Mentalna gra na giełdzie - ebook

Rozdział 1

System rozwiązywania problemów
w mentalnej grze na giełdzie

Nie rozwiążemy naszych problemów,

myśląc w ten sam sposób, w jaki je stworzyliśmy.

Albert Einstein

Twoim celem jest zarabianie pieniędzy. Ale coś ci w tym przeszkadza. Tracisz pieniądze, gdy nie powinieneś, a nawet jeśli konsekwentnie zarabiasz, zostawiasz zyski na stole. Pytanie brzmi: dlaczego?

Aby na nie odpowiedzieć, na początku przyjrzysz się pewnie swoim umiejętnościom technicznym. To oczywiście kluczowy krok. Analizujesz transakcje, zaostrzasz zasady, uczysz się nowych technik, rozwijasz system, prowadzisz dalsze badania i testujesz nowe strategie. Pomimo całej tej pracy, nadal tracisz. Próbujesz jeszcze raz i raz jeszcze, ale nadal nigdzie nie docierasz, ponieważ odpowiedź nie leży w tym, co wiesz o grze na giełdzie. Odpowiedź pochodzi z mentalnej i emocjonalnej strony gry – twojej gry mentalnej, nad którą pracujesz za mało.

Nie znaczy to, że spekulacja opiera się wyłącznie na psychologii. Tak nie jest. Nawet doskonała gra mentalna – zrównoważona emocjonalnie, zawsze skoncentrowana, konsekwentna i w „transie inwestowania” – nie przyniesie ci zysków w dłuższej perspektywie, jeśli nie masz strategicznej przewagi na rynku. Ale jeśli masz przewagę, a mimo to nie zarabiasz tyle, ile powinieneś, albo zmagasz się z chciwością, strachem, złością, pewnością siebie lub dyscypliną, twoja gra mentalna może kosztować cię więcej, niż ci się wydaje.

Pomyśl o swoich najbardziej kosztownych błędach w trakcie egzekucji transakcji. Czy obejmują one któreś z poniższych zachowań?

• Wymuszanie przeciętnych wejść;

• Wahanie przy otwieraniu pozycji;

• Zbyt wczesne wychodzenie z transakcji;

• Pogoń za ceną rynkową;

• Wczesne przesuwanie zlecenia zabezpieczającego;

• Przesuwanie poziomu realizacji zysku przed jego osiągnięciem;

• Wycofywanie się z dobrej transakcji.

Gdy masz skłonność do takich błędów, nie jesteś w stanie powstrzymać się przed ich popełnieniem. Przeszkadzają ci emocje, które mają moc wymuszania najgorszych impulsywnych zachowań.

Nie zadręczaj się tym. Jednym z powodów, dla których nie wyeliminowałeś swoich błędów, jest to, że nie wiedziałeś, z czym masz do czynienia. Gra mentalna, podobnie jak sama spekulacja, opiera się na pewnym zestawie zasad. Część mózgu, która odpowiada za twoje decyzje, ma w danym momencie dostęp tylko do ograniczonej ilości informacji. Co więcej, emocje mogą osłabiać, a nawet całkowicie wyłączać proces decyzyjny. Jeśli nie rozumiesz tych i innych zasad gry mentalnej, nie będziesz w stanie skorygować błędów.

Dlatego lubię termin „gra mentalna”, opisujący umysłową i emocjonalną stronę spekulacji. Słowo „gra” automatycznie sugeruje zasady i strategię, czyli proces doskonalenia się, a nie jednorazowe rozwiązanie. Gdy stosuje się w odniesieniu do spekulacji terminy takie jak stan umysłu, mentalność lub nastawienie psychologiczne, sugerują one coś statycznego. Tak jakby znalezienie właściwej porady było wszystkim, czego potrzebujesz, aby mieć idealny umysł do gry na giełdzie. To jednak, moi przyjaciele, jest mitem.

Wielu z was szuka cudownych i szybkich rozwiązań, podczas gdy potrzebujecie strategii lub systemu. W tej książce poznasz praktyczny system korygowania najczęstszych problemów emocjonalnych związanych ze spekulacją giełdową: chciwości, strachu, złości oraz nadmiernej i zbyt niskiej pewności siebie. Powodują one błędy, których nie jesteś w stanie uniknąć. Pokażę ci nie tylko, jak je wyeliminować, lecz także jak zająć się problemami z dyscypliną, które zakłócają twoje skupienie, rutynę, nawyki i pracę. Pokażę też kilka prostych sposobów na osiągnięcie trwałych postępów.

