
I. Terminy związane z samorzutną kozacką organizacją wojskową .21
II. Terminy uwypuklające państwowo-wojskowy aspekt w oglądzie
Kozaczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
III. Terminy kładące nacisk na opozycję step – gród, ukazującą
różnice w codziennym bytowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
IV. Terminy związane z rekrutacją Kozaków przez panów polskich. .27
1. Podkreślające przynależność do załogi dworu lub zamku
polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2. Podkreślające podległość panu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
V. Terminy związane ze służbą dworską Kozaków–chłopów . . . . . .29
Rozdział II RODZINA SŁOWOTWÓRCZA KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . 37
I. Rzeczowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
II. Czasowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
III. Przymiotniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
IV. Wyrażenia przysłówkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Rozdział III SYNONIMY KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . . . . . . . . . . . . .54
I. Synonimy kładące nacisk na aspekt wojskowy kozaczyzny . . . . 54
II. Synonimy będące określeniami hiperonimicznymi . . . . . . . . . .58
III. Synonimy o charakterze poetyzmów (także okazjonalnych) . . .59
IV. Synonimy o wydźwięku rubasznym – skonwencjonalizowane
i okazjonalne (odnoszące się głównie do ubogiej warstwy kozackiej)65
V. Synonimy wieloznaczne (wielofunkcyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . .69
VI. Synonimy odnoszące się do kozaka dworskiego / zamkowego . 86
VII. Synonimy pejoratywne (systemowe i kontekstowe) . . . . . . . . .86
Rozdział IV OKREŚLENIA OCENIAJĄCE KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . . .94
I. MELIORYZACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
1. Podkreślanie piękności fizycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
2. Podkreślanie dorodności i tężyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
3. Podkreślanie doskonałości niektórych zmysłów . . . . . . . . . . . . .97
4. Podkreślanie zręczności i energii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
5. Podkreślanie dumy, godności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
6. Podkreślanie odwagi, dzielności bojowej, bohaterstwa . . . . . . . 103
7. Podkreślanie przezorności, rozsądku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
8. Podkreślanie umiłowania swobody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
9. Podkreślanie wierności, przywiązania, posłuszeństwa . . . . . . . .105
II. PEJORYZACJA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
1. Podkreślanie dzikości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
2. Podkreślanie okrucieństwa, srogości, zajadłości . . . . . . . . . . . 109
3. Podkreślanie skłonności do gniewu i nadmiernej pobudliwości . .110
4. Podkreślanie surowości i budzenia grozy . . . . . . . . . . . . . . . . 111
5 Podkreślanie nieokrzesania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
6. Podkreślanie ponurości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Część II
EWOKACJA KULTURY KOZACKIEJ
Rozdział I ONOMASTYKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Podrozdział I ANTROPONIMIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
I. Imiona chrzestne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
II. Przezwiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
III. Patronimica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
IV. Nazwiska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
Podrozdział II ZOONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
I. Nazwy koni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
II. Nazwy psów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Podrozdział III CHORONIMIA (geonimia) . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
I. Nazwy geograficzne i geograficzno-polityczne . . . . . . . . . . . . . 153
II. Nazwy ziem z formantem -izna||-yzna. . . . . . . . . . . . . . . . . .166
III. Nazwy pałanek (jako kozackich jednostek administracyjnowojskowych)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Podrozdział IV TOPONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
I. Hydronimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168
II. Nazwy terenowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
III. Nazwy osiedleńcze (ojkonimy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Podrozdział IV CHREMATONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
I. Nazwy kureni (pułków) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
II. Nazwy karczem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
III. Nazwy prawosławnych obiektów sakralnych . . . . . . . . . . . . . .203
IV. Nazwy lokalnych wydarzeń historycznych (chrononimy) . . . . . 204
Rozdział II LEKSYKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Podrozdział I ŚRODOWISKO NATURALNE . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
I. Zjawiska atmosferyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
II. Topografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
III. Flora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
IV. Fauna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Podrozdział II KULTURA MATERIALNA I DUCHOWA . . . . . . . . . . . 246
I. Fryzura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
II. Zarost. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
III. Odzież . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
IV. Stosowanie używek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .256
V. Potrawy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257
VI. Naczynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259
VII. Broń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
VIII. Transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
IX. Instrumenty muzyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
X. Pieśni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279
XI. Taniec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .280
XII. Gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Podrozdział III KULTURA SPOŁECZNA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282
I. Insygnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
II. Jednostki wojskowe i stałe pomieszczenia dla wojska . . . . . . .283
III. Urządzenia strażnicze i obronne (stałe i przygodne) . . . . . . . 290
IV. Stanowiska, urzędy, funkcje wojskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
V. Prymactwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Rozdział III AKTY KOMUNIKACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Podrozdział I ADRESATYWY I TYTULATURA . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Podrozdział II AFEKTONIMY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314
Podrozdział III FORMUŁY PRAGMATYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . .316
Podrozdział IV FRAZEOLOGIA JAKO SYGNAŁ POTOCZNOŚCI . . . . .325
Podrozdział V WYKRZYKNIKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Podrozdział VI PIEŚNI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
Podrozdział VII KINEZYKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Rozdział IV TECHNIKA STYLIZACJI JĘZYKOWEJ . . . . . . . . . . . . . .343
Podrozdział I STYLIZACJA REKONSTRUKCYJNA . . . . . . . . . . . . . . 343
Podrozdział II STYLIZACJA PRZYTACZAJĄCA . . . . . . . . . . . . . . . 345
Podozdział III STYLIZACJA ZASTĘPCZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351
ROZWIĄZANIE SKRÓTÓW ŹRÓDEŁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .359
BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
SPIS ILUSTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Kategoria: | Polonistyka |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 97883-242-1860-8 |
Rozmiar pliku: | 8,3 MB |