Linux. Wprowadzenie do wiersza poleceń. Wydanie II - ebook

Komputery są wszędzie, a ich użyteczność stale rośnie. Łącząca je sieć ogromnie zwiększa ich możliwości. Dziś niemal każdy ma dostęp do komputera. Nadeszła era niezwykłego równouprawnienia i kreatywnej wolności. Jednak od jakiegoś czasu widoczny jest odwrotny trend: kilka wielkich korporacji coraz więcej z niej przejmuje i chce dyktować, co wolno, a czego nie wolno wykonać na komputerze. Oprogramowanie open source, zwłaszcza system Linuks, można traktować jako obronę szczególnego rodzaju wolności: możliwości decydowania o tym, co dokładnie robi komputer, bez jakichkolwiek tajemnic i ukrytych wątków. Ta wolność wymaga głębokiej wiedzy i pewnych umiejętności. Ta wolność wymaga posługiwania się wierszem poleceń.

Książka jest kolejnym wydaniem bestsellerowego podręcznika, dzięki któremu już za chwilę możesz zacząć wpisywać pierwsze polecenia w terminalu, aby niespostrzeżenie przejść do tworzenia złożonych skryptów w najnowszej wersji basha 4.x, najpopularniejszej powłoki Linuksa. Przedstawiono tu nowe operatory przekierowania i mechanizmy interpretacji w powłoce. Uaktualniono część dotyczącą skryptów powłoki - zaprezentowano solidne praktyki pisania skryptów oraz sposoby unikania typowych, potencjalnie groźnych błędów. Dzięki książce zdobędziesz cenne umiejętności, takie jak nawigacja w systemie plików, konfigurowanie środowiska, łączenie poleceń oraz dopasowywanie wzorców za pomocą wyrażeń regularnych. Przekonasz się, że bez myszy możesz kontrolować swój komputer na nieosiągalnym dotychczas poziomie!

Najciekawsze zagadnienia:

• tworzenie i usuwanie plików, katalogów i dowiązań symbolicznych
• administrowanie systemem, w tym zarządzanie procesami
• stosowanie standardowego wejścia i wyjścia, przekierowań oraz potoków
• praca z vi
• skrypty powłoki służące do automatyzacji zadań
• polecenia cut, paste, grep, patch, sed i wiele innych

Odzyskaj kontrolę nad swoim komputerem - zapomnij o myszy!

Podziękowania 21

Wstęp 23

CZĘŚĆ I. NAUKA POWŁOKI

1. Czym jest powłoka? 31

• Emulatory terminali 31
• Pierwsze kroki 32
  
  • Historia poleceń 32
  • Przesuwanie kursora 32
• Pierwsze polecenia 33
• Kończenie sesji terminala 35
• Podsumowanie 35

2. Nawigacja 37

• Hierarchia systemu plików 37
• Bieżący katalog roboczy 38
• Wypisywanie zawartości katalogu 39
• Zmienianie bieżącego katalogu roboczego 39
  
  • Ścieżki bezwzględne 39
  • Ścieżki względne 40
  • Przydatne skróty 42
• Podsumowanie 42

3. Przegląd systemu 43

• Więcej zabawy z ls 43
  
  • Opcje i argumenty 44
  • Długi format pod lupą 45
• Sprawdzanie typu pliku za pomocą polecenia type 46
• Wyświetlanie zawartości pliku za pomocą polecenia less 47
• Wycieczka z przewodnikiem 49
• Dowiązania symboliczne 51
• Dowiązania twarde 52
• Podsumowanie 52

4. Manipulowanie plikami i katalogami 53

• Wieloznaczniki 54
• mkdir - tworzenie katalogów 56
• cp - kopiowanie plików i katalogów 56
  
