MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
nowość
Krótka historia malarstwa - ebook
Krótka historia malarstwa - ebook
„Krótka historia malarstwa” została pomyślana jako odpowiedź na naturalną potrzebę uporządkowania niezwykle bogatego i złożonego dziedzictwa, jakim jest malarstwo Głównym celem książki jest systematyzacja wiedzy z zakresu historii i teorii malarstwa, czyniona w sposób przystępny, klarowny i logiczny. Książka została utworzona z pomocą AI
Ta publikacja spełnia wymagania dostępności zgodnie z dyrektywą EAA.
| Kategoria: | Architektura |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8440-069-2 |
| Rozmiar pliku: | 13 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wstęp
Malarstwo, jedna z najstarszych i najbardziej fundamentalnych dziedzin sztuk wizualnych, od zarania dziejów towarzyszy ludzkości, służąc jako uniwersalny język przekazu, który potrafi wyrażać to, co często wymyka się słowom. W swojej najgłębszej istocie malarstwo jest sztuką przedstawiania świata lub wizji artysty za pomocą farb naniesionych na płaszczyznę — na ścianę jaskini, drewnianą deskę, płótno czy współczesny ekran cyfrowy. Jednak ta prosta definicja techniczna nie jest w stanie oddać jego prawdziwej potęgi. Malarstwo to bowiem nie tylko naśladowanie rzeczywistości, ale przede wszystkim jej interpretacja, przetworzenie przez filtr wrażliwości, emocji, intelektu i duchowości twórcy. To dynamiczny proces twórczy, w którym linia, barwa, plama, faktura i kompozycja łączą się, by stworzyć nową, autonomiczną rzeczywistość dzieła sztuki. To właśnie ta zdolność do kondensowania ludzkich doświadczeń, wierzeń, marzeń i lęków w jednym, namacalnym obrazie czyni malarstwo niezrównanym narzędziem dialogu pomiędzy epokami, kulturami i pojedynczymi ludźmi.
Rola i znaczenie malarstwa w kulturze i historii ludzkości są nie do przecenienia i ewoluowały przez tysiąclecia. Pierwsze przejawy malarskiej ekspresji, jak monumentalne wizerunki zwierząt w prehistorycznych jaskiniach Lascaux czy Altamirze, pełniły prawdopodobnie funkcję magiczno-rytualną, mając zapewnić pomyślność na łowach. W starożytnych cywilizacjach Egiptu, Grecji i Rzymu malarstwo zdobiło grobowce, pałace i wazy, służąc celom dekoracyjnym, ale także utrwalając wizerunki bogów, władców i scen z życia codziennego, stając się bezcennym źródłem historycznej wiedzy. W wiekach średnich, gdy dostęp do pisma był ograniczony, malarstwo sakralne stało się „Biblią ubogich” — monumentalne freski i misterne iluminacje rękopisów w przystępny sposób opowiadały wiernym historie biblijne i żywoty świętych, kształtując wyobraźnię i pobożność całych społeczeństw. Malarstwo było wówczas przede wszystkim „służbą” wobec Boga i wspólnoty.
Przełom renesansu przyniósł ze sobą fundamentalną zmianę — wynalezienie lub udoskonalenie techniki olejnej oraz opracowanie zasad perspektywy linearnej wyzwoliło malarstwo z rygorów średniowiecza. Artysta przestał być anonimowym rzemieślnikiem, a stał się genialnym indywidualistą, badaczem natury i ludzkiego ciała. Obrazy, obok tematów religijnych, zaczęły gloryfikować człowieka, jego piękno, intelekt oraz otaczający go świat. To w tym okresie malarstwo ugruntowało swoją pozycję jako autonomiczna dyscyplina artystyczna, zdolna nie tylko do reprezentowania, ale i do filozoficznej refleksji. W kolejnych stuleciach — w baroku, romantyzmie, czy wieku XIX — malarstwo stawało się coraz śmielsze w formie i treści. Było narzędziem władzy i propagandy, wyrazem buntu, medium intymnych przeżyć, a wreszcie — z chwilą nadejścia fotografii — zaczęło kwestionować samą konieczność wiernego odtwarzania widzialnego świata. Rewolucje impresjonizmu, kubizmu, abstrakcji i surrealizmu uwolniły kolor, formę i wyobraźnię, czyniąc z malarstwa pole nieograniczonych niemal eksperymentów. Dziś, patrząc na te wszystkie przemiany, możemy śledzić poprzez malarstwo nie tylko historię sztuki, ale historię ludzkiej myśli, wrażliwości i nieustannego dążenia do wyrażania siebie.
