Lista podejrzanych spraw - ebook

Od au­torki

Całe po­ko­le­nie miesz­kań­ców Pół­nocy prze­ży­wało dzie­ciń­stwo z pięt­nem po­czy­nań mor­dercy – Pe­tera Sutc­liffe’a. Jed­nym z mo­ich naj­wy­raź­niej­szych wspo­mnień z pierw­szych lat ży­cia jest dzień, w któ­rym zo­stał schwy­tany – to wtedy wy­szło na jaw, że mój tata go znał. Wciąż do­znaję szoku na myśl o tym, jak bar­dzo zbli­żył się do mo­jej ro­dziny.

Ta książka jest hoł­dem dla ofiar, dla oca­la­łych i dla tych, któ­rzy – tak jak ja – byli wtedy dziećmi. Li­sta po­dej­rza­nych spraw to hołd od­dany mo­jej pięk­nej kra­inie.1

Miv

Ła­two by­łoby stwier­dzić, że wszystko za­po­cząt­ko­wały mor­der­stwa, ale tak na­prawdę za­częło się od tego, że Mar­ga­ret That­cher zo­stała pre­mie­rem.

– Ko­biety nie na­dają się do rzą­dze­nia kra­jem. Nie są do tego stwo­rzone – orze­kła cio­cia Jean w dniu ogło­sze­nia wy­ni­ków wy­bo­rów. – Jakby z ostat­nimi u wła­dzy nie dość było pro­ble­mów. To po­czą­tek końca York­shire i za­raz ci po­wiem dla­czego.

Krzą­tała się po na­szej ma­łej kuchni i ener­gicz­nie wy­cie­rała po­wierzch­nie, które ja już wcze­śniej prze­tar­łam. Sie­dzia­łam przy stole w brą­zowo-po­ma­rań­czo­wym szkol­nym mun­durku, łu­ska­łam gro­szek do dursz­laka na wy­szczer­bio­nym żół­tym bla­cie z la­mi­natu i wkła­da­łam so­bie zia­renka do buzi, jak tylko cio­cia nie pa­trzyła. Chcia­łam za­uwa­żyć, że cio­cia Jean, po­dob­nie jak Mar­ga­ret That­cher, jest ko­bietą, ale ona nie zno­siła, kiedy jej się prze­ry­wało. By­ły­śmy tylko we dwie, nie można więc było uciec od jej prze­my­śleń, a miała ich wiele. Tak wiele, że za­częła je wy­li­czać.

– Po pierw­sze. – Jej sprę­ży­ste siwe loki pod­ska­ki­wały, gdy krę­ciła głową. – Wy­star­czy spoj­rzeć na jej twarz, od razu wi­dać, co się dzieje z ko­bietą u wła­dzy: staje się nie­czuła. Od razu wia­domo, że jest bez serca, prawda? – Wzięła z ocie­ka­cza drew­nianą łyżkę i dla wzmoc­nie­nia efektu mach­nęła nią w moją stronę.

– Hmm – mruk­nę­łam.

Przez chwilę roz­wa­ża­łam, czy po pro­stu od czasu do czasu nie po­ta­ki­wać, a ukrad­kiem czy­tać książkę, która le­żała otwarta z ro­giem wsu­nię­tym pod dursz­lak, żeby się nie za­my­kała. Ale choć cio­cia Jean nie miała zbyt do­brego słu­chu, to po­zo­stałe jej zmy­sły były jak brzy­twa i moją nie­uwagę wy­czu­łaby jak pies my­śliw­ski zwie­rzynę.

– Po dru­gie. Zdą­żyła już od­jąć od ust mleko bied­nym dzie­ciom i za­brać po­sady ciężko pra­cu­ją­cym męż­czy­znom.

Wie­dzia­łam, że przy­naj­mniej część tych za­rzu­tów jest prawdą. Po­wie­dzonko „That­cher, zło­dziejka mleka” na­dal krą­żyło po na­szej szkole, wiele lat po tym, jak wy­co­fała małe bu­telki obrzy­dli­wego let­niego mleka, które mu­sie­li­śmy co­dzien­nie pić.

– Po trze­cie. Co rusz te cho­lerne mor­der­stwa. Z tego sły­nie te­raz York­shire. Z mar­twych dziew­czyn.

Odło­żyła drew­nianą łyżkę i otwo­rzyła drzwi na­szej sta­rej lo­dówki, za­rdze­wia­łej na ro­gach, a one za­pro­te­sto­wały skrzy­pie­niem. Na­tych­miast cmok­nęła na wi­dok pustki, wy­cią­gnęła znisz­czony ko­ło­no­tat­nik, który wszę­dzie ze sobą no­siła, wy­jęła rów­nie wy­słu­żony ołó­wek przy­cze­piony do okładki i po­śli­niła ry­sik.

– Ma­sło, mleko, ser.

Wi­dzia­łam, jak wy­po­wiada war­gami słowa ka­li­gra­fo­wane pi­smem, z któ­rego była tak dumna. Cio­cia Jean lu­biła po­rząd­ko­wać ży­ciowy ba­ła­gan i za­pro­wa­dzać ład. Cza­sami za­sta­na­wia­łam się, czy wła­śnie to pró­bo­wała zro­bić w na­szej ro­dzi­nie. Skoń­czyła swoją li­stę, za­mknęła lo­dówkę i na mnie spoj­rzała.