  • Przydatne opcje i przykłady 57
• mv - przenoszenie plików i zmiana ich nazw 58
  
  • Przydatne opcje i przykłady 58
• rm - usuwanie plików i katalogów 58
  
  • Przydatne opcje i przykłady 59
• ln - tworzenie dowiązań 60
  
  • Dowiązania twarde 60
  • Dowiązania symboliczne 61
• Budowanie placu zabaw 61
  
  • Tworzenie katalogów 62
  • Kopiowanie plików 62
  • Przenoszenie plików i zmiana ich nazw 63
  • Tworzenie dowiązań twardych 64
  • Tworzenie dowiązań symbolicznych 65
  • Usuwanie plików i katalogów 66
• Podsumowanie 68

5. Polecenia 69

• Czym właściwie są polecenia? 70
• Identyfikowanie poleceń 70
  
  • type - wyświetlanie typu polecenia 70
  • which - wyświetlanie lokalizacji pliku wykonywalnego 71
• Pobieranie dokumentacji polecenia 71
  
  • help - uzyskiwanie pomocy dla poleceń wbudowanych w powłokę 71
  • --help - wyświetlanie informacji o użyciu 72
  • man - wyświetlanie podręcznika programu 73
  • apropos - wyświetlanie odpowiednich poleceń 74
  • whatis - wyświetlanie jednowierszowego opisu podręcznika polecenia 75
  • info - wyświetlanie informacji o programie 75
  • README i inne pliki dokumentacji programu 76
• Tworzenie własnych poleceń z wykorzystaniem polecenia alias 77
• Podsumowanie 79

6. Przekierowania 81

• Standardowy strumień wejścia, wyjścia oraz błędów 82
• Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia 82
• Przekierowanie standardowego strumienia błędów 84
  
  • Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia i standardowego strumienia błędów do jednego pliku 85
  • Usuwanie niepotrzebnych danych wynikowych 86
• Przekierowanie standardowego strumienia wejścia 86
  
  • cat - łączenie plików 86
• Potoki 88
  
  • Filtry 89
  • uniq - zgłaszanie lub pomijanie powtarzających się wierszy 90
  • wc - wypisywanie liczników wierszy, słów oraz bajtów 90
  • grep - wypisywanie wierszy pasujących do wzorca 91
  • head (tail) - zwracanie początku (końca) pliku 92
  • tee - pobieranie danych ze standardowego strumienia wejścia,przekazywanie ich do standardowego strumienia wyjścia i doplików 93
• Podsumowanie 94

7. Spojrzenie na świat z punktu widzenia powłoki 95

• Interpretacja poleceń 95
  
  • Interpretacja ścieżek 96
  • Interpretacja tyldy 98
  • Interpretacja wyrażeń arytmetycznych 98
  • Interpretacja nawiasów 99
  • Interpretacja parametrów 101
  • Podstawianie wyników poleceń 101
• Cytowanie 102
  
  • Cudzysłowy podwójne 103
  • Cudzysłowy pojedyncze 105
  • Interpretowanie znaków 105
  • Sekwencje z lewym ukośnikiem 105
• Podsumowanie 106

8. Zaawansowane sztuczki związane z klawiaturą 107

• Edytowanie wiersza poleceń 108
  
  • Przemieszczanie kursora 108
  • Modyfikowanie tekstu 108
  • Wycinanie i wklejanie tekstu 109
• Uzupełnianie 110
• Korzystanie z historii 111
  
  • Przeszukiwanie historii 112
  • Interpretacja historii 113
• Podsumowanie 114

9. Uprawnienia 115

• Właściciele, członkowie grupy i wszyscy pozostali 116
• Odczyt, zapis i wykonywanie 117
  
  • chmod - zmiana trybu pliku 119
  • Ustawianie trybu pliku z poziomu interfejsu graficznego 122
  • umask - ustawianie uprawnień domyślnych 123
  • Niektóre uprawnienia specjalne 124
• Zmiana tożsamości 125
  