Niniejsza książka została pomyślana jako odpowiedź na naturalną potrzebę uporządkowania tego niezwykle bogatego i złożonego dziedzictwa. Jej nadrzędnym celem jest systematyzacja wiedzy z zakresu historii i teorii malarstwa w sposób przystępny, klarowny i logiczny. Na rynku istnieje wprawdzie wiele znakomitych opracowań, monografii i albumów, często jednak są one albo zbyt specjalistyczne, albo przeciwnie — zbyt ogólnikowe. Ta publikacja aspiruje do roli kompaktowego przewodnika, który w jednym tomie łączy esencję informacji niezbędnych do zrozumienia ewolucji i różnorodności malarstwa. Kierujemy ją do wszystkich ciekawych sztuki — do studentów kierunków humanistycznych, uczniów szkół plastycznych, nauczycieli, a przede wszystkim do miłośników malarstwa, którzy chcieliby pogłębić i uporządkować swoją wiedzę, uczynić wizyty w muzeach bardziej świadomymi, a dyskusje o sztuce — bardziej owocnymi. Chcemy, aby po lekturze tej książki odbiór każdego obrazu, niezależnie od epoki, z którego pochodzi, stał się bogatszy, oparty na zrozumieniu kontekstu, w jakim powstał.
Aby zrealizować ten ambitny cel, książka została podzielona na pięć logicznie powiązanych ze sobą części, które prowadzą czytelnika od zagadnień najbardziej podstawowych do syntezy wiedzy w postaci galerii najwybitniejszych twórców. Struktura ta ma charakter modularny — czytelnik może podążać za linearnym tokiem narracji lub też wybierać te rozdziały, które w danej chwili wzbudzają jego największe zainteresowanie.
CZĘŚĆ I: DZIAŁY MALARSTWA wprowadza czytelnika w podstawową typologię tematyczną. Omawiamy w niej malarstwo rodzajowe, historyczne, portret, pejzaż, martwą naturę oraz malarstwo religijne i mitologiczne. Zrozumienie tych kategorii jest fundamentem, ponieważ pozwala dostrzec, jakie funkcje — od dokumentacyjnej po symboliczną — pełniło malarstwo na przestrzeni wieków.
CZĘŚĆ II: STYLE I KIERUNKI W MALARSTWIE stanowi serię esejów poświęconych najważniejszym „-izmom”, które kształtowały oblicze sztuki. Skupiamy się tu nie na chronologii, lecz na charakterystycznych cechach danego nurtu — od realizmu, przez impresjonizm, ekspresjonizm, kubizm, surrealizm, aż po pop-art. Ta część odpowiada na pytanie, _jak_ artyści widzieli i przedstawiali świat.
CZEŚĆ III: TECHNIKI MALARSKIE odsłania kulisy warsztatu artysty. To praktyczny przegląd środków, jakimi posługiwali się malarze, by urzeczywistniać swoje wizje. Szczegółowo omawiamy tu zarówno techniki tradycyjne, jak tempera, fresk i enkaustyka, jak i te, które zrewolucjonizowały sztukę — malarstwo olejne, akwarelowe i akrylowe, wspominając także o pastelach i malarstwie cyfrowym.
CZĘŚĆ IV: EPOKI W MALARSTWIE umieszcza rozwój malarstwa w szerszym kontekście historycznym. Prowadzimy czytelnika chronologicznie — od malarstwa prehistorycznego i antycznego, przez średniowiecze, renesans, barok, romantyzm, wiek XIX, aż po awangardę XX wieku. Ta perspektywa pozwala dostrzec, jak malarstwo reagowało na zmiany społeczne, filozoficzne i technologiczne.
Wreszcie, CZĘŚĆ V: GALERIA GENIUSZY. NAJWIĘKSI PRZEDSTAWICIELE KIERUNKÓW stanowi zwieńczenie całej publikacji. W formie zwartych, bogato ilustrowanych not prezentujemy tu sylwetki artystów, którzy w decydujący sposób wpłynęli na bieg historii sztuki. Analizując ich kluczowe dzieła, łączymy w jedną całość wiedzę o działach, stylach, technikach i epokach, pokazując ją w działaniu, w twórczości konkretnych, nieprzeciętnych jednostek.
Mamy głęboką nadzieję, że ta książka, dzięki swojej przejrzystej strukturze i kompleksowemu ujęciu tematu, stanie się dla Państwa nieocenionym źródłem wiedzy, inspiracji i punktem wyjścia do dalszych, samodzielnych poszukiwań w fascynującym świecie malarstwa. Zapraszamy do lektury.Style i Kierunki w Malarstwie
Realizm i naturalizm
Realizm, jako samodzielny i samoświadomy ruch artystyczny, narodził się w połowie XIX wieku we Francji jako stanowcza i radykalna odpowiedź na dominujące wówczas konwencje — zarówno na wyidealizowany akademizm, jak i na emocjonalny ucieczkowy romantyzm. Jego fundamentalna zasada, stanowiąca o jego rewolucyjności, brzmiała: wierne naśladowanie natury, bez upiększeń, idealizacji oraz odwołań do historii, mitologii czy nadnaturalnej symboliki. Realizm nie był jedynie nową techniką malarską, ale przede wszystkim postawą filozoficzną i społeczną. Jego wyznawcy odrzucali malarstwo tworzone w zaciszu pracowni na rzecz bezpośredniej obserwacji współczesnego świata w całej jego prozaicznej, a często i brutalnej prawdzie. Hasłem przewodnim realistów mogłoby być zdanie wypowiedziane przez ich czołowego przedstawiciela, Gustave’a Courbeta: „Nie mogę malować anioła, bo nigdy żadnego nie widziałem”. Sztuka miała przestać służyć ucieczce od rzeczywistości i miała zacząć ją badać, opisywać, a niekiedy także oskarżać. W tym kontekście realizm bywa często zestawiany z naturalizmem, który podzielał jego dążenie do wierności, ale kładł jeszcze większy nacisk na naukowy, niemal dokumentalny obiektywizm oraz na przedstawianie środowiska i dziedziczności jako sił kształtujących ludzki los. Oba te kierunki, często przenikające się, dokonały fundamentalnego przekształcenia funkcji sztuki, kierując jej uwagę ku życiu zwykłych ludzi i ku problemom społecznym swojej epoki.
Aby w pełni zrozumieć wagę i nowatorstwo realizmu, należy umieścić go w kontekście historycznym i społecznym Francji lat 40. i 50. XIX wieku. Był to okres gwałtownych przemian politycznych — od monarchii, przez rewolucję, po cesarstwo — oraz intensywnej industrializacji, która prowadziła do wyzysku klasy robotniczej i pogłębiania się nędzy na wsi. Dotychczasowa sztuka oficjalna, promowana przez Królewską Akademię Sztuk Pięknych i pokazywana na paryskich Salonach, zdawała się nie dostrzegać tych problemów. W dalszym ciągu hołdowała wielkim tematom historycznym, religijnym i mitologicznym, traktując je jako jedyne godne poważnego artysty. Realizm stanowił artystyczny odpowiednik rodzących się wówczas prądów pozytywistycznych i socjologicznych, które kładły nacisk na empiryzm, obserwację i naukę. Artyści-realiści, niczym socjologowie z pędzlem, postanowili uczynić przedmiotem sztuki swoją współczesność, a jej bohaterem — człowieka pracy, chłopa, robotnika, mieszczanina, w ich codziennym trudzie i egzystencji. Odrzucili oni tradycyjną hierarchię tematów, dowodząc, że prawda i piękno mogą kryć się w scenie kamieniarzy przy pracy, w kobiecie piorącej bieliznę w rzece czy w surowej scenie pogrzebu na prowincji. Była to sztuka demokratyzująca, która odbierała monopol na reprezentację wizualną arystokracji, oddając głos milczącej dotąd większości.
