-
W empik go
Marksizm. Krytyka - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Marksizm. Krytyka - ebook
Książka Marksizm. Krytyka zbiera w jednym tomie interpretację i krytykę myśli marksistowskiej z perspektywy ekonomii, filozofii i historii idei. Zasadniczą część książki stanowią trzy eseje nieżyjących już ekonomistów reprezentujących trzy pokolenia austriackiej szkoły ekonomii.
W tekście Karol Marks i koniec jego systemu z 1896 roku Eugen von Böhm-Bawerk analizuje sprzeczności w Marksowskim systemie ekonomicznym. Leszek Kołakowski tak komentował w Głównych nurtach marksizmu ten jeden z najważniejszych esejów w historii ekonomii:
Wedle Böhm-Bawerka Marks nie podał ani empirycznych, ani psychologicznych dowodów na rzecz tezy, iż wartość jest ukonstytuowana przez pracę. […] Po pierwsze, [Marks] bierze pod uwagę tylko produkty pracy, podczas gdy produkty natury (m.in. ziemia) są także wymieniane. […] Po wtóre, Marks abstrahuje zupełnie od wartości użytkowej, czego czynić nie wolno, skoro, jak sam podkreśla, wartość użytkowa jest warunkiem wymiennej. Po trzecie, Marks bezzasadnie zakłada, że gdy się pominie wartość użytkową, w towarze nie zostaje nic innego prócz skrystalizowanej pracy; w rzeczywistości jednak zostaje niejedno, […] dlaczego tylko jedna z tych własności miałaby być podstawą wartości? Ponadto, wedle Böhm-Bawerka, kategoria wartości w sensie Marksa jest bezużyteczna przez to, że nie daje się ilościowo wymierzyć niezależnie od ceny, a z kolei jednym z powodów jej niemierzalności jest ten oto fakt, że niepodobna, jakby Marks chciał, sprowadzić pracy złożonej do wielokrotności pracy prostej; prace są jakościowo zróżnicowane i nie dają się przedstawić w jednostkach czasu pracy. Powiedzenia, że wartość [w sensie Marksa] rządzi stosunkami wymiany, niepodobna więc empirycznie ugruntować i nie wyjaśnia ono niczego w rzeczywistych procesach ekonomicznych.
Tekst Böhm-Bawerka to nie tylko wnikliwa analiza ekonomiczna, ale także arcydzieło sztuki polemicznej. Böhm-Bawerk próbuje interpretować Marksa i jego kolejne tezy w wyjątkowo życzliwy sposób i pokazuje krok po kroku, że nawet przy najkorzystniejszych dla Marksa założeniach, cały gmach Marksowskiej ekonomii i tak musi się zawalić. Jego argumenty nie tylko trafiają w sedno intelektualnie, ale także zachwycają dowcipem, barwnością metafor i porównań.
Drugi tekst w książce to dzieło ucznia Böhm-Bawerka – Ludwiga von Misesa. W serii dziewięciu wykładów z 1952 r. zatytułowanych Marksizm zdemaskowany. Od iluzji do klęski Mises wskazuje, że pomimo zdyskredytowania na polu ekonomicznym marksizm ciągle wraca i wpływa na kształtowanie polityki i życie społeczeństw. Dlatego też Mises próbuje przeanalizować i skrytykować marksizm na poziomie podstawowych założeń metafizycznych i historiozoficznych. Po przeglądzie błędów Marksowskiej teorii Mises jako odtrutkę prezentuje kilka wykładów, które w niezwykle syntetyczny sposób tłumaczą, skąd naprawdę bierze się rozwój gospodarczy i jaka jest w nim rola przedsiębiorców i kapitalistów. Amerykański ekonomista Richard Ebeling tak podsumował wykłady Misesa:
Słuchaczom wykładów […] Mises przedstawił wnikliwą analizę fundamentalnych błędów i nieporozumień, na jakie można natrafić w Marksowskich teoriach materializmu dialektycznego i walki klas, a także historyczną analizę faktycznych korzyści płynących z rewolucji przemysłowej, która towarzyszyła powstaniu nowoczesnego społeczeństwa kapitalistycznego. Wyjaśnił również funkcję oszczędności, inwestycji oraz systemu zysków i strat, stanowiących lokomotywę postępu gospodarczego i kulturowego, który pomógł w wyeliminowaniu ubóstwa trapiącego ludzkość przez większość jej dziejów.
Książkę zamyka esej ucznia Misesa – amerykańskiego ekonomisty, historyka i filozofa Murraya Rothbarda. W tekście Karol Marks – komunista jako religijny eschatolog z 1990 r. Rothbard analizuje idee Marksa w kontekście radykalnej myśli komunistycznej, której elementy można znaleźć choćby w myśli średniowiecznego mistyka Joachima z Fiore, wśród ugrupowań taboryckich podczas wojen husyckich w Czechach czy w Niemczech podczas reformacji, gdzie w latach 30. XVI wieku urządzono miasto Münster podług komunistycznych wzorców. Co te historyczne epizody mają wspólnego z Marksem? We wstępie do Marksizmu. Krytyki Mateusz Machaj pisze:
Marksa i komunistów utopijnych łączył bowiem emocjonalny w swej istocie sentyment. Chociaż Marksowską próbę rzeczowej i naukowej analizy komunizmu od szalonych projektów komunizujących fantastów teoretycznie oddziela przepaść, to w praktyce Marks miał motywować się analogicznymi pobudkami, wynikającymi z głębokiej nienawiści do zastanego przezeń świata. Jeśli hipoteza Rothbarda jest prawdziwa, to tłumaczy ona, dlaczego wytknięte przez Böhm-Bawerka błędy w systemie Marksa zostały całkowicie zignorowane – gdyż ważniejsza od spójności logicznej jest Lennonowska nuta niosąca echa wymarzonej utopii, wywracającej świat człowieka do góry nogami: świat jest zły i skażony kapitalistyczną trucizną, a rynki dóbr i usług to najokropniejsze antropologiczne potwory.
O autorach
Eugen von Böhm-Bawerk (1851-1914) – austriacki ekonomista, który położył podwaliny pod rozwój teorii kapitału i stopy procentowej oraz przedstawił do dziś obowiązujący model wyceny dóbr konsumpcyjnych na rynku i przebieg procesu imputacji wartości do czynników produkcji. Na swoim seminarium wychował dwóch wybitnych uczniów: Josepha Schumpetera i Ludwiga von Misesa. Poza pracą naukową zajmował się także służbą austriackiej monarchii – m.in. w latach 1900-1904 był ministrem finansów. Podczas swojej kadencji zasłynął jako obrońca standardu złota i zrównoważonego budżetu. W latach 1984-2002 jego wizerunek widniał na austriackich stuszylingowych banknotach.
Ludwig von Mises (1881-1973) – urodzony we Lwowie austriacki ekonomista: twórca austriackiej teorii pieniądza i cyklu koniunkturalnego; wskazał na niemożliwość racjonalnej dystrybucji zasobów w obliczu braku kalkulacji ekonomicznej; twórca współczesnej teorii przedsiębiorczości i konkurencji rozumianych jako dynamiczne procesy, a nie stany rynku; uporządkował całą ekonomię i jej metodologię w jeden spójny system nazwany prakseologią. W latach 30. uciekł z Austrii do Szwajcarii a potem do Stanów Zjednoczonych w obawie przed hitlerowskimi prześladowaniami. Mises był konsekwentnym klasycznym liberałem: wrogiem interwencjonizmu i obrońcą wolnego rynku. Jego amerykańscy uczniowie doprowadzili w latach 70. XX wieku do odrodzenia tradycji austriackiej szkoły ekonomii.
Murray Rothbard (1926-1995) – amerykański ekonomista, historyk, filozof i działacz polityczny, twórca współczesnego libertarianizmu; uczeń Ludwiga von Misesa. Rothbard wzbogacił Misesowską ekonomię m.in. o rozbudowaną teorię produkcji, teorię dobrobytu i teorię monopolu. Rothbard znany jest także jako badacz historii gospodarki USA, zwłaszcza czasów Wielkiego Kryzysu i związków bankowości z polityką. W ostatnich dekadach swojego życia zajął się głównie historią idei oraz promowaniem libertariańskiej filozofii politycznej w jej radykalnej, anarchokapitalistycznej wersji.
Spis treści
MARKSIZM: DZIEŃ SĄDU (MATEUSZ MACHAJ)
EUGEN VON BÖHM-BAWERK: KAROL MARKS I KONIEC JEGO SYSTEMU
Uwagi wstępne
Rozdział I. Teoria wartości i wartości dodatkowej
Rozdział II. Teoria przeciętnej stopy zysku i cen produkcji
Rozdział III. Kwestia sprzeczności
Rozdział IV. Błąd w systemie Marksa, jego źródło i następstwa
Rozdział V. Sombartowska obrona teorii Marksa
LUDWIG VON MISES: MARKSIZM ZDEMASKOWANY. OD ILUZJI DO KLĘSKI
Wstęp
Wykład 1. Umysł, materializm i przeznaczenie człowieka
Wykład 2. Walka klas i socjalizm rewolucyjny
Wykład 3. Indywidualizm i rewolucja przemysłowa
Wykład 4. Nacjonalizm, socjalizm i rewolucja z użyciem siły
Wykład 5. Marksizm i manipulacja człowiekiem
Wykład 6. Fundamenty współczesnej cywilizacji: oszczędności, inwestycje i kalkulacja ekonomiczna
Wykład 7. Pieniądz, stopa procentowa i cykl gospodarczy
Wykład 8. Zysk i strata, własność prywatna oraz osiągnięcia kapitalizmu
Wykład 9. Inwestycje zagraniczne i duch kapitalizmu
MURRAY N. ROTHBARD: KAROL MARKS – KOMUNISTA JAKO RELIGIJNY ESCHATOLOG
Marks jako milenarystyczny komunista
Teologia resorbcji
Panteistyczny resorbcjonista Hegel
Komunizm jako Królestwo Niebieskie na ziemi: od Joachima do Müntzera
Komunizm jako Królestwo Niebieskie na ziemi: przechwycenie Münsteru
Powrót komunizmu podczas rewolucji francuskiej
Eskalacja komunizmu w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku
Karol Marks: komunista apokaliptycznej resorbcji
| Kategoria: | Ekonomia |
| Zabezpieczenie: | brak |
| ISBN: | 978-83-65086-03-7 |
| Rozmiar pliku: | 1,8 MB |
