Linux. Wprowadzenie do wiersza poleceń - ebook

Odłóż mysz na bok!

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia obsługiwanie komputera za pomocą komend wpisywanych w linii poleceń było całkiem naturalne. Ten stan rzeczy uległ zmianie wraz z wprowadzeniem systemu operacyjnego Windows 95, jednak wciąż wiele zadań łatwiej i szybciej można wykonać przy użyciu linii poleceń. Największy potencjał drzemie w linii poleceń systemu operacyjnego Linux. Przekonaj się, jak go wykorzystać i stać się wirtuozem klawiatury!

Jeżeli jesteś użytkownikiem systemu Linux i pracujesz z wykorzystaniem graficznego interfejsu użytkownika, to najwyższa pora poznać linię poleceń. Sięgnij po tę książkę i daj się ponieść eleganckim komendom, które zebrane w jedną całość potrafią zdziałać cuda. Autor poprowadzi Cię od pierwszych znaków wpisanych w terminalu do pełnych programów w Bashu, najpopularniejszej powłoce Linuksa. Na samym początku nauczysz się tworzyć pliki, katalogi oraz nawigować po zasobach dysku. W kolejnych rozdziałach przekonasz się, jak pomocne mogą być skrypty powłoki oraz w jaki sposób administrować systemem z poziomu linii poleceń. Ponadto opanujesz obsługę narzędzi do pobierania danych z serwerów FTP, wykorzystasz możliwość przekierowywania strumieni oraz dowiesz się, do czego służy edytor vi. Ta książka wprowadzi Cię na kolejny poziom wtajemniczenia w obsłudze systemu Linux!

Przeglądając krótkie, łatwo przyswajalne rozdziały niniejszej książki dowiesz się jak:

• Tworzyć i usuwać pliki, katalogi i dowiązania symboliczne.
• Administrować systemem, włącznie z obsługą zagadnień sieciowych, instalacją pakietów oraz zarządzaniem procesami.
• Używać standardowego strumienia wejścia i wyjścia, przekierowań i potoków.
• Edytować pliki w programie Vi, najpopularniejszym edytorze tekstu na świecie.
• Pisać skrypty powłoki do automatyzacji najpopularniejszych lub nudnych zadań.
• Ciąć i kroić pliki tekstowe za pomocą poleceń cut, paste, grep, patch i sed.

Gdy minie już pierwszy „szok powłoki”, zauważysz, że wiersz poleceń jest naturalnym i pełnym ekspresji środkiem komunikacji z komputerem. Nie zdziw się tylko, jeśli okaże się, że mysz zaczyna się pokrywać warstwą kurzu.

Podziękowania (19)

Wstęp (21)

CZĘŚĆ I NAUKA POWŁOKI

1. Czym jest powłoka? (29)

• Emulatory terminali (29)
• Pierwsze kroki (30)
  • Historia poleceń (30)
  • Przesuwanie kursora (30)
• Pierwsze polecenia (31)
• Kończenie sesji terminala (32)

2. Nawigacja (33)

• Hierarchia systemu plików (33)
• Bieżący katalog roboczy (34)
• Wypisywanie zawartości katalogu (35)
• Zmienianie bieżącego katalogu roboczego (35)
  • Ścieżki bezwzględne (35)
  • Ścieżki względne (36)
  • Przydatne skróty (37)

3. Przegląd systemu (39)

• Więcej zabawy z ls (39)
  • Opcje i argumenty (40)
  • Długi format pod lupą (41)
• Sprawdzanie typu pliku za pomocą polecenia type (42)
• Wyświetlanie zawartości pliku za pomocą polecenia less (43)
• Wycieczka z przewodnikiem (44)
• Dowiązania symboliczne (45)

4. Manipulowanie plikami i katalogami (49)

• Wieloznaczniki (50)
• mkdir - tworzenie katalogów (52)
• cp - kopiowanie plików i katalogów (52)
• mv - przenoszenie plików i zmiana ich nazw (53)
• rm - usuwanie plików i katalogów (54)
• ln - tworzenie dowiązań (55)
  • Dowiązania twarde (56)
  • Dowiązania symboliczne (56)
• Zbudujmy plac zabaw (57)
  • Tworzenie katalogów (57)
  • Kopiowanie plików (57)
  • Przenoszenie plików i zmiana ich nazw (58)
  • Tworzenie dowiązań twardych (59)
  • Tworzenie dowiązań symbolicznych (60)
  • Usuwanie plików i katalogów (61)
• Uwagi końcowe (63)

