Mam, jestem, mogę. Kształtowanie odporności psychicznej u dzieci i młodzieży - ebook

Autorki poruszają problematykę odporności psychicznej i jej wzmacniania. W pierwszej części, teoretycznej, koncentrują się na zagadnieniu stresu w perspektywie dzieci i młodzieży, a także na zróżnicowanych sposobach radzenia sobie z nim. Akcentują rolę odporności psychicznej w pokonywaniu trudności życiowych oraz podkreślają możliwość jej skutecznego wzmacniania i rozwijania poprzez różne formy oddziaływania psychologicznego.

W drugiej części publikacji, praktycznej, przedstawiono scenariusze zajęć psychoedukacyjnych. Są one ujęte w formie modułowej i tworzą kompendium specjalistycznej wiedzy psychologicznej dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą. Każdy cykl zajęć warsztatowych dotyczy innego obszaru odporności psychicznej, np. roli środowiska rodzinnego, życiowych wyzwań, poczucia własnej wartości, rywalizacji i współpracy, stabilności emocjonalnej, prawidłowej komunikacji czy zdolności budowania właściwych relacji interpersonalnych. Zaproponowane metody aktywizujące mogą przyczynić się do wzmacniania motywacji dzieci i młodzieży do dokonywania zmian.

Książka adresowana jest do osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, psychologów, pedagogów, wychowawców, terapeutów. Może być pomocna w kształtowaniu przestrzeni do podejmowania kreatywnej aktywności, a także skłaniać do realizowania nowatorskich działań w obszarze psychologii stosowanej

Wstęp 7

I. Część teoretyczna

1. Oblicza i źródła stresu w życiu dzieci i młodzieży 11

2. Odporność psychiczna 17

2.1. Odporność psychiczna jako cecha 17

2.2. Odporność psychiczna jako proces 19

2.3. Odporność psychiczna jako rezultat interakcji 20

3. Mity na temat odporności psychicznej 31

4. Odporność psychiczna a perspektywa psychologii pozytywnej 35

5. Odporność psychiczna a edukacja 39

5.1. Edukacja w świecie VUCA 39

5.2. Nauczyciel a wzmacnianie odporności psychicznej uczniów 41

5.3. Grupa rówieśnicza a odporność psychiczna 43

6. Cechy uczniów o zróżnicowanej odporności psychicznej 47

7. Potrzeba wsparcia psychologicznego dzieci i młodzieży w kształtowaniu odporności psychicznej 51

II. Część praktyczna

Wstęp 57

Pierwszy cykl warsztatów. Wprowadzenie do problematyki odporności psychicznej 60

Warsztat 1.1. Rola rodziny w kształtowaniu odporności psychicznej 60

Warsztat 1.2. Co to znaczy mieć odporność psychiczną? 62

Warsztat 1.3. Uwarunkowania odporności psychicznej 64

Wyzwanie i postrzeganie życiowych wyzwań jako szansy 66

Drugi cykl warsztatów. Życiowe wyzwania szansą na odporność psychiczną 67

Warsztat 2.1. Marzenia jako wyzwanie 67

Warsztat 2.2. Rozwiązywanie trudnych sytuacji życiowych 70

Warsztat 2.3. Znaczenie ekspozycji społecznej w budowaniu odporności psychicznej 73

Pewność siebie, wysoki poziom wiary w swoje możliwości i umiejętności 76

Trzeci cykl warsztatów. Poczucie własnej wartości a odporność psychiczna 77

Warsztat 3.1. Rola poczucia własnej wartości w umacnianiu odporności psychicznej 77

Warsztat 3.2. Pozytywne myślenie a moje mocne strony 80

Warsztat 3.3. Rola mowy wewnętrznej i afirmacji w kształtowaniu przekonań o sobie

Zaangażowanie, wytrwałość i sumienność w realizowaniu zadań 85

Czwarty cykl warsztatów. Rola realizacji zadań w budowaniu odporności psychicznej 86

Warsztat 4.1. Rywalizacja i współpraca jako czynniki odporności psychicznej 86

Warsztat 4.2. Wytrwałość i sumienność w realizowaniu zadań 89

Warsztat 4.3. Autorefleksja nad swoją wytrwałością – dawniej i dziś 92

Poczucie kontroli i wpływu, umiejętność kierowania własnymi decyzjami 94

Piąty cykl warsztatów. Rola stabilności emocjonalnej i samoskuteczności w umacnianiu odporności psychicznej 95

Warsztat 5.1. Emocje jako sojusznik w radzeniu sobie ze stresem 95

Warsztat 5.2. Sztuka panowania nad emocjami w sytuacjach trudnych 97

Warsztat 5.3. Rola samoskuteczności i sfer wpływu w radzeniu sobie ze stresem 99

Psychologiczne aspekty komunikacji 101

Szósty cykl warsztatów. Rola prawidłowej komunikacji interpersonalnej w kształtowaniu odporności psychicznej 102

Warsztat 6.1. Skuteczna komunikacja 102

Warsztat 6.2. Jak mówić językiem żyrafy? 104

Warsztat 6.3. Aktywne słuchanie a relacje z innymi osobami 107

Psychologiczne aspekty relacji interpersonalnych 110

Siódmy cykl warsztatów. Relacje interpersonalne a ich rola w umacnianiu odporności psychicznej 111

Warsztat 7.1. Relacje z innymi jako przestrzeń dzielenia się i okazywania wdzięczności 111

Warsztat 7.2. Wdzięczność jako element budowania odporności psychicznej 114

Warsztat 7.3. Rola samowspółczucia we wzmacnianiu odporności psychicznej 117

Warsztat 7.4. Moja odporność na presję grupy 120

Zakończenie 123

Załączniki do warsztatów psychoedukacyjnych 125

Literatura 131

Noty o autorkach 145