Księga Przypowieści Salomona Rabina Cylkowa - ebook

Wstęp

Rabin Izaak Cylkow i jego dzieło

Już po raz dziewiąty w historii wydawnictwa „World Without End”, z ogromną radością i wzruszeniem przekazuję na ręce czytelników ważną część Biblii Hebrajskiej w przekładzie Izaaka Cylkowa. Tym razem tworzy ją Księga Przypowieści Salomona.

Podobnie jak miało to miejsce w przypadku wydanej przez moje wydawnictwo w 2015 r. Tory, a następnie w 2017 r. Psalmów i Ksiąg Pięciu Zwojów, w 2018 r. Księgi Hioba, Jozuego i Sędziów w 2019 r., oraz Ksiąg Samuela i Księgi Jezajasza w 2020, tekst Księgi Przypowieści Salomona został na potrzeby tej publikacji ręcznie przepisany, tylko przy użyciu komputerowej klawiatury z faksymile oryginalnego wydania z początku XX w. do nowoczesnych formatów elektronicznych, stosowanych dziś na świecie do zapisu dzieł biblijnych. Taki sposób wprowadzenia do przestrzeni cyfrowej dzieł Rabina był niezbędny, gdyż żaden ze znanych programów komputerowych, służących rozpoznawaniu tekstu, nie radził sobie dotąd skutecznie z tekstami drukowanymi w końcu XIX i na początku XX w. – liczba błędów była zbyt duża. Osobą, której zawdzięczam przepisanie Księgi, a następnie korektę i redakcję ich wydania, jest redaktor Jakub Foremniak.

Tym spośród czytelników niniejszego wydania, którzy nie znają jeszcze dobrze postaci Rabina Cylkowa ani jego niezwykłego dzieła, warto przypomnieć, iż Izaak Cylkow urodził się na Mazowszu w miasteczku Bieżuń w 1841 r. w rodzinie Mojżesza Aarona Cylkowa (1813-1884) – powszechnie poważanego znawcy Talmudu, człowieka niezwykle skromnego i mądrego. Mazowsze było prawdziwą ojczyzną dla rodziny Cylkowów – od lat trzydziestych XIX w. dzielili oni czas pomiędzy Bieżuń, Warszawę i Kuchary (obecnie Kuchary Żydowskie). I Bieżuń, i Kuchary leżą nad tą samą piękną mazowiecką rzeką Wkrą. Nie sposób nie pamiętać o tym otoczeniu i specyficznym klimacie, czytając dziś Cylkowa i kontemplując jego polszczyznę… Nie sposób też nie pamiętać o tym, iż Mojżesz Aaron Cylkow wychowywał młodych Żydów, w tym synów Salomona Posnera i własnego syna Izaaka, na Polaków Wyznania Mojżeszowego – wielkich polskich patriotów, ale też zwolenników postępu i asymilacji kulturowej, zawsze jednak z zachowaniem wiary przodków…

Postać Rabina Izaaka Cylkowa, historię jego życia i wielkiego dzieła, jakim jest przekład całej Biblii Hebrajskiej na język polski, a także historię publikacji naszego wydawnictwa opisałem we wstępach do poprzednich wydań. Zainteresowanych czytelników zachęcam do ich lektury.

Księga Przypowieści Salomona

Księga Przypowieści Salomona w tłumaczeniu Izaaka Cylkowa ukazała się drukiem w roku 1905 „nakładem tłomacza”. Podobnie jak miało to miejsce w większości tłumaczeń Izaaka Cylkowa to pierwsze wydanie pochodzi z drukarni Józefa Fischera w Krakowie.

Księga Przypowieści Salomona znana jest też jako Księga Przysłów (The Book of Proverbs w języku angielskim) i należy do trzeciej sekcji kanonu Bibili Hebrajskiej: Ketuwim (Pisma). Należy ona do zbioru ksiąg zwanych często mądrościowymi i składa się z ośmiu kolekcji, stąd jest czasami określana jako „kolekcja kolekcji” przysłów, dotykających tematyki wartości moralnych, sensu życia, zasad postępowania oraz wartości mądrości w życiu człowieka.