5. Polecenia (65)

• Czym właściwie są polecenia? (65)
• Identyfikowanie poleceń (66)
  • type - wyświetlanie typu polecenia (66)
  • which - wyświetlanie lokalizacji pliku wykonywalnego (66)
• Pobieranie dokumentacji polecenia (67)
  • help - uzyskiwanie pomocy dla poleceń wbudowanych w powłokę (67)
  • --help - wyświetlanie informacji o użyciu (68)
  • man - wyświetlanie podręcznika programu (68)
  • apropos - wyświetlanie odpowiednich poleceń (69)
  • whatis - wyświetlanie bardzo krótkiego opisu polecenia (70)
  • info - wyświetlanie informacji o programie (70)
  • README i inne pliki dokumentacji programu (72)
• Tworzenie własnych poleceń z wykorzystaniem polecenia alias (72)
• Powrót do starych przyjaciół (74)

6. Przekierowania (75)

• Standardowy strumień wejścia, wyjścia oraz błędów (76)
  • Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia (76)
  • Przekierowanie standardowego strumienia błędów (78)
  • Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia i standardowego strumienia błędów do jednego pliku (78)
  • Usuwanie niepotrzebnych danych wynikowych (79)
  • Przekierowanie standardowego strumienia wejścia (80)
• Potoki (82)
  • Filtry (82)
  • uniq - zgłaszanie lub pomijanie powtarzających się wierszy (83)
  • wc - wypisywanie liczników wierszy, słów oraz bajtów (83)
  • grep - wypisywanie wierszy pasujących do wzorca (83)
  • head (tail) - zwracanie początku (końca) pliku (84)
  • tee - pobieranie danych ze standardowego strumienia wejścia, przekazywanie ich do standardowego strumienia wyjścia i do plików (85)
• Uwagi końcowe (86)

7. Spojrzenie na świat z punktu widzenia powłoki (89)

• Interpretacja poleceń (89)
  • Interpretacja ścieżek (90)
  • Interpretacja tyldy (91)
  • Interpretacja wyrażeń arytmetycznych (92)
  • Interpretacja nawiasów (93)
  • Interpretacja parametrów (94)
  • Podstawianie wyników poleceń (95)
• Cytowanie (96)
  • Cudzysłowy podwójne (96)
  • Pojedyncze cudzysłowy (98)
  • Interpretowanie znaków (99)
• Uwagi końcowe (100)

8. Zaawansowane sztuczki związane z klawiaturą (101)

• Edytowanie wiersza poleceń (102)
  • Przemieszczanie kursora (102)
  • Modyfikowanie tekstu (102)
  • Wycinanie i wklejanie tekstu (103)
• Uzupełnianie (104)
• Korzystanie z historii (105)
  • Przeszukiwanie historii (106)
  • Interpretacja historii (107)
• Uwagi końcowe (108)

9. Uprawnienia (109)

• Właściciele, członkowie grupy i wszyscy pozostali (110)
• Odczyt, zapis i wykonywanie (111)
  • chmod - zmiana trybu pliku (113)
  • Ustawianie trybu pliku z poziomu interfejsu graficznego (116)
  • umask - ustawianie uprawnień domyślnych (116)
• Zmiana tożsamości (119)
  • su - uruchamianie powłoki z identyfikatorem zastępczego użytkownika i grupy (120)
  • sudo - wykonywanie polecenia jako inny użytkownik (121)
  • chown - zmiana właściciela pliku i grupy (122)
  • chgrp - zmiana przypisania do grupy (123)
• Ćwiczenia dotyczące własnych uprawnień (124)
• Zmiana własnego hasła (126)

10. Procesy (127)

• Jak działa proces? (128)
  • Wyświetlanie procesów za pomocą polecenia ps (128)
  • Dynamiczne wyświetlanie procesów za pomocą polecenia top (130)
• Sterowanie procesami (131)
  • Zatrzymywanie procesu (132)
  • Umieszczanie procesu w tle (133)
  • Przywracanie procesu do pierwszego planu (134)
  • Zatrzymywanie (wstrzymywanie) procesu (134)
• Sygnały (135)
  • Wysyłanie sygnałów do procesów za pomocą polecenia kill (135)
  • Wysyłanie sygnałów do wielu procesów za pomocą polecenia killall (137)
• Więcej poleceń dotyczących procesów (138)

CZĘŚĆ II KONFIGURACJA I ŚRODOWISKO

11. Środowisko (141)

• Co jest przechowywane w środowisku? (141)
  • Przeglądanie środowiska (142)
  • Niektóre ciekawe zmienne (143)
• W jaki sposób konfigurowane jest środowisko? (143)
  • Powłoki logowania i niesłużące do logowania (144)
  • Czym jest plik startowy? (145)
• Modyfikowanie środowiska (147)
  • Które pliki należy zmodyfikować? (147)
  • Edytory tekstu (147)
  • Korzystanie z edytora tekstu (148)
  • Aktywowanie naszych zmian (150)
• Uwagi końcowe (151)

12. Łagodne wprowadzenie do vi (153)

• Dlaczego należy się nauczyć vi? (153)
• Krótkie wprowadzenie (154)
• Uruchamianie i zatrzymywanie vi (154)
• Tryby edycji (155)
  • Włączanie trybu edycji (156)
  • Zapisywanie pracy (157)
• Zmiana położenia kursora (158)
• Podstawowa edycja (159)
  • Dodawanie tekstu (159)
  • Otwieranie wiersza (160)
  • Usuwanie tekstu (160)
  • Wycinanie, kopiowanie i wklejanie tekstu (162)
  • Łączenie wierszy (163)
• Szukanie i zastępowanie (163)
  • Przeszukiwanie wiersza (163)
  • Przeszukiwanie całego pliku (164)
  • Wyszukiwanie i zastępowanie globalne (164)
• Edycja wielu plików (166)
  • Przełączanie między plikami (166)
  • Otwieranie do edycji dodatkowych plików (167)
  • Kopiowanie treści z jednego pliku do drugiego (168)
  • Wstawianie treści całego pliku do drugiego pliku (169)
• Zapisywanie zmian (169)

13. Dostosowywanie znaku zachęty (171)

• Anatomia znaku zachęty (171)
• Alternatywne projekty znaków zachęty (172)
• Dodawanie koloru (174)
• Przesuwanie kursora (176)
• Zapisywanie znaku zachęty (177)
• Uwagi końcowe (177)

CZĘŚĆ III POPULARNE ZADANIA I PODSTAWOWE NARZĘDZIA

14. Zarządzanie pakietami (181)

• Systemy zarządzania pakietami (182)
• Jak działają systemy zarządzania pakietami? (182)
  • Pliki pakietu (182)
  • Repozytoria (183)
  • Zależności (183)
  • Narzędzia zarządzania pakietami wysokiego i niskiego poziomu (184)
• Popularne zadania zarządzania pakietami (184)
  • Szukanie pakietu w repozytorium (184)
  • Instalowanie pakietu z repozytorium (185)
  • Instalowanie pakietu z wykorzystaniem pliku pakietu (185)
  • Usuwanie pakietu (186)
  • Uaktualnianie pakietów z repozytorium (186)
  • Uaktualnianie pakietów za pomocą pliku pakietu (186)
  • Wyświetlanie zainstalowanych pakietów (187)
  • Sprawdzanie, czy pakiet jest zainstalowany (187)
  • Wyświetlanie informacji o zainstalowanym pakiecie (188)
  • Sprawdzanie, który pakiet zainstalował plik (188)
• Uwagi końcowe (188)

15. Nośniki danych (191)

• Montowanie i odmontowywanie urządzeń pamięciowych (192)
  • Wyświetlanie listy zamontowanych systemów plików (193)
  • Ustalanie nazwy urządzenia (196)
• Tworzenie nowych systemów plików (199)
  • Manipulowanie partycjami z wykorzystaniem fdisk (200)
  • Tworzenie nowego systemu plików z wykorzystaniem mkfs (202)
• Testowanie i naprawa systemów plików (203)
• Formatowanie dyskietek (204)
• Przenoszenie danych bezpośrednio do urządzeń oraz z urządzeń (204)
• Tworzenie obrazów dysków CD (205)
  • Tworzenie obrazu kopii dysku CD (205)
  • Tworzenie obrazu na podstawie zbioru plików (206)
• Zapisywanie obrazów CD (206)
  • Bezpośrednie montowanie obrazu ISO (206)
  • Opróżnianie zapisywalnego dysku CD (207)
  • Zapisywanie obrazu (207)
• Dodatkowe informacje (207)

16. Zagadnienia sieciowe (209)

• Sprawdzanie i monitorowanie sieci (210)
  • ping - wysyłanie pakietu specjalnego do hosta sieciowego (210)
  • traceroute - śledzenie trasy pakietu sieciowego (211)
  • netstat - sprawdzanie ustawień sieci i statystyk (212)
• Przenoszenie plików poprzez sieć (213)
  • ftp - transfer plików z wykorzystaniem protokołu transferu plików (214)
  • lftp - ulepszony ftp (215)
  • wget - nieinteraktywny program do pobierania plików z sieci (216)
• Bezpieczna komunikacja z hostami zdalnymi (216)
  • ssh - bezpieczne logowanie do komputerów zdalnych (216)
  • scp i sftp - bezpieczny transfer plików (220)

17. Szukanie plików (223)

• locate - łatwy sposób szukania plików (224)
• find - trudny sposób wyszukiwania plików (225)
  • Testy (226)
  • Operatory (227)
  • Akcje (230)
  • Powrót do placu zabaw (234)
  • Opcje (237)

18. Archiwizacja i kopie zapasowe (239)

• Kompresowanie plików (240)
  • gzip - kompresowanie i wyodrębnianie plików (240)
  • bzip2 - wyższy poziom kompresji kosztem szybkości (242)
• Archiwizacja plików (243)
  • tar - narzędzie do archiwizacji taśmowej (243)
  • zip - pakowanie i kompresowanie plików (248)
• Synchronizacja plików i katalogów (251)
  • rsync - synchronizacja zdalnych plików i katalogów (251)
  • Korzystanie z polecenia rsync poprzez sieć (253)

19. Wyrażenia regularne (255)

• Co to są wyrażenia regularne? (255)
• grep - wyszukiwanie w tekście (256)
• Metaznaki i literały (258)
• Znak dowolny (258)
• Kotwice (259)
• Wyrażenia w nawiasach i klasy znaków (260)
  • Zaprzeczenie (260)
  • Tradycyjne zakresy znaków (261)
  • Klasy znaków POSIX (262)
• Podstawowy POSIX a rozszerzone wyrażenia regularne (264)
• Alternatywa (266)
• Kwantyfikatory (267)
  • ? - dopasowuje element zero lub jeden raz (267)
  • * - dopasowuje element zero lub więcej razy (268)
  • + - dopasowuje element raz lub więcej razy (269)
  • {} - dopasowuje element określoną liczbę razy (269)
• Zaprzęgamy wyrażenia regularne do pracy (270)
  • Sprawdzanie listy telefonicznej za pomocą polecenia grep (270)
  • Szukanie brzydkich nazw plików z wykorzystaniem polecenia find (271)
  • Wyszukiwanie plików za pomocą polecenia locate (272)
  • Wyszukiwanie tekstu za pomocą programów less i vim (272)
• Uwagi końcowe (274)