  • su - uruchamianie powłoki z identyfikatorem zastępczego użytkownika i grupy 126
  • sudo - wykonywanie polecenia jako inny użytkownik 127
  • chown - zmiana właściciela pliku i grupy 129
  • chgrp - zmiana przypisania do grupy 130
• Ćwiczenia dotyczące własnych uprawnień 130
• Zmiana własnego hasła 132
• Podsumowanie 133

10. Procesy 135

• Jak działa proces? 136
• Wyświetlanie procesów 136
  
  • Dynamiczne wyświetlanie procesów za pomocą polecenia top 138
• Sterowanie procesami 139
  
  • Zatrzymywanie procesu 141
  • Umieszczanie procesu w tle 141
  • Przywracanie procesu do pierwszego planu 142
  • Zatrzymywanie (wstrzymywanie) procesu 142
• Sygnały 143
  
  • Wysyłanie sygnałów do procesów za pomocą polecenia kill 144
  • Wysyłanie sygnałów do wielu procesów za pomocą polecenia killall 146
• Wyłączanie systemu 146
• Więcej poleceń dotyczących procesów 147
• Podsumowanie 148

CZĘŚĆ II. KONFIGURACJA I ŚRODOWISKO

11. Środowisko 151

• Co jest przechowywane w środowisku? 152
  
  • Przeglądanie środowiska 152
  • Niektóre ciekawe zmienne 154
• W jaki sposób konfigurowane jest środowisko? 154
  
  • Czym jest plik startowy? 156
• Modyfikowanie środowiska 157
  
  • Które pliki należy zmodyfikować? 157
  • Edytory tekstu 158
  • Korzystanie z edytora tekstu 158
  • Aktywowanie naszych zmian 161
• Podsumowanie 162

12. Łagodne wprowadzenie do vi 163

• Dlaczego należy się nauczyć vi? 163
• Krótkie wprowadzenie 164
• Uruchamianie i zatrzymywanie vi 164
• Tryby edycji 166
  
  • Włączanie trybu edycji 167
  • Zapisywanie pracy 167
• Zmiana położenia kursora 168
• Podstawowa edycja 169
  
  • Dodawanie tekstu 169
  • Otwieranie wiersza 170
  • Usuwanie tekstu 170
  • Wycinanie, kopiowanie i wklejanie tekstu 172
  • Łączenie wierszy 173
• Szukanie i zastępowanie 173
  
  • Przeszukiwanie wiersza 173
  • Przeszukiwanie całego pliku 174
  • Wyszukiwanie i zastępowanie globalne 174
• Edycja wielu plików 176
  
  • Przełączanie między plikami 176
  • Otwieranie do edycji dodatkowych plików 177
  • Kopiowanie treści z jednego pliku do drugiego 178
  • Wstawianie treści całego pliku do drugiego pliku 179
• Zapisywanie zmian 179
• Podsumowanie 180

13. Dostosowywanie znaku zachęty 181

• Anatomia znaku zachęty 181
• Alternatywne projekty znaków zachęty 182
• Dodawanie koloru 184
• Przesuwanie kursora 186
• Zapisywanie znaku zachęty 187
• Podsumowanie 188

CZĘŚĆ III. POPULARNE ZADANIA I PODSTAWOWE NARZĘDZIA

14. Zarządzanie pakietami 191

• Systemy zarządzania pakietami 192
• Jak działają systemy zarządzania pakietami? 192
  
  • Pliki pakietu 192
  • Repozytoria 193
  • Zależności 193
  • Narzędzia zarządzania pakietami wysokiego i niskiego poziomu 194
• Popularne zadania zarządzania pakietami 194
  
  • Szukanie pakietu w repozytorium 194
  • Instalowanie pakietu z repozytorium 195
  • Instalowanie pakietu z wykorzystaniem pliku pakietu 195
  • Usuwanie pakietu 196
  • Uaktualnianie pakietów z repozytorium 196
  • Uaktualnianie pakietów za pomocą pliku pakietu 196
  • Wyświetlanie zainstalowanych pakietów 197
  • Sprawdzanie, czy pakiet jest zainstalowany 197
  • Wyświetlanie informacji o zainstalowanym pakiecie 198
  • Sprawdzanie, który pakiet zainstalował plik 198
• Podsumowanie 198

