Lot ćmy - ebook

O książce

KLASYCZNY THRILLER SZPIEGOWSKI AUTORA „IGŁY” I „FILARÓW ZIEMI”

Losy wojny są w rękach dwojga młodych ludzi.

Czerwiec 1941 roku. Po wkroczeniu Niemców do ZSRR Churchill, chcąc wspomóc Rosjan, naciska na RAF, by nasilić bombardowania. Niestety, brytyjskie lotnictwo ponosi ogromne straty – co drugi bombowiec nie wraca z akcji. Przyczynę tego ma wyjaśnić duńska sekcja MI6, bo prawdopodobnie właśnie w Danii naziści zainstalowali nowy typ radaru. Czasu jest niewiele: w następnym nalocie, największym z dotychczasowych, ma wziąć udział ponad połowa brytyjskich sił.

Tymczasem w Kopenhadze zostaje rozbita cała brytyjska siatka szpiegowska. Jedyną osobą, która może przekazać do Anglii zdobyte informacje, jest osiemnastoletni chłopak, któremu pomaga początkująca tancerka. A jedyną możliwością wydostania się z kraju jest lot starym samolotem Hornet Moth. Tyle że nie wiadomo, czy dwupłatowiec w ogóle oderwie się od ziemi.Ken Follett

Brytyjski pisarz, urodzony w Walii w 1949 r. Światową sławę przyniosła mu wydana w 1978 r. Igła. Kolejne tytuły, m.in. Trzeci bliźniak, Zabójcza pamięć, Zamieć, Upadek gigantów, Zima świata oraz Krawędź wieczności, utrwaliły jego pozycję jako autora bestsellerów. Choć książki odwołujące się do wydarzeń z okresu II wojny światowej dominują w jego twórczości, za swoje najważniejsze dzieło autor nadal uważa sagę Filary Ziemi – owoc jego zainteresowania średniowieczem. Na podstawie powieści Folletta nakręcono wiele filmów oraz seriali, m.in. Igłę, Klucz do Rebeki, Na skrzydłach orłów i Filary Ziemi.

www.ken-follett.comTego autora

Powieści historyczne

UCIEKINIER
NIEBEZPIECZNA FORTUNA
CZŁOWIEK Z SANKT PETERSBURGA

Filary Ziemi

FILARY ZIEMI
ŚWIAT BEZ KOŃCA

Stulecie

UPADEK GIGANTÓW
ZIMA ŚWIATA
KRAWĘDŹ WIECZNOŚCI

Thrillery wojenne

IGŁA
KRYPTONIM KAWKI
LOT ĆMY
KLUCZ DO REBEKI
NOC NAD OCEANEM

Thrillery

MŁOT EDENU
ZABÓJCZA PAMIĘĆ
TRÓJKA
ZAMIEĆ
SKANDAL Z MODIGLIANIM
TRZECI BLIŹNIAK
LWY PANSZIRU
PAPIEROWE PIENIĄDZE

Literatura faktu

NA SKRZYDŁACH ORŁÓWKorytarzem szpitala szedł mężczyzna z drewnianą nogą.

Był niski, pełen wigoru i atletycznie zbudowany; miał na sobie gładki, ciemnoszary garnitur i buty z okuciami na czubkach. Szedł raźno, ale lekka nieregularność kroku – stuk-puk, stuk-puk – wskazywała, że jest kulawy. Twarz zastygła mu w posępnym wyrazie, jak gdyby tłumił w sobie silną emocję.

Doszedł do końca korytarza i stanął przed biurkiem pielęgniarki.

– Porucznik Hoare? – spytał.

Siostra podniosła głowę znad spisu pacjentów. Była to ładna, czarnowłosa dziewczyna; mówiła z miękkim akcentem hrabstwa Cork.

– Pan zapewne jest krewnym? – zapytała z miłym uśmiechem.

Jej urok nie zrobił na mężczyźnie żadnego wrażenia.

– Bratem – odparł. – Które łóżko?

– Ostatnie po lewej stronie.

Obrócił się na pięcie i ruszył do końca oddziału. Na krześle koło łóżka, tyłem do sali, siedział mężczyzna w brązowym szlafroku. Palił papierosa i wyglądał przez okno.

Przybysz zawahał się.

– Bart?

Pacjent siedzący na krześle wstał i odwrócił się. Na głowie miał bandaż, lewa ręka wisiała na temblaku, lecz mimo to się uśmiechał. Wyglądał prawie tak samo jak przybysz, ale był młodszy i wyższy.

– Cześć.

Digby objął brata i mocno uścisnął.

– Myślałem, że nie żyjesz – powiedział.

A potem się rozpłakał.

– Leciałem whitleyem – zaczął Bart. Armstrong Whitworth Whitley był niezgrabnym bombowcem z długim ogonem, latającym w dziwacznej pozycji z opuszczonym dziobem. Wiosną 1941 roku Dowództwo Sił Bombowych miało ich sto na mniej więcej siedemset maszyn. – Ostrzelał nas messerschmitt, dostaliśmy kilkanaście razy. Musiało mu się kończyć paliwo, bo odleciał i nas nie wykończył. Pomyślałem, że to mój szczęśliwy dzień. A potem zaczęliśmy tracić wysokość. Messerschmitt musiał nam uszkodzić oba silniki. Wyrzuciliśmy wszystko, co nie było przykręcone, by zmniejszyć masę, ale na próżno, i uświadomiłem sobie, że będziemy musieli wodować na Morzu Północnym.

Digby usiadł na brzegu szpitalnego łóżka; jego oczy zdążyły już wyschnąć. Patrzył na twarz brata, który przywoływał w myślach obraz tafli wody rozciągającej się trzysta metrów niżej.

– Kazałem załodze wyrzucić tylną klapę, a potem zaprzeć się o ścianę kadłuba. – Digby przypomniał sobie, że załoga składała się z pięciu osób. – Kiedy osiągnęliśmy wysokość zero, pociągnąłem drążek i otworzyłem przepustnice, ale samolot nie chciał wyrównać i rąbnęliśmy w wodę ze strasznym impetem. Straciłem przytomność.

Byli przyrodnimi braćmi, dzieliło ich osiem lat. Matka Digby’ego zmarła, kiedy był trzynastolatkiem, i ojciec ożenił się z wdową, która też miała syna. Od samego początku Digby opiekował się braciszkiem, bronił go przed łobuzami i pomagał odrabiać lekcje. Obaj uwielbiali samoloty i marzyli, żeby zostać pilotami. Digby stracił prawą nogę w wypadku motocyklowym, poszedł na studia inżynieryjne i zajął się projektowaniem samolotów. A Bart spełnił swoje marzenie.

– Kiedy się ocknąłem, poczułem dym. Samolot unosił się na wodzie, a prawa burta płonęła. Było ciemno jak w grobie, ale widziałem w świetle płomieni. Przeczołgałem się wzdłuż kadłuba i znalazłem pakunek z pontonem. Wyrzuciłem go przez luk i skoczyłem. Jezu, ale ta woda była zimna.

Bart mówił cicho i spokojnie, lecz zaciągał się głęboko i wypuszczał dym przez zaciśnięte usta.