– No, nie tylko z mar­twych dziew­czyn. Jesz­cze z ta­kich ko­biet.

Kor­ciło mnie, żeby za­py­tać, ja­kie ma na my­śli i czy są one ta­kie same jak Mar­ga­ret That­cher. Za­wsze in­try­go­wały mnie ko­biety, któ­rych cio­cia Jean nie po­chwa­lała – było ich wiele – ale z do­świad­cze­nia wie­dzia­łam, że nie li­czy na ża­den ko­men­tarz i ża­den nie byłby mile wi­dziany. Po­sta­no­wi­łam mil­czeć i po pro­stu usia­dłam wy­god­niej na krze­śle, a cio­cia Jean wró­ciła do wy­da­wa­nia swo­ich opi­nii. O mor­der­stwa, o któ­rych wspo­mniała, py­tać nie mu­sia­łam. Wszy­scy w York­shire wie­dzieli, że gra­suje u nas upiór, uzbro­jony w mło­tek i pa­ła­jący nie­na­wi­ścią do ko­biet.

*

O Roz­pru­wa­czu z York­shire po raz pierw­szy usły­sza­łam dwa lata wcze­śniej, kiedy mia­łam pra­wie dzie­sięć lat. Ja, mama, tata i cio­cia Jean sie­dzie­li­śmy w na­szym sa­lo­nie. To było nie­długo po tym, jak cio­cia u nas za­miesz­kała. Pró­bo­wa­łam się do­sto­so­wać do obec­no­ści no­wej osoby w domu, bo tego ode mnie wy­ma­gano. Nie­ustan­nie sta­ra­łam się być cich­sza i mniej wi­doczna, ale mimo naj­lep­szych in­ten­cji moja oso­bo­wość i tak da­wała o so­bie znać w naj­mniej od­po­wied­nim mo­men­cie.

Na ekra­nie ma­łego czarno-bia­łego te­le­wi­zora wci­śnię­tego na półkę le­ciały wie­czorne wia­do­mo­ści. Mama, tata i cio­cia Jean sie­dzieli na ka­na­pie i wpa­try­wali się w nie, jakby słu­chali ka­za­nia w ko­ściele. Mia­łam mo­kre włosy po co­ty­go­dnio­wym my­ciu, więc mo­głam usiąść na fo­telu zwy­kle za­re­zer­wo­wa­nym dla mamy, kiedy była na dole. Stał obok ko­minka ga­zo­wego wy­peł­nio­nego mocno roz­ża­rzo­nymi po­la­nami i ogrze­wał moją twarz, gdy się do niego od­wró­ci­łam. W po­zo­sta­łej czę­ści po­koju było tak zimno, że można było zo­ba­czyć wła­sny od­dech. Wpa­try­wa­łam się w brą­zowe, po­ma­rań­czowe i musz­tar­dowe za­wi­jasy na na­szej wy­kła­dzi­nie – wy­glą­dały jak wzory ry­so­wane spi­ro­gra­fem, który do­sta­łam na Boże Na­ro­dze­nie – aż na­gle się zo­rien­to­wa­łam, że w po­koju coś się zmie­niło, jakby na­gle za­bra­kło w nim tlenu. Zda­wało się, że wszy­scy za­czerp­nęli po­wie­trza i wstrzy­my­wali od­dech, jak cza­sem ro­bi­li­śmy w szkole – aż do mo­mentu, gdy twa­rze pło­nęły nam czer­wie­nią, a po­tem pod­da­wa­li­śmy się, za­sa­pani i ro­ze­śmiani.

Pod­nio­słam wzrok i zo­ba­czy­łam po­li­cjanta z po­ważną miną, ob­wie­szo­nego pań­stwo­wymi od­zna­cze­niami, który wła­śnie po­ja­wił się na ekra­nie. Tata uważ­nie przy­glą­dał się ma­mie, jakby spraw­dzał, czy żyje. Naj­wy­raź­niej nie do­pa­trzył się ni­czego dziw­nego, bo od­wró­cił się do cioci Jean, uno­sząc i opusz­cza­jąc brwi, na co za­wsze re­ago­wa­łam chi­cho­tem. Ale te­raz nie było w tym nic za­baw­nego. Nie mia­łam po­ję­cia, co się zmie­niło.

Dziś mogę po­twier­dzić, że dwu­dzie­sto­let­nia Jean Jor­dan jest szó­stą ofiarą Roz­pru­wa­cza z York­shire. Zgi­nęła w bru­talny spo­sób. Mor­derca za­dał jej cios w głowę tę­pym na­rzę­dziem, a na­stęp­nie wie­lo­krot­nie ją ra­nił. Ofiara rów­nież była pro­sty­tutką...

Wy­pro­sto­wa­łam się – tego słowa jesz­cze nie sły­sza­łam. Tata za­kasz­lał, za­głu­sza­jąc dźwięk te­le­wi­zora. Cio­cia Jean wstała, żeby prze­łą­czyć ka­nał, ale ja zdą­ży­łam za­py­tać:

– Co to jest pro­sty­tutka?

Tata i cio­cia Jean znów na sie­bie spoj­rzeli. Tata po­ru­szył się w fo­telu, a cio­cia Jean za­marła. Mama na­dal wpa­try­wała się bez­na­mięt­nie w ekran i je­dy­nie prze­lotny prze­błysk świa­do­mo­ści świad­czył o tym, że wi­działa wia­do­mo­ści, jed­nak sku­pie­nie w jej oczach zni­kło tak szybko, jak się po­ja­wiło. Nikt na mnie nie spoj­rzał.

– To ktoś, kto po­maga po­li­cji – rzu­cił w końcu tata.

– Chcesz hor­licksa przed snem? – za­py­tała cio­cia Jean su­ro­wym to­nem i wy­szła z po­koju, da­jąc mi znak, że­bym po­szła za nią.

Kiedy wró­ci­łam, w te­le­wi­zji le­ciało coś zu­peł­nie in­nego. Mia­łam wra­że­nie, że wcze­śniej­sza roz­mowa ni­gdy się nie od­była.

Od tam­tego dnia Roz­pru­wacz błą­kał się po pe­ry­fe­riach mo­jej świa­do­mo­ści. W szkole po­lo­wa­nie na ca­łusa za­stą­piła za­bawa znacz­nie gor­sza – „po­ścig Roz­pru­wa­cza” – chłopcy z mo­jej klasy za­pi­nali wia­trówki tylko pod szyją i kiedy bie­gli, lek­kie kurtki ło­po­tały jak skrzy­dła dra­pież­nych pta­ków. Uga­niali się po dzie­dzińcu za naj­ład­niej­szymi dziew­czy­nami – mię­dzy in­nymi za moją przy­ja­ciółką Sha­ron – a one z krzy­kiem ucie­kały. Ale ofia­rami mor­dercy nie in­te­re­so­wa­łam się zbyt­nio do czasu, gdy kilka ty­go­dni przed wy­bo­rami za­bito dzie­więt­na­sto­let­nią pra­cow­nicę to­wa­rzy­stwa bu­dow­la­nego z Ha­li­faxu – Jo­se­phine Whi­ta­ker.

Tata zo­sta­wił ga­zetę na ku­chen­nym stole i po­szedł do pubu, a ja chcia­łam ją sprząt­nąć. Cio­cia Jean nie zno­siła ba­ła­ganu. Naj­sil­niej utkwiły mi w pa­mięci zdję­cia z pierw­szej strony: uśmiech­nięta twarz Jo­se­phine z sze­roko otwar­tymi oczami, oko­lona gę­stymi, ciem­nymi wło­sami, obok fo­to­gra­fii jej czę­ściowo za­kry­tego ciała w miej­sco­wym parku, gdzie zo­stała dwa­dzie­ścia je­den razy dźgnięta śru­bo­krę­tem.

Jej śmierć do­tknęła mnie tak, jak­bym tę ko­bietę znała. Być może z po­wodu wieku – była na tyle młoda, że w te­le­wi­zji mó­wiono o niej „dziew­czyna”, i jed­no­cze­śnie nie­wiele star­sza ode mnie. Być może ze względu na spo­sób, w jaki ją opi­sano, sło­wami ta­kimi jak „nie­winna” i „szla­chetna”. Nie za­li­czała się do ta­kich ko­biet, jak na­zy­wała je cio­cia Jean. Wpa­try­wa­łam się w te zdję­cia, to w jedno, to w dru­gie, a serce ło­mo­tało mi tak mocno, że jego dud­nie­nie czu­łam w uszach.

*

W dniu wy­bo­rów tata wró­cił do domu po po­rze pod­wie­czorku, a ja sie­dzia­łam przy ku­chen­nym stole i skrę­ca­jąc się z głodu, cze­ka­łam, aż umyje ręce i do nas do­łą­czy. Do kuchni wpadł zna­jomy piż­mowy za­pach potu i pa­sty do czysz­cze­nia. Tata usiadł obok mnie przy stole i zmierz­wił mi włosy, co było jed­nym z nie­licz­nych prze­ja­wów czu­ło­ści.

– Pra­wie go­towe, Au­stin. – Cio­cia Jean kiw­nęła głową i po­sta­wiła przed nim ku­bek go­rą­cej her­baty, a ja po­ru­szy­łam się nie­cier­pli­wie na krze­śle. – Prze­stań, Miv – upo­mniała mnie cio­cia. – Wier­cisz się, jak­byś miała owsiki.

Za­mar­łam na­tych­miast, zwie­si­łam głowę i przy­gry­złam mocno wargę. Mama cią­gle tak do mnie mó­wiła. Ale za­wsze ro­biła to z uśmie­chem.

– Jak ci się nu­dzi, mo­żesz za­nieść to na górę. – Cio­cia Jean wrę­czyła mi tacę z mi­ską gę­stej zupy.

Kiedy po­czu­łam za­pach po­mi­do­rów, za­częło mi bur­czeć w brzu­chu jesz­cze bar­dziej. Od­wró­ci­łam się i zaj­rza­łam do du­żego po­koju. Zo­rien­to­wa­łam się, że zde­ze­lo­wany fo­tel jest pu­sty. Wi­docz­nie mama miała kiep­ski dzień.

We­szłam po na­szych wą­skich scho­dach, ze wzro­kiem utkwio­nym w mi­sce na tacy, sta­wia­jąc stopy z prze­sadną ostroż­no­ścią, żeby nie roz­lać ani kro­pli. Na gó­rze po­ło­ży­łam tacę przed za­mknię­tymi drzwiami sy­pialni, za­pu­ka­łam ci­cho i wy­tę­ży­łam słuch, wy­cze­ku­jąc ja­kie­go­kol­wiek od­głosu, ale od­po­wie­działa mi tylko ci­sza. Ze­szłam na pal­cach, a gdy po­sta­wi­łam stopę na naj­niż­szym stop­niu, usły­sza­łam nie­mal bez­gło­śny jęk otwie­ra­nych drzwi i ode­tchnę­łam z ulgą. Przy­naj­mniej ja­dła. A więc dzień nie był cał­kiem zły.

Kiedy wró­ci­łam do kuchni, cio­cia Jean zdą­żyła zdjąć far­tuch i miała na so­bie swój co­dzienny swe­ter – po­ce­ro­wany na łok­ciach i za­pięty pod szyję. Je­śli nie li­czyć jej opi­nii, cio­cia Jean była bar­dzo sche­ma­tyczna – raz w ty­go­dniu ukła­dała swoje sprę­ży­ste loki pod klo­szem su­szarki u fry­zjera, a na no­gach no­siła grube, cie­li­ste raj­stopy za­kry­wa­jące naj­mniej­szy frag­ment skóry. Te­raz kro­iła dużą za­pie­kankę i na­kła­dała ją na ta­le­rze. Tata po­chła­niał naj­now­sze wia­do­mo­ści na te­mat kry­kieta w ga­ze­cie „York­shire Chro­nicle”, którą za­mknął, gdy sta­nęło przed nim je­dze­nie. W końcu sie­dzie­li­śmy we troje nie­mal ło­kieć przy łok­ciu przy okrą­głym stole i je­dli­śmy.

Za­nim przy­je­chała cio­cia Jean, ko­la­cje spo­ży­wa­li­śmy na ta­cach na ka­na­pie przy włą­czo­nym te­le­wi­zo­rze i było przy tym miej­sce na ha­łas i śmie­chy. Na­wet pod­czas straj­ków, które kilka lat wcze­śniej na parę dni po­zba­wiły nas prądu i ogrze­wa­nia, mama za­mie­niła wszystko w za­bawę. Uda­wała, że je­ste­śmy na bi­waku, je­dli­śmy przy świe­cach, w weł­nia­nych czap­kach i śpie­wa­li­śmy pio­senki, ja­kie śpiewa się przy ogni­sku. Na­wet je­śli mu­sie­li­śmy jeść po ciemku, ży­cie było wtedy pełne lek­ko­ści – nie tej po­nu­rej sza­ro­ści, która nas okryła, gdy mama za­mil­kła, a jej miej­sce za­jęła cio­cia Jean.

Cio­cia od­kaszl­nęła i spra­wiła, że zro­biło się dużo cia­śniej, bo obok ta­le­rza po­ło­żyła no­tat­nik i go otwo­rzyła. Do­pi­sała jesz­cze kilka uwag, sta­ran­nie je nu­me­ru­jąc, na te­mat tego, dla­czego Mar­ga­ret That­cher była „złem dla kraju, a w szcze­gól­no­ści dla York­shire”. Słowa za­pi­sane na kartce brzmiały do­kład­nie tak jak te, które wy­po­wia­dała.

Tata w mil­cze­niu jadł za­pie­kankę z ka­wał­kami wo­ło­winy i ne­rek, ze wzro­kiem utkwio­nym w po­tra­wie na ta­le­rzu. Nie da­wał po so­bie po­znać, że słu­cha, gdy po­wta­rzała te same kwe­stie, które wy­re­cy­to­wała mi wcze­śniej, i do­dała kilka no­wych – o tym, że „ko­biety za­bie­rają się za rze­czy prze­kra­cza­jące ich moż­li­wo­ści” oraz że York­shire „scho­dzi na psy” przez coś, co na­zywa się „imi­gra­cją”.

Wes­tchnęła, a jej sztywne loki drgnęły.

– Nie wiem, Au­stin. Cza­sami my­ślę, że mo­gli­by­śmy dać so­bie spo­kój i prze­nieść się na Po­łu­dnie.

Za­mar­łam z wi­del­cem w po­ło­wie drogi do ust. Mó­wiła po­waż­nie? W na­szej ro­dzi­nie Po­łu­dnie ozna­czało los gor­szy niż śmierć. „Sie­dzi w nas York­shire”, ma­wiała cio­cia Jean. „We krwi mamy wrzo­so­wi­ska i przę­dzal­nie”.