15. Nośniki danych 201

• Montowanie i odmontowywanie urządzeń pamięciowych 202
  
  • Wyświetlanie listy zamontowanych systemów plików 203
  • Ustalanie nazwy urządzenia 206
• Tworzenie nowych systemów plików 210
  
  • Manipulowanie partycjami z wykorzystaniem fdisk 210
  • Tworzenie nowego systemu plików z wykorzystaniem mkfs 212
• Testowanie i naprawa systemów plików 213
• Przenoszenie danych bezpośrednio do urządzeń oraz z urządzeń 214
  
  • Tworzenie obrazów dysków CD 215
  • Tworzenie obrazu kopii dysku CD 215
  • Tworzenie obrazu na podstawie zbioru plików 216
• Zapisywanie obrazów CD 216
  
  • Bezpośrednie montowanie obrazu ISO 216
  • Opróżnianie zapisywalnego dysku CD 216
  • Zapisywanie obrazu 217
• Podsumowanie 217
• Dodatkowe informacje 217

16. Zagadnienia sieciowe 219

• Sprawdzanie i monitorowanie sieci 220
  
  • ping 220
  • traceroute 221
  • ip 222
  • netstat 223
• Przenoszenie plików poprzez sieć 224
  
  • ftp 224
  • lftp - ulepszony ftp 226
  • wget 226
• Bezpieczna komunikacja z hostami zdalnymi 226
  
  • ssh 227
  • scp i sftp 230
• Podsumowanie 232

17. Szukanie plików 233

• locate - łatwy sposób szukania plików 234
• find - trudny sposób wyszukiwania plików 235
  
  • Testy 236
  • Operatory 237
  • Predefiniowane akcje 240
  • Akcje zdefiniowane przez użytkownika 242
  • Zwiększanie wydajności 243
  • xargs 244
  • Powrót do placu zabaw 245
  • Opcje polecenia find 247
• Podsumowanie 247

18. Archiwizacja i kopie zapasowe 249

• Kompresowanie plików 250
  
  • gzip 250
  • bzip2 252
• Archiwizacja plików 253
  
  • tar 253
  • zip 258
• Synchronizacja plików i katalogów 261
  
  • Korzystanie z polecenia rsync poprzez sieć 264
• Podsumowanie 265

19. Wyrażenia regularne 267

• Co to są wyrażenia regularne? 268
• grep 268
• Metaznaki i literały 270
• Znak dowolny 270
• Kotwice 271
• Wyrażenia w nawiasach i klasy znaków 272
  
  • Zaprzeczenie 273
  • Tradycyjne zakresy znaków 273
• Klasy znaków POSIX 274
• Podstawowy POSIX a rozszerzone wyrażenia regularne 277
• Alternatywa 279
• Kwantyfikatory 280
  
  • ? - dopasowuje element zero lub jeden raz 280
  • * - dopasowuje element zero lub więcej razy 281
  • + - dopasowuje element raz lub więcej razy 281
  • {} - dopasowuje element określoną liczbę razy 282
• Zaprzęgamy wyrażenia regularne do pracy 283
  
  • Sprawdzanie listy telefonicznej za pomocą polecenia grep 283
  • Szukanie brzydkich nazw plików z wykorzystaniem polecenia find 284
  • Wyszukiwanie plików za pomocą polecenia locate 284
  • Wyszukiwanie tekstu za pomocą programów less i vim 285
• Podsumowanie 286

20. Przetwarzanie tekstu 287

• Zastosowanie tekstu 288
  
  • Dokumenty 288
  • Strony WWW 288
  • E-mail 288
  • Wyjście drukarki 288
  • Kod źródłowy programów 289
• Ponowne odwiedziny u starych przyjaciół 289
  