– Miałem na sobie kamizelkę ratunkową i wyskoczyłem na powierzchnię jak korek. Fala była dość mocna, więc latałem w górę i w dół jak majtki dziwki, ale nie mogłem się dostać do pontonu. Na szczęście paczka była tuż przed moim nosem. Pociągnąłem za sznurek i ponton się napompował. Nie miałem jednak siły, żeby wciągnąć się do środka. Nie mogłem tego zrozumieć – nie wiedziałem, że mam zwichnięte ramię, złamany nadgarstek i trzy pęknięte żebra, więc tylko unosiłem się na wodzie, marznąc na kość.

Digby przypomniał sobie, że kiedyś uważał Barta za szczęściarza.

– W końcu pokazali się Jones i Croft. Trzymali się ogona samolotu, aż poszedł na dno. Żaden nie umiał pływać, ale uratowały ich kamizelki. Wleźli jakoś do pontonu i mnie wciągnęli. – Bart zapalił następnego papierosa. – Pickeringa nigdzie nie widziałem. Nie wiem, co się z nim stało, ale myślę, że leży na dnie morza.

Zamilkł. Digby uświadomił sobie, że brat nie powiedział nic o ostatnim członku załogi.

– A co z piątym? – spytał po chwili.

– John Rowley, celowniczy, żył. Słyszeliśmy, jak nas woła. Ja byłem trochę otępiały, ale Jones i Croft próbowali wiosłować w stronę głosu. – Pokręcił bezradnie głową. – Nie wyobrażasz sobie, jakie to było trudne. Fala miała metr albo i więcej, płomienie dogasały, więc niewiele widzieliśmy, wiatr wył jak upiór. Jones krzyczał, a głos ma mocny. Rowley odpowiadał, ponton wspinał się z jednej strony fali, a potem spadał na drugą, obracając się jednocześnie, a kiedy Jones ponownie zawołał, odpowiedź dochodziła jakby z całkiem innego kierunku. Nie wiem, jak długo to trwało. Rowley krzyczał dalej, ale coraz słabszym głosem z powodu zimna. – Twarz Barta stężała. – Zaczął nawoływać żałośnie Boga, matkę i tak dalej. W końcu zamilkł.

Digby zauważył, że brat wstrzymuje oddech, jak gdyby odgłos wciągania i wypuszczania powietrza mógł zakłócić to straszne wspomnienie.

– Tuż po świcie znalazł nas niszczyciel tropiący okręty podwodne. Zrzucili łódź i wciągnęli nas na pokład. – Bart spojrzał przez okno, nie widząc zielonego krajobrazu hrabstwa Hertford, lecz całkiem inną scenerię, w zupełnie innym miejscu. – Cholerni z nas szczęściarze.

Siedzieli chwilę w milczeniu, wreszcie Bart spytał:

– Czy nalot zakończył się sukcesem? Nikt mi nie chce powiedzieć, ilu wróciło.

– Bo i lepiej nie mówić – odparł Digby.

– A moja eskadra?

– Sierżant Jenkins i jego załoga wrócili bezpiecznie. – Digby wyciągnął z kieszeni skrawek papieru. – Podobnie jak pilot Arasaratnam. Skąd on jest?

– Z Cejlonu.

– Samolot sierżanta Rileya dostał, ale doleciał do bazy.

– Irlandczycy to szczęściarze – zauważył Bart. – A co z resztą?

Digby tylko pokręcił głową.

– W tym locie wzięło udział sześć maszyn z mojej eskadry! – zaprotestował Bart.

– Wiem. Jeszcze dwie zostały zestrzelone, tak jak wy. Wygląda na to, że nikt nie przeżył.

– Creighton-Smith nie żyje. I Billy Shaw. I… o Boże. – Odwrócił głowę.

– Przykro mi.

Rozpacz Barta zmieniła się w gniew.

– To nie wystarczy – powiedział. – Wysyłają nas na śmierć.

– Wiem.

– Na miłość boską, Digby, ty też jesteś w tym cholernym rządzie.

– Tak, pracuję dla premiera. – Churchill lubił ściągać do rządu pracowników prywatnych firm; Digby, przed wojną uznany projektant lotniczy, został przez niego zaprzęgnięty do wyszukiwania słabych punktów sił lotniczych i łatania dziur.

– Więc to jest między innymi twoja wina. Nie powinieneś tracić czasu na odwiedzanie chorych. Wynoś się stąd i zrób coś.

– Właśnie robię – odparł z niezachwianym spokojem Digby. – Dostałem zadanie sprawdzenia, dlaczego dzieje się tak, jak się dzieje. W tym nalocie straciliśmy pięćdziesiąt procent maszyn.

– Podejrzewam cholerną zdradę na samych szczytach władzy. A może jakiś marszałek lotnictwa koniecznie musiał się pochwalić w swoim ulubionym klubie, że jutro jest nalot, a barman faszysta siedział za beczką piwa i wszystko zapisywał.

– To jedna z możliwości.

Bart westchnął.

– Przepraszam, Diggers – rzekł, posługując się dziecięcym przydomkiem brata. – To nie twoja wina, po prostu mi odbija.

– Masz jakąś teorię, dlaczego tak wiele maszyn zostaje zestrzelonych? Wziąłeś udział w kilkunastu misjach bojowych. Co ci podpowiada intuicja?

Bart zamyślił się.

– Nie żartowałem, mówiąc o szpiegach. Kiedy dolatujemy do Niemiec, oni już na nas czekają. Wiedzą, że się zbliżamy.

– Jak to?

– Ich myśliwce są w powietrzu. Wiesz, jak trudno jest siłom obronnym zgrać to w czasie z taką dokładnością. Eskadrę myśliwców trzeba poderwać w odpowiednim momencie i naprowadzić z lotniska w rejon, gdzie się nas spodziewają; myśliwce muszą wejść na wyższy pułap niż my, a potem znaleźć nas jeszcze w świetle księżyca. Wszystko to zajmuje tyle czasu, że powinniśmy zdążyć zrzucić ładunek i prysnąć, zanim nas dopadną. Tymczasem dzieje się inaczej.

Digby skinął głową. Spostrzeżenia Barta pokrywały się z doświadczeniami innych pilotów, których Digby pytał wcześniej. Właśnie miał to powiedzieć, kiedy Bart podniósł głowę i uśmiechnął się, spoglądając ponad ramieniem brata. Digby odwrócił się i zobaczył Murzyna w mundurze dowódcy eskadry. Podobnie jak Bart, był młody jak na swój stopień i Digby odgadł, że dostał automatyczny awans za wykonane loty – porucznika po dwunastu misjach, dowódcy eskadry po piętnastu.

– Cześć, Charles – powiedział Bart.

– Wszyscy się o ciebie martwimy, Bartlett. Jak się miewasz? – Na karaibski akcent przybysza nakładało się zaciąganie charakterystyczne dla Oksfordu i Cambridge.

– Mówią, że może przeżyję.

Charles dotknął końcem palca dłoni Barta w miejscu, w którym wynurzała się z temblaka. Dziwnie czuły gest, pomyślał Digby.

– Miło mi to słyszeć – rzekł Charles.