Rabin Izaak Cylkow pozostawił nam przepiękny opis Księgi, jak również podstawowe informacje historyczne dotyczące jej autorstwa i czasu powstania. A zatem, oddajmy teraz głos Rabinowi i poznajmy jego „Uwagi Wstępne”…

Mirek Sopek

Zakończono 17 stycznia 2021 r.

Łódź, Polska

k

Uwagi wstępne Rabina Cylkowa

Nazwa księgi i stanowisko jej w kanonie.

Zbiór przysłów, treść niniejszej księgi tworzących, nosi nazwę משלי שלמה przypowieści Salomona albo w skróceniu משלי Miszle, Sept. Παροιμἰαι Σολομῶτος, Vulg. Proverbia albo Liber Proverbium. Tal. Jerozolimski dzielił kanon na zakon תורח proroctwo נבואה i mądrość חכמה por. Krochmal Kerem Chemed 79, Raszi też do Baba Bathra 14b nazywa ją łącznie z księgą Kohelet ספרי חכמה księgami mądrości. Stawiając sobie za cel krzewienie mądrości obiektywnej לדעת חכמה 1, 2. która wszystko co naturalne, moralne, humanitarne przedmiotem rozmyślań czyni, zachęcając ustawicznie do pielęgnowania „chochmy” i szukania towarzystwa „mędrców” w przeciwstawieniu do „bezmyślnych, głupców i szyderców” zasługuje ona w zupełności na ten tytuł, który jej też i starożytni pisarze nieizraelscy nadali. W tekście hebrajskim Pisma świętego zajmuje ona drugie miejsce w rzędzie trzech pierwszych ksiąg Ketubim czyli tak nazwanych libri אמת które w dawniejszej epoce księga Ruth poprzedzała. Tak jak księga Kohelet i Pieśń Salomona nie weszły i Przypowieści bez opozycyi do składu Pism świętych, por. Aboth de Rabi Nathan rozd. 1 a to najprzód z powodu napotykanych w niej wrzekomych sprzeczności, np. 25, 4 i 5. por. Sab. 30b i następnie z powodu niezbyt skromnych wynurzeń, np. 7, 7. 10. 13. zwłaszcza czytającą młodzież uderzać mogących. W każdym razie przyznano Przypowieściom cechę świętości w bardzo odległej choć ściśle określić się nie dającej epoce.

Treść księgi.

W krótkich, oderwanych zdaniach maluje nam księga Przypowieści czyli Przysłów praktyczną, z żywego źródła doświadczeń płynącą mądrość ludu hebrajskiego. Jest to zbiór lekkich, dostępnych, w poetyczną formę ujętych porównań, aforyzmów, mów zagadkowych, stanowiących naturalny wykwit jego ducha, pierwszy owoc obserwacyjnego jego umysłu. Na tle codziennego życia i różnorodnych jego stosunków osnute, odzwierciedlają w sobie zarazem usposobienia i skłonności narodu, wogóle indywidualność jego, która przeważnie w trzeźwym kierunku się rozwinęła. Wypływają te przysłowia z jednego źródła i zbiegają się w jednym ostatecznym celu, którym jest wszczepianie religijnych, na ścisłem przestrzeganiu praw zakonu polegających zasad, aby one wyłącznie życiem prywatnem i publicznem kierowały, krzewiąc bojaźń Bożą, panowanie nad sobą, czystość serca, myśli i czynu, zamiłowanie do prawdy i sprawiedliwości, rozwagę i przezorność w postępowaniu, skromność i prostotę w obyczajach, oszczędność i pracowitość, pokój i zgodę w stosunkach z ludźmi, słowem to wszystko co wartość i godność człowieka podnosi, uszlachetnia i uzacnia. W duchu tych zasad należy podrastające pokolenia kształcić, wedle nich stosunki towarzyskie i społeczne unormować, wedle nich też mają i książęta sprawować rządy swoje – w tem bowiem streszcza się cała istota prawdziwej mądrości i prawdziwego szczęścia.

(to jest wersja demo Księgi Przysłów Rabina Cylkowa)Księga Przypowieści Salomona

------------------------------------------------------------------------

Rozdział 1

------------------------------------------------------------------------

¹Przypowieści Salomona, syna Dawida, króla izraelskiego.