Odło­ży­łam na ta­lerz kęs za­pie­kanki, zwi­sa­jący z końca wi­delca, bo stra­ci­łam ape­tyt. Tata pod­niósł głowę. Za­nim zdą­ży­łam się za­sta­no­wić, z mo­ich ust wy­pły­nęły słowa:

– Nie mo­żemy się wy­pro­wa­dzić.

Ich gło­śność za­sko­czyła na­wet mnie. Tata i cio­cia od­wró­cili się w moją stronę.

– Coś ta­kiego! – Tata wy­glą­dał na wy­raź­nie roz­ba­wio­nego.

Na twa­rzy cioci Jean nie było jed­nak ani tro­chę we­so­ło­ści.

– Zro­bisz, co ci każą. – Wska­zała na mój ta­lerz, jakby chciała po­wie­dzieć: „To do­ty­czy też ko­la­cji”.

– Ale WSZYSTKO jest tu­taj. – Mia­łam na my­śli moją naj­lep­szą i je­dyną przy­ja­ciółkę Sha­ron. Czu­łam, że gar­dło mam co­raz bar­dziej ści­śnięte i bez­sku­tecz­nie pró­bo­wa­łam prze­łknąć ślinę. Płacz był jedną z wielu rze­czy, któ­rych cio­cia Jean nie po­chwa­lała.

Tata odło­żył nóż i wi­de­lec i po raz pierw­szy prze­niósł wzrok z za­pie­kanki na cio­cię Jean. Ze stosu na środku stołu wziął kromkę chleba grubo po­sma­ro­waną ma­słem i sta­ran­nie wy­tarł nią resztki sosu z ta­le­rza.

– Tak, może masz ra­cję – ode­zwał się po chwili na­my­słu. – Nowy po­czą­tek mógłby nam wszyst­kim wyjść na do­bre. Po­win­ni­śmy to prze­my­śleć. – Zer­k­nął w kie­runku su­fitu i słu­chał od­głosu kro­ków stą­pa­ją­cych po­woli po drew­nia­nej pod­ło­dze.

Ja też spoj­rza­łam w górę. Kiedy się od­wró­ci­łam, cio­cia Jean ob­ser­wo­wała nas oboje. Do­strze­głam w jej oczach emo­cje, któ­rych nie po­tra­fi­łam na­zwać. Po­zbyła się ich rów­nie szybko jak brud­nych ta­le­rzy.

Wtedy zro­zu­mia­łam, że sy­tu­acja jest po­ważna.

*

Tej nocy le­ża­łam w łóżku, a księ­życ za­glą­da­jący przez szparę w za­sło­nach oświe­tlał mil­czące cie­nie biurka, pó­łek z książ­kami i cięż­kiej sta­rej szafy z orze­cha. Oczy dawno wy­bla­kłych, zbyt dzie­cin­nych już dla mnie po­staci Wom­bel­ków na ta­pe­cie wy­glą­dały, jakby mnie ob­ser­wo­wały. Te zna­jome kształty spra­wiły, że znów po­czu­łam ucisk w gar­dle.

Chwy­ci­łam się kra­wę­dzi łóżka i kur­czowo trzy­ma­łam sztywny, szorstki koc, czu­jąc na­ra­sta­jący ból głowy i su­peł w żo­łądku na myśl o wy­jeź­dzie z York­shire. Przy­po­mniało mi się na­sze ostat­nie wyj­ście na ob­chody dnia Guya Faw­kesa w na­szym mie­ście. Mama uznała, że je­stem wy­star­cza­jąco do­ro­sła, by po­jeź­dzić na ka­ru­zeli, a ja czu­łam się tak, jak­bym zwi­sała z kra­wę­dzi świata, gdy jeź­dzi­li­śmy w kółko. Przed krzy­kiem prze­ra­że­nia po­wstrzy­my­wał mnie je­dy­nie mocny uścisk dłoni mamy. Wciąż pa­mię­ta­łam im­bi­rowy pier­ni­kowy za­pach jej skóry. Wie­dzia­łam, że to się już nie po­wtó­rzy. Ostat­nie dwa lata na­uczyły mnie, jak bar­dzo lu­dzie mogą się zmie­nić. Skoro nie mo­głam li­czyć na lu­dzi, to po­trze­bo­wa­łam przy­naj­mniej nie­zmien­nych miejsc i oko­licz­no­ści. Nie mo­gli­śmy się wy­pro­wa­dzić.

Zwró­ci­łam się do je­dy­nej rze­czy, na którą za­wsze mo­głam li­czyć. Ni­gdy nie znaj­do­wa­łam po­cie­sze­nia w lal­kach czy plu­szo­wych ma­skot­kach, więc za­miast po któ­rąś z nich się­gnę­łam po sfa­ty­go­waną książkę Enid Bly­ton, którą mama ku­piła mi na pchlim targu. Le­żała na szczy­cie stosu przy łóżku. Okładka zwi­jała się ze sta­ro­ści, a kartki od­cze­piły się od grzbietu. Była to jedna z opo­wie­ści o Słyn­nej Piątce. Ofi­cjal­nie by­łam na nie za duża, ale książki te były dla mnie jak sta­rzy przy­ja­ciele. Uwiel­bia­łam, kiedy każda przy­goda koń­czyła się tro­ską cioci Fanny i mnó­stwem ka­na­pek, które przy­go­to­wy­wała dla bo­ha­te­rów.