– Poznaj mojego brata. Digby, to jest Charles Ford. Studiowaliśmy razem w Trinity, a potem odeszliśmy, żeby wstąpić do lotnictwa.

– Tylko w ten sposób dało się uniknąć egzaminów – dodał Charles, podając rękę Digby’emu.

– Jak cię traktują Afrykanie? – spytał Bart.

Charles się uśmiechnął.

– Na naszym lotnisku jest eskadra Rodezyjczyków – wyjaśnił. – Pierwszorzędni lotnicy, ale trudno im obcować z oficerem o moim kolorze skóry. Nazywamy ich Afrykańczykami, co chyba ich nieco irytuje. Nie mogę zrozumieć dlaczego.

– Oczywiście, nie załamujesz się tym – powiedział Digby.

– Ufam, że cierpliwością i wyrozumiałością uda nam się w końcu ucywilizować tych ludzi, mimo że teraz wydają się tacy prymitywni. – Charles odwrócił głowę; za żartobliwą uwagą Digby dostrzegł cień gniewu.

– Właśnie pytałem Barta, czemu jego zdaniem tracimy tak dużo bombowców. A co ty o tym sądzisz?

– Nie brałem udziału w tym locie – odparł Charles. – Wygląda na to, że miałem szczęście. Inne przeprowadzone ostatnio misje też nie kończyły się dobrze. Mam wrażenie, że Luftwaffe śledzi nas przez chmury. Czy mogą mieć na pokładach aparaturę, która pozwala im nas zlokalizować nawet wtedy, gdy jesteśmy niewidoczni?

Digby pokręcił głową.

– Badamy skrupulatnie każdą rozbitą maszynę i nie znaleźliśmy niczego takiego. Pracujemy ciężko nad takim urządzeniem i jestem pewien, że wróg również, ale daleko nam jeszcze do sukcesu. Prawie na pewno można powiedzieć, że Niemcy są w tyle. Myślę, że to nie jest to.

– Cóż, takie odniosłem wrażenie.

– Nadal uważam, że to robota szpiegów – powiedział Bart.

– Ciekawe. – Digby wstał. – Muszę wracać do Whitehalu. Dzięki za wasze opinie. Dobrze jest pogadać z tymi, którzy są naszym ostrzem. To pomaga. – Podał dłoń Charlesowi i uścisnął zdrową rękę Barta. – Siedź spokojnie i zdrowiej.

– Podobno za kilka tygodni znów będę latał.

– Nie powiem, żebym się z tego cieszył.

– Mogę cię o coś spytać? – Charles odezwał się, gdy Digby odwrócił się do drzwi.

– Jasne.

– Po takim nalocie koszt zastąpienia straconych maszyn nowymi musi być dla nas większy niż koszt naprawienia przez nieprzyjaciela szkód wyrządzonych przez nasze bomby.

– Bez wątpienia.

– A więc… – Charles rozłożył ręce w geście bezradności – po co to robimy? Jaki jest sens tych bombardowań?

– No właśnie – dodał Bart. – Też chciałbym to wiedzieć.

– A co innego możemy zrobić? – odparł Digby. – Naziści kontrolują Europę: Austrię, Czechosłowację, Holandię, Belgię, Francję, Danię, Norwegię. Włochy są ich sojusznikiem, Hiszpania z nimi sympatyzuje, Szwecja jest neutralna, a do tego mają pakt ze Związkiem Radzieckim. A my nie posiadamy na kontynencie żadnych sił zbrojnych. Nie ma innego sposobu, żeby z nimi walczyć.

Charles skinął głową.

– Więc nie macie nikogo prócz nas.

– Otóż to – potwierdził Digby. – Jeśli przestaniemy bombardować, wojna się skończy i Hitler wygra.

Premier oglądał Sokoła maltańskiego. W dawnych pomieszczeniach kuchni Gmachu Admiralicji jakiś czas temu zbudowano prywatne kino. Znajdowało się tam pięćdziesiąt czy sześćdziesiąt pluszowych foteli i kurtyna z czerwonego aksamitu. Wyświetlano przeważnie filmy z bombardowań oraz propagandowe, przed pokazaniem ich publiczności.

Późnym wieczorem, gdy wszystkie notatki służbowe były już podyktowane, depesze wysłane, raporty i sprawozdania parafowane, a Churchill był zbyt przygnębiony, zły i spięty, żeby usnąć, siadał w jednym z ogromnych foteli dla VIP-ów w pierwszym rzędzie ze szklaneczką brandy i poddawał się magii najnowszego obrazu z Hollywood.

Digby wszedł akurat w momencie, kiedy Humphrey Bogart tłumaczył Mary Astor, że jeśli partner zostaje zabity, detektyw musi coś z tym zrobić. W powietrzu wisiał gęsty dym z cygara. Churchill wskazał Digby’emu miejsce. Ten usiadł i obejrzał ostatnie kadry filmu. Gdy ukazały się napisy końcowe, powiedział szefowi, że wiele wskazuje na to, iż Luftwaffe wie z wyprzedzeniem o brytyjskich nalotach bombowych.

Churchill przez dłuższą chwilę wpatrywał się w ekran, jak gdyby chciał poznać nazwiska wszystkich aktorów. Czasami bywał czarujący, przyjemnie się uśmiechał i miał błysk w niebieskich oczach, lecz tego wieczoru wydawał się ponury.

– Co mówią w RAF-ie? – spytał wreszcie.

– Twierdzą, że samoloty źle lecą w formacji. Teoretycznie, jeśli lecą blisko siebie, ich uzbrojenie powinno objąć zasięgiem całe niebo, więc każdy nieprzyjacielski myśliwiec, który się pokaże, powinien zostać natychmiast zestrzelony.

– I co ty na to?

– Bzdura. Latanie w formacji nigdy nie zdało egzaminu. W równaniu pojawił się jakiś nowy czynnik.

– Zgadzam się. Ale jaki?

– Mój brat uważa, że to szpieg.

– Wszyscy szpiedzy, których złapaliśmy, byli amatorami… ale właśnie dlatego dali się złapać. Możliwe, że ci wyszkoleni prześliznęli się przez sieć.

– A może Niemcy dokonali technicznego przełomu?

– Wywiad twierdzi, że w pracach nad radarem nieprzyjaciel jest daleko za nami.

– Ufa pan ich osądowi?

– Nie. – Lampy na suficie zapaliły się. Churchill miał na sobie wieczorowe ubranie. Zawsze wyglądał elegancko. Głębokie zmarszczki na twarzy świadczyły o przemęczeniu. Wyjął z kieszonki kamizelki zwinięty skrawek cienkiego papieru. – Oto trop – rzekł, wręczając kartkę Digby’emu.

Był to rozszyfrowany zapis sygnału radiowego Luftwaffe po niemiecku i angielsku, zawierający stwierdzenie, że nowa strategia nocnej walki Luftwaffe – Dunkle Nachtjagd – przyniosła wielki sukces dzięki doskonałym informacjom od Frei. Digby przeczytał wiadomość najpierw po angielsku, a potem po niemiecku. „Freya” – nie było takiego słowa w żadnym z tych języków.

