Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 2. 1820-1914 - ebook

Historia miast przeżywa obecnie rozkwit, o czym świadczą liczne tomy przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji – jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Odnosi się to także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch – status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii.

Oddawana w ręce Czytelników wielotomowa publikacja, będąca efektem prac licznego zespołu autorskiego, ma na celu zaradzić temu niedostatkowi.

Drugi tom publikacji poświęcony jest dziejom Łodzi w latach 1820–1914, a więc czasom, kiedy niewielkie rolnicze miasteczko przekształciło się w wielki przemysłowy ośrodek miejski. Można w nim odnaleźć także informacje o przeszłości podłódzkich wsi, obecnie dzielnic miasta, w których wówczas zamieszkiwały dziesiątki tysięcy ludzi. Historia Łodzi przemysłowej cieszyła się od lat największym zainteresowaniem badaczy, dlatego Autorzy stanęli przed trudnym za-daniem innego, nowatorskiego jej ujęcia. Porządkują zatem dotychczasowe ustalenia, ale również odkrywają przed Czytelnikiem nowe fakty. Narracja podporządkowana jest przede wszystkim przybliżeniu wieloaspektowego życia kształtującej się nowoczesnej społeczności miasta. Tekst główny uzupełniają kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje. To książka Łodzi, która stała się „ziemią obiecaną”.

Wstęp (Jarosław Kita)   7
Część I. Rozwój Łodzi przemysłowej w latach zaborów   15
Początki (1820–1831) (Krzysztof P. Woźniak)   17
Okres powolnego rozwoju (1831–1864) (Jarosław Kita)   41
Okres gwałtownego rozkwitu (1865–1897) (Wiesław Puś)   81
Czas przełomu (1897–1914) (Kamil Śmiechowski)   123
Miasto pracy   128
„Sierota bez ojca i matki…”   134
Miasto rewolucji   143
Walki bratobójcze i lokaut   149
Rozkwit życia społecznego. Bilans rewolucji   154
Przed Wielką Wojną   158
Część II. Łodzianie   163
Narodowości i wyznania   165
Niemcy i ewangelicy (Krzysztof P. Woźniak)   165
Żydzi (Wiesław Puś)   186
Rosjanie i prawosławni (Violetta Wiernicka)   211
Katolicyzm i jego wyznawcy (Ewelina M. Kostrzewska)   225
Narodziny nowoczesnej społeczności   251
Fabrykanci i kupcy (Wiesław Puś)   251
Inteligencja (Marzena Iwańska)   274
Drobnomieszczaństwo (Krzysztof P. Woźniak)   290
Robotnicy (Grażyna E. Karpińska, Marta Sikorska)   302
Łodzianki (Marta Sikorska)   325
Część III. Przestrzeń miejska   339
Rozwój przestrzenny miasta. Urbanistyka Łodzi 1820–1914 (Krzysztof Stefański)   341
Wytyczenie osad przemysłowych: Nowe Miasto i Łódka   341
Nowa Dzielnica i przemiany przestrzenne w latach 1830–1870   348
Okres „Ziemi obiecanej”   355
Łódzkie nekropolie (Krzysztof Stefański, Irmina Gadowska)   367
Rodzina miast, czyli w stronę aglomeracji łódzkiej (Kamil Śmiechowski)   375
Architektura Łodzi 1820–1914 (Daria Rutkowska-Siuda)   391
Architektura przemysłowa   391
Typ łódzkiej rezydencji   398
Budowle mieszkalne   408
Budowle użyteczności publicznej   429
Świątynie i domy modlitwy   442
Architektoniczna różnorodność Łodzi około 1900 roku. Czy style historyczne miały znaczenie? (Piotr Gryglewski)   453
Część IV. Życie łodzian w mieście przemysłowym   469
Szkolnictwo i edukacja (Marta Sikorska)   471
Szkolnictwo elementarne   474
Szkolnictwo elementarne prywatne   477
Szkoły rzemieślniczo-niedzielne   478
Szkoły fabryczne   479
Szkolnictwo ewangelickie   480
Szkolnictwo żydowskie   482
Szkolnictwo średnie   483
Szkolnictwo zawodowe   485
Szkolnictwo żeńskie   486
Opieka zdrowotna i dobroczynność (Joanna Sosnowska)   495
Kultura elit i kultura masowa w mieście przemysłowym (Kamil Śmiechowski)   523
Środowiska artystyczne   533
Środowisko artystów łódzkich (Irmina Gadowska)   533
Polska scena teatralna (Grzegorz Markiewicz)   545
Życie muzyczne (Grzegorz Markiewicz)   557
Literatura piękna i prasa   565
Literatura piękna (Karolina Kołodziej)   565
Prasa i publicystyka (Kamil Śmiechowski)   575
Sport i rekreacja (Anna Śmiechowicz)   589
Folklor miasta i obyczaje jego mieszkańców
(Grażyna E. Karpińska, Katarzyna Orszulak-Dudkowska)   607
Zabawy i rozrywki   607
Obyczaje i folklor w środowisku robotniczym   613
Język łodzian w wieku XIX (Elżbieta Umińska-Tytoń)   625
Pieczęcie i herb Łodzi. Część 2: Do początku XX wieku (Marek Adamczewski)   637
Aneks. Spis burmistrzów i prezydentów Łodzi 1820–1914   655
Wykaz skrótów   657
Bibliografia   659
Dawne ulice i place Łodzi   689
Wykaz rycin   695
Wykaz kapsuł   711
Wykaz tabel   715
Indeks nazw osobowych   717
Indeks nazw miejscowych   737