  • cat 289
  • sort 291
  • uniq 297
• Cięcie i krojenie 299
  
  • cut - usuwanie fragmentów z każdego wiersza plików 299
  • paste - łączenie wierszy w pliku 302
  • join - łączenie dwóch plików na podstawie wspólnego pola 303
• Porównywanie tekstu 305
  
  • comm - porównywanie dwóch posortowanych plików wiersz po wierszu 305
  • diff - porównywanie plików wiersz po wierszu 306
  • patch - dołączanie do oryginału pliku z różnicami 309
• Edycja w locie 310
  
  • tr - transliterowanie lub usuwanie znaków 310
  • sed - edytor strumieniowy służący do filtrowania i przekształcania tekstu 312
  • aspell - interaktywny program do sprawdzania pisowni 320
• Podsumowanie 323
• Dodatkowe informacje 323

21. Formatowanie wyników 325

• Proste narzędzia formatowania 325
  
  • nl - wstawianie numerów wierszy 326
  • fold - zawijanie każdego wiersza do określonej długości 329
  • fmt - prosty program do formatowania tekstu 329
  • pr - formatowanie tekstu do druku 332
  • printf - formatowanie i wypisywanie danych 333
• Systemy formatowania dokumentów 336
  
  • groff 337
• Podsumowanie 341

22. Drukowanie 343

• Krótka historia druku 344
  
  • Drukowanie w zamierzchłych czasach 344
  • Drukarki oparte na znakach 344
  • Drukarki graficzne 345
• Drukowanie w systemie Linux 346
• Przygotowanie plików do druku 347
  
  • pr - przekształcanie plików tekstowych przeznaczonych do druku 347
• Przesyłanie zadania drukowania do drukarki 348
  
  • lpr - drukowanie plików (styl Berkeley) 348
  • lp - drukowanie plików (styl Systemu V) 349
  • Inna opcja - a2ps 350
• Monitorowanie zadań drukowania i sterowanie nimi 351
  
  • lpstat - wyświetlanie informacji o stanie drukarki 353
  • lpq - wyświetlanie statusu kolejki drukarki 353
  • lprm i cancel - anulowanie zadań drukowania 354
• Podsumowanie 354

23. Kompilowanie programów 355

• Czym jest kompilowanie? 356
  
  • Czy wszystkie programy są skompilowane? 357
• Kompilowanie programu w języku C 358
  
  • Uzyskiwanie kodu źródłowego 358
  • Sprawdzanie zawartości drzewa źródłowego 360
  • Budowanie programu 361
  • Instalowanie programu 365
• Podsumowanie 366

CZĘŚĆ IV. TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI

24. Pisanie pierwszego skryptu 369

• Czym są skrypty powłoki? 369
• Jak napisać skrypt powłoki? 370
  
  • Format pliku skryptu 370
  • Uprawnienia do wykonywania 371
  • Lokalizacja pliku skryptu 371
  • Dobre lokalizacje dla skryptów 373
• Więcej trików formatowania 373
  
  • Długie nazwy opcji 373
  • Wcięcia i kontynuacja wierszy 374
• Podsumowanie 375

25. Rozpoczynanie projektu 377

• Pierwszy etap - minimalny dokument 377
• Drugi etap - dodawanie pewnych danych 380
• Zmienne i stałe 380
  
  • Przypisywanie wartości do zmiennych i stałych 383
• Dokumenty włączone 384
• Podsumowanie 387

26. Projektowanie zstępujące 389

• Funkcje powłoki 390
• Zmienne lokalne 393
• Utrzymywanie działania skryptów 394
• Podsumowanie 397

27. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia if 399

• Instrukcje if 400
• Status wyjścia 401
• Korzystanie z testu 402
  
  • Funkcje plikowe 402
  • Funkcje tekstowe 405
  • Funkcje liczbowe 406
• Nowocześniejsza wersja programu test 407
• (( )) - przeznaczone dla liczb całkowitych 409
• Łączenie wyrażeń 410
• Operatory sterowania - inny sposób rozgałęziania 412
• Podsumowanie 413

28. Odczyt wejścia z klawiatury 415

• read - odczyt danych ze standardowego strumienia wejścia 416
  
  • Opcje 418
  • IFS 420
• Weryfikacja wejścia 422
• Menu 424
• Podsumowanie 425
• Dodatkowe informacje 426

29. Sterowanie przepływem - pętle while i until 427

• Pętle 428
  
  • while 428
• Ucieczka z pętli 430
  
  • until 432
• Odczyt plików za pomocą pętli 432
• Podsumowanie 433

30. Usuwanie błędów 435

• Błędy składniowe 435
  
  • Brakujące cudzysłowy 436
  • Brakujące lub niespodziewane tokeny 437
  • Nieprzewidziane interpretacje 437
• Błędy logiczne 439
  
  • Programowanie defensywne 439
  • Uwaga na nazwy plików 441
  • Weryfikacja wejścia 442
• Testowanie 442
  
  • Przypadki testowe 443
• Debugowanie 444
  
  • Znalezienie miejsca problemu 444
  • Śledzenie 445
  • Sprawdzanie wartości podczas wykonywania 447
• Podsumowanie 447

31. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia case 449

• Polecenie case 449
  
  • Wzorce 451
  • Wykonywanie wielu operacji 453
• Podsumowanie 454

32. Parametry pozycyjne 455

• Dostęp do wiersza poleceń 455
  
  • Ustalanie liczby argumentów 457
  • shift - uzyskiwanie dostępu do wielu argumentów 457
  • Proste programy 459
  • Korzystanie z parametrów pozycyjnych wraz z funkcjami powłoki 459
• Masowa obsługa parametrów pozycyjnych 460
• Bardziej kompletne programy 462
• Podsumowanie 465

33. Sterowanie przepływem - pętla for 469

• for - tradycyjna forma powłoki 469
• for - forma języka C 473
• Podsumowanie 474

34. Łańcuchy tekstowe i liczby 477

• Interpretacja parametrów 477
  
  • Podstawowe parametry 478
  • Interpretacje służące do zarządzania pustymi zmiennymi 478
  • Interpretacje, które zwracają nazwy zmiennych 480
  • Operacje na łańcuchach tekstowych 481
  • Zmiana wielkości liter 484
• Interpretacja wyrażeń arytmetycznych 486
  
  • Liczby o różnej podstawie 486
  • Operatory jednoargumentowe 487
  • Prosta arytmetyka 487
  • Przypisanie 488
  • Operacje bitowe 490
  • Logika 491
• bc - język kalkulatora dowolnej precyzji 493
  
  • Korzystanie z bc 494
  • Przykładowy skrypt 495
• Podsumowanie 496
• Dodatkowe informacje 496

35. Tablice 497

• Czym są tablice? 497
• Tworzenie tablic 498
• Przypisywanie wartości do tablicy 498
• Dostęp do elementów tablicy 499
• Operacje na tablicach 501
  
  • Wyświetlanie zawartości całej tablicy 501
  • Określanie liczby elementów tablicy 502
  • Znajdowanie indeksów wykorzystanych przez tablicę 502
  • Dodawanie elementów na końcu tablicy 503
  • Sortowanie tablicy 503
  • Usuwanie tablicy 504
• Tablice asocjacyjne 505
• Podsumowanie 505

36. Egzotyka 507

• Polecenia grupowe i podpowłoki 507
  
  • Substytucja procesu 511
• Pułapki 513
• Wykonywanie asynchroniczne za pomocą polecenia wait 516
• Potoki nazwane 518
  
  • Ustawianie potoku nazwanego 519
  • Korzystanie z potoków nazwanych 519
• Podsumowanie 519