– Co to znaczy? – spytał.

– Właśnie tego masz się dowiedzieć. – Churchill wstał i zarzucił na siebie marynarkę. – Odprowadź mnie. – Wychodząc, zawołał: – Dziękuję!

– Cała przyjemność po mojej stronie, panie premierze – odpowiedział głos z budki operatora.

Gdy szli korytarzem budynku, podążało za nimi dwóch ludzi: inspektor Thompson ze Scotland Yardu i osobisty ochroniarz Churchilla. Wyszli na plac defilad, minęli kwaterę zespołu obsługi balonów zaporowych i bramą w parkanie z drutem kolczastym dotarli do ulicy. Londyn był zaciemniony, lecz cienki sierp księżyca wystarczająco oświetlał drogę.

Szli kilka metrów ramię przy ramieniu do Storeys Gate numer 1. Bomba zniszczyła dom przy Downing Street 10, więc Churchill mieszkał w pobliskiej przybudówce nad siedzibą Gabinetu Wojennego. Wejście osłaniał mur odporny na wybuchy. Z otworu w ścianie wystawała lufa karabinu maszynowego.

– Dobranoc, panie premierze – powiedział Digby.

– Tak dalej być nie może – odrzekł Churchill. – Przy takich stratach nasze lotnictwo bombowe przestanie istnieć do Bożego Narodzenia. Muszę wiedzieć, kim lub czym jest Freya.

– Dowiem się tego.

– Zrób to jak najprędzej.

– Tak jest.

– Dobranoc – powiedział premier i wszedł do budynku.1

Ostatniego dnia maja 1941 roku na ulicach Morlunde, miasta na zachodnim wybrzeżu Danii, pojawił się osobliwy pojazd.

Był to motocykl duńskiej produkcji, Nimbus, z boczną przyczepą. Stanowiło to ciekawostkę samo w sobie, gdyż nie było paliwa dla nikogo z wyjątkiem lekarzy i policji oraz – rzecz jasna – niemieckich wojsk okupujących kraj. Ten nimbus został zmodyfikowany. Czterocylindrowy silnik benzynowy zastąpiono parowym, wziętym z wyrzuconej na złom rzecznej motorówki. Z przyczepy usunięto siedzenie, żeby zrobić miejsce na kocioł, palenisko i komin. Silnik miał małą moc, więc motocykl mógł osiągać maksymalną prędkość trzydziestu pięciu kilometrów na godzinę. Zamiast zwykłego warkotu z rury wydechowej słychać było tylko syk pary. Dziwnie cicha praca i powolność jazdy przydawały pojazdowi statecznej powagi.

Siodełko zajmował Harald Olufsen, rosły osiemnastolatek z jasną cerą i blond włosami zaczesanymi do tyłu z wysokiego czoła. Wyglądał jak wiking. Oszczędzał przez cały rok na nimbusa, który kosztował sześćset koron, a kiedy go już kupił, nazajutrz Niemcy wprowadzili ograniczenia w dostępie do paliwa.

Harald był wściekły, lecz wychowano go tak, że wolał działać, niż narzekać.

Przez następny rok modyfikował motocykl, pracując w dni wolne od nauki i jednocześnie przygotowując się do egzaminów wstępnych na uniwersytet. Dzisiaj przyjechał z internatu do domu na Zielone Świątki; rano rozwiązywał równania fizyczne, a po południu dopasowywał do tylnego koła zębatkę z zardzewiałej kosiarki do trawy. Teraz motocykl pracował doskonale i Harald jechał do baru, w którym miał nadzieję posłuchać jazzu, a może też spotkać jakieś dziewczyny.

Uwielbiał jazz. Po fizyce była to najciekawsza rzecz, z jaką zetknął się w życiu. Amerykańscy muzycy byli najlepsi, oczywiście, ale nawet ich duńskich naśladowców przyjemnie się słuchało. W Morlunde można było czasem usłyszeć dobry jazz być może dlatego, że był to międzynarodowy port odwiedzany przez marynarzy z całego świata.

Kiedy Harald zajechał przed klub Hot, w samym sercu dzielnicy portowej, ujrzał zamknięte drzwi i okiennice.

Zdziwił się. Była sobota, ósma wieczorem, a to był jeden z najpopularniejszych lokali w mieście. Powinien kołysać się cały w rytm muzyki.

Gdy tak siedział, spoglądając na pogrążony w ciszy budynek, zatrzymał się koło niego jakiś przechodzień i popatrzył na motocykl.

– Co to za machina?

– Nimbus z silnikiem parowym. Wiesz, dlaczego klub jest zamknięty?

– Na jakim paliwie jeździ ten motor?

– Na wszystkim, co się pali. Ja używam tego. – Harald wskazał stos torfu w przyczepie.

– Torf? – Nieznajomy się roześmiał.

– Czemu drzwi są zamknięte?

– Faszyści zamknęli mi klub. Jestem jego właścicielem.

– Dlaczego? – oburzył się Harald.

– Zatrudniałem czarnych muzyków.

Harald nigdy nie widział czarnoskórego jazzmana, lecz z nagrań wiedział, że są najlepsi.

– Faszyści to świnie i ignoranci – warknął ze złością. Zepsuli mu wieczór.

Właściciel klubu spojrzał w jedną i drugą stronę, by się upewnić, że nikt tego nie słyszał. Okupanci rządzili Danią lekką ręką, lecz mimo to niewielu ludzi odważało się otwarcie im złorzeczyć. Nikogo nie było widać. Skierował spojrzenie z powrotem na motor.

– Jest na chodzie?

– Pewnie, że tak.

– Kto go przerobił?

– Ja sam – odparł Harald.

Rozbawienie mężczyzny zmieniło się w podziw.

– Nieźle, nieźle.

– Dzięki. – Harald otworzył kurek odcinający dopływ pary do silnika. – Przykro mi z powodu klubu.

– Mam nadzieję, że pozwolą mi go otworzyć za kilka tygodni. Będę musiał obiecać, że przyjmę białych muzyków.

– Jazz bez Murzynów? – Harald pokręcił z oburzeniem głową. – To tak, jakby zakazać francuskim kucharzom wstępu do restauracji. – Zdjął nogę z hamulca i motor ruszył powoli.

Chciał jechać do centrum, żeby zobaczyć, czy w kawiarniach i barach przy głównym placu miasta znajdzie kogoś znajomego, lecz widok zamkniętego klubu dotkliwie go rozczarował – uznał, że chodzenie po lokalach tylko go przygnębi. Ruszył w stronę przystani.

Ojciec Haralda był pastorem w kościele na Sande, małej wysepce znajdującej się kilka kilometrów od wybrzeża. Niewielki prom pływający na wyspę i z powrotem stał akurat na przystani, więc Harald wjechał na pokład. Było pełno ludzi; większość z nich znał. Grupa rozbawionych rybaków, którzy obejrzeli mecz piłkarski, a potem wstąpili do baru na drinka, zachowywała się hałaśliwie; dwie zamożne kobiety w kapeluszach i rękawiczkach miały torby wypełnione sprawunkami; pięcioosobowa rodzina najprawdopodobniej wracała od krewnych w mieście. Nieznani Haraldowi mężczyzna i kobieta, dobrze ubrani, wybierali się pewnie na kolację do hotelu na wyspie, słynącego z wyśmienitej restauracji. Motor zwrócił uwagę wszystkich, więc Harald znów musiał tłumaczyć zasadę działania silnika.

W ostatniej chwili na prom wtoczył się ford typu sedan, niemieckiej produkcji. Harald znał ten wóz – należał do Axela Flemminga, właściciela hotelu na wyspie. Flemmingowie odnosili się wrogo do rodziny Haralda. Axel uważał się za naturalnego lidera społeczności wyspy, a pastor Olufsen był przekonany, że ta pozycja jemu się należy; niesnaski między dwoma rywalizującymi patriarchami przeniosły się na pozostałych członków rodzin. Harald zdziwił się, że Flemming zdobył paliwo do samochodu. Dla bogatych nie ma pewnie rzeczy niemożliwych.

Morze było lekko wzburzone, od zachodu zbierały się ciemne chmury. Nadchodziła burza, lecz rybacy stwierdzili, że prom zdąży dopłynąć do wyspy. Harald wyjął gazetę, którą dostał w mieście. Nosiła tytuł „Reality”; wydawano ją nielegalnie, wbrew okupantowi, i rozdawano za darmo. Duńska policja nie próbowała tego ukrócić, a Niemcy lekceważyli pisemko. W Kopenhadze ludzie czytali je, nie kryjąc się, w pociągach i tramwajach. Wyspiarze byli bardziej ostrożni, więc Harald zwinął gazetę, tak żeby nie było widać winiety. Czytał krótki artykuł o braku masła. Dania produkowała miliony ton masła rocznie, które jednak prawie w całości trafiało teraz do Niemiec, i Duńczycy nie mogli go zdobyć. Takie doniesienia nigdy nie pojawiały się w oficjalnej, cenzurowanej prasie.

Znajomy, płaski kształt wyspy był coraz bliżej. Miała dziewiętnaście kilometrów długości i tysiąc sześćset metrów szerokości; na obu końcach leżały wioski. Większa, na południowym krańcu, składała się z rybackich domków, kościoła i plebanii. Była tam też szkoła morska, dawno porzucona, którą przejęli Niemcy i zamienili w bazę wojskową. Hotel i większe domostwa stały w północnej części wysepki. Między wioskami były tylko piaszczyste wydmy i zarośla z kilkoma drzewami, lecz od strony morza rozciągała się wspaniała, piętnastokilometrowa plaża.

Gdy prom zbliżał się do przystani na północnym końcu wyspy, Harald poczuł na skórze pierwsze krople deszczu. Na elegancką parę czekał hotelowy konny powóz. Rybacy wsiedli na furmankę, którą przyjechała żona jednego z nich. Harald postanowił pojechać do domu plażą pokrytą zbitym piaskiem – przeprowadzano tam nawet próby szybkościowe samochodów wyścigowych.

Był w połowie drogi z przystani do domu, kiedy zabrakło mu pary w kotle.

Bak motoru wykorzystywał jako zbiornik na wodę i teraz zrozumiał, że jest on za mały. Będzie musiał zdobyć dwudziestopięciolitrową beczkę i zamontować ją w przyczepie. Tymczasem potrzebował wody, żeby dojechać do domu.

W zasięgu wzroku znajdował się tylko jeden i był to, niestety, dom Axela Flemminga. Mimo istniejącej rywalizacji Olufsenowie i Flemmingowie rozmawiali ze sobą; wszyscy członkowie rodziny Flemmingów przychodzili co niedziela do kościoła i siadali w pierwszej ławce. Axel był nawet diakonem. Jednak Harald nie ucieszył się na myśl, że będzie musiał prosić nielubianych Flemmingów o pomoc. Mógł pójść kilkaset metrów dalej do następnego domu, ale uznał, że to byłoby głupie. Westchnął i skierował się na długą alejkę.

Nie zapukał do frontowych drzwi, tylko ruszył wzdłuż ściany w stronę stajni. Ucieszył się, widząc, że służący wstawia forda do garażu.

– Cześć, Gunnar – powiedział. – Dasz mi trochę wody?

– Weź sobie – odparł życzliwie mężczyzna. – Kran jest na podwórku.

Harald znalazł wiadro i napełnił je, a potem poszedł do motocykla i wlał wodę do baku. Wyglądało na to, że uniknie spotkania z Flemmingami. Kiedy wrócił, żeby odstawić wiadro na miejsce, zastał na podwórku Petera Flemminga.

Ten rosły, pełen wyniosłości trzydziestoletni mężczyzna, syn Axela, przed kłótnią między rodzinami był najlepszym przyjacielem brata Haralda, Arnego; gdy mieli po kilkanaście lat, słynęli jako zdobywcy dziewczęcych serc. Arne uwodził je łobuzerskim czarem, a Peter inteligencją. Peter mieszkał teraz w Kopenhadze; Harald domyślił się, że przyjechał do domu na święto.

Peter czytał „Reality”. Podniósł głowę i spojrzał na Haralda.

– Co tu robisz? – spytał.

– Cześć. Przyszedłem wziąć trochę wody.

– Ten szmatławiec jest twój, zdaje się?

Harald wsunął rękę do kieszeni i zmieszał się; zrozumiał, że gazeta musiała mu wypaść, kiedy schylił się po wiadro.

Peter zauważył ten gest i zrozumiał jego znaczenie.

– Pewnie, że twój – powiedział. – Zdajesz sobie sprawę, że możesz wylądować w więzieniu za samo posiadanie czegoś takiego?

To nie były czcze pogróżki: Peter był policjantem.

– Wszyscy w mieście to czytają – odparł Harald wyzywającym tonem, mimo że trochę się przestraszył. Peter był bowiem wystarczająco złośliwy, żeby go aresztować.

– Nie jesteśmy w Kopenhadze – rzekł surowo.

Harald nie wątpił, że Peter z radością wykorzystałby szansę zhańbienia któregoś z Olufsenów. Wiedział też dlaczego.

– Wyszedłbyś na głupca, gdybyś aresztował nastolatka na Sande za coś, co połowa ludności kraju robi całkiem otwarcie. Zwłaszcza gdyby wszyscy się dowiedzieli, że masz urazę do mojego ojca.

Peter był najwyraźniej rozdarty między chęcią poniżenia Haralda a lękiem przed tym, że narazi się na śmieszność.

– Nikomu nie wolno łamać prawa – powiedział.

– Czyjego prawa, naszego czy niemieckiego?

– Prawo jest prawem.

Harald poczuł się pewniej. Peter nie spierałby się z nim w taki sposób, gdyby zamierzał go aresztować.

– Mówisz tak tylko dlatego, że twój ojciec zarabia dużo forsy, zapewniając nazistom rozrywkę w hotelu.

Trafił w sedno. Hotel cieszył się dużą popularnością wśród niemieckich oficerów, którzy mieli więcej pieniędzy do wydania niż Duńczycy. Peter zaczerwienił się z gniewu.

– A twój ojciec wygłasza jątrzące kazania – odparował. Istotnie, kazania pastora skierowane były przeciwko Niemcom; ich przesłanie dawało się często streścić w trzech słowach: Jezus był Żydem. – Czy on wie, ile kłopotów spowoduje, jeśli podburzy ludzi?

– Na pewno wie. Sam twórca chrześcijaństwa był wichrzycielem, i to jakim.

– Nie mów mi o religii. Ja muszę utrzymywać porządek tu, na ziemi.

– Do diabła z porządkiem, zostaliśmy podbici! – Harald był zły, że nic mu nie wyszło z planów na wieczór, i jego niezadowolenie znalazło teraz ujście. – Jakie prawo mają faszyści, żeby mówić nam, co mamy robić? Powinniśmy wywalić z kraju całą tę podłą bandę!

– Nie wolno ci nienawidzić Niemców, to nasi przyjaciele – rzekł Peter z nabożnym przeświadczeniem, które rozwścieczyło Haralda.

– To nieprawda, że nienawidzę Niemców, ty cholerny kretynie, mam niemieckich kuzynów. – Siostra pastora wyszła za mąż za młodego dentystę z Hamburga, który w latach dwudziestych spędzał wakacje na Sande. Ich córka Monika była pierwszą dziewczyną, którą Harald pocałował. – Wycierpieli od nazistów więcej niż my – dodał. Wujek Joachim był Żydem i mimo że został ochrzczony i był prezbiterem w swoim kościele, faszyści orzekli, że może leczyć tylko Żydów, i w ten sposób zrujnowali mu praktykę. Rok temu został aresztowany pod zarzutem gromadzenia złota i wysłany do specjalnego więzienia, zwanego Konzentrazionslager, w małym bawarskim miasteczku Dachau.

– Ludzie sami ściągają na siebie kłopoty – stwierdził przemądrzale Peter. – Twój ojciec nie powinien był pozwolić, żeby siostra wyszła za Żyda. – Cisnął gazetę na ziemię i odszedł.

W pierwszej chwili Harald był zbyt zaskoczony, żeby odpowiedzieć. Schylił się i podniósł gazetę, a potem zwrócił się do wycofującego się Petera:

– Sam zaczynasz gadać jak nazista.

Peter, milcząc, wszedł do kuchni i zatrzasnął drzwi.

Harald poczuł się tak, jakby przegrał w tym sporze, co okropnie go rozzłościło, bo wiedział, że Peter mówił od rzeczy.

Kiedy wyszedł z powrotem na drogę, zaczęło mocno padać. Okazało się, że ogień pod kotłem wygasł.

Usiłował rozpalić go na nowo. Zwinął gazetę i wyjął z kieszeni dobre, drewniane zapałki; nie zabrał jednak dmuchawy, której wcześniej użył do rozniecenia ognia. Przez dwadzieścia minut stał pochylony na deszczu i próbował, lecz daremnie. Wreszcie dał za wygraną i pogodził się z tym, że będzie musiał iść do domu na piechotę.

Podniósł kołnierz bluzy.

Zaprowadził motocykl na mały hotelowy parking pół kilometra dalej i ruszył plażą w stronę domu. O tej porze roku, trzy tygodnie przed letnim przesileniem, wieczory w Skandynawii trwały aż do jedenastej, lecz tego dnia chmury zasnuły niebo, a padający deszcz jeszcze bardziej ograniczył widoczność. Harald szedł skrajem wydm, wyczuwając drogę stopami i orientując się po szumie morza z prawej strony. Po pewnym czasie był tak przemoknięty, że równie dobrze mógłby płynąć do domu.

Był młody, silny i wytrzymały, lecz dwie godziny później, zziębnięty i zmęczony, dotarł do ogrodzenia wokół nowej niemieckiej bazy i uświadomił sobie, że musiałby pokonać jeszcze pięć kilometrów, żeby znaleźć się w domu, od którego dzieliło go kilkaset metrów.

Gdyby trwał odpływ, poszedłby dalej wzdłuż plaży, bo chociaż oficjalnie był to teren zamknięty, wartownicy niczego by nie zauważyli przy takiej pogodzie. Jednak był akurat przypływ, a ogrodzenie schodziło aż do wody. Haraldowi przyszło do głowy, żeby popłynąć, ale zaraz odrzucił tę myśl. Tak jak wszyscy członkowie tej rybackiej społeczności, czuł respekt dla morza, a pływanie w takich warunkach byłoby niebezpieczne, tym bardziej że czuł się wyczerpany.

Mógł przejść przez ogrodzenie.

Deszcz nieco zelżał, a między pędzącymi chmurami tu i ówdzie przezierał cieniutki księżyc w pierwszej kwadrze, rzucając niepewne, ruchliwe światło na zalany deszczem krajobraz. Harald widział wysoki na metr osiemdziesiąt płot z dwiema nitkami drutu kolczastego na szczycie, który jednak nie stanowił wielkiej przeszkody dla zdeterminowanego mężczyzny w doskonałej formie fizycznej. Piętnaście metrów dalej ogrodzenie przecinało kępę niskich drzew i krzaków. To było dobre miejsce, żeby przesadzić płot.

Harald wiedział, co znajduje się za ogrodzeniem. Latem zeszłego roku zatrudnił się przy budowie. Wtedy nie podejrzewał, że w tym miejscu ma powstać baza wojskowa. Wykonawca, firma z Kopenhagi, informowała wszystkich, że będzie to nowa placówka straży wybrzeża. Gdyby powiedzieli prawdę, mogliby mieć kłopoty ze znalezieniem robotników – Harald na pewno nie zgodziłby się pracować dla faszystów. Kiedy budynki stanęły i zostały otoczone ogrodzeniem, Duńczyków zwolniono i sprowadzono Niemców do zainstalowania sprzętu. Harald jednak znał rozkład bazy. Odnowiono szkołę marynarską, a obok postawiono dwa nowe pawilony. Wszystkie budynki stały w pewnej odległości od plaży, mógł więc przejść, nie zbliżając się do nich. Poza tym, znaczną część terenu porastały niskie zarośla, które ukryją przemykającą się postać. Trzeba będzie tylko uważać na patrole.

Doszedł do zagajnika, wspiął się na ogrodzenie, zręcznie prześliznął nad drutem kolczastym, zeskoczył i miękko wylądował na mokrej wydmie. Rozejrzał się w ciemności, ale zobaczył tylko niewyraźne kontury drzew. Budynki znajdowały się poza zasięgiem wzroku, lecz Harald słyszał odległą muzykę i salwy śmiechu. Była sobota wieczór: być może żołnierze popijali piwo, a oficerowie, ich przełożeni, poszli na kolację do hotelu Axela Flemminga.

Ruszył przed siebie, idąc najprędzej jak można w ruchliwym świetle księżyca, trzymając się blisko zarośli i orientując się po szumie fal z prawej strony i słabych dźwiękach muzyki z lewej. Minął wysoką konstrukcję, w której rozpoznał wieżę wartowniczą z reflektorem. W razie potrzeby można było oświetlić cały teren bazy, lecz zwykle był on zaciemniony.

Nagle rozległ się jakiś dźwięk, który przestraszył Haralda; serce zabiło mu szybciej. Spojrzał w stronę budynku. Otwarły się drzwi i światło ze środka wylało się na zewnątrz. Jakiś żołnierz rzucił się przed siebie biegiem, a potem otworzyły się inne drzwi, w innym budynku, i żołnierz wskoczył do środka.

Harald uspokoił się.

Przeszedł wśród jałowców i znalazł się w zagłębieniu gruntu. Nagle zobaczył majaczącą w mroku konstrukcję. Nie widział jej dokładnie, ale nie pamiętał, żeby w tym miejscu coś stało. Podszedł bliżej i dostrzegł kolisty betonowy mur sięgający mu aż po czubek głowy. Nad wierzchołkiem muru coś się poruszało; słyszał niskie buczenie podobne do odgłosu pracy silnika elektrycznego.

To musieli postawić Niemcy, kiedy miejscowi robotnicy zostali zwolnieni. Harald zdziwił się, bo nigdy wcześniej nie widział tego urządzenia; potem uświadomił sobie, że obiekt znajduje się w zagłębieniu, a dodatkowo jest zasłonięty przez drzewa, tak że znikąd go nie widać – chyba tylko z plaży, która w pobliżu bazy była zamknięta.

Podniósł głowę i spojrzał, ale deszcz uderzył mu w twarz i oczy. Był jednak zbyt ciekawy, żeby dać za wygraną. Księżyc zaświecił mocniej. Harald zmrużył oczy i spojrzał jeszcze raz. Ponad półokrągłym murem zauważył siatkę w kształcie ogromnego materaca o szerokości ponad trzech metrów. Całe urządzenie kręciło się jak karuzela, co kilka sekund wykonując pełen obrót.

Harald nie mógł oderwać wzroku. Takiej machiny jeszcze nigdy nie widział. Do czego może służyć? Czemu się kręci? Odgłos pracy silnika mówił mu niewiele – silnik tylko obracał konstrukcję. Był raczej pewien, że to nie armata – w każdym razie nie konwencjonalna armata – bo nigdzie nie było widać lufy. Domyślał się, że urządzenie ma coś wspólnego z radiem.

Ktoś zakaszlał niedaleko.

Harald zareagował instynktownie. Podskoczył, złapał się krawędzi muru i podciągnął. Leżał kilka sekund na wąskiej powierzchni, czując, że jest niebezpiecznie na widoku, a potem zsunął się na drugą stronę. Bał się, że jego stopy mogą napotkać jakiś ruchomy mechanizm, ale był prawie pewien, że wokół urządzenia będzie ścieżka pozwalająca inżynierom na dotarcie do niego i konserwację; po pełnej napięcia chwili wyczuł pod nogami beton. Buczenie stało się głośniejsze i Harald wyczuł woń oleju. Jednocześnie poczuł na języku osobliwy, metaliczny posmak.

Ktoś zakaszlał? Harald podejrzewał, że to przechodzący wartownik. Odgłos jego kroków utonął w szumie deszczu i wiatru. Na szczęście te same dźwięki nie pozwoliły wartownikowi usłyszeć Haralda wspinającego się na mur. Ale czy go zobaczył?

Przywarł do półkolistej ściany, dysząc ciężko i czekając na potężny strumień światła, który wyłuska go z mroku. Ciekawe, co się stanie, jeśli go złapią. Niemcy byli życzliwie nastawieni do Duńczyków, tu na prowincji; większość z nich nie maszerowała krokiem zdobywcy – wręcz przeciwnie, żołnierze sprawiali wrażenie zakłopotanych swoją władzą. Pewnie oddaliby go w ręce duńskiej policji. Harald nie był pewien, jaką linię postępowania przyjęliby policjanci. Gdyby Peter Flemming tutaj służył, postarałby się, żeby Harald jak najwięcej ucierpiał, ale on na szczęście pracował w Kopenhadze. Bardziej niż urzędowej kary Harald bał się gniewu ojca. Już słyszał sarkastyczne pytania pastora: „Wszedłeś przez płot na teren bazy wojskowej? W nocy? Chciałeś sobie skrócić drogę do domu? Dlatego, że padało?”.

Jednak żadne światło się nie zapaliło. Harald czekał i badał wzrokiem ciemne kontury dziwnego urządzenia. Zdawało mu się, że widzi grube kable wychodzące z dolnej części siatki i znikające w mroku po drugiej stronie zagłębienia. Domyślił się, że muszą służyć do wysyłania lub odbierania sygnałów radiowych.

Upłynęło kilka długich minut i Harald był prawie pewien, że wartownik odszedł. Wdrapał się na szczyt muru i próbował przeniknąć wzrokiem deszcz. Po obu stronach głównej maszyny dostrzegł dwa mniejsze nieruchome ciemne kształty; uznał, że stanowią część instalacji. Nie było widać straży. Zsunął się po drugiej stronie muru i ruszył dalej po wydmie.

Księżyc znikł na chwilę za chmurą i Harald wszedł prosto na drewnianą ścianę. Zaskoczony i przestraszony, zaklął po cichu. Po chwili zdał sobie sprawę, że wpadł na stary hangar dla łodzi, wykorzystywany niegdyś przez szkołę morską, teraz opuszczony i zaniedbany; Niemcy go nie naprawili, bo najwidoczniej nie był im do niczego potrzebny. Harald stał przez chwilę, nasłuchując, lecz słyszał tylko bicie swojego serca. Poszedł dalej.

Bez przeszkód dotarł do ogrodzenia po drugiej stronie, wspiął się i ruszył w stronę domu.

Najpierw poszedł do kościoła. W długim szeregu małych prostokątnych okienek od strony morza paliło się światło. Zaskoczony, że ktoś jest wewnątrz o tej porze w sobotni wieczór, zajrzał do środka.

Kościół był długi i nisko sklepiony. Przy specjalnych okazjach mieściła się w nim, choć z trudem, cała czterystuosobowa ludność wyspy. Rzędy ławek stały naprzeciwko drewnianej ambony. Nie było ołtarza. Ściany były nagie, wisiały na nich tylko teksty oprawione w drewniane ramy.

Duńczycy nie podchodzili do religii dogmatycznie i niemal cały naród wyznawał ewangelicki luteranizm. Jednak rybacka ludność wioski setki lat temu przeszła na bardziej rygorystyczną odmianę tego wyznania. Przez ostatnie trzydzieści lat ojciec Haralda wzmacniał ich religijną determinację, dając przykład bezkompromisowym, purytańskim życiem, podsycając wiarę swej trzódki płomiennymi kazaniami, a tym, którzy byli chwiejni, patrzył głęboko w oczy, jakby zaglądając na samo dno duszy. Mimo takiej postawy ojca Harald nie był wierzący. Chodził na msze, ilekroć był w domu, nie chcąc ranić uczuć ojca, lecz nie czuł wiary w sercu. Nie miał jeszcze konkretnych przekonań na temat religii w ogóle, ale wiedział, że nie wierzy w Boga małostkowych zasad i mściwej kary.

Zaglądając przez okno do środka, usłyszał muzykę. Przy pianinie siedział jego brat Arne i z finezyjnym wyczuciem grał jazz. Harald ucieszył się, że Arne przyjechał na święto do domu. Inteligentny i zabawny, na pewno ożywi długi weekend na plebanii.