Czy­ta­nie zna­jo­mych słów zaj­mo­wało mnie, gdy cze­ka­łam na inną co­dzienną po­cie­chę. Co wie­czór od dnia, w któ­rym mama za­mil­kła, tata przy­cho­dził do mo­jego po­koju, żeby po­wie­dzieć mi do­bra­noc. Był mar­nym za­stępcą mamy, która śpie­wała mi do snu, głasz­cząc mnie przy tym po gło­wie. To ni­gdy nie były idio­tyczne dzie­cinne pio­senki, tylko me­lo­dyjne, smutne utwory Be­atle­sów czy The Car­pen­ters, na­bie­ra­jące uroku dzięki jej dźwięcz­nemu gło­sowi. Tylko wtedy mo­głam po­być z tatą sama, dla­tego ten czas stał się cen­nym ry­tu­ałem, po któ­rym tata scho­dził na dół i oglą­dał te­le­wi­zję z cio­cią Jean lub „wy­ska­ki­wał na szyb­kie piwko”, co zda­rzało się co­raz czę­ściej. Gdy wyj­rzał zza drzwi, odło­ży­łam książkę, go­towa do ataku.

– Na­prawdę za­mie­rzamy się prze­pro­wa­dzić? – za­py­ta­łam.

Wszedł, usiadł na brzegu łóżka i za­czął się ba­wić nitką wy­sta­jącą z wy­dzier­ga­nego koca, który mnie przy­kry­wał.

– A to na­prawdę by­łoby ta­kie straszne? – za­py­tał z uśmie­chem na twa­rzy. Ski­nie­niem głowy wska­zał otwartą książkę o Słyn­nej Piątce, le­żącą na mo­ich ko­la­nach. – My­śla­łem, że lu­bisz przy­gody.

Za­sko­czona pod­nio­słam wzrok. To był cios po­ni­żej pasa – wy­ko­rzy­sta­nie ksią­żek prze­ciwko mnie.

– A co z kry­kie­tem? – po­wie­dzia­łam. – Nie można ki­bi­co­wać York­shire Cric­ket Club, je­śli się nie jest w York­shire.

Kry­kiet był je­dy­nym wspól­nym ję­zy­kiem, jaki mie­li­śmy z tatą. Dzięki jego ob­se­sji na punk­cie tej dys­cy­pliny spor­to­wej skom­pli­ko­wane za­sady i słow­nic­two gry były wy­ryte w mo­jej gło­wie jak li­tery w skale na plaży. W ro­dzi­nie krą­żyła aneg­dota, że mama i tata o mały włos nie mie­liby dzieci, po­nie­waż mo­głoby to utrud­nić mu po­dró­żo­wa­nie, żeby oglą­dać grę York­shire. Osta­tecz­nie jed­nak to nie ja sta­nę­łam temu na prze­szko­dzie. Wie­dzia­łam, że nieco na­cią­gam fakty, bo za­sada mó­wiła tylko o tym, że żeby grać w dru­ży­nie, trzeba uro­dzić się w York­shire, ale nic to nie dało. Tata spoj­rzał na ze­ga­rek, jakby piwo cze­kało na niego o okre­ślo­nej go­dzi­nie.

– York­shire nie jest już ta­kie jak daw­niej – mruk­nął, wsta­jąc do wyj­ścia.

Po­czu­łam, że ka­ru­zele we mnie znów za­czy­nają się krę­cić.

– Z po­wodu mor­derstw?

– Po czę­ści – przy­znał, gdy pod­szedł do drzwi mo­jej sy­pialni. – Ale się nie martw. – Uśmiech­nął się nie­wy­raź­nie, zga­sił główne świa­tło i ostroż­nie za­mknął drzwi.

Wy­cią­gnę­łam spod łóżka la­tarkę, włą­czy­łam ją i wró­ci­łam do czy­ta­nia. Już po kilku stro­nach mój umysł i ciało się uspo­ko­iły, a słowa prze­pro­wa­dziły hip­nozę. Wie­dzia­łam, że moja ulu­biona bo­ha­terka Geo­r­gina – znana jako Geo­rge ze względu na swój chło­pięcy wy­gląd i coś, co na­zywa się „bra­wurą” – nie ba­łaby się ani prze­pro­wadzki, ani na­wet Roz­pru­wa­cza z York­shire. Pew­nie we­zwa­łaby resztę Piątki, żeby spró­bo­wać go zła­pać.