Ten system jest kulminacją piętnastoletniej pracy. Korzystali z niego, ze wspaniałymi efektami, klienci z całego świata osiągający wielkie sukcesy rywalizacji w golfie, pokerze, e-sporcie i spekulacji. Jest on tak skuteczny, ponieważ został zaprojektowany tak, by znaleźć i skorygować źródło problemu. Nie możesz wyplenić chwastu, jeśli nie wyrwiesz jego korzeni. Przycięcie rośliny daje tylko tymczasowy rezultat. Prawdopodobnie tak właśnie jest z twoimi najczęstszymi błędami popełnianymi na giełdzie. Czegokolwiek próbowałeś, nie rozwiązało to problemu.

Żeby było jasne, nie nauczysz się tutaj dokonywania transakcji. Nie będę wyjaśniał, jak otwierać pozycje, jak czytać wykresy i analizować dane fundamentalne. Inwestorzy, którzy odnoszą sukcesy, korzystając z mojego systemu, są już wystarczająco wykwalifikowani w tych obszarach, aby mieć jasność co do tego, gdzie leżą ich prawdziwe problemy.

Ich doświadczenia są bardzo pouczające – o nich również przeczytasz w tej książce. Podczas gdy ja ją piszę, oni pracują, używając mojego systemu i każdego dnia robią postępy. Dokładnie tego oczekiwałem, ponieważ ten system nie ma w sobie żadnej magii. Nie otrzymasz tajnej wskazówki, która uwolni cię od chciwości, od podszytego lękiem wahania przed wejściem na rynek, od gniewu wywołującego impulsywne pragnienie odrobienia straty dzięki szybkiemu otwarciu kolejnej pozycji.

Otrzymasz system, który da ci podstawy do rozwiązania tych problemów. System, który pozwoli rozwiązać obecne i przyszłe problemy z mentalną grą poprzez głębsze zrozumienie ich przyczyn. System, który metodycznie przeprowadzi cię przez kolejne etapy ich rozpoznawania i eliminowania.

Dowiesz się, jak identyfikować sygnały wskazujące na możliwość pojawienia się problemu, podobnie jak otrzymujesz sygnał sugerujący otwarcie pozycji, który wymaga twojej uwagi.

System ten jest przystępny, logiczny, praktyczny i powtarzalny, a jeśli poświęcisz czas, żeby się go nauczyć i wykonać sugerowaną przeze mnie pracę, prawdopodobnie zrobisz w swojej mentalnej grze znaczne postępy.

Zanim zagłębimy się bardziej w system i jego działanie, obalmy parę mitów na temat tego, co jest sercem tego wszystkiego, i co jest powszechnie źle rozumiane, czyli emocje.

Emocje nie są złe – to sygnały, z których możesz
korzystać i uczyć się na nich

Sposób, w jaki wielu z was walczy ze swoimi błędami w grze na giełdzie, jest całkowicie odwrotny – to, co uważacie za problem, w rzeczywistości nim nie jest. Jeśli chcesz mieć jakąkolwiek szansę na rozwiązanie problemów takich jak chciwość, strach przed przegraną lub awersję do błędów, musisz najpierw dokładnie zrozumieć, z czym masz do czynienia. Zaczyna się to od zmiany spojrzenia na rolę, jaką w tych sprawach odgrywają emocje.

Jedną z podstawowych różnic między tą książką a poradami spotykanymi w innych źródłach dotyczących psychologii spekulacji jest sposób postrzegania emocji. Konwencjonalna wiedza mówi, że emocje są problemem i oferuje rady, które koncentrują się głównie na ich wyciszaniu, kontrolowaniu i uwalnianiu. Z pewnością możesz w ten sposób osiągnąć krótkoterminową poprawę, ale to może ci pomóc tylko do pewnego stopnia. Dlaczego?

Ponieważ nie zajmujesz się prawdziwym problemem. Zamiast tego poświęcasz czas i wysiłek na walkę z tym, co uważasz za problem – emocjami generowanymi przez handel. Nazywasz je irracjonalnymi, próbujesz oszukać swój umysł albo pracujesz nad ich racjonalizacją, zaprzeczaniem, unikaniem, ignorowaniem, projektowaniem, odwracaniem uwagi lub znieczulaniem. Możesz nawet korzystać z metod, takich jak medytacja, joga i ćwiczenia, oraz innych, mniej zdrowych opcji łagodzenia napięcia lub stresu. Nie rozwiązujesz jednak problemu.