20. Przetwarzanie tekstu (275)

• Zastosowanie tekstu (276)
  • Dokumenty (276)
  • Strony WWW (276)
  • E-mail (276)
  • Wyjście drukarki (276)
  • Kod źródłowy programów (277)
• Ponowne odwiedziny u starych przyjaciół (277)
  • cat - łączenie plików i wypisywanie ich zawartości w standardowym strumieniu wyjścia (277)
  • sort - sortowanie wierszy plików tekstowych (279)
  • uniq - zgłaszanie lub pomijanie powtarzających się wierszy (285)
• Cięcie i krojenie (287)
  • cut - usuwanie fragmentów z każdego wiersza plików (287)
  • paste - łączenie wierszy w pliku (290)
  • join - łączenie dwóch plików na podstawie wspólnego pola (291)
• Porównywanie tekstu (293)
  • comm - porównywanie dwóch posortowanych plików wiersz po wierszu (293)
  • diff - porównywanie plików wiersz po wierszu (294)
  • patch - dołączanie do oryginału pliku z różnicami (296)
• Edycja w locie (298)
  • tr - transliterowanie lub usuwanie znaków (298)
  • sed - edytor strumieniowy służący do filtrowania i przekształcania tekstu (300)
  • aspell - interaktywny program do sprawdzania pisowni (307)
• Uwagi końcowe (310)
• Dodatkowe informacje (311)

21. Formatowanie wyników (313)

• Proste narzędzia formatowania (313)
  • nl - wstawianie numerów wierszy (314)
  • fold - zawijanie każdego wiersza do określonej długości (317)
  • fmt - prosty program do formatowania tekstu (317)
  • pr - formatowanie tekstu do druku (320)
  • printf - formatowanie i wypisywanie danych (321)
• Systemy formatowania dokumentów (324)
  • Rodzina roff i TEX (324)
  • groff - system formatowania dokumentów (325)
• Uwagi końcowe (329)

22. Drukowanie (331)

• Krótka historia druku (332)
  • Drukowanie w zamierzchłych czasach (332)
  • Drukarki oparte na znakach (332)
  • Drukarki graficzne (333)
• Drukowanie w systemie Linux (334)
• Przygotowanie plików do druku (335)
  • pr - przekształcanie plików tekstowych przeznaczonych do druku (335)
• Przesyłanie zadania drukowania do drukarki (335)
  • lpr - drukowanie plików (styl Berkeley) (336)
  • lp - drukowanie plików (styl Systemu V) (337)
  • Inna opcja - a2ps (337)
• Monitorowanie zadań drukowania i sterowanie nimi (339)
  • lpstat - wyświetlanie informacji o stanie drukarki (341)
  • lpq - wyświetlanie statusu kolejki drukarki (342)
  • lprm i cancel - anulowanie zadań drukowania (342)

23. Kompilowanie programów (343)

• Czym jest kompilowanie? (344)
  • Czy wszystkie programy są skompilowane? (345)
  • Kompilowanie programu w języku C (346)
  • Uzyskiwanie kodu źródłowego (346)
  • Sprawdzanie zawartości drzewa źródłowego (348)
  • Budowanie programu (349)
  • Instalowanie programu (353)
• Uwagi końcowe (353)

CZĘŚĆ IV TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI

24. Pisanie pierwszego skryptu (357)

• Czym są skrypty powłoki? (357)
• Jak napisać skrypt powłoki? (358)
  • Format pliku skryptu (358)
  • Uprawnienia do wykonywania (359)
  • Lokalizacja pliku skryptu (359)
  • Dobre lokalizacje dla skryptów (361)
• Więcej trików formatowania (361)
  • Długie nazwy opcji (361)
  • Wcięcia i kontynuacja wierszy (362)
• Uwagi końcowe (363)

25. Rozpoczynanie projektu (365)

• Pierwszy etap - minimalny dokument (365)
• Drugi etap - dodawanie pewnych danych (368)
• Zmienne i stałe (368)
  • Tworzenie zmiennych i stałych (369)
  • Przypisywanie wartości do zmiennych i stałych (371)
• Dokumenty włączone (372)
• Uwagi końcowe (375)

26. Projektowanie zstępujące (377)

• Funkcje powłoki (378)
• Zmienne lokalne (381)
• Utrzymywanie działania skryptów (382)
• Uwagi końcowe (385)

27. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia if (387)

