-
W empik go
Kultura szkoły. Studium teoretyczno-empiryczne - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Kultura szkoły. Studium teoretyczno-empiryczne - ebook
Kultura szkoły to kategoria pojęciowa na dobre zakorzeniona w literaturze anglojęzycznej (i nie tylko), ale także coraz częściej pojawiająca się w rodzimym dyskursie na temat edukacji. Chociaż w naszym kraju są dostępne zarówno artykuły, jak i obszerniejsze prace poświęcone kulturze szkoły (Adrjan 2011; Dernowska 2014ab; Klus-Stańska 2010; Pająk 1996; Polak 2007; Tłuściak-Deliowska 2014; Tłuściak-Deliowska, Dernowska 2015ab; Tłuściak-Deliowska, Dernowska, Strutyńska 2014), to odczuwa się brak systematycznego i spójnego opracowania tego zagadnienia. Ta książka stanowi niewielki krok w stronę takiego właśnie przedstawiania tej kategorii, a jej cel jest dwojaki: z jednej strony analityczno-syntetyzujące podejście do stanowisk i modeli teoretycznych kultury oraz klimatu szkoły, z drugiej natomiast – ekspozycja „kultury szkoły” jako kategorii na tyle syntetycznej, że może ona dostarczyć szerszej perspektywy do spójnego, a nie – jak w zdecydowanej większości prac badawczych poświęconych dotychczas szkole – fragmentarycznego, wybiórczego oglądu życia i funkcjonowania placówki edukacyjnej.
Układ treści został zaprojektowany w taki sposób, by przedstawić główne podejścia, punkty widzenia na kulturę szkoły, sposób jej rozumienia i poznawania. Książka składa się z pięciu rozdziałów, a w jej strukturze wyraźnie zarysowują się dwie części: warstwa teoretyczna (analityczno-syntetyczna) oraz warstwa empiryczna (przeglądowa). Rozdział pierwszy traktować należy jedynie jako swoiste wprowadzenie do zasadniczej problematyki pracy. Zamysł jego konstrukcji był bowiem następujący: na podstawie literatury przedmiotu ukazać różne/możliwe spojrzenia na jedno i to samo miejsce – miejsce tak dobrze, zdawałoby się, znane każdemu. Przedstawiono zatem szkołę jako instytucję formalną, ukazano ją także z perspektywy nieformalnej: jako czas, miejsce i przestrzeń, jak również jako „część kontynentu kulturowego” – by użyć tu słów J.S. Brunera. Należy jednak zaznaczyć, że rozważania prowadzone w pierwszym rozdziale nie mogą być traktowane jako swego rodzaju kompendium wiedzy o szkole. Są to jedynie wątki składające się na swoiste tło służące prezentacji kluczowej w tym opracowaniu kategorii, jaką jest kultura szkoły.
Rozdział drugi rozpoczyna namysł nad pojęciem kultury szkoły oraz jej funkcjami. W warstwę problemową tego rozdziału wpisane jest też pytanie o to, czy kultura i klimat szkoły to pojęcia tożsame, czy też ich zamienne stosowanie (wprawdzie niezbyt częste, ale jednak obecne) nie jest uprawomocnione. Kultura szkoły ma swoje źródła – genezie tej kultury, jak również uwarunkowaniom jej kształtowania i zmiany poświęcono tu osobną uwagę. Ta kultura jest interaktywna – oddziałuje na uczestników życia szkolnego i oddziaływaniom podlega. Ta kultura jest także „jakaś”: silna bądź słaba, homo- bądź heterogeniczna. Ma ona również swoją treść, swoją „materię”, a ze względu na to, co w owej treści dominuje, można wyróżnić określone rodzaje kultur. Kultura to wielowymiarowa, złożona z rozmaitych elementów struktura, a próby uporządkowania tych wymiarów czy warstw zaowocowały różnymi modelami kultury.
Rozdział trzeci przybliża perspektywy badań nad kulturą szkoły – ich początki oraz główne kierunki czy tendencje poszukiwań badawczych.
Rozdział czwarty oraz piąty zawierają przegląd wybranych badań kultury szkoły. W rozdziale czwartym przedstawiono jakościowe nachylenie tych badań. Krótkie omówienie jakościowego paradygmatu w badaniach społecznych otwiera prezentację jakościowych badań z zachowaniem ich podziału na te, w których kultura szkoły jest przedmiotem eksploracji wyrażonym wprost, oraz te, w których de facto bada się kulturę szkoły, pewne jej aspekty, choć o tej kulturze nie mówi się bezpośrednio. Rozdział piąty zawiera natomiast przegląd wybranych ilościowych badań kultury szkoły, a prowadzone w nim analizy i rozważania koncentrują się wokół takich kwestii, jak: czy, co i w jaki sposób można mierzyć, badając kulturę szkoły; w jaki sposób oraz w jakich kontekstach próbowano i próbuje się to robić w Polsce oraz na świecie.
O szkole nie bez racji można powiedzieć, trawestując znane słowa: „szkoła jaka jest, każdy widzi”, niemniej warto podjąć wysiłek zorientowany na dotarcie do tego, co wprawdzie skryte, niewidoczne, ale obecne i znaczące, jeśli chodzi o jakość działań szkoły i możliwość zmieniania jej na lepsze. Warto podjąć namysł nad miejscem zwanym szkołą, warto o nie pytać, zastanawiać się nad nim – nad tym, jakie ono jest, a jakie może być, i co zrobić, żeby było ono przestrzenią przyjazną, miejscem współpracy, osiągnięć i rozwoju. Te pytania zaś zawsze dotyczą kultury szkoły.
Autorki
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział
Miejsce zwane szkołą – trzy spojrzenia (Urszula Dernowska)
1.1. Szkoła jako instytucja formalna
1.2. Szkoła jako miejsce, czas, przestrzeń
1.3. Szkoła jako integralna część kultury
Rozdział 2
Kultura szkoły jako przedmiot teoretycznych rozważań
2.1. Pojęcie i funkcje kultury szkoły (Urszula Dernowska)
2.2. Źródła (zmiany) kultury szkoły (Urszula Dernowska)
2.3. Cechy kultury szkoły (Urszula Dernowska)
2.4. Modele kultury szkoły (Urszula Dernowska, Aleksandra Tłuściak-Deliowska)
2.5. Jaka kultura? Typologie kultur organizacyjnych i rodzaje kultury szkoły (Urszula Dernowska)
2.6. Kultura a klimat szkoły (Aleksandra Tłuściak-Deliowska)
Rozdział 3
Perspektywy badań nad kulturą szkoły (Aleksandra Tłuściak-Deliowska, Urszula Dernowska)
3.1. Początki badań nad kulturą szkoły
3.2. Główne kierunki i tendencje
w badaniach kultury szkoły
Rozdział 4
Kultura szkoły w badaniach jakościowych (Urszula Dernowska)
4.1. Kilka uwag o badaniach jakościowych w naukach społecznych
4.2. Kultura szkoły w ujęciu jakościowym – przegląd wybranych badań
4.2.1. Kultura szkoły jako przedmiot badań wyrażony explicite
4.2.2. Kultura szkoły jako przedmiot badań nienazwany wprost
4.3. Możliwości i ograniczenia jakościowych badań kultury szkoły
Rozdział 5
Kultura szkoły w badaniach ilościowych (Aleksandra Tłuściak-Deliowska)
5.1. Pomiar kultury szkoły – co i jak można mierzyć?
5.2. Przegląd badań zagranicznych i krajowych
5.2.1. Badania diagnozujące kulturę szkoły
5.2.2. Oddziaływanie kultury szkoły
5.2.3. Kultura szkoły jako zmienna zależna
5.3. Podsumowanie i wnioski
Bibliografia
| Kategoria: | Nauki społeczne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7850-897-7 |
| Rozmiar pliku: | 860 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Formalny wymiar działań szkoły i społeczny nurt jej życia – to obszary badawcze chętnie penetrowane przez kolejne generacje badaczy. Można jednak przypuszczać, że nie sposób w pełni zrozumieć rzeczywistości szkolnej nie tylko w oderwaniu od kultury ogólnej, której szkoła jest integralną częścią, ale także bez uprzytomnienia sobie faktu, że tworzy ona swoistą dla siebie kulturę. Szkoła jest organizacją i jako taka – zgodnie z interpretatywną czy etnograficzną perspektywą – powinna być postrzegana jako kultura, a przyjęcie tej optyki w spojrzeniu na nią umożliwia dostrzeżenie całej jej złożoności i dynamizmu funkcjonowania. Właściwie każda organizacja powinna być analizowana, opisywana i wyjaśniana dwutorowo: ta analiza, opis i wyjaśnienie powinny obejmować jej warstwę materialną czy ekonomiczny wymiar jej działań, ale także docierać do głębiej położonych struktur, ideowo-symbolicznych aspektów, w znacznym stopniu decydujących o tożsamości i wyrazistości organizacji. Kultura szkoły to niewątpliwie kategoria efemeryczna, poddająca się stratyfikacji, trudno obserwowalna, a mimo to możliwa do uchwycenia. Kultura szkoły to system sprzęgniętych ze sobą idei, symboli, wartości, znaczeń, przekonań, rytuałów, mitów, zachowań, interakcji. To „dusza” szkoły, porównywana niekiedy także do swoistego rdzenia – żywej tkanki obecnej i rozwijającej się w głębszych warstwach owego organizmu, jakim jest szkolna instytucja.
