Likwidator - ebook

Stary mężczyzna wyszedł do ogrodu.

Reseng wyregulował celownik optyczny i pociągnął rączkę zamka, z metalicznym szczękiem wprowadzając nabój do komory. Rozejrzał się dookoła. Oprócz wysokich jodeł, których wierzchołki kołysały się na tle nieba, wszystko trwało w bezruchu. W lesie panował niczym niezmącony spokój; nie trzepotał skrzydłami żaden ptak zrywający się do lotu, nie brzęczał żaden owad. W takiej ciszy huk wystrzału mógłby się ponieść bardzo daleko. A jeśli ktoś go usłyszy i tu przybiegnie? Nie, to było mało prawdopodobne. Strzały w tej okolicy nie należały do rzadkości. Ludzie pomyślą, że to jakiś kłusownik poluje na dziki. Zresztą komu by się chciało marnować czas i zapuszczać w głąb lasu, żeby sprawdzić, kto strzelał? Reseng zmierzył wzrokiem zbocze góry wznoszącej się na zachodzie. Słońce wisiało wysoko nad granią. Miał jeszcze czas.

Stary mężczyzna zaczął podlewać kwiaty. Niektórym nie skąpił wody, inne tylko lekko zraszał. Przechylał konewkę z niezwykłym dostojeństwem, jak gdyby nalewał gościom herbaty. Od czasu do czasu lekko kołysał ramionami jak w tańcu i muskał pieszczotliwie płatki kwiatów. Jednemu z nich pomachał i roześmiał się. Wyglądało to tak, jakby prowadził z nim pogawędkę. Reseng zmienił ostrość lunety, żeby dokładniej przyjrzeć się roślinie, do której przemawiał starzec. Wydawała mu się znajoma, ale nie pamiętał, jak się nazywa. Zaczął się zastanawiać, które kwiaty rozkwitają w październiku. Astry? Cynie? Chryzantemy? Nie, to nie był żaden z tych. Wiedział, że coś mu umknęło. Zmarszczył czoło i wytężył umysł, usiłując sobie przypomnieć nazwę, ale szybko dał za wygraną. To tylko kwiat. Nieważne jaki.

Z głębi ogrodu wyłonił się ogromny czarny pies, powolnym krokiem podszedł do mężczyzny i otarł się głową o jego udo. Czystej krwi mastif. Juliusz Cezar sprowadził te bestie z podbitej Brytanii, a Rzymianie używali ich do polowań na lwy i zaganiania koni. Pies zamerdał ogonem i zaczął się plątać pod nogami swojego pana, który rzucił mu sflaczałą piłkę futbolową i z powrotem zajął się podlewaniem kwiatów. Tak jak wcześniej przemawiał do nich, witał się z nimi i gestykulował. Schylił się po piłkę, którą przyniósł mu pies, i znów ją rzucił, tym razem znacznie dalej. Budzący trwogę mastif, dawny pogromca lwów sprowadzony teraz do roli klauna, merdając ogonem, pognał za swoją zabawką. Mimo to zwierzę i jego pan wyglądali na całkiem dobraną parę. Raz za razem powtarzali harce z piłką, które najwyraźniej sprawiały im obu przyjemność.

Stary mężczyzna skończył podlewanie kwiatów, rozprostował plecy i uśmiechnął się z zadowoleniem. Potem obrócił głowę i spojrzał w stronę zbocza, jakby wiedział, że Reseng tam jest. Czy zauważył, że z każdą chwilą cienie stają się coraz dłuższe? Czy zdawał sobie sprawę, że zanim słońce schowa się za górskim grzbietem, będzie martwy? To dlatego się uśmiechał? A może tak naprawdę to nie był uśmiech. Przecięta siatką celownika twarz starca przypominała drewnianą maskę Hahoe, na której zastygł wyrzeźbiony grymas. Reseng wiedział, że niektórzy ludzie przywdziewają takie maski i że nie sposób odgadnąć, co czują, bo uśmiechają się nieprzerwanie, nawet kiedy przepełnia ich smutek lub gniew.

Zastanawiał się przez chwilę, czy to nie jest dobry moment. Jeśli teraz naciśnie spust, jeszcze przed północą będzie z powrotem w mieście. Weźmie gorącą kąpiel i wypije kilka piw, żeby wprawić się w stan przyjemnego upojenia, albo włączy gramofon i słuchając starej płyty Beatlesów, będzie rozkoszował się myślą o pieniądzach, które wkrótce wpłyną na jego konto. Może po tym ostatnim zleceniu zmieni wreszcie coś w swoim życiu. Mógłby otworzyć pizzerię naprzeciwko swojej dawnej szkoły albo założyć kramik w parku. Wyobraził sobie, jak sprzedaje dzieciom pęki baloników i watę cukrową, jak ucina sobie drzemkę w promieniach słońca. A czemuż by nie? Nagle perspektywa takiego życia wydała mu się urzekająco piękna, jednak wiedział, że nie powinien o tym myśleć, dopóki nie naciśnie spustu. Dopiero wtedy dostanie zapłatę.

Cień górskiego masywu rozpełzał się szybko, pochłaniając drewniany dom starca. Jeśli Reseng miał strzelić, musiał to zrobić natychmiast. Mężczyzna skończył podlewanie kwiatów i lada chwila mógł wrócić do domu. Wtedy będzie o wiele trudniej go zabić. Po co wszystko komplikować, skoro wystarczy nacisnąć spust? Nacisnąć spust, a potem zniknąć.