• Wykorzystanie if (388)
• Status wyjścia (388)
• Korzystanie z testu (390)
  • Funkcje plikowe (390)
  • Funkcje tekstowe (392)
  • Funkcje liczbowe (394)
• Nowocześniejsza wersja programu test (395)
• (( )) - przeznaczone dla liczb całkowitych (396)
• Łączenie wyrażeń (397)
• Operatory sterowania - inny sposób rozgałęziania (400)
• Uwagi końcowe (401)

28. Odczyt wejścia z klawiatury (403)

• read - odczyt danych ze standardowego strumienia wejścia (404)
  • Opcje (407)
  • Rozdzielanie pól wejściowych za pomocą IFS (407)
• Weryfikacja wejścia (410)
• Menu (411)
• Uwagi końcowe (412)
• Dodatkowe informacje (413)

29. Sterowanie przepływem - pętle while i until (415)

• Pętle (416)
• while (416)
• Ucieczka z pętli (418)
• until (420)
• Odczyt plików za pomocą pętli (420)
• Uwagi końcowe (421)

30. Usuwanie błędów (423)

• Błędy składniowe (423)
  • Brakujące cudzysłowy (424)
  • Brakujące lub niespodziewane tokeny (425)
  • Nieprzewidziane interpretacje (425)
• Błędy logiczne (427)
  • Programowanie defensywne (427)
  • Weryfikacja wejścia (428)
• Testowanie (429)
  • Elementy zastępcze (429)
  • Przypadki testowe (430)
• Debugowanie (431)
  • Znalezienie miejsca problemu (431)
  • Śledzenie (432)
  • Sprawdzanie wartości podczas wykonywania (434)
• Uwagi końcowe (434)

31. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia case (435)

• case (435)
  • Wzorce (437)
  • Łączenie wielu wzorców (438)
• Uwagi końcowe (439)

32. Parametry pozycyjne (441)

• Dostęp do wiersza poleceń (441)
  • Ustalanie liczby argumentów (442)
  • shift - uzyskiwanie dostępu do wielu argumentów (443)
  • Proste programy (444)
  • Korzystanie z parametrów pozycyjnych wraz z funkcjami powłoki (445)
• Masowa obsługa parametrów pozycyjnych (446)
• Bardziej kompletne programy (448)
• Uwagi końcowe (451)

33. Sterowanie przepływem - pętla for (455)

• for - tradycyjna forma powłoki (455)
• for - forma języka C (458)
• Uwagi końcowe (459)

34. Łańcuchy tekstowe i liczby (461)

• Interpretacja parametrów (461)
  • Podstawowe parametry (462)
  • Interpretacje służące do zarządzania pustymi zmiennymi (462)
  • Interpretacje, które zwracają nazwy zmiennych (464)
  • Operacje na łańcuchach tekstowych (464)
• Interpretacja wyrażeń arytmetycznych (467)
  • Liczby o różnej podstawie (467)
  • Operatory jednoargumentowe (468)
  • Prosta arytmetyka (468)
  • Przypisanie (469)
  • Operacje bitowe (472)
  • Logika (472)
• bc - język kalkulatora dowolnej precyzji (475)
  • Korzystanie z bc (475)
  • Przykładowy skrypt (476)
• Uwagi końcowe (477)
• Dodatkowe informacje (477)

35. Tablice (479)

• Czym są tablice? (479)
• Tworzenie tablic (480)
• Przypisywanie wartości do tablicy (480)
• Dostęp do elementów tablicy (481)
• Operacje na tablicach (483)
  • Wyświetlanie zawartości całej tablicy (483)
  • Określanie liczby elementów tablicy (484)
  • Znajdowanie indeksów wykorzystanych przez tablicę (484)
  • Dodawanie elementów na końcu tablicy (485)
  • Sortowanie tablicy (485)
  • Usuwanie tablicy (485)
• Uwagi końcowe (486)

36. Egzotyka (489)

• Polecenia grupowe i podpowłoki (489)
  • Wykonywanie przekierowań (490)
  • Substytucja procesu (490)
• Pułapki (493)
• Wykonywanie asynchroniczne (496)
  • wait (496)
• Potoki nazwane (497)
  • Ustawianie potoku nazwanego (498)
  • Korzystanie z potoków nazwanych (498)
• Uwagi końcowe (499)

Skorowidz (501)