Kultura szkoły to kategoria pojęciowa na dobre zakorzeniona w literaturze anglojęzycznej (i nie tylko), ale także coraz częściej pojawiająca się w rodzimym dyskursie na temat edukacji. Chociaż w naszym kraju są dostępne zarówno artykuły, jak i obszerniejsze prace poświęcone kulturze szkoły (Adrjan 2011; Dernowska 2014ab; Klus-Stańska 2010; Pająk 1996; Polak 2007; Tłuściak-Deliowska 2014; Tłuściak-Deliowska, Dernowska 2015ab; Tłuściak-Deliowska, Dernowska, Strutyńska 2014), to odczuwa się brak systematycznego i spójnego opracowania tego zagadnienia. Ta książka stanowi niewielki krok w stronę takiego właśnie przedstawiania tej kategorii, a jej cel jest dwojaki: z jednej strony analityczno-syntetyzujące podejście do stanowisk i modeli teoretycznych kultury oraz klimatu szkoły, z drugiej natomiast – ekspozycja „kultury szkoły” jako kategorii na tyle syntetycznej, że może ona dostarczyć szerszej perspektywy do spójnego, a nie – jak w zdecydowanej większości prac badawczych poświęconych dotychczas szkole – fragmentarycznego, wybiórczego oglądu życia i funkcjonowania placówki edukacyjnej.
Układ treści został zaprojektowany w taki sposób, by przedstawić główne podejścia, punkty widzenia na kulturę szkoły, sposób jej rozumienia i poznawania. Książka składa się z pięciu rozdziałów, a w jej strukturze wyraźnie zarysowują się dwie części: warstwa teoretyczna (analityczno-syntetyczna) oraz warstwa empiryczna (przeglądowa). Rozdział pierwszy traktować należy jedynie jako swoiste wprowadzenie do zasadniczej problematyki pracy. Zamysł jego konstrukcji był bowiem następujący: na podstawie literatury przedmiotu ukazać różne/możliwe spojrzenia na jedno i to samo miejsce – miejsce tak dobrze, zdawałoby się, znane każdemu. Przedstawiono zatem szkołę jako instytucję formalną, ukazano ją także z perspektywy nieformalnej: jako czas, miejsce i przestrzeń, jak również jako „część kontynentu kulturowego” – by użyć tu słów J.S. Brunera. Należy jednak zaznaczyć, że rozważania prowadzone w pierwszym rozdziale nie mogą być traktowane jako swego rodzaju kompendium wiedzy o szkole. Są to jedynie wątki składające się na swoiste tło służące prezentacji kluczowej w tym opracowaniu kategorii, jaką jest kultura szkoły.
Rozdział drugi rozpoczyna namysł nad pojęciem kultury szkoły oraz jej funkcjami. W warstwę problemową tego rozdziału wpisane jest też pytanie o to, czy kultura i klimat szkoły to pojęcia tożsame, czy też ich zamienne stosowanie (wprawdzie niezbyt częste, ale jednak obecne) nie jest uprawomocnione. Kultura szkoły ma swoje źródła – genezie tej kultury, jak również uwarunkowaniom jej kształtowania i zmiany poświęcono tu osobną uwagę. Ta kultura jest interaktywna – oddziałuje na uczestników życia szkolnego i oddziaływaniom podlega. Ta kultura jest także „jakaś”: silna bądź słaba, homo- bądź heterogeniczna. Ma ona również swoją treść, swoją „materię”, a ze względu na to, co w owej treści dominuje, można wyróżnić określone rodzaje kultur. Kultura to wielowymiarowa, złożona z rozmaitych elementów struktura, a próby uporządkowania tych wymiarów czy warstw zaowocowały różnymi modelami kultury.
Rozdział trzeci przybliża perspektywy badań nad kulturą szkoły – ich początki oraz główne kierunki czy tendencje poszukiwań badawczych.
Rozdział czwarty oraz piąty zawierają przegląd wybranych badań kultury szkoły. W rozdziale czwartym przedstawiono jakościowe nachylenie tych badań. Krótkie omówienie jakościowego paradygmatu w badaniach społecznych otwiera prezentację jakościowych badań z zachowaniem ich podziału na te, w których kultura szkoły jest przedmiotem eksploracji wyrażonym wprost, oraz te, w których de facto bada się kulturę szkoły, pewne jej aspekty, choć o tej kulturze nie mówi się bezpośrednio. Rozdział piąty zawiera natomiast przegląd wybranych ilościowych badań kultury szkoły, a prowadzone w nim analizy i rozważania koncentrują się wokół takich kwestii, jak: czy, co i w jaki sposób można mierzyć, badając kulturę szkoły; w jaki sposób oraz w jakich kontekstach próbowano i próbuje się to robić w Polsce oraz na świecie.
O szkole nie bez racji można powiedzieć, trawestując znane słowa: „szkoła jaka jest, każdy widzi”, niemniej warto podjąć wysiłek zorientowany na dotarcie do tego, co wprawdzie skryte, niewidoczne, ale obecne i znaczące, jeśli chodzi o jakość działań szkoły i możliwość zmieniania jej na lepsze. Warto podjąć namysł nad miejscem zwanym szkołą, warto o nie pytać, zastanawiać się nad nim – nad tym, jakie ono jest, a jakie może być, i co zrobić, żeby było ono przestrzenią przyjazną, miejscem współpracy, osiągnięć i rozwoju. Te pytania zaś zawsze dotyczą kultury szkoły.
Autorki
