Metodyka pracy obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych i karnych skarbowych - ebook

Książka jest pierwszą na rynku wydawniczym publikacją przedstawiającą w sposób kompleksowy działalność obrońcy i pełnomocnika na gruncie przebiegu procesu karnego i procesu karnego skarbowego, uwzględniającą najnowsze, systemowe zmiany przepisów kodeksu postępowania karnego, które weszły w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r.
Podstawowym założeniem publikacji jest dostarczenie praktycznie użytecznej wiedzy i wskazówek dotyczących roli procesowej obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym. Z tego względu rozważania o charakterze teoretycznym ustępują pierwszeństwa analizie sposobów i możliwości działania obrońcy i pełnomocnika we wskazanych postępowaniach, która w znacznej mierze opiera się na bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego w tym zakresie. Omówienie zagadnień teoretycznych, a także ocena niektórych rozwiązań normatywnych stanowią niezbędne podłoże dla szczegółowego omówienia działalności procesowej obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym.
Opracowanie zawiera również kilkadziesiąt wzorów pism procesowych, uzupełnionych i uaktualnionych, które będą pomocne w codziennej praktyce adwokatów i radców prawnych.
Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla adwokatów, radców prawnych, aplikantów adwokackich i radcowskich oraz studentów wydziałów prawa, w szczególności przygotowujących się do egzaminów aplikacyjnych. Zainteesuje równizęrównież przedstawicieli nauki procesu karnego.

Wykaz najważniejszych skrótów 13
Przedmowa 17
Rozdział I. Podstawowe założenia udziału obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym 21 1. Uwagi ogólne 21 2. Pozycja prawna i granice działania obrońcy w procesie karnym i procesie karnym skarbowym 26 2.1. Pozycja prawna obrońcy w procesie karnym 26 2.1.1. Uwagi wprowadzające 26 2.1.2. Obowiązek działania na korzyść oskarżonego 29 2.1.3. Samodzielność obrońcy 36 2.2. Granice legalności działania obrońcy 39 3. Pozycja prawna i granice działania pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym 50 4. Obrona i pełnomocnictwo obligatoryjne 56 5. Sposoby zawiązania stosunku obrony i stosunku pełnomocnictwa 65 5.1. Ustanowienie obrońcy lub pełnomocnika z wyboru 65 5.2. Wyznaczenie obrońcy lub pełnomocnika z urzędu 70 6. Zakres umocowania do działania w roli obrońcy lub pełnomocnika 80 7. Udzielenie substytucji przez obrońcę lub pełnomocnika 83
Rozdział II. Obrońca i pełnomocnik w postępowaniu przygotowawczym 86 1. Uwagi ogólne 86 2. Działalność adwokata i radcy prawnego w postępowaniu przygotowawczym w fazie in rem 92 2.1. Działalność pełnomocnika związana z zainaugurowaniem procesu karnego i procesu karnego skarbowego 92 2.2. Aktywność adwokata lub radcy prawnego w postępowaniu w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności w sprawach karnych skarbowych 100 2.3. Działalność adwokata i radcy prawnego w związku z zatrzymaniem właściwym 106 2.3.1. Podstawy zatrzymania właściwego 106 2.3.2. Kontakt adwokata lub radcy prawnego z zatrzymanym 108 2.3.3. Kontrola zażaleniowa zatrzymania 113 3. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym skierowanym przeciwko osobie 116 3.1. Rola obrońcy w związku z przedstawieniem zarzutów podejrzanemu 116 3.1.1. Uwagi wprowadzające 116 3.1.2. Informacja o treści zarzutów stawianych podejrzanemu 119 3.1.3. Udział w przesłuchaniu podejrzanego 120 3.1.4. Inicjowanie czynności uzupełniających składających się na instytucję przedstawienia zarzutów 125 3.1.5. Zmiana lub rozszerzenie zarzutów 128 3.2. Uprawnienia obrońcy i pełnomocnika do przeglądania akt sprawy 129 3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach dowodowych w postępowaniu przygotowawczym 134 3.3.1. Udział obrońcy i pełnomocnika w tzw. czynnościach niepowtarzalnych 136 3.3.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w przesłuchaniu świadka przez sąd w wypadkach określonych w art. 185a-185c k.p.k. 140 3.3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach przez nich zawnioskowanych 143 3.3.4. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach związanych z powołaniem biegłego 144 3.3.5. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych czynnościach dowodowych w postępowaniu przygotowawczym 146 3.4. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach dowodowych wynikających z końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego 148 3.5. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych czynnościach procesowych w postępowaniu przygotowawczym 150 3.6. Wnioski obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym 153 3.6.1. Uwagi wprowadzające 153 3.6.2. Inicjatywa dowodowa obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym 154 3.6.3. Inicjowanie przez obrońcę i pełnomocnika skierowania sprawy do postępowania mediacyjnego 157 3.6.4. Inicjowanie kontroli odwoławczej przez obrońcę i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym 158 3.6.5. Wnioski obrońcy i pełnomocnika składane w trybie art. 9 § 2 k.p.k. 161 3.6.6. Inne wnioski obrońcy i pełnomocnika składane w postępowaniu przygotowawczym 162 3.7. Prywatne gromadzenie dowodów lub informacji o charakterze dowodowym przez obrońcę i pełnomocnika oraz ich wykorzystanie w procesie karnym 163 3.8. Działalność obrońcy w związku z zastosowaniem i przedłużeniem tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym 168 3.9. Prawo do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia 183 3.9.1. Warunki uzyskania prawa do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia 183 3.9.2. Termin do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia 193 3.9.3. Warunki formalne subsydiarnego aktu oskarżenia 195
Rozdział III. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przed sądem I instancji 199 1. Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w ramach wstępnej kontroli oskarżenia 199 1.1. Czynności obrońcy i pełnomocnika na etapie kontroli warunków formalnych aktu oskarżenia 199 1.2. Doręczenie aktu oskarżenia. Odpowiedź na akt oskarżenia 201 1.3. Działalność obrońcy i pełnomocnika w ramach wstępnego badania sprawy przez sąd 206 1.3.1. Udział obrońcy i pełnomocnika w posiedzeniach wyrokowych 207 1.3.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w posiedzeniach sądu w kwestii bezwarunkowego umorzenia postępowania karnego 215 1.3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych posiedzeniach w ramach wstępnego badania sprawy 217 2. Dostęp obrońcy i pełnomocnika do akt sprawy w postępowaniu sądowym 220 3. Udział obrońcy w czynnościach związanych z przygotowaniem rozprawy głównej. Posiedzenie przygotowawcze 224 4. Działalność obrońcy i pełnomocnika w toku rozprawy głównej 230 4.1. Uwagi wprowadzające 230 4.2. Porządek rozprawy głównej 233 4.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w części wstępnej rozprawy głównej 235 4.4. Wyłączenie jawności rozprawy głównej 237 4.5. Przewód sądowy 244 4.5.1. Model postępowania dowodowego na rozprawie głównej 244 4.5.2. Wniosek dowodowy 252 4.5.3. Otwarcie przewodu sądowego 256 4.5.4. Przesłuchanie oskarżonego 258 4.5.5. Przesłuchanie podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej 270 4.5.6. Dalsze postępowanie dowodowe 271 4.5.6.1. Przesłuchanie świadka 271 4.5.6.2. Dowód z opinii biegłego 279 4.5.6.3. Dowód z dokumentu 280 4.5.6.4. Inne dowody przeprowadzane na rozprawie głównej. Rekwizycyjne przeprowadzenie dowodu 282 4.5.6.5. Zmiana kwalifikacji prawnej 284 4.5.6.6. Przerwa i odroczenie rozprawy 286 4.6. Przemówienia stron 290 5. Czynności końcowe w sądzie I instancji 293 5.1. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie 293 5.2. Uzupełnienie wyroku 295 5.3. Klauzula wykonalności 296
Rozdział IV. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym 298 1. Uwagi ogólne 298 2. Dopuszczalność skargi apelacyjnej obrońcy i pełnomocnika 299 3. Termin do wniesienia skargi apelacyjnej 303 4. Wymagania formalne skargi apelacyjnej obrońcy i pełnomocnika 305 4.1. Uwagi wprowadzające 305 4.2. Zakres zaskarżenia 310 4.3. Zarzuty odwoławcze 313 4.3.1. Uwagi wprowadzające 313 4.3.2. Obraza przepisów prawa materialnego 316 4.3.3. Obraza przepisów prawa procesowego 318 4.3.4. Błąd w ustaleniach faktycznych 326 4.3.5. Rażąca niewspółmierność kary 328 4.3.6. Ograniczenia w podnoszeniu zarzutów 331 4.4. Wnioski odwoławcze 332 4.5. Uzasadnienie skargi apelacyjnej 333 5. Odpowiedź na apelację 335 6. Modyfikacja skargi apelacyjnej 337 7. Cofnięcie skargi apelacyjnej 338 8. Kierunek środka odwoławczego. Zakaz reformationis in peius 341 9. Rozprawa apelacyjna 354 9.1. Uwagi wprowadzające 354 9.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w rozprawie apelacyjnej 355 9.3. Część wstępna rozprawy apelacyjnej 358 9.4. Przewód sądowy 359 9.4.1. Sprawozdanie sędziego sprawozdawcy 359 9.4.2. Dalsza część przewodu sądowego 360 9.5. Przemówienia stron 366 10. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie 369
Rozdział V. Wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia przez obrońcę i pełnomocnika 371 1. Uwagi ogólne 371 2. Kasacja 373 2.1. Uwagi wprowadzające 373 2.2. Dopuszczalność wniesienia kasacji przez stronę 374 2.3. Podstawy kasacji 379 2.3.1. Uwagi wprowadzające 379 2.3.2. Uchybienia wymienione w art. 439 § 1 k.p.k. 380 2.3.3. Inne rażące uchybienie przepisom prawa 381 2.4. Termin do wniesienia kasacji 388 2.5. Wymagania formalne skargi kasacyjnej 393 2.5.1. Uwagi wprowadzające 393 2.5.2. Zakres zaskarżenia 395 2.5.3. Zarzuty kasacyjne 395 2.5.4. Wnioski kasacyjne 398 2.5.5. Uzasadnienie skargi kasacyjnej 400 2.5.6. Przymus adwokacko-radcowski 403 2.5.7. Opłata od kasacji 408 2.6. Kontrola wymagań formalnych kasacji stron 411 3. Wniosek o wznowienie postępowania 414 3.1. Uwagi wprowadzające 414 3.2. Dopuszczalność wniosku o wznowienie postępowania 416 3.3. Podstawy wznowienia postępowania na wniosek 420 3.4. Warunki formalne wniosku o wznowienie postępowania 431 4. Skarga na wyrok sądu odwoławczego 438 4.1. Uwagi wprowadzające 438 4.2. Dopuszczalność wniesienia skargi na wyrok sądu odwoławczego i termin do jej wniesienia 440 4.3. Wymagania formalne skargi na wyrok sądu odwoławczego 442
Wykaz podstawowej literatury 449
Wzory pism Wzór nr 1. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu 455 Wzór nr 2. Wniosek o ściganie 457 Wzór nr 3. Cofnięcie wniosku o ściganie 459 Wzór nr 4. Zgłoszenie obrońcy w postępowaniu karnym wraz z wnioskiem na podstawie art. 317 § 1 k.p.k. o dopuszczenie obrońcy do udziału w czynności procesowej 461 Wzór nr 5. Wniosek obrońcy o umorzenie postępowania 463 Wzór nr 6. Zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia skarbowego (czynny żal) 465 Wzór nr 7. Wniosek o zawieszenie postępowania przygotowawczego 467 Wzór nr 8. Zażalenie pełnomocnika pokrzywdzonego na postanowienie Prokuratora Rejonowego w Rzeszowie z dnia 27 lutego 2016 r., sygn. akt Ds. 1257/15, doręczone w dniu 1 marca 2016 r., o zawieszeniu śledztwa 469 Wzór nr 9. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności 472 Wzór nr 10. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia 473 Wzór nr 11. Zażalenie obrońcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 26 lutego 2016 r., sygn. akt II K 231/15, doręczone obrońcy w dniu 1 marca 2016 r., o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie 475 Wzór nr 12. Wniosek o udostępnienie akt postępowania przygotowawczego 478 Wzór nr 13. Zażalenie na zarządzenie Prokuratora Rejonowego w Zielonej Górze z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt 3 Ds. 124/16, o odmowie udostępnienia obrońcy podejrzanego akt toczącego się postępowania przygotowawczego 480 Wzór nr 14. Wniosek dowodowy 483 Wzór nr 15. Zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej z dnia 26 maja 2016 r., sygn. akt II Ko 1476/16, doręczone w dniu 28 maja 2016 r., dotyczące zezwolenia na przesłuchanie skarżącego przez Prokuratora Rejonowego w Bielsku-Białej w sprawie o sygn. akt 2 Ds. 456/15 485 Wzór nr 16. Zażalenie pełnomocnika skarżącego na postanowienie z dnia 14 czerwca 2016 r. dotyczące przeszukania oraz sposobu jego przeprowadzenia przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Kętach w dniu 15 czerwca 2016 r. 488 Wzór nr 17. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 14 kwietnia 2016 r., wydane na wniosek Prokuratora Rejonowego w Kaliszu w sprawie o sygn. akt 3 Ds. 257/16, zarządzające kontrolę i utrwalanie rozmów telefonicznych 491 Wzór nr 18. Zażalenie obrońcy na zarządzenie Prokuratora Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 14 maja 2016 r. o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu podejrzanej Krystyny Kowalskiej 494 Wzór nr 19. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Brodnicy z dnia 12 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II Ko 235/16, o zastosowaniu wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy 496 Wzór nr 20. Zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 8 czerwca 2016 r., sygn. akt II Ko 27/16, o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania z zastrzeżeniem możliwości jego zmiany na poręczenie majątkowe 500 Wzór nr 21. Wniosek obrońcy o uchylenie tymczasowego aresztowania 503 Wzór nr 22. Wniosek obrońcy podejrzanego o zmianę środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na poręczenie majątkowe 505 Wzór nr 23. Zażalenie obrońcy oskarżonego na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 września 2016 r., sygn. akt II K 272/15, o przepadku przedmiotu poręczenia majątkowego 507 Wzór nr 24. Zażalenie obrońcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 18 kwietnia 2016 r., sygn. akt II Ko 1258/16, o nałożeniu kary pieniężnej na obrońcę 510 Wzór nr 25. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krakowie z dnia 2 maja 2016 r., sygn. akt 2 Ds. 213/16, o zabezpieczeniu majątkowym, doręczone obrońcy za pośrednictwem Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście w Krakowie w dniu 4 czerwca 2016 r. 513 Wzór nr 26. Zażalenie na postanowienie Prokuratora Rejonowego w Płocku z dnia 6 stycznia 2016 r. o umorzeniu postępowania przygotowawczego, którego odpis doręczono pełnomocnikowi w dniu 8 stycznia 2016 r. 515 Wzór nr 27. Akt oskarżenia 517 Wzór nr 28. Wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności 521 Wzór nr 29. Wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie kary bez przeprowadzania postępowania dowodowego 523 Wzór nr 30. Wniosek obrońcy oskarżonego o skierowanie sprawy na posiedzenie sądu w celu umorzenia postępowania karnego 525 Wzór nr 31. Wniosek o wystąpienie do Sądu Najwyższego o przekazanie sprawy innemu sądowi równorzędnemu ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości 528 Wzór nr 32. Wniosek o wyłączenie sędziego ze względu na okoliczności mogące wywoływać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w sprawie 530 Wzór nr 33. Oświadczenie pełnomocnika o działaniu pokrzywdzonego w charakterze oskarżyciela posiłkowego 532 Wzór nr 34. Zawiadomienie o wypowiedzeniu stosunku obrończego 534 Wzór nr 35. Wniosek obrońcy wyznaczonego z urzędu o zwolnienie z obowiązków i wyznaczenie innego obrońcy z urzędu 535 Wzór nr 36. Wniosek obrońcy o sprostowanie protokołu rozprawy 537 Wzór nr 37. Wniosek obrońcy skazanego o prawidłowe zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności 539 Wzór nr 38. Wniosek obrońcy oskarżonego o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku 541 Wzór nr 39. Zażalenie obrońcy oskarżonego na zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w Białogardzie z dnia 1 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K 176/15, o odmowie przyjęcia apelacji oskarżonego Romana Górnego, doręczone obrońcy w dniu 4 kwietnia 2016 r. 542 Wzór nr 40. Pismo obrońcy w sprawie cofnięcia apelacji 545 Wzór nr 41. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K 134/15, doręczonego obrońcy oskarżonego w dniu 22 kwietnia 2016 r. 546 Wzór nr 42. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego Kraków-Śródmieście w Krakowie z dnia 20 maja 2016 r., sygn. akt II K 794/16, doręczonego obrońcy w dniu 6 czerwca 2016 r. 551 Wzór nr 43. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 19 maja 2016 r., sygn. akt II K 145/16, doręczonego oskarżonemu w dniu 3 czerwca 2016 r. 555 Wzór nr 44. Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego od wyroku Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 13 maja 2016 r., sygn. akt II K 963/16 559 Wzór nr 45. Odpowiedź obrońcy oskarżonego na apelację 563 Wzór nr 46. Wniosek o wniesienie kasacji 565 Wzór nr 47. Kasacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2016 r., sygn. akt I AKa 114/16, utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 30 stycznia 2016 r., sygn. akt II K 948/15 568 Wzór nr 48. Informacja o braku podstaw do wniesienia kasacji 573 Wzór nr 49. Wniosek o wznowienie postępowania karnego zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 4 grudnia 2015 r., sygn. akt III K 234/14, utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 kwietnia 2016 r., sygn. akt VI Ka 14/16 575 Wzór nr 50. Skarga pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego na wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 23 maja 2016 r., sygn. akt VI Ka 253/16, uchylający wyrok Sądu Rejonowego Kraków-Śródmieście w Krakowie z dnia 8 stycznia 2016 r., sygn. akt II K 812/15, i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, doręczony obrońcy oskarżonego w dniu 14 czerwca 2016 r. 579