Czarny pies wciąż biegał, nosząc piłkę w pysku, a stary mężczyzna wciąż się uśmiechał. Jego twarz była wyraźnie widoczna w siatce celownika. Miał brodawkę nad prawym okiem i plamy wątrobiane na lewym policzku, a jego czoło przecinały trzy głębokie bruzdy. Nosił sweter, który nie wyglądał na seryjny produkt i prawdopodobnie był zrobiony na drutach. Zaraz miał przesiąknąć krwią. Reseng wpatrywał się w punkt na piersi mężczyzny, w który za chwilę powinien trafić pocisk. Wystarczyło tylko, żeby zgiął lekko palec, a iglica uderzy w spłonkę, wywołując eksplozję w mosiężnej łusce. Pod wpływem ciśnienia gazów prochowych pocisk kalibru 7,62 milimetra przeciśnie się przez gwintowaną lufę i pomknie w kierunku celu. Jego prędkość i niszczycielska siła zamienią narządy wewnętrzne starca w krwawą miazgę, która wytryśnie z rany wylotowej w dole pleców. Na samą myśl o tym Reseng dostał gęsiej skórki na całym ciele. Świadomość, że trzyma w dłoniach życie drugiego człowieka, zawsze przyprawiała go o dziwne doznania.

Naciśnij spust, rozkazał sobie w myślach. Zrób to teraz.

A jednak z jakiegoś powodu nie oddał strzału, tylko położył karabin na ziemi.

– To nie jest odpowiedni moment – wymamrotał.

Nie potrafił uzasadnić swojej decyzji. Wiedział jedynie, że na wszystko musi przyjść odpowiedni moment. Na to, by zjeść lody albo skraść pocałunek dziewczynie. I chociaż mogło wydać się to głupie, dotyczyło to również zabójczego strzału. A czemu nie? Czemu pocisk z jego karabinu nie miałby przeszyć celu w najbardziej odpowiednim momencie? To byłoby cudowne. Oczywiście Reseng nie czekał, aż nadarzy się taki moment. Mógłby się nigdy nie doczekać albo go przeoczyć. Zapalając papierosa, uświadomił sobie, że po prostu jeszcze nie chce zginać palca na spuście.

Cień góry przesuwał się coraz dalej i kiedy pochłonął całą bryłę budynku, starzec i pies weszli do środka. Wnętrze domu, który najwyraźniej był pozbawiony oświetlenia elektrycznego, spowijała całkowita ciemność. Po chwili w jednym z okien zamigotał samotny płomień świecy, jednak był tak słaby, że Reseng nie mógł zbyt wiele dojrzeć przez lunetę. Zobaczył tylko cienie mężczyzny i psa, które przesunęły się po ceglanej ścianie i znikły. Gdyby teraz chciał oddać strzał, musiałby czekać, aż jego cel stanie w oknie ze świecą w ręku.

Kiedy słońce całkowicie ukryło się za grzbietem górskiego masywu, las utonął w mroku. Zapadła bezksiężycowa noc i nawet przedmioty leżące w zasięgu ręki stały się ledwie widoczne. Jedynym źródłem światła był wątły płomień w chacie starca. W tak gęstej ciemności nawet powietrze wydawało się wilgotne i duszne.

Reseng nie potrafił sobie odpowiedzieć na pytanie, co tu jeszcze robi? W końcu zadecydował, że zaczeka do rana, a kiedy zrobi się jasno, naciśnie spust – tak jakby strzelał do jednej z drewnianych tarcz, na których ćwiczył od lat – a potem wróci do domu. Schował niedopałek do kieszeni i wczołgał się do namiotu. Z braku innego zajęcia dla zabicia czasu zjadł paczkę wojskowych sucharów, a potem otulił się śpiworem i zasnął.

Dwie godziny później obudziło go nagle ciężkie stąpanie. Ziemia zadudniła głucho kilka razy, a wysoka trawa szeleściła, jakby coś się o nią ocierało. Reseng pomyślał, że do jego namiotu zbliża się jakieś zwierzę. Nie potrafił rozpoznać, czy to dzik, czy może żbik. Odbezpieczył karabin i skierował lufę tam, skąd dobiegał hałas. Zdarzało się często, że zaczajeni w zasadzkach najemnicy w przypływie paniki strzelali na oślep, by potem odkryć, że trafili jelenia, psa policyjnego lub, co gorsza, jednego ze swoich kolegów, który zabłądził w lesie podczas misji zwiadowczej. Klęczał później taki obok zabitego, a jego zwaliste wytatuowane cielsko dygotało wstrząsane szlochem, kiedy tłumaczył się przed dowódcą, przysięgając, że naprawdę nie chciał zastrzelić swojego towarzysza broni. I chyba rzeczywiście nie chciał. Ale nigdy wcześniej nie musiał się mierzyć z własnym strachem spowodowanym nocnymi odgłosami w lesie, a w takiej sytuacji ktoś, komu natura poskąpiła rozumu kosztem mięśni, mógł zareagować tylko w jeden sposób – wycelować w ciemność i nacisnąć spust. Reseng czekał spokojnie na to, co wyłoni się z mroku. Ku swemu zdumieniu zobaczył starca i jego psa.

– Co tu robisz? – odezwał się mężczyzna.