A gdyby ktoś go zła­pał? – za­sta­na­wia­łam się, za­nim po­grą­ży­łam się we śnie. Gdyby mor­der­stwa ustały? I mo­gli­by­śmy zo­stać? Wtedy ni­gdy nie mu­sia­ła­bym opusz­czać Sha­ron i by­ły­by­śmy przy­ja­ciół­kami na za­wsze.2

Au­stin

Au­stin za­mknął za sobą fron­towe drzwi, przy­sta­nął na chwilę i wes­tchnął. Po­woli wy­pro­sto­wał zgar­bione ra­miona i po­chy­lone ciało, ni­czym gór­nik wy­do­sta­jący się spod ziemi. Jego dom stał się miej­scem prze­peł­nio­nym po­trze­bami: cią­głych py­tań, próśb o za­pew­nia­nie cze­goś, ko­niecz­no­ści na­pra­wia­nia. Ale je­dy­nej rze­czy, którą na­prawdę chciał na­pra­wić, na­pra­wić nie mógł. Na ze­wnątrz po­czuł, że znów może od­dy­chać. Szedł do końca ulicy, wy­li­cza­jąc „ene, due, like, fake” w rytm swo­ich kro­ków na po­pę­ka­nych sza­rych pły­tach chod­ni­ko­wych, za­sta­na­wia­jąc się, do­kąd pójść tego wie­czoru. Gdy do­tarł do skrzy­żo­wa­nia, do­szedł do wnio­sku, że naj­bli­żej jest Red Lion i że naj­praw­do­po­dob­niej bę­dzie w nim sto­sun­kowo spo­koj­nie o tak wcze­snej po­rze, choć był piąt­kowy wie­czór. Więk­szość lu­dzi uda­wała się do pu­bów w mie­ście za­raz po pracy i nie prze­miesz­czała się ni­g­dzie in­dziej albo ro­biła to dużo póź­niej. Naj­waż­niej­sze było dla niego to, żeby nie mu­siał ni­czego ro­bić z wy­jąt­kiem za­pła­ce­nia za piwo.

Gdy do­tarł do pubu, po­cią­gnął cięż­kie czarne drzwi. Na dwo­rze było jesz­cze ja­sno, słońce do­piero za­czy­nało za­cho­dzić, ale ciem­no­czer­wone dy­wany i wel­we­towe bor­dowe ta­pety nada­wały wnę­trzu wie­czorną at­mos­ferę. Miał ra­cję, przy­pusz­cza­jąc, że bę­dzie spo­koj­nie. Stali by­walcy oczy­wi­ście już sie­dzieli na brą­zo­wych stoł­kach przy brą­zo­wym drew­nia­nym ba­rze, ich ciała w brą­zo­wych ubra­niach po­chy­lały się nad brą­zo­wym pi­wem, oto­czone chmurą dymu.

Au­stin za­mó­wił piwo i wska­zał na stos ga­zet obok jed­nego z go­ści.

– Tak, mo­żesz wziąć – po­wie­dział męż­czy­zna, nie pa­trząc na niego ani nie wyj­mu­jąc z ust pa­pie­rosa, za­nim się ode­zwał.

Au­stin prze­ko­pał się przez stertę, szu­ka­jąc lo­kal­nej ga­zety i wia­do­mo­ści o kry­kie­cie. W ga­ze­tach kra­jo­wych za­wsze było pełno bzdur, a wie­dział, że tego dnia bę­dzie ich jesz­cze wię­cej. Przy­naj­mniej na pierw­szych stro­nach nie po­ja­wił się Roz­pru­wacz. Na­główki miały inny wy­dźwięk – triumfu i opty­mi­zmu, któ­rego Au­stin nie po­dzie­lał. Prze­rzu­cał ko­lejne ga­zety, a każda z nich była li­stem mi­ło­snym do no­wej pre­mier: „Mag­gie idzie na ca­łość”, „Mag­gie się udało”, „Mo­żesz po­móc Pani Pre­mier spra­wić, by Bry­ta­nia znów była na­prawdę Wielka”.

– To­pisz smutki, Au­stin? – za­cze­pił go Pa­trick, ni­ski, krępy bar­man, który po­sta­wił przed nim szklankę. – Te­raz, kiedy rzą­dzi nami ko­bieta, cze­kają nas praw­dziwe kło­poty, co? – do­dał, jakby ten fakt był ra­czej za­bawny, a nie dru­zgo­cący.

Au­stin, po­dob­nie jak jego sio­stra, nie da­rzył sym­pa­tią That­cher, a na pod­sta­wie jej wcze­śniej­szych po­czy­nań mógł je­dy­nie prze­wi­dy­wać dal­szy upa­dek miesz­kań­ców York­shire pod jej rzą­dami. Wy­pił łyk piwa, żeby unik­nąć od­po­wie­dzi, ale Pat prze­szedł do te­matu jesz­cze mniej przy­jem­nego.

– Co sły­chać w domu? – za­py­tał ści­szo­nym gło­sem, by nie usły­szeli go stali by­walcy.

– Wiesz, jak jest – od­parł Au­stin w rów­nie la­ko­niczny spo­sób, ja­kiego od niego ocze­ki­wano.