Albo, zamiast ignorować lub racjonalizować emocje, jesteś ich bardzo świadomy i stworzyłeś własne „rozwiązania”, które tak naprawdę są tylko sposobami na zarządzanie nimi. Zamykasz pozycję wcześniej, aby wziąć zysk i uniknąć gniewu, jeśli transakcja obróci się przeciwko tobie. Przestajesz handlować w dniach, w których przeżywasz zbyt silne emocje, i czekasz, dopóki się nie uspokoisz. Być może również wykonujesz następujące czynności:

• Przesuwasz zlecenie stop do poziomu zerowej straty.

• Przestajesz obserwować otwartą pozycję, aby jej nie zamknąć.

• Kończysz sesję wcześniej, aby zapewnić sobie zyskowny dzień.

• Przeglądasz karteczki samoprzylepne na monitorze przed otwarciem pozycji.

• Mówisz do siebie, aby zachować dyscyplinę.

• Nieustannie przypominasz sobie o ważnych zasadach, takich jak „straty się zdarzają; nie pozwól, aby to na ciebie wpłynęło”.

• Robisz sobie dłuższe przerwy od giełdy.

Problem z tymi manewrami polega na tym, że minimalizujesz swoje zyski, a także zdolność do adaptacji i doskonalenia się jako inwestor. Zmniejszanie wielkości pozycji, wcześniejsze ich zamykanie, wcześniejsze odchodzenie w zyskowny dzień w celu utrzymania emocji na wodzy to nie są metody, jakimi chcesz posługiwać się w tej grze. Tak, mogą to być dobre strategie krótkoterminowe, ale najlepiej używać ich jako rozwiązania tymczasowego. A dopóki nie pozbędziesz się tego wsparcia, twój potencjalny rozwój będzie ograniczony.

Przyjrzyjmy się temu nieco głębiej. To mit, że emocje, takie jak gniew, chciwość i strach, są przyczyną twoich błędów. Są raczej sygnałami. Jest to ważna zmiana perspektywy i rozumienia emocji. Nie walcz z nimi. Zamiast tego traktuj je jako sygnały i dowiedz się, co próbują ci powiedzieć. Robimy to cały czas, jeśli chodzi o dolegliwości fizyczne. I podobnie jak w przypadku emocji, czasami prawdziwa przyczyna nie zawsze jest oczywista.

Załóżmy na przykład, że pod koniec sesji odczuwasz bóle głowy. Na początku myślisz, że są spowodowane stresem związanym z dokonywaniem transakcji. Rodzina i przyjaciele zgadzają się z tobą, ale nadal miewasz je w weekendy, a nawet po tygodniowych wakacjach. Idziesz do lekarza, obawiając się, że to coś gorszego, ale wszystko jest w porządku. Od kilku miesięcy bierzesz sprzedawane bez recepty leki na ból głowy, ale wciąż nie znasz jego przyczyny. Następnie, gdy piszesz pod koniec dnia swój giełdowy dziennik, zauważasz, że mrużysz oczy, i decydujesz się na sprawdzenie wzroku. Okazuje się, że twój wzrok stopniowo pogarszał się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, a zmęczenie oczu powoduje bóle głowy. Bóle głowy nie były problemem – były sygnałem, a twoim zadaniem było zinterpretowanie jego znaczenia.

Negatywne emocje również są sygnałami wskazującymi na problem, którym się nie zajmujesz. Jeśli podążysz za nimi, aby zidentyfikować i skorygować przyczynę, automatycznie przestaniesz:

• przesuwać zlecenie realizacji zysku, kierowany chciwością i marzeniem o rekordowym wyniku;

• gonić za rynkiem ze strachu przed utratą okazji;

• handlować za dużo ze złości, aby odrobić straty lub błędy;

• myśleć, że możesz przechytrzyć rynek z powodu nadmiernej pewności siebie;

• zbyt długo trzymać się przegranej transakcji, ponieważ z powodu niskiej pewności siebie nie potrafisz poradzić sobie z kolejną stratą.

Tak jak przestajesz brać leki, gdy bóle głowy ustępują, tak samo nie musisz poświęcać czasu i energii na próby zarządzania lub kontrolowania tych emocji, ponieważ przestają one być wyzwalane. Kiedy zidentyfikujesz i rozwiążesz prawdziwy problem, nie musisz walczyć o kontrolę. Reakcje emocjonalne znikną i będziesz mógł skupić się na transakcjach.

Pomyśl o emocjach jak o wskaźnikach, które śledzisz na rynku. Spekulując na rynkach kapitałowych, używasz sygnałów przez cały czas i w zależności od poziomu wiedzy, jesteś mniej lub bardziej wykwalifikowany w wykorzystywaniu ich do wdrażania swojej strategii. W grze mentalnej negatywne emocje są sygnałami ukrytych problemów, które pogarszają twoje wyniki. Czasem te ukryte przyczyny powodują subtelne problemy. Są jak programy komputerowe działające w tle, niewidoczne na twoim pulpicie. Osłabiają wyczucie rynku, zmniejszają jasność myślenia i spowalniają reakcje.

Dla innych ukryte problemy powodują pojawienie się na ekranie natłoku komunikatu o błędach – albo wręcz zgaśnięcie monitora. Dokonujesz transakcji, od których – wiesz o tym dobrze – powinieneś trzymać się z daleka, ale nie możesz się powstrzymać. Wpatrujesz się w podręcznikowy sygnał do otwarcia pozycji, ale nie potrafisz z niego skorzystać. Wiesz, że powinieneś zamknąć transakcję, ale strach lub chciwość cię zaślepiają. Wiesz, jak powinieneś postąpić, ale reagujesz przesadnie. Niezależnie od tego, jak bardzo te zachowania wpływają na twoje wyniki, muszą zostać zidentyfikowane i skorygowane, abyś mógł konsekwentnie handlować na poziomie, którego oczekujesz lub do którego aspirujesz.

Emocje napędzają twoją efektywność

Gdy skupiamy się na tym, jak emocje wpływają na wyniki spekulacji, pojawia się pokusa, by uznać je za złe. Emocje jednak są kluczem do sukcesu. Są niezbędnym źródłem energii napędzającej twoją skuteczność na rynku. Nie są więc ani dobre, ani złe.

Nawet emocje zwykle postrzegane jako negatywne nie zawsze są złe. Na przykład, gniew może być fenomenalnym źródłem energii. Michael Jordan wykorzystał gniew jako motywację, gdy został usunięty z licealnej drużyny koszykówki, aby stać się jednym z największych koszykarzy wszechczasów. Niektórzy są w najlepszej formie, gdy są wkurzeni. Myślenie o emocjach jako z natury złych nie ma sensu, fakty dowodzą, że jest inaczej.

Kłopot z używaniem gniewu lub strachu w celu uzyskania optymalnej wydajności polega na tym, że większość ludzi nie jest w stanie ich kontrolować. Jordan i inni elitarni zawodnicy, tacy jak on, opanowali swoje emocje. Odkryli właściwą mieszankę emocji, energii i motywacji, by konsekwentnie osiągać najlepsze wyniki. Jednak w rękach nowicjusza gniew i strach mogą być niezwykle niestabilne.

Wyobraź sobie, że jesteś na małej łodzi na wzburzonym morzu i próbujesz dostać się na pokład innej przepływającej obok łodzi. Nieprzewidywalna natura fal sprawia, że wybór właściwego momentu na przeskoczenie z jednej łodzi na drugą jest trudne, jeśli nie niemożliwe.

Tak właśnie wygląda próba wejścia w trans inwestowania, gdy twoje emocje są niestabilne. Możesz to zrobić, ale szanse są małe, a prawdopodobieństwo popełnienia poważnego błędu duże. Gdy morze jest spokojne lub twoje emocje są stabilne, osiąganie transu jest znacznie łatwiejsze.

Dlaczego potrzebujesz systemu?

Korzystając z mojego systemu, dowiesz się, jak pozbyć się mentalnej i emocjonalnej chwiejności spowodowanej przez ukryte przyczyny. Automatycznie pojawi się energia, ale będą one stabilniejsze. Otrzymasz korzyści płynące z gniewu takiego jak ten, który zmotywował Jordana. Proces wchodzenia w trans inwestowania stanie się łatwiejszy i prostszy. Z czasem zaczniesz czerpać więcej przyjemności z pracy, zmniejszysz ryzyko wypalenia i nauczysz się osiągać większe zyski.