GUSTAVE COURBET, osobowość niezwykle charyzmatyczna i bezkompromisowa, był sztandarową postacią i teoretykiem całego ruchu.
_Gustave Courbet, Kamieniarze, 1849, Galerie Neue Meister, Drezno, Niemcy_
Malarstwo, jedna z najstarszych i najbardziej fundamentalnych dziedzin sztuk wizualnych, od zarania dziejów towarzyszy ludzkości, służąc jako uniwersalny język przekazu, który potrafi wyrażać to, co często wymyka się słowom. W swojej najgłębszej istocie malarstwo jest sztuką przedstawiania świata lub wizji artysty za pomocą farb naniesionych na płaszczyznę — na ścianę jaskini, drewnianą deskę, płótno czy współczesny ekran cyfrowy. Jednak ta prosta definicja techniczna nie jest w stanie oddać jego prawdziwej potęgi. Malarstwo to bowiem nie tylko naśladowanie rzeczywistości, ale przede wszystkim jej interpretacja, przetworzenie przez filtr wrażliwości, emocji, intelektu i duchowości twórcy. To dynamiczny proces twórczy, w którym linia, barwa, plama, faktura i kompozycja łączą się, by stworzyć nową, autonomiczną rzeczywistość dzieła sztuki. To właśnie ta zdolność do kondensowania ludzkich doświadczeń, wierzeń, marzeń i lęków w jednym, namacalnym obrazie czyni malarstwo niezrównanym narzędziem dialogu pomiędzy epokami, kulturami i pojedynczymi ludźmi.
Rola i znaczenie malarstwa w kulturze i historii ludzkości są nie do przecenienia i ewoluowały przez tysiąclecia. Pierwsze przejawy malarskiej ekspresji, jak monumentalne wizerunki zwierząt w prehistorycznych jaskiniach Lascaux czy Altamirze, pełniły prawdopodobnie funkcję magiczno-rytualną, mając zapewnić pomyślność na łowach. W starożytnych cywilizacjach Egiptu, Grecji i Rzymu malarstwo zdobiło grobowce, pałace i wazy, służąc celom dekoracyjnym, ale także utrwalając wizerunki bogów, władców i scen z życia codziennego, stając się bezcennym źródłem historycznej wiedzy. W wiekach średnich, gdy dostęp do pisma był ograniczony, malarstwo sakralne stało się „Biblią ubogich” — monumentalne freski i misterne iluminacje rękopisów w przystępny sposób opowiadały wiernym historie biblijne i żywoty świętych, kształtując wyobraźnię i pobożność całych społeczeństw. Malarstwo było wówczas przede wszystkim „służbą” wobec Boga i wspólnoty.
Przełom renesansu przyniósł ze sobą fundamentalną zmianę — wynalezienie lub udoskonalenie techniki olejnej oraz opracowanie zasad perspektywy linearnej wyzwoliło malarstwo z rygorów średniowiecza. Artysta przestał być anonimowym rzemieślnikiem, a stał się genialnym indywidualistą, badaczem natury i ludzkiego ciała. Obrazy, obok tematów religijnych, zaczęły gloryfikować człowieka, jego piękno, intelekt oraz otaczający go świat. To w tym okresie malarstwo ugruntowało swoją pozycję jako autonomiczna dyscyplina artystyczna, zdolna nie tylko do reprezentowania, ale i do filozoficznej refleksji. W kolejnych stuleciach — w baroku, romantyzmie, czy wieku XIX — malarstwo stawało się coraz śmielsze w formie i treści. Było narzędziem władzy i propagandy, wyrazem buntu, medium intymnych przeżyć, a wreszcie — z chwilą nadejścia fotografii — zaczęło kwestionować samą konieczność wiernego odtwarzania widzialnego świata. Rewolucje impresjonizmu, kubizmu, abstrakcji i surrealizmu uwolniły kolor, formę i wyobraźnię, czyniąc z malarstwa pole nieograniczonych niemal eksperymentów. Dziś, patrząc na te wszystkie przemiany, możemy śledzić poprzez malarstwo nie tylko historię sztuki, ale historię ludzkiej myśli, wrażliwości i nieustannego dążenia do wyrażania siebie.
Niniejsza książka została pomyślana jako odpowiedź na naturalną potrzebę uporządkowania tego niezwykle bogatego i złożonego dziedzictwa. Jej nadrzędnym celem jest systematyzacja wiedzy z zakresu historii i teorii malarstwa w sposób przystępny, klarowny i logiczny. Na rynku istnieje wprawdzie wiele znakomitych opracowań, monografii i albumów, często jednak są one albo zbyt specjalistyczne, albo przeciwnie — zbyt ogólnikowe. Ta publikacja aspiruje do roli kompaktowego przewodnika, który w jednym tomie łączy esencję informacji niezbędnych do zrozumienia ewolucji i różnorodności malarstwa. Kierujemy ją do wszystkich ciekawych sztuki — do studentów kierunków humanistycznych, uczniów szkół plastycznych, nauczycieli, a przede wszystkim do miłośników malarstwa, którzy chcieliby pogłębić i uporządkować swoją wiedzę, uczynić wizyty w muzeach bardziej świadomymi, a dyskusje o sztuce — bardziej owocnymi. Chcemy, aby po lekturze tej książki odbiór każdego obrazu, niezależnie od epoki, z którego pochodzi, stał się bogatszy, oparty na zrozumieniu kontekstu, w jakim powstał.
Aby zrealizować ten ambitny cel, książka została podzielona na pięć logicznie powiązanych ze sobą części, które prowadzą czytelnika od zagadnień najbardziej podstawowych do syntezy wiedzy w postaci galerii najwybitniejszych twórców. Struktura ta ma charakter modularny — czytelnik może podążać za linearnym tokiem narracji lub też wybierać te rozdziały, które w danej chwili wzbudzają jego największe zainteresowanie.
CZĘŚĆ I: DZIAŁY MALARSTWA wprowadza czytelnika w podstawową typologię tematyczną. Omawiamy w niej malarstwo rodzajowe, historyczne, portret, pejzaż, martwą naturę oraz malarstwo religijne i mitologiczne. Zrozumienie tych kategorii jest fundamentem, ponieważ pozwala dostrzec, jakie funkcje — od dokumentacyjnej po symboliczną — pełniło malarstwo na przestrzeni wieków.
CZĘŚĆ II: STYLE I KIERUNKI W MALARSTWIE stanowi serię esejów poświęconych najważniejszym „-izmom”, które kształtowały oblicze sztuki. Skupiamy się tu nie na chronologii, lecz na charakterystycznych cechach danego nurtu — od realizmu, przez impresjonizm, ekspresjonizm, kubizm, surrealizm, aż po pop-art. Ta część odpowiada na pytanie, _jak_ artyści widzieli i przedstawiali świat.
CZEŚĆ III: TECHNIKI MALARSKIE odsłania kulisy warsztatu artysty. To praktyczny przegląd środków, jakimi posługiwali się malarze, by urzeczywistniać swoje wizje. Szczegółowo omawiamy tu zarówno techniki tradycyjne, jak tempera, fresk i enkaustyka, jak i te, które zrewolucjonizowały sztukę — malarstwo olejne, akwarelowe i akrylowe, wspominając także o pastelach i malarstwie cyfrowym.
CZĘŚĆ IV: EPOKI W MALARSTWIE umieszcza rozwój malarstwa w szerszym kontekście historycznym. Prowadzimy czytelnika chronologicznie — od malarstwa prehistorycznego i antycznego, przez średniowiecze, renesans, barok, romantyzm, wiek XIX, aż po awangardę XX wieku. Ta perspektywa pozwala dostrzec, jak malarstwo reagowało na zmiany społeczne, filozoficzne i technologiczne.
Wreszcie, CZĘŚĆ V: GALERIA GENIUSZY. NAJWIĘKSI PRZEDSTAWICIELE KIERUNKÓW stanowi zwieńczenie całej publikacji. W formie zwartych, bogato ilustrowanych not prezentujemy tu sylwetki artystów, którzy w decydujący sposób wpłynęli na bieg historii sztuki. Analizując ich kluczowe dzieła, łączymy w jedną całość wiedzę o działach, stylach, technikach i epokach, pokazując ją w działaniu, w twórczości konkretnych, nieprzeciętnych jednostek.