²Aby poznawano mądrość i obyczajność, aby pojmowano słowo rozumne.

³Aby przyswajano sobie przestrogę, która rozum wpaja, sprawiedliwość i prawo i słuszność.

⁴Aby nadać niedoświadczonym roztropność, młodzieńcowi poznanie i rozwagę.

⁵Posłucha mądry, a pomnoży swą wiedzę, a rozsądny prawidło pozyska.

⁶Aby zrozumiano przypowieść i przenośnię, orzeczenia mędrców i głębokie ich mowy.

⁷Bojaźń Boża jest pierwiastkiem wiedzy; mądrością i napomnieniem pogardzają głupcy.

⁸Posłuchaj, synu mój, napomnienia ojca twego, a nie zaniechaj nauki matki twojej!

⁹Bo wieńcem one uroczym dla głowy twojej, a łańcuchem zdobnym na szyi twojej.

¹⁰Synu mój, jeśliby cię grzesznicy kusili, nie daj się uwieść.

¹¹Jeśli powiedzą: Pójdź z nami! Czyhajmy na krew, czatujmy na niewinnego bez przyczyny.

¹²Pochłońmy ich niby otchłań żywcem, ostatecznie, niby zstępujących w grób.

¹³Wszelakie mienie cenne zdobędziem, napełnim domy nasze łupem.

¹⁴Równy będziesz miał udział między nami, jeden będzie trzos dla nas wszystkich.

¹⁵Synu mój, nie udawaj się w drogę z nimi, powstrzymuj nogę twą od ścieżki ich!

¹⁶Bo nogi ich ku złemu zdążęją, a spieszą się, by rozlewać krew.

¹⁷Bo daremnie zastawiane są sidła w oczach wszystkiego co skrzydlate.

¹⁸Ci zaś czyhają na krew swą własną, czatują na własne swe życie.

¹⁹Tak to powodzi się wszystkim, którzy nieprawego zysku są żądni, zabiera on własne ich życie.

²⁰Głośno woła mądrość na ulicy, po rynkach podnosi głos swój.

²¹Po rogach zgiełkliwych nawołuje, przy wrotach bram, wszędzie w mieście wygłasza mowy swoje.

²²Dopókiż, bezmyślni, będziecie miłowali bezmyślność, dopókiż upodobają sobie szydercy w szyderstwie, a nienawidzieć będą nierozsądni poznania?

²³Nawróćcie się na napomnienie moje. Oto rozleję przed wami ducha mojego, zapoznam was ze słowami mojemi.

²⁴Ponieważ wołałam, a wyście się wzbraniali, wyciągałam rękę moję a nikt nie zważał.

²⁵A odrzucaliście wszelką radę moję, a nie baczyli na przestrogę moję.

²⁶Przeto pośmieję się i ja przy nieszczęściu waszem, urągać będę, gdy przypadnie trwoga na was.

²⁷Gdy przypadnie jako burza trwoga na was, a nieszczęście wasze jako wicher nadciągnie, gdy przyjdzie na was nędza i utrapienie.

²⁸Wtedy wzywać mnie będą, ale nie odpowiem; szukać mnie będą, ale nie znajdą.

²⁹Przeto, że w nienawiści mieli poznanie, a nie upodobali sobie bojaźni Wiekuistego,

³⁰Nie chcieli wiedzieć o radzie mojej, gardzili każdem napomnieniem mojem,

³¹Pożywać im tedy z owoców postępowania swojego, a nasycić się własnemi knowaniami swojemi.

³²Albowiem bezmyślnych zabija własny ich upór, a spokój błaznów ich gubi.

³³Ale kto mnie słucha zamieszka bezpiecznie i wolny od trwogi przed złem.

Rozdział 2

------------------------------------------------------------------------

¹Synu mój, jeśli przyjmiesz mowy moje, a przykazania moje zachowasz u siebie,

²Abyś uważnie podał mądrości twe ucho, a nakłonił ku rozsądkowi serce twoje,

³Tak, jeśli przywołasz do siebie przezorność, a wystosujesz do rozsądku głos twój,

...

(to jest wersja demo Księgi Przysłów Rabina Cylkowa)