Za­nim Pat zdą­żył po­wie­dzieć co­kol­wiek wię­cej, Au­stin za­brał piwo oraz miej­scową ga­zetę i prze­niósł się do naj­cich­szego za­kątka w pu­bie – chy­bo­czą­cego się drew­nia­nego sto­lika do gry w karty z jed­nym krze­słem. Pró­bo­wał za­po­mnieć o wszyst­kim i sku­pić się na lek­tu­rze, ale za­sta­na­wiał się, co Ma­rian – ta dawna Ma­rian – my­śla­łaby o That­cher w roli pre­miera. Wy­obra­żał ją so­bie, jak wy­gła­sza pło­mienną mowę na te­mat praw ro­bot­ni­ków, z po­licz­kami za­ró­żo­wio­nymi z prze­ję­cia. Nie mógłby się dłu­żej po­wstrzy­my­wać i wy­cią­gnąłby rękę, by ją po­ca­ło­wać, a ona chi­cho­ta­łaby i mu się wy­ry­wała. „Au­stin, pró­buję być po­ważna”. Wes­tchnął, a po­wie­trze uszło z jego płuc po­woli ni­czym z prze­bi­tej opony.

Nie było sensu wy­obra­żać so­bie ta­kich rze­czy, ale za­wo­alo­wane py­ta­nie Pa­tricka spra­wiło, że nie mógł nie my­śleć o domu. Jak miał się czuć obok mil­czą­cej żony, nie­zno­szą­cej sprze­ciwu sio­stry i, co naj­bar­dziej bo­le­sne, nie­let­niej, za­nie­dba­nej córki? Uwol­nił się od co­raz bar­dziej ści­ska­ją­cego za gar­dło po­czu­cia winy, po­pi­ja­jąc je pi­wem. Ro­zej­rzał się po pu­bie, szu­ka­jąc roz­rywki, i jego wzrok padł na je­dy­nego go­ścia, je­śli nie li­czyć męż­czyzn przy ba­rze, któ­rzy byli ra­czej czę­ścią wy­po­sa­że­nia niż fak­tycz­nymi klien­tami. Męż­czy­zna sie­dział po­chy­lony nad swoim ku­flem w prze­ciw­le­głym rogu, jakby on i Au­stin byli pod­pór­kami do ksią­żek. Pod­niósł głowę, być może wy­czu­wa­jąc na so­bie spoj­rze­nie. Au­stin na­tych­miast od­wró­cił wzrok, bo w gru­bym męż­czyź­nie o lo­do­wa­tych oczach roz­po­znał Ke­vina Carl­tona. Na tego czło­wieka się nie pa­trzyło. Au­stin sta­rał się pil­no­wać wła­snego nosa i uni­kał zbyt­niego in­te­re­so­wa­nia się ży­ciem in­nych lu­dzi, ale miesz­ka­nie pod jed­nym da­chem z sio­strą ozna­czało, że nie mógł uciec od plo­tek, które w tak ma­łym mie­ście krą­żyły za­wsze. Zda­niem Jean Ke­vin za­da­wał się z „po­dej­rza­nymi ty­pami” i miał „całą gro­madkę chłop­ców”, któ­rzy – co do jed­nego – zejdą „na złą drogę”; co prawda jego sio­stra wielu lu­dzi uwa­żała za po­dej­rza­nych, ale sam wi­dział, jak Ke­vin za­ata­ko­wał ko­goś ki­jem do sno­okera za to, że przy­glą­dał mu się zbyt długo, i wie­dział, że od ilo­ści wy­pi­tego piwa za­leży to, czy Carl­ton uzna kon­takt wzro­kowy za agre­sję. Na szczę­ście było chyba na tyle wcze­śnie, że przy­pad­kowe po­tknię­cie uszło Au­sti­nowi na su­cho.

– Jak się masz, Au­stin!

Pod­niósł wzrok i zo­ba­czył Gary’ego An­drewsa, który wła­śnie się zja­wił. Au­stin za­czął skła­dać ga­zetę i do­pi­jać piwo.

– Jak leci, Gary – wy­mam­ro­tał Au­stin. Gdy spoj­rzał na Pata, obaj jed­no­cze­śnie prze­wró­cili oczami.

Zro­bił się lekki gwar, bo Gary wi­tał wszyst­kich w pu­bie po ko­lei, kle­piąc sta­łych by­wal­ców po ple­cach, jed­nego po dru­gim. Po­dą­żał za nim jego mały od­dział, ki­wa­jąc gło­wami i śmie­jąc się z każ­dego jego słowa. Au­stin ni­gdy nie ro­zu­miał, dla­czego Gary ma tak wielu wiel­bi­cieli wśród mło­dych męż­czyzn. Ro­zu­miał, dla­czego chi­cho­tały przy nim dziew­czyny – nie można było mu ode­brać tego, że jest przy­stoj­nym chło­pa­kiem – ale zda­niem Au­stina jego zu­chwałe, przy­ja­ciel­skie za­cho­wa­nie „swo­jaka” było je­dy­nie grą. Po­dej­rze­wał, że Pat czuje to samo.

– Przy­nieść ci jesz­cze jedno? – Pat ski­nął na pu­stą szklankę Au­stina, wy­raź­nie od­wle­ka­jąc mo­ment po­dej­ścia do Gary’ego i jego ko­le­gów.

Au­stin spoj­rzał na ze­gar. Jego żona była już pew­nie w łóżku, córka praw­do­po­dob­nie z no­sem w książce, a Jean krzą­tała się po du­żym po­koju, w któ­rym brat urzą­dził dla niej pro­wi­zo­ryczną sy­pial­nię. Te­ren był czy­sty. Ale on nie był jesz­cze go­towy na po­wrót do domu.