Mamy głęboką nadzieję, że ta książka, dzięki swojej przejrzystej strukturze i kompleksowemu ujęciu tematu, stanie się dla Państwa nieocenionym źródłem wiedzy, inspiracji i punktem wyjścia do dalszych, samodzielnych poszukiwań w fascynującym świecie malarstwa. Zapraszamy do lektury.Style i Kierunki w Malarstwie
Realizm i naturalizm
Realizm, jako samodzielny i samoświadomy ruch artystyczny, narodził się w połowie XIX wieku we Francji jako stanowcza i radykalna odpowiedź na dominujące wówczas konwencje — zarówno na wyidealizowany akademizm, jak i na emocjonalny ucieczkowy romantyzm. Jego fundamentalna zasada, stanowiąca o jego rewolucyjności, brzmiała: wierne naśladowanie natury, bez upiększeń, idealizacji oraz odwołań do historii, mitologii czy nadnaturalnej symboliki. Realizm nie był jedynie nową techniką malarską, ale przede wszystkim postawą filozoficzną i społeczną. Jego wyznawcy odrzucali malarstwo tworzone w zaciszu pracowni na rzecz bezpośredniej obserwacji współczesnego świata w całej jego prozaicznej, a często i brutalnej prawdzie. Hasłem przewodnim realistów mogłoby być zdanie wypowiedziane przez ich czołowego przedstawiciela, Gustave’a Courbeta: „Nie mogę malować anioła, bo nigdy żadnego nie widziałem”. Sztuka miała przestać służyć ucieczce od rzeczywistości i miała zacząć ją badać, opisywać, a niekiedy także oskarżać. W tym kontekście realizm bywa często zestawiany z naturalizmem, który podzielał jego dążenie do wierności, ale kładł jeszcze większy nacisk na naukowy, niemal dokumentalny obiektywizm oraz na przedstawianie środowiska i dziedziczności jako sił kształtujących ludzki los. Oba te kierunki, często przenikające się, dokonały fundamentalnego przekształcenia funkcji sztuki, kierując jej uwagę ku życiu zwykłych ludzi i ku problemom społecznym swojej epoki.
Aby w pełni zrozumieć wagę i nowatorstwo realizmu, należy umieścić go w kontekście historycznym i społecznym Francji lat 40. i 50. XIX wieku. Był to okres gwałtownych przemian politycznych — od monarchii, przez rewolucję, po cesarstwo — oraz intensywnej industrializacji, która prowadziła do wyzysku klasy robotniczej i pogłębiania się nędzy na wsi. Dotychczasowa sztuka oficjalna, promowana przez Królewską Akademię Sztuk Pięknych i pokazywana na paryskich Salonach, zdawała się nie dostrzegać tych problemów. W dalszym ciągu hołdowała wielkim tematom historycznym, religijnym i mitologicznym, traktując je jako jedyne godne poważnego artysty. Realizm stanowił artystyczny odpowiednik rodzących się wówczas prądów pozytywistycznych i socjologicznych, które kładły nacisk na empiryzm, obserwację i naukę. Artyści-realiści, niczym socjologowie z pędzlem, postanowili uczynić przedmiotem sztuki swoją współczesność, a jej bohaterem — człowieka pracy, chłopa, robotnika, mieszczanina, w ich codziennym trudzie i egzystencji. Odrzucili oni tradycyjną hierarchię tematów, dowodząc, że prawda i piękno mogą kryć się w scenie kamieniarzy przy pracy, w kobiecie piorącej bieliznę w rzece czy w surowej scenie pogrzebu na prowincji. Była to sztuka demokratyzująca, która odbierała monopol na reprezentację wizualną arystokracji, oddając głos milczącej dotąd większości.
GUSTAVE COURBET, osobowość niezwykle charyzmatyczna i bezkompromisowa, był sztandarową postacią i teoretykiem całego ruchu.
_Gustave Courbet, Kamieniarze, 1849, Galerie Neue Meister, Drezno, Niemcy_
więcej..