Możesz skorygować wszystkie problemy omówione w tej książce – chciwość, strach, złość, nadmierną pewność siebie (lub jej brak) i słabą dyscyplinę – korzystając z tych samych podstawowych strategii. Bez względu na to, kim jesteś, podstawowe zasady mentalnej gry są takie same. Wszyscy mamy podobne ograniczenia. Rozwiązując każdy problem związany z grą mentalną, musisz pracować w ich obrębie. Możesz jednak łatwo dostosować system do swojego stylu gry, niezależnie od strategii, ram czasowych, częstotliwości dokonywania transakcji lub liczby rynków, na których handlujesz. Nie ma znaczenia, czy spekulujesz akcjami, opcjami, kontraktami terminowymi, walutami, kryptowalutami czy obligacjami, czy wykonujesz trzy transakcje na godzinę, czy trzy transakcje w miesiącu. Gdy poznasz już dobrze działanie systemu, będziesz w stanie ukształtować go w sposób optymalny dla siebie.

Uczysz się systemu, który pomoże ci rozwiązać nie tylko obecne problemy z grą mentalną, lecz także te przyszłe. Korzystanie z niego stanie się autonomiczną umiejętnością, która pozwoli ci stale doskonalić swoją grę mentalną, gdy pojawią się nowe problemy. Problemem, który chcesz rozwiązać teraz może być na przykład strach przed przegraną, podczas gdy później możesz napotkać problemy z chciwością lub nadmierną pewnością siebie.

Jako ludzie, nigdy nie osiągniemy trwałej perfekcji, zwłaszcza w branży tak konkurencyjnej i dynamicznej jak trading. Nawet jeśli przyszłe problemy będą mniej poważne, zawsze będziesz miał nad czym pracować w swojej mentalnej grze i wracać do tego systemu wielokrotnie.

Jak mój system pomaga w radzeniu sobie
z typowymi trudnościami w handlu

Pisząc tę książkę, chcę pomóc ci w zidentyfikowaniu i skorygowaniu błędów wpływających na twoje giełdowe wyniki. Ale co tak naprawdę mam na myśli, mówiąc o tych błędach? Oto dwa przykłady: wysokie oczekiwania i błąd konfirmacji, czyli potwierdzenia.

Żeby było jasne, wysokie oczekiwania nie są z natury złe. Wiele osób odnoszących sukcesy ma niewiarygodnie wysokie oczekiwania wobec siebie oraz ludzi wokół nich, i właśnie te oczekiwania są ważnym motorem ich sukcesu. A jednak... wysokie oczekiwania mogą być jak miecz obosieczny, który podczas gry na giełdzie powoduje samookaleczenia. Możesz być bardzo zły, gdy nie spełnisz tych oczekiwań, najczęściej po popełnieniu błędu, zamknięciu dużej przegranej transakcji lub kolejnym obsunięciu kapitału na twoim rachunku. Możesz też stać się niesamowicie nerwowy i uciekać się do łatwych transakcji o bardzo niskim stopniu ryzyka.

Dla innych jest to paskudny cykl, w którym złość zamienia się w strach, który niszczy pewność siebie, co jeszcze bardziej osłabia zdolność do działania i utrudnia osiągnięcie oczekiwanych wyników, a to sprawia, że jesteś bardziej zły, niespokojny i przygnębiony swoimi perspektywami. O dziwo, często możesz tolerować to wszystko, nadal osiągając stosunkowo wysoki poziom rezultatów. Jednak wewnętrzny chaos i szkody spowodowane nadmiernymi oczekiwaniami uniemożliwiają realizację twojego potencjału.

Inną powszechną przyczyną trudności w spekulacji giełdowej są błędy poznawcze. Dla tych, którzy nie są zaznajomieni z tym zjawiskiem, błąd konfirmacji oznacza, że szukasz informacji, które potwierdzają twoje wcześniejsze przekonania i ignorujesz lub odrzucasz informacje, które są nimi sprzeczne. Przywiązujesz się do pozycji, kryteriów otwierania pozycji lub do wybranej branży, ale potem, gdy ona wypada z łask rynku, reagujesz powoli ze względu na to, ile pieniędzy tam zarobiłeś. Pozycja potwierdza twoje wejście, gdy idzie w kierunku zysku, ale kiedy cofa się i zamyka na linii stopu, szybko otwierasz nową, próbując udowodnić, że miałeś rację. Albo widzisz innego inwestora zarabiającego pieniądze. Twoje nastawienie jest takie, że na pewno zarobisz, naśladując go, ale niestety – zostajesz za nim daleko w tyle.

Są ludzie, którzy wierzą, że takich uprzedzeń nie da się zmienić. Że najlepsze, co możemy zrobić, to uświadamiać je sobie i ograniczyć ich szkodliwość. Chociaż w niektórych przypadkach może to być prawdą, moi klienci dokonali znacznej poprawy, identyfikując przyczyny złych rezultatów związane z błędem potwierdzenia. Może to wynikać z małej pewności siebie. Jako spekulant możesz wierzyć we wszystko, co chcesz, ale rynek to koryguje. Jednak inwestorzy z takim nastawieniem często ignorują nieświadomie tę rzeczywistość, próbując „na siłę” udowodnić to, co uważają za prawdę, zamiast ustalić, co jest prawdą. Robią to tylko po to, aby chronić swoje poczucie pewności.

Są to dwa z wielu błędów, które zostaną omówione w tej książce. Nauczysz się znajdować swoje błędy, wykorzystując emocje jako sygnały. Emocje dostarczają danych na temat tego, jak działamy, lepiej lub gorzej, na nieświadomym poziomie. Dostarczają informacji o wielu rzeczach, w tym o naszych podstawowych systemach przekonań, uprzedzeniach, celach, perspektywach, słabościach, zakorzenionych nawykach, życzeniach i złudzeniach. Jest to ważne, ponieważ to, co dzieje się na poziomie nieświadomości, ma bezpośredni wpływ na twoje myśli, działania i decyzje dotyczące rynku.

Założę się, że kiedy niektórzy z was zobaczą słowa „poziom nieświadomości”, pomyślą, że nawiązuję do Freuda, by przekonywać, że wszyscy musimy przeanalizować swoje dzieciństwo lub zagłębić się w psychoanalityczny nonsens. To nie jest mój styl i nie to jest potrzebne do osiągania wyników, do jakich dążymy. Faktem jest, że nieświadomość zawiera wszystko, od prostych nawyków, takich jak mycie zębów i składanie zleceń, po sposób w jaki spostrzegasz ryzyko, aż po trudności z osiąganiem sukcesów na giełdzie – trudności, które są tak częste wśród ludzi działających w bardzo wymagających i konkurencyjnych branżach.

W trakcie czytania tej książki uświadomisz sobie błędy, iluzje i uprzedzenia wpływające na twoje giełdowe wyniki. Następnie, dzięki praktycznym krokom, zrozumiesz, jak je skorygować, aby przestały wpływać na twoje transakcje.

Jak mój system podnosi poziom całej
twojej gry (gry A, gry B i gry C)

Jeśli chodzi o prowadzenie transakcji, każdy ma własny rozrzut wyników, zarówno pod względem mentalnym, jak i taktycznym. Prawdopodobnie intuicyjnie zdajesz sobie sprawę z tego, że ty też taki masz. Łatwo odróżnić, kiedy handlujesz na absolutnie najlepszym poziomie, a kiedy na najgorszym. Ale czy kiedykolwiek pomyślałeś, by dokładnie przeanalizować te różnice w wynikach? Większość tego nie robi. Dla uproszczenia wywodu, będę trzymał się nazywania tych poziomów twoimi grami A, B i C.

Kiedy grasz na poziomie A, twoje emocje są czyste i stabilne. Jesteś w transie inwestowania lub blisko, więc podejmujesz decyzje wysokiej jakości, ponieważ w procesie tym nie ma emocjonalnych zakłóceń. Wszelkie błędy popełniane na tym poziomie są spowodowane jakimś czynnikiem technicznym – na przykład wiedzą, której jeszcze nie zdobyłeś, lub zmianą na rynku, której jeszcze nie zidentyfikowałeś.

Szczerze mówiąc, nazywanie tego „błędami” jest nieco naciągane. Nie powiedziałbyś, że maluch popełnia błąd, gdy upada wkrótce po postawieniu pierwszych kroków. Nie inaczej jest z twoimi próbami wzniesienia się na wyższy poziom. Tym „błędom w nauce” nie można zapobiec. Są one nieodłączną częścią procesu.

Z drugiej strony, twoja gra typu C jest pełna emocjonalnej niestabilności, która jest główną przyczyną słabej skuteczności. Popełniasz błędy, które są tak oczywiste, że wiesz o tym kilka sekund później. Na tym poziomie nie możesz nauczyć się niczego nowego pod względem taktycznym. Wiesz, co należało zrobić, i dlatego tak szybko dostrzegasz błąd. W tym momencie nie miałeś dostępu do wiedzy i umiejętności, na których zwykle polegasz, ponieważ nadmiar emocji spowodował nieprawidłowe działanie twojego umysłu lub brakowało ci wystarczającej energii, aby myśleć prawidłowo.