To było zabawne. Tak zabawne, jak gdyby tarcza podeszła do strzelca i zapytała, czemu się ociąga.

– Chyba raczej ja powinienem zadać to pytanie – odparł Reseng drżącym głosem. – Mogłem pana zastrzelić.

– Mnie zastrzelić? A nie powinno być odwrotnie? – powiedział starzec z uśmiechem. – To mój teren, a ty jesteś obcym, który wtargnął na cudzą posesję.

Wyglądał na rozluźnionego. Sytuacja była niezwykła, oględnie rzecz ujmując, mimo to nie sprawiał wrażenia zaskoczonego. Za to Reseng nie krył zdumienia.

– Wystraszył mnie pan. Myślałem, że to jakieś zwierzę.

Stary mężczyzna spojrzał znacząco na karabin w jego rękach.

– Jesteś myśliwym?

– Tak.

– Toż to jest eksponat muzealny, ten twój dragunow. A więc teraz kłusownicy używają zabytków z wojny w Wietnamie?

– Nie obchodzi mnie, ile ma lat, jeśli mogę z niego ustrzelić dzika – odparł Reseng, siląc się na nonszalancki ton.

– Racja, broń nie ma znaczenia, byle tylko powaliła grubego zwierza. Kurczę, gdyby dało się polować pałeczkami albo, dajmy na to, wykałaczkami, można by w ogóle odpuścić sobie strzelanie – powiedział starzec i parsknął śmiechem.

Mastif stał przy jego nodze i czekał cierpliwie. Z bliska prezentował się znacznie okazalej i wzbudzał większy respekt niż wcześniej, kiedy bawił się piłką.

– Miły pies – odezwał się Reseng.

Mężczyzna spojrzał w dół i pogładził łeb zwierzęcia.

– Bo naprawdę jest miły. To on cię wywęszył. Ale ma już swoje lata.

Pies ani na chwilę nie odrywał wzroku od Resenga. Nie warczał ani nie szczerzył zębów, ale też nie zachowywał się przyjaźnie. Jego pan jeszcze raz pogładził go po głowie.

– Skoro zamierzasz tu nocować, lepiej nie ryzykować przeziębienia. Zapraszam do siebie.

– Dziękuję za propozycję, ale nie chciałbym sprawiać kłopotu.

– To żaden kłopot.

Starzec obrócił się na pięcie i zaczął schodzić w dół zbocza, pies podążył za nim. Nie miał latarki, ale bez trudu odnajdywał drogę w ciemności. W głowie Resenga zakotłowały się myśli. Trzymał w rękach załadowaną i gotową do strzału broń, a od celu dzieliło go zaledwie pięć metrów. Przez chwilę patrzył, jak plecy mężczyzny rozpływają się w mroku, a potem zarzucił karabin na ramię i ruszył jego śladem.

W ceglanym kominku buzował ogień, który wypełniał dom przyjemnym ciepłem. W urządzonym po spartańsku wnętrzu nie było żadnych mebli ani ozdób, jeśli nie liczyć wytartego dywanu, małego stolika i kilku zdjęć stojących na gzymsie kominka. Wszystkie przedstawiały gospodarza, który stał albo siedział w towarzystwie innych osób, zawsze na honorowym miejscu. Otaczający go ludzie uśmiechali się sztywno, jak gdyby czuli się zaszczyceni, że mogą razem z nim pozować. Żadna z fotografii nie wyglądała na rodzinną.

Reseng zdjął karabin z ramienia i oparł go o futrynę.

– Trochę wczesna pora na palenie w kominku – zagadnął.

– Im człowiek starszy, tym bardziej marznie. A w tym roku zimno daje mi się we znaki bardziej niż kiedykolwiek.

Starzec dorzucił do ognia kilka suchych szczap i pod ich ciężarem płomienie na chwilę przygasły.

– A w październiku chyba nie wolno polować, co? – dodał, zerkając w stronę dragunowa.

W jego oczach pojawił się błysk.

– Umarłbym z głodu, gdybym przestrzegał wszystkich przepisów.

– Racja, nie wszystkich należy przestrzegać. Głupotą byłoby nawet się starać – wymamrotał gospodarz, trącając pogrzebaczem drewno w palenisku. Jedno z polan, które jeszcze nie zajęło się ogniem, teraz stanęło w płomieniach. – Mam whisky i herbatę, więc wybieraj, czym chcesz się truć.

Używał bardziej potocznej i poufałej formy, jakby rozmawiał ze starym przyjacielem, ale Resengowi to nie przeszkadzało.

– Herbata będzie w sam raz.

– Nie masz ochoty na nic mocniejszego? Musiałeś nieźle przemarznąć.

– Nie piję alkoholu na polowaniu. Zresztą to niebezpieczne, kiedy się śpi pod chmurką.

– W takim razie dzisiaj możesz sobie pofolgować – odparł starzec z uśmiechem. – Tutaj nie grozi ci wychłodzenie.

Wyszedł do kuchni i po chwili wrócił, niosąc dwa metalowe kubki i butelkę whisky, a potem długimi szczypcami wyjął ostrożnie z kominka osmalony czajnik. Napełnił czarną herbatą jeden z kubków i podał go gościowi. Jego ruchy były płynne i oszczędne. Sobie też nalał herbaty i ku zaskoczeniu Resenga doprawił ją alkoholem z butelki.

– Jeśli nie rozgrzałeś się jeszcze, odrobina ci nie zaszkodzi. I tak nie będziesz polował przed świtem.