Harald podszedł i otworzył drzwi. Nie obejrzawszy się nawet, Arne płynnie zmienił melodię na kościelny hymn. Harald się uśmiechnął. Arne usłyszał, że drzwi się otwierają, i pomyślał, że to ojciec. Pastor nie pochwalał jazzu i na pewno nie pozwoliłby, żeby syn grał taką muzykę w jego kościele.

– To tylko ja – uspokoił brata Harald.

Arne odwrócił się. Miał na sobie brązowy mundur wojskowy. O dziesięć lat starszy od Haralda, był instruktorem pilotażu w wojskowej jednostce lotniczej stacjonującej koło Kopenhagi. Niemcy wstrzymali wszelką duńską działalność wojskową i samoloty większość czasu stały na ziemi, ale instruktorom wolno było udzielać lekcji latania szybowcem.

– Zobaczyłem cię kątem oka i pomyślałem, że to stary. – Arne popatrzył z czułością na brata. – Jesteś do niego coraz bardziej podobny.

– To znaczy łysieję?

– Chyba tak.

– A ty?

– Nie sądzę. Wrodziłem się w mamę.

Rzeczywiście, Arne miał gęste włosy i orzechowe oczy matki. Harald odziedziczył po ojcu jasne włosy i niebieskie oczy, a także jego przenikliwe spojrzenie, które budziło lęk wiernych. Harald i ojciec byli bardzo wysocy, tymczasem Arne, któremu brakowało trzech centymetrów do metra osiemdziesięciu, wydawał się niski.

– Chcę ci coś zagrać – powiedział Harald. Arne ustąpił mu miejsca przy pianinie. – Nauczyłem się tego z płyty, którą jeden z chłopaków przyniósł do szkoły. Znasz Madsa Kirkego?

– To kuzyn mojego kolegi Poula.

– No właśnie. Mads odkrył amerykańskiego pianistę Clarence’a Pine’a Topa Smitha. – Harald zawahał się. – Co robi staruszek?

– Pisze kazanie na jutro.

– To dobrze. – Z plebanii, która stała pięćdziesiąt metrów dalej, nie dało się usłyszeć pianina, a było nieprawdopodobne, żeby pastor oderwał się od kazania tylko po to, by przespacerować się do kościoła, zwłaszcza przy takiej pogodzie. Harald zaczął grać Boogie-Woogie Pine’a Topa, i wnętrze kościoła wypełniły zmysłowe tony muzyki amerykańskiego południa. Grał z zaangażowaniem, choć matka mówiła, że ma ciężką rękę. Nie mógł usiedzieć na miejscu, więc wstał, kopnięciem przewrócił taboret i grał na stojąco, pochyliwszy wysoką postać nad klawiaturą. W ten sposób częściej się mylił, lecz błędy nie miały znaczenia, jeśli tylko utrzymywał zniewalający rytm. Wybił ostatni akord i zawołał po angielsku: That’s what I’m talking about!¹, tak jak Pine Top na płycie.

– Nieźle! – Arne się roześmiał.

– Powinieneś usłyszeć oryginalne nagranie.

– Chodźmy na ganek. Chcę zapalić.

Harald wstał.

– Staruszkowi by się to nie spodobało.

– Mam dwadzieścia osiem lat – odparł Arne. – Jestem za stary, żeby ojciec mówił, co mi wolno, a czego nie.

– Ja się z tym zgadzam, ale on?

– Boisz się go?

– Pewnie. Tak samo jak mama i bodaj wszyscy na tej wyspie, nawet ty.

Arne się roześmiał.

– Niech ci będzie, może trochę.

Stanęli przed drzwiami kościoła, osłonięci przed deszczem niewielkim gankiem. Po drugiej stronie piaszczystego skrawka ziemi widać było ciemny zarys plebanii. W kuchennym oknie w kształcie rombu paliło się światło. Arne wyjął papierosy.

– Miałeś wiadomości od Hermii? – spytał Harald. Arne był zaręczony z Angielką, której nie widział, odkąd Niemcy zajęli Danię, czyli ponad rok.

Arne pokręcił głową.

– Próbowałem do niej napisać. Znalazłem adres brytyjskiego konsulatu w Götenburgu. – Duńczycy mieli prawo wysyłać listy do Szwecji, która była neutralna. – Na kopercie napisałem adres i jej nazwisko, nie wspominając o konsulacie. Myślałem, że jestem spryciarzem, ale cenzorzy nie dali się tak łatwo nabrać. Mój dowódca przyniósł mi list z powrotem i powiedział, że jeśli spróbuję takiej sztuczki jeszcze raz, stanę przed sądem wojennym.

Harald polubił Hermię. Była inteligentna i odważna. W pierwszej chwili jej wyrazista uroda i bezpośredniość mogły onieśmielić, ale dziewczyna zdobyła sympatię Haralda, bo traktowała go jak mężczyznę, a nie młodszego brata swojego chłopaka. Wyglądała niesamowicie zmysłowo w kostiumie kąpielowym.

– Wciąż chcesz z nią się ożenić?

– Mój Boże, tak… jeśli tylko Hermia żyje. Bo przecież mogła zginąć w Londynie od wybuchu bomby.

– To musi być straszne, nic nie wiedzieć.

Arne skinął głową.

– A ty coś zdziałałeś?

Harald wzruszył ramionami.

– Dziewczyny w moim wieku nie interesują się uczniakami. – Za jego spokojnym tonem kryła się prawdziwa złość, bo kilka razy został boleśnie odrzucony.

– Pewnie wolą się spotykać z facetami, którzy mogą na nie wydać więcej kasy.

– No właśnie. A te młodsze… Poznałem jedną w Wielkanoc, Birgit Claussen.

– Claussen? Z tych Claussenów z Morlunde, szkutników?

– Tak. Ładna, ale ma dopiero szesnaście lat i rozmowa z nią jest okropnie nudna.

– Może to i lepiej. Oni są katolikami. Stary by tego nie pochwalił.

– Wiem. – Harald zmarszczył brwi. – W czasie Wielkanocy mówił w kazaniu o tolerancji.

– A sam jest tolerancyjny jak Vlad Drakula. – Arne wyrzucił niedopałek papierosa. – Chodźmy pogadać ze starym tyranem.

– Zanim pójdziemy…

– Co?

– Jaka jest sytuacja w wojsku?

– Parszywa. Nie możemy bronić kraju, a mnie przeważnie nie pozwalają nawet latać.

– Jak długo tak będzie?

– Kto to wie? Może już zawsze. Faszyści wszystko wygrali. Nikt im się nie opiera prócz Brytyjczyków, których los wisi na włosku.

Harald zniżył głos, choć nikt nie mógł ich usłyszeć.

– Ktoś w Kopenhadze musi tworzyć ruch oporu.

Arne wzruszył ramionami.

– Gdyby tak było, a ja bym o tym wiedział, i tak nie mógłbym ci powiedzieć, prawda? – Nim Harald zdążył zareagować, Arne skoczył w deszcz i pobiegł w stronę światła w kuchni.