Niektórzy nie popełniają poważnych, oczywistych błędów. Ich gra mentalna rozwinęła się do punktu, w którym gra C składa się z bardziej subtelnych błędów. Mogą mieć na przykład skłonność do zbytniego wczytywania się w ruch cen i wymuszania transakcji, które nie mają silnych oznak przewagi w ramach strategii. Niezależnie od tego, czy błędy są duże czy małe, gra C jest obszarem, w którym odnajdziesz przyczyny trudności, na jakie natykasz się w spekulacji. Tworzą one chaos emocjonalny, zaburzają perspektywę i skutkują prostymi błędami na najniższym poziomie.

Natura gry B jest bardziej skomplikowana. W grze B prawdopodobnie popełniasz pewne marginalne błędy taktyczne, które musisz poprawić, choć nie są zbyt oczywiste. Gdyby były oczywiste, byłby błędami gry C. Znajdziesz pewne emocje, które powstrzymują cię od przejścia do gry A, ale nie na tyle, by ściągnąć cię do gry C.

Z mentalnego i emocjonalnego punktu widzenia jedną z największych różnic między grą B i C jest to, że w grze B masz impuls lub myśl, aby popełnić błąd taki jak w grze C, na przykład wymuszenie transakcji lub jej przedwczesne zamknięcie, ale zachowujesz przytomność umysłu, energię psychiczną oraz kontrolę emocjonalną, i udaje ci się tego uniknąć. W grze C twoje emocje są zbyt silne i nie możesz powstrzymać się przed wymuszaniem lub zbyt wczesnym wyjściem z rynku, natomiast w grze A impuls taki nie pojawia się lub jest tak słaby, że ledwo go zauważasz.

Poniższa tabelka podsumowuje punkty, które właśnie przedstawiłem, i opisuje rodzaje błędów pojawiających się na każdym z trzech poziomów gry.

Kluczem do odblokowania gry mentalnej i wyeliminowania najczęstszych błędów w dokonywaniu transakcji jest skorygowanie przyczyn, które powodują grę typu C. Nawet jeśli masz duże doświadczenie zdobyte podczas dwudziestu lat spekulacji, twoje najpoważniejsze błędy wciąż wynikają z niskiej skuteczności. Jest to prawdą niezależnie od tego, czy twoje błędy są większe, czy mniejsze niż błędy popełniane przez młodszych kolegów. Każdy musi sobie radzić z trudnościami, bez względu na swoje doświadczenie i kwalifikacje.

Nie możesz uciec od swojej gry C, koncentrując się wyłącznie na poszerzaniu swojej wiedzy. Jeśli poprawisz tylko słabości techniczne pojawiające się w twojej grze C, nierozpoznane przyczyny rozczarowujących wyników będą nadal generować ten sam poziom nadmiernych emocji. Będziesz popełniać inne, ale wciąż oczywiste błędy.

Ta strategia nie jest zła; ona po prostu nie działa. Nadal będziesz przechodzić przez niepotrzebne wzloty i upadki, a twoja skuteczność będzie ograniczona. Aby poprawić całą grę, musisz przesunąć do przodu grę C, a w tym celu musisz przede wszystkim zająć się naprawą słabości, które ją powodują. W tym miejscu pojawia się mój system.

Zanim jednak nadasz priorytet rozwiązaniu tych trudności, musimy obalić jeszcze jeden mit. Jest nim przekonanie, że kontrolowanie emocji jest rozwiązaniem problemów w twojej grze umysłowej. Kontrola nie wystarcza.

Kontrola emocjonalna nie jest rozwiązaniem – ROZWIĄZANIE jest tu

W każdej grze opracowujemy strategię, która ma nam pomóc w osiąganiu wyznaczonych celów. Jeśli chodzi o grę mentalną, spekulanci ustawiają swoje cele zbyt nisko. Uważają, że najlepszą strategią jest kontrolowanie emocji. Ale takie podejście nie jest rozwiązaniem, ponieważ wymaga niekończącej się pracy.

Jeśli kontrolowanie emocji jest twoją jedyną taktyką, będziesz nieustannie walczył z falą emocjonalnych reakcji. Gra na giełdzie jest wystarczająco trudna bez trwonienia energii mentalnej na walkę o panowanie nad emocjami. To wyczerpuje, a na dłuższą metę uniemożliwia realizację twojego potencjału.

Ostatecznym celem, do którego należy dążyć, jest rozwiązanie. Rozwiązanie oznacza wyeliminowanie trudności powodujących błędy. Wtedy przyczyny, które wywoływały gniew, chciwość i strach, automatycznie znikną. Nie musisz już zarządzać reakcjami emocjonalnymi, kontrolować ich ani pracować nad nimi, ponieważ ich już nie ma.

Jak będzie wyglądać twoja giełdowa gra, gdy problemy emocjonalne zostaną rozwiązane? Emocje nie znikną w tym sensie, że przestaniesz je odczuwać, jakbyś stał się robotem. Wręcz przeciwnie:

• Będziesz przeżywał emocje, ale te przyjemne – poczujesz energię, pewność siebie, skupienie i motywację.

• Będziesz miał cierpliwość i zdolność do tego, by pozwolić rynkowi przyjść do ciebie, zamiast go gonić.

• Będziesz skoncentrowany bardziej na transakcjach niż na bilansie zysków i strat.

• Będziesz w stanie poradzić sobie ze stratami.

• Będziesz decyzyjny i szybki w działaniu.

Twoje emocje staną się stabilne i pozytywne, ale nie tylko – znikną również typowe błędy, które ci się zdarzają, gdy jesteś zaślepiony tiltem, chciwością lub strachem. Dlaczego? Bo ich główną przyczyną były właśnie owe emocje. Nie oznacza to, że nie będziesz popełniać błędów – nikt nie jest doskonały – ale teraz nie będą one tak groźne.

Możesz nie dostrzegać jeszcze pełnego sensu mojej koncepcji rozwiązania, ale już je widywałeś i doświadczałeś go. Być może po prostu nie zdawałeś sobie z tego sprawy. Oto przykład niezwiązany z giełdą, który pomoże to wyjaśnić. Wyobraź sobie, że jesteś wkurzony na przyjaciela, który zachowywał się jak dupek ostatnim razem, gdy się spotkaliście. Normalnie puściłbyś to w niepamięć, ale tym razem w jego zachowaniu było coś innego. Nic nie mówisz i chociaż nie przeszkadza ci to w dobrej zabawie przy następnych kilku spotkaniach, to nie jest to już to samo, co wcześniej. Między wami jest wyraźne napięcie, na tyle zauważalne, że zwrócił na nie uwagę inny kolega.

Po miesiącu w końcu coś mu o tym mówisz, a on ledwo pamięta, broni się i zaprzecza, by kiedykolwiek zachował się w ten sposób. Rozmowa staje się nerwowa, a on wychodzi. Ale dwadzieścia minut później wraca i przeprasza. Zgadzacie się, że błędem było pozostawienie sprawy niewyjaśnionej przez tak długi czas. Gdy zostaje ona naprawdę rozwiązana, frustracja i napięcie znikają i nigdy więcej nie pojawią się w związku z tym incydentem. To jest rozwiązanie i tego właśnie potrzebujesz.

Mój system osiągania rozwiązań ma kilka etapów, z których każdy obejmuje różne kroki i strategie:

1. Zrób mapę wzorca swojego zachowania: Musisz zidentyfikować ogólne wzorce swojej zmienności emocjonalnej, aby mieć jasny obraz tego, z czym będziesz musiał się zmierzyć każdego dnia. Potrzebujesz również szczegółowej mapy tego, jak te emocjonalne reakcje wyglądają na poziomie mikro, aby móc na bieżąco dostrzegać i minimalizować szkody. Proces mapowania poznasz w rozdziale 2.

2. Zidentyfikuj źródła problemu: Aby dotrzeć do prawdziwej przyczyny problemów, musisz odkryć ukryte słabości, uprzedzenia i złudzenia, w tym błędy w uczeniu się, które albo uniemożliwiają ci postępy, albo sprawiają, że dążąc do nich, doświadczasz wzlotów i upadków. Proces ten opiszę w rozdziale 3. Rozdziały od 4. do 8. pomogą ci rozpoznać konkretne trudności, które odnoszą się do ciebie.

3. Skoryguj swój problem: Na tym etapie zmierzysz się z problemem, konsekwentnie korygując błędy. W rozdziale 9. opiszę prosty sposób na szybkie powstrzymywanie reakcji i minimalizowanie liczby popełnianych błędów.

Celem tego systemu jest usunięcie trudności powodujących twoje problemy. Znaczenie tego rozwiązania jest nie do przecenienia. Wyobraź sobie, że nie masz problemów z chciwością, strachem, poczuciem winy, pewnością siebie czy dyscypliną. Jest to rezultat warty pracy, którą musisz wykonać, aby go osiągnąć. Osiągniesz go, gdy będziesz postępował zgodnie z systemem.

A więc zaczynamy.