– Whisky pasuje do herbaty?

– A czemu nie? Wszystko wchodzi tak samo.

Stary mężczyzna zmrużył oczy w uśmiechu. Miał piękną twarz i z pewnością za młodu słyszał wiele komplementów na temat swojej urody. Jego regularne rysy sprawiały, że wydawał się surowy i życzliwy jednocześnie, jak gdyby upływ czasu wygładził ostre krawędzie i dodał mu subtelności. Reseng podstawił mu swój kubek i woń alkoholu zmieszana z oparami gorącej herbaty uderzyła go w nozdrza. To był przyjemny zapach. Pies przyszedł wolnym krokiem z drugiego końca salonu i położył się obok niego.

– Jesteś dobrym człowiekiem.

– Co proszę?

– Santa cię lubi – wyjaśnił starzec, wskazując mastifa. – Psy znają się na ludziach.

Z bliska spojrzenie zwierzęcia wydawało się zaskakująco łagodne.

– A może jest po prostu naiwny – odparł Reseng.

– Skosztuj herbaty.

Gospodarz uśmiechnął się i pociągnął łyk z kubka. Reseng poszedł za jego przykładem.

– Niezła – stwierdził.

– Zdumiewające, nie? Z kawą też smakuje niezgorzej, ale czarna herbata jest lepsza. Rozgrzewa żołądek i serce. Jakbyś tulił w ramionach piękną kobietę – powiedział stary mężczyzna i zachichotał jak dziecko.

– Gdyby była piękna, nie skończyłoby się na tuleniu – zażartował Reseng. – Zawsze to lepsze niż jakaś zaprawiona herbata.

Starzec pokiwał głową.

– Chyba masz rację. Herbata nie może się równać z piękną kobietą.

– Ale muszę przyznać, że ta smakuje wyśmienicie.

– Czarna herbata jest przesiąknięta imperializmem i to jemu zawdzięcza swój niepowtarzalny smak. Każdy taki rarytas musi w sobie kryć mnóstwo cierpienia.

– Interesująca teoria.

– Mam trochę wieprzowiny i ziemniaków. Masz ochotę?

– Pewnie.

Mężczyzna wyszedł na zewnątrz, by wrócić z połciem mięsa i garścią ziemniaków. Uwalane ziemią i piachem mięso wyglądało odrażająco. Spod warstwy brudu sterczały gdzieniegdzie kępki sierści, ale jeszcze gorsza była woń zgnilizny, która od niego biła. Starzec wrzucił wieprzowinę do paleniska i dokładnie obtoczył w popiele, a potem nadział na rożen i umieścił nad ogniem. Poruszył pogrzebaczem kawałki drewna, żeby podsycić płomień, i zakopał ziemniaki w popiele.

– Nie powiem, żeby to wyglądało apetycznie – odezwał się Reseng.

– Spędziłem trochę czasu w Peru i nauczyłem się tej sztuczki od Indian. Mięso nie prezentuje się najlepiej, ale za to jak smakuje.

– Szczerze mówiąc, prezentuje się dosyć paskudnie, ale jeśli to sekretny indiański przepis, musi coś w tym być.

Starzec uśmiechnął się szeroko.

– Zaledwie kilka dni temu odkryłem, że z mieszkańcami peruwiańskiej dżungli łączy mnie coś jeszcze.

– Co takiego?

– Nie mam lodówki – odparł gospodarz i obrócił mięso na rożnie. Jego twarz oświetlona blaskiem płomieni miała szczery wyraz. Trącając ziemniaki pogrzebaczem, przemówił do nich półgłosem: – Upieczcie się porządnie, żeby zadowolić podniebienie naszego dostojnego gościa.

Wypił do końca herbatę i nalał sobie samej whisky, a potem wyciągnął w stronę gościa rękę z butelką. Reseng podstawił mu swój kubek. Spodobało mu się to palenie w przełyku i ciepło promieniujące z pustego żołądka. Fala błogości rozchodziła się po jego ciele i przez chwilę wszystko wydawało mu się nierzeczywiste. To przechodziło jego najśmielsze wyobrażenia – oto zabójca i jego ofiara siedzą przed kominkiem, w którym buzuje ogień, i zachowują się, jakby byli serdecznymi przyjaciółmi. Ilekroć starzec obracał rożen, wokół rozchodził się wspaniały aromat pieczeni. Pies podszedł do paleniska i zaczął węszyć, ale w ostatniej chwili odskoczył i zawarczał, jakby wystraszył się płomieni.

– Spokojnie, Santa, bez obaw – powiedział jego pan i poklepał go po grzbiecie. – Ty też dostaniesz.

– On ma na imię Santa?

– Spotkaliśmy się w Boże Narodzenie. Tego dnia on stracił swojego właściciela, a ja straciłem nogę. – Starzec podciągnął lewą nogawkę, odsłaniając drewnianą protezę. – Ocalił mi życie. Ciągnął mnie przez pięć kilometrów po zaśnieżonej drodze.

– Rzeczywiście niezwykły początek znajomości.

– Najlepszy prezent gwiazdkowy, jaki kiedykolwiek dostałem – odparł mężczyzna, głaszcząc psa po głowie.

– Jest bardzo łagodny jak na swoje gabaryty.

– Niezupełnie. Kiedyś musiałem cały czas trzymać go na smyczy, bo rzucał się na obcych. Ale teraz jest już stary i z wiekiem złagodniał. To dziwne. Nie mieści mi się w głowie, że zwierzę może zachowywać się tak ufnie w stosunku do ludzi.

Sądząc po zapachu, kolacja była już gotowa. Pomagając sobie pogrzebaczem, starzec zdjął rożen z paleniska i nożem o ząbkowanym ostrzu odkroił kilka cienkich plastrów pieczeni. Jeden z nich podał gościowi, drugi rzucił psu, a trzecim uraczył się sam. Reseng otrzepał mięso z popiołu i ugryzł kawałek.

– Cóż za niezwykły smak – powiedział. – Nie zgadł­bym, że to wieprzowina.

– Dobre, nie?

– W rzeczy samej. Ale nie ma pan przypadkiem soli?

– Nie.

– Bez lodówki i bez soli… ciekawy sposób na życie. Czy peruwiańscy Indianie również nie używają soli?

– Nie, nie – odparł gospodarz z zawstydzoną miną. – Skończyła mi się parę dni temu.

– Poluje pan?

– Już nie. Jakoś przed miesiącem znalazłem dzika schwytanego w sidła. Był jeszcze żywy. Kiedy patrzyłem, jak dyszy ostatkiem sił, zadałem sobie pytanie, czy mam go dobić, czy zaczekać, aż sam zdechnie. Gdybym zaczekał, mógłbym winą za jego śmierć obarczyć kłusownika, który zastawił sidła. A ty jak byś postąpił?

Na twarzy starego mężczyzny pojawił się zagadkowy uśmiech. Reseng zakołysał kubkiem i wychylił resztę whisky.

– Trudno powiedzieć. Myślę, że tak naprawdę nie ma znaczenia, kto zabił tego dzika.

Starzec przez chwilę rozważał jego słowa.

– Chyba masz rację. Właściwie nie ma to najmniejszego znaczenia. Tak czy inaczej, możemy się teraz delektować pieczenią wieprzową po peruwiańsku.

Roześmiał się głośno. Właściwie nie powiedział nic szczególnie zabawnego, ale Reseng mu zawtórował. Był w doskonałym nastroju. Napełnił alkoholem kubek gościa, po czym nalał również sobie i wzniósł toast. Obaj wypili whisky jednym haustem, a potem starzec chwycił pogrzebacz i wydobył z gorącego popiołu dwa ziemniaki. Skosztował jednego, mruknął z zadowoleniem i podał drugi Resengowi, który oczyścił spieczoną bulwę i wbił w nią zęby.

– To jest pyszne – oznajmił.

– Nie ma nic lepszego od pieczonego ziemniaka w chłodny zimowy dzień.

– Kiedy jem ziemniaki, zawsze ktoś mi się przypomina… – rzekł Reseng.

Język zaczynał mu się plątać, a alkohol i ciepło bijące od kominka sprawiły, że miał rozpaloną twarz.

– Domyślam się, że nie jest to wesoła historia.

– W żadnym wypadku.

– Czy ten ktoś żyje?

– Już od dawna nie. To się wydarzyło w Afryce. Dostaliśmy nagłe wezwanie w środku nocy, więc wskoczyliśmy na ciężarówkę i w drogę. Okazało się, że jakiś rebeliant uciekł z obozu, porywając starą kobietę jako zakładniczkę. To był jeszcze dzieciak o pucołowatej twarzy i mógł mieć co najwyżej piętnaście lat. Od razu się zorientowałem, że jest zdesperowany i śmiertelnie przerażony, ale tak naprawdę nie stanowi zagrożenia. Staruszka bez przerwy coś do niego mówiła, a on mierzył jej w głowę z kałasznikowa, drugą ręką wpychając sobie ziemniaka do ust. Wiedzieliśmy, że nic nie zrobi, ale przez radio przyszedł rozkaz, żeby go zdjąć. Ktoś nacisnął spust, a potem podbiegliśmy do niego. Kula oderwała mu pół głowy, a w ustach wciąż miał przeżutą ziemniaczaną papkę.

– Biedaczysko. Musiał być głodny.

– Patrzyłem w otwarte usta tego chłopca z roztrzas­kaną czaszką i naszła mnie dziwna myśl. Co by się stało, gdybyśmy zaczekali dziesięć sekund? Myślałem tylko o tym, że gdybyśmy zaczekali, zdążyłby przełknąć tego ziemniaka.

– Z perspektywy tego nieszczęśnika niewiele by to zmieniło.

– Nie, jasne, że nie – odparł Reseng drżącym głosem. – Ale wciąż dziwnie się czuję, kiedy przypominam sobie tamtą sytuację.

Starzec dopił whisky i zaczął dźgać popiół rożnem, żeby sprawdzić, czy zostały jakieś ziemniaki. Znalazł jednego w kącie paleniska i podał go gościowi, ten jednak uprzejmie odmówił. Stary mężczyzna spochmurniał i wrzucił bulwę z powrotem do kominka.

– Mam jeszcze jedną butelkę whisky – powiedział. – Co ty na to?

Reseng zastanawiał się przez chwilę.

– Zdaję się na pana – odparł w końcu.

Gospodarz przyniósł z kuchni drugą butelkę i nalał mu trochę. Popijając w milczeniu whisky, obaj mężczyźni siedzieli zapatrzeni w płomienie tańczące w kominku. Reseng czuł się coraz bardziej podchmielony i miał wrażenie, że to wszystko nie dzieje się naprawdę.

– Ogień jest taki piękny – odezwał się.

– Popiół jest piękniejszy, jeśli go lepiej poznasz.

Nie odrywając ani na chwilę wzroku od ognia, starzec zakołysał kubkiem, a potem uśmiechnął się, jak gdyby przypomniał sobie coś zabawnego.

– Mój dziadek był wielorybnikiem – zaczął. – Nawet nie pochodził z wybrzeża, bo wychował się w głębi lądu, w prowincji Hamgyong, ale w poszukiwaniu pracy przeniósł się na południe do Jangsengpo i został najlepszym harpunnikiem w całym kraju. A było to jeszcze przed wprowadzeniem zakazu połowów. Otóż zdarzyło się raz, że kaszalot wciągnął mojego dziadka pod wodę. I to naprawdę głęboko. Dziadek trafił go harpunem w grzbiet, ale zaplątał się w linę i szarpnięcie sprawiło, że wyleciał za burtę. Wątłe stateczki i tandetne harpuny z czasów kolonialnych nie nadawały się do polowania na tak potężne zwierzęta. Samiec kaszalota może mieć nawet osiemnaście metrów długości i ważyć sześćdziesiąt ton. Wyobrażasz sobie? To tyle, co piętnaście dorosłych słoni afrykańskich. Nie chciałbym zadrzeć z tak wielką bestią, nawet gdyby była skręcona z baloników. Za nic w świecie. Ale mój dziadek nawet się nie zawahał i wbił harpun w grzbiet tego olbrzyma.

– I co było potem? – zapytał Reseng.

– Rzecz jasna kompletny zamęt. Wpadając do wody, dziadek doznał wstrząsu i tak go zamroczyło, że nie był pewien, czy to wszystko nie jest snem albo przywidzeniem. Tymczasem zanurzał się coraz głębiej w mroczną toń oceanu, gdzie ciągnął go za sobą rozwścieczony wieloryb. Gdy wreszcie się otrząsnął, pierwszą rzeczą, jaką zobaczył, było niebieskie światło bijące od płetw kaszalota. Ten widok sprawił, że dziadek całkowicie zapomniał o grożącym mu niebezpieczeństwie. Kiedy opowiadał mi tę historię, w kółko powtarzał, jakie to było piękne i niesamowite. Wspominając tego olbrzyma o świecących na niebiesko płetwach, który zanurzał się w mroczne odmęty, miał w oczach łzy wzruszenia. Próbowałem mu tłumaczyć, że to niemożliwe, ponieważ wieloryby nie mają właściwości biofluorescencyjnych, ale wtedy rzucił we mnie nocnikiem. Taki był z niego narwaniec! Opowiadał o tej przygodzie każdemu, kogo spotkał, ale z powodu tego, co mówił o płetwach, wszyscy uważali, że zmyśla. Kiedy mu o tym powiedziałem, odparł: „Ludzie mówią o wielorybach same bzdury, bo cała ich wiedza pochodzi z książek. A wieloryby nie żyją w książkach, tylko w oceanie”. W każdym razie dziadek stracił przytomność, kiedy kaszalot wciągnął go pod wodę.

Starzec dolał sobie whisky do kubka i pociągnął łyk.

– Kiedy się ocknął, zobaczył księżyc w pełni na nocnym niebie i usłyszał plusk fal, na których kołysała się boja. Pomyślał, że dopisało mu szczęście i morze wyrzuciło go na jakąś rafę. Był jednak w błędzie. Okazało się, że leży na głowie kaszalota. Niewiarygodne, prawda? Otóż leżał w kałuży śliskiej krwi wieloryba, który podtrzymywał go nad powierzchnią wody, a w jego grzbiecie wciąż tkwił harpun. Potrafisz sobie wyobrazić coś bardziej osobliwego? Słyszałem, że wieloryby unoszą w ten sposób rannych towarzyszy albo nowo narodzone cielęta, żeby umożliwić im oddychanie. Ale tym razem nie był to żaden krewniak ani nawet foka czy pingwin. To był człowiek, i w dodatku ten sam, który ugodził go harpunem. Naprawdę nie rozumiem, dlaczego ten kaszalot go uratował.

– To rzeczywiście niepojęte. – Reseng uniósł kubek do ust. – Można by się spodziewać, że raczej go rozszarpie.

– No więc dziadek leżał na czubku głowy wieloryba jeszcze długo po odzyskaniu przytomności. Mówiąc oględnie, był w dosyć niewesołym położeniu. No pomyśl, co byś zrobił na jego miejscu? Naprawdę miał przesrane. Dookoła tylko ciemne fale i olbrzymie zwierzę broczące krwią. Dziadek wyznał mi, że gdy zobaczył tę krew w blasku księżyca, przeprosił wieloryba. Przynajmniej tyle mógł zrobić, wiesz? Chciał wyciągnąć harpun z rany, ale to wcale nie było proste. Rzut harpunem jest jak błędna decyzja życiowa; przychodzi z łatwością, ale potem nie sposób naprawić wyrządzonych szkód. Zatem dziadek przeciął linę nożem, który nosił przy pasie. Gdy tylko to zrobił, wieloryb zanurkował i wynurzył się kawałek dalej. Tymczasem dziadek uchwycił się kurczowo boi, żeby utrzymać się na powierzchni. Pełen wstydu i wyrzutów sumienia miotał się żałośnie, a jego ciało wciąż oplatała ta nieszczęsna lina. Wieloryb, który podpłynął z powrotem do niego, przyglądał mu się wielkim okiem z prostoduszną ciekawością, a jego spojrzenie zdawało się mówić: „No patrzcie, taki kurdupel, a dziabnął harpunem kogoś takiego jak ja. Jesteś odważniejszy, niż się wydajesz!”. A potem trącił go figlarnie, jakby chciał powiedzieć: „Hej, mały, to było niegrzeczne. Lepiej nie próbuj więcej takich sztuczek!”. Najwyraźniej wybaczył mu ten niecny postępek, chociaż woda dookoła była mętna od krwi, która nadal ciekła z rany na grzbiecie. Ilekroć dziadek dochodził do tego momentu w swojej opowieści, uderzał się otwartą dłonią w kolano i wołał: „To zwierzę miało serce tak wielkie jak całe jego cielsko. Nie to co małostkowi ludzie”. Podczas gdy inni wielorybnicy szukali zaginionego towarzysza, kaszalot nie odstępował go przez całą noc, dopóki nie przybyła pomoc. Na pożegnanie, gdy na horyzoncie pojawił się jeden z kutrów, zatoczył krąg i zniknął w głębinach z tkwiącym w grzbiecie harpunem, na którym widniało wyryte imię mojego dziadka. Niesamowite, co?

– Tak, to zadziwiająca historia – potwierdził Reseng.

– Po tej przygodzie, której omal nie przypłacił życiem, dziadek chyba wszystko sobie poważnie przemyślał. Oznajmił swojej żonie, że już nie chce polować na wieloryby. Moja babcia, bardzo łagodna i wyrozumiała kobieta, objęła go i powiedziała, że jeśli tak bardzo nie odpowiada mu ta praca, to powinien z niej zrezygnować. Podobno płakał jak dziecko w jej ramionach i powtarzał: „Tak się bałem, tak okropnie się bałem!”. I rzeczywiście porzucił to zajęcie, przynajmniej na jakiś czas. Ale nie na długo. W domu się nie przelewało, miał na utrzymaniu rodzinę, a wielorybnictwo było jedynym fachem, jakiego się nauczył. Nie znał innego sposobu na wykarmienie gromadki dzieci, które kwiliły z głodu niczym pisklęta w gnieździe. Dlatego wrócił do pracy i znów ciskał harpunem w każdego wieloryba, jakiego wypatrzył w wodach Morza Japońskiego, dopóki nie przeszedł na emeryturę w wieku siedemdziesięciu lat. Ale wydarzyło się jeszcze coś osobliwego. W pięćdziesiątym dziewiątym dziadek jeszcze raz natknął się na tego samego kaszalota. Po trzydziestu latach od tamtej nocy, kiedy cudem uniknął śmierci. Olbrzym wciąż miał w grzbiecie jego stary harpun, ale pływał swobodnie i z gracją, jak gdyby ten zardzewiały kawałek żelaza od zawsze był częścią jego ciała. Takie przypadki nie należą do rzadkości. Słyszałem, że w dziewiętnastym wieku upolowano wieloryba, w którego ciele tkwił harpun z poprzedniego stulecia. W każdym razie kaszalot nie uciekł na widok kutra, ale podpłynął do niego z harpunem sterczącym niczym peryskop i okrążył go powoli, jakby mówił: „Hej! Dawno się nie widzieliśmy, stary przyjacielu! Ale cóż to? Nadal polujesz na wieloryby? Naprawdę nie wiesz, kiedy odpuścić, co?”.

Starzec przerwał opowieść i parsknął śmiechem.

– Pański dziadek musiał się poczuć zakłopotany – powiedział Reseng.

– I to bardzo. Marynarze mówili, że gdy tylko rozpoznał tego kaszalota, osunął się na pokład i wydał rozpaczliwy jęk. Zanosił się od płaczu i wołał: „Wybacz mi, wielorybie! Tak bardzo mi przykro! Jak bardzo musiałeś się męczyć, pływając z harpunem w grzbiecie przez tyle lat! Przysięgam, że kiedy się pożegnaliśmy, chciałem z tym skończyć. Pewnie nie wiesz, bo żyjesz w morzu, ale na lądzie jest naprawdę ciężko. Wciąż mieszkam w wynajętym domu, a moje dzieci tak dużo jedzą, że nie uwierzyłbyś, ile kosztuje ich wykarmienie. Musiałem wrócić do tej pracy, bo przymieraliśmy głodem. Wybacz mi! Spotkajmy się znów i wypijmy razem po kielichu. Przyniosę coś mocnego, a ty złapiesz wielką kałamarnicę na zakąskę. Dziesięć skrzynek soju i grillowana kałamarnica powinny wystarczyć. Tak bardzo mi przykro. Tak mi przykro, wielorybie, że ugodziłem cię tym harpunem. Ależ ze mnie głupiec!”.

– Naprawdę wykrzyczał to wszystko do tego kaszalota? – zapytał Reseng.

– Świadkowie twierdzili, że tak.

– Zabawny facet był z pańskiego dziadka.

– Tak, prawda, był zabawny. W każdym razie po tym spotkaniu na dobre skończył z wielorybnictwem. Wyprowadził się z Jangsengpo i osiadł w Seulu, gdzie pił całymi dniami. Przypuszczam, że czuł się schwytany w pułapkę, bo nie mógł już pływać, a zasieki wzdłuż trzydziestego ósmego równoleżnika uniemożliwiały mu powrót na północ w jego rodzinne strony. Więc ilekroć był pijany, zaczepiał ludzi i opowiadał im historię o wielorybie. Zanudzał nią wszystkich na okrągło, mimo że każdy słyszał ją już ze sto razy i nie miał ochoty na powtórkę. Ale nie robił tego, żeby się chełpić swoimi przygodami. Żywił przekonanie, że powinniśmy naśladować wieloryby. Jego zdaniem ludzie stali się nikczemni i przebiegli jak szczury, a czasy, w których posuwali się naprzód wielkimi krokami, odeszły w niepamięć. Epoka gigantów minęła bezpowrotnie.

Stary mężczyzna dopił whisky. Reseng ponownie napełnił jego kubek i sam pociągnął łyk.

– Kiedy dziadek był już po osiemdziesiątce, dowiedział się, że ma raka wątroby w ostatnim stadium. Właściwie nie było w tym nic zaskakującego, gdyż jako marynarz nigdy za kołnierz nie wylewał. Ale przypuszczam, że ta wiadomość nie zrobiła na nim wrażenia, bo gdy tylko wrócił od lekarza, od razu przyssał się do butelki. Zwołał wszystkie swoje dzieci i oznajmił, że nie zamierza się leczyć. „Wieloryby potrafią się z tym pogodzić, kiedy nadchodzi ich czas” – powiedział. Już więcej nie poszedł do szpitala. Po miesiącu założył najlepsze ubranie i pojechał do Jang­sengpo. Ludzie w porcie widzieli, jak załadował do małej łódki dziesięć skrzynek soju i powiosłował w stronę horyzontu. Nigdy nie znaleziono jego ciała. Może faktycznie podążając za wonią ambry, natrafił na ślad swojego kaszalota i jeżeli się spotkali, nadrobili zaległości z wszystkich tych lat rozłąki. A jeżeli nie, prawdopodobnie dziadek dryfował po oceanie i upijał się w samotności, dopóki nie umarł. A może wciąż gdzieś tam pływa.

– Zakończyć życie w taki sposób to nie byle co.

– Odszedł z godnością. Moim zdaniem człowiek powinien wybrać sobie taką śmierć, która będzie godnym zakończeniem jego życia. Ale tylko ktoś, kto podąża własną drogą, potrafi dokonać takiego wyboru. Ja przez całe życie lawirowałem, więc nie zasługuję na dostojny koniec – rzekł starzec i uśmiechnął się z goryczą.

Widząc jego posępną minę, Reseng poczuł się w obowiązku, żeby powiedzieć coś pokrzepiającego, ale nic nie przychodziło mu do głowy. Stary mężczyzna znów dolał sobie whisky i opróżnił kubek jednym haustem. Przez długą chwilę obaj siedzieli w milczeniu. Ilekroć płomienie zaczynały dogasać, Reseng wrzucał do kominka kolejną szczapę, która gwałtownie zajmowała się ogniem, trzaskając i rozsiewając iskry, by potem wypalić się powoli i przybrać postać rozżarzonego węgla, który w końcu zamieniał się w biały popiół.

– Zagadałem cię dzisiaj na śmierć – odezwał się starzec. – Podobno im człowiek starszy, tym bardziej powinien liczyć się ze słowami, a mniej z pieniędzmi.

– Och nie, słuchałem pana z przyjemnością.

Starzec potrząsnął butelką i przyjrzał się jej pod światło. Tego, co zachlupotało na dnie, wystarczyło zaledwie na jeden kubek.

– Nie masz nic przeciwko, żebym dokończył?

– Śmiało – odparł Reseng.

Gospodarz wypił resztkę whisky.

– Wystarczy na dziś. Musisz być wyczerpany, a ja cię zamęczam gadaniem, zamiast pozwolić ci spać.

– Ależ skąd, to był bardzo miły wieczór. Dzięki panu.

Starzec rozciągnął się na podłodze po prawej stronie kominka.

– Musisz coś zjeść na śniadanie, zanim wyjdziesz rano – powiedział. – Źle się poluje o pustym żołądku.

Na ceglanej ścianie zakołysał się cień psa, który podszedł do swojego pana i zwinął się w kłębek u jego boku.

– Oczywiście – odparł Reseng po chwili wahania. – Na pewno coś zjem.

Ułożył się po przeciwnej stronie paleniska i spojrzał na karabin oparty o futrynę. Trzask płonących polan wydawał mu się nienaturalnie głośny. Długo wsłuchiwał się w miarowe oddechy psa i starego mężczyzny, aż w końcu sam poszedł w ich ślady, zapadając w spokojny sen.

Kiedy się obudził, gospodarz już krzątał się w kuchni. Przyrządził prosty posiłek złożony z białego ryżu, kimchi z rzodkwi i zupy sojowej z kawałkami ziemniaków. Nie mówił zbyt wiele i zjedli śniadanie w milczeniu. Potem zawinął w płócienną serwetę sześć gotowanych ziemniaków i wręczył gościowi, który już wyszedł z domu. Reseng pożegnał go serdecznie i przyjął od niego zawiniątko. Ziemniaki były gorące.

***

koniec darmowego fragmentu
zapraszamy do zakupu pełnej wersji