Mirai, czyli przyszłość. - ebook

WSTĘP

Oddaję w Twoje ręce zbiór opowiadań o firmie MiraiPack. To nie tylko nazwa fikcyjnej firmy – to symboliczny pomost między teraźniejszością a przyszłością, która już nadchodzi.

W języku japońskim mirai oznacza przyszłość. Nie znajdziesz tu jednak wizji mrocznej przyszłości. Zamiast tego proponuję podróż przez rzeczywistość rozgrywającą się w biurach, halach produkcyjnych i salach konferencyjnych – miejscach, które dobrze znamy z codziennego życia.

Bohaterowie – Anna Majewska, Dorota Malinowska, Paweł Zawadzki i inni – to zwykli ludzie, stający przed niezwykłymi wyzwaniami ery sztucznej inteligencji. Ich dylematy odzwierciedlają te, z którymi wszyscy musimy się mierzyć.

Opowiadania układają się w historię transformacji – nie tylko technologicznej, ale przede wszystkim ludzkiej. Od pierwszych kroków, przez sukcesy i porażki, aż po filozoficzne pytania o granicę między człowiekiem a maszyną. To podróż, którą wiele organizacji i społeczeństw już przechodzi lub wkrótce będzie przechodzić.

Niech te opowiadania będą dla Ciebie inspiracją do własnych przemyśleń o świecie, który na naszych oczach ulega głębokiej transformacji.

Podczas ich tworzenia współpracowałem ze sztuczną inteligencją, która stała się moim narzędziem twórczym – co stanowi swoistą metaforę tematyki całego zbioru i pozwoliło mi doświadczyć bezpośrednio tej szczególnej symbiozy człowieka i maszyny.NOWA
ERA

Był gorący dzień, a sala konferencyjna MiraiPack sprawiała wrażenie jeszcze bardziej dusznej niż zwykle. Anna Majewska poprawiła kołnierzyk białej koszuli i przeczesała dłonią krótkie, ciemne włosy. Na długim stole z matowego szkła rozłożyła przygotowane materiały. Przeszklone ściany pomieszczenia ukazywały panoramę zakładu – hale produkcyjne, gdzie dziesiątki pracowników obsługiwało maszyny tnące i formujące kartony.

Wiedziała, że zbliżające się spotkanie może zaważyć na przyszłości firmy. Ekran na ścianie rozświetlił się, ukazując dwie twarze – surową, z idealnie upiętymi włosami Takahashi Emi oraz spokojną, z lekkimi zmarszczkami wokół oczu Nakamury Sory.

– Dzień dobry państwu. – Anna włączyła zaawansowane oprogramowanie do tłumaczenia w czasie rzeczywistym. – Witam na naszym kwartalnym spotkaniu.

System przetłumaczył jej słowa na japoński, a subtelne niuanse tonu głosu pozostały nienaruszone. To było coś, co jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się niemożliwe.

– Ohayou gozaimasu, Majewska­-san. – Nakamura uśmiechnął się lekko, a translator natychmiast przekazał: – Dzień dobry, pani Majewska. Jesteśmy gotowi do wysłuchania pani raportu i planów na przyszłość.

Pani prezes skinęła głową. Bariera językowa, która przez lata utrudniała komunikację, została pokonana dzięki jednemu z pierwszych narzędzi AI wdrożonych w firmie.

– W dzisiejszej prezentacji chciałabym przedstawić kompleksowy plan transformacji naszej firmy, poprzez wdrożenie sztucznej inteligencji we wszystkich kluczowych obszarach działalności – zaczęła, przechodząc do pierwszego slajdu swojej prezentacji. – Od systemów zarządzania zakupami, przez optymalizację produkcji, aż po marketing i logistykę.

Takahashi Emi pochyliła się w stronę kamery, jej twarz wyrażała zainteresowanie pomieszane z nieufnością. Po chwili spytała:

– Jak wygląda kwestia bezpieczeństwa prawnego i etycznego? Jakie zabezpieczenia przewidujecie dla danych klientów i własności intelektualnej?

Anna była przygotowana na to pytanie.

– To bardzo istotne kwestie, pani Takahashi. W ramach naszego planu przewidujemy opracowanie szczegółowych procedur i regulaminów dotyczących wykorzystania AI w naszym miejscu pracy. Zaangażujemy w to mecenasa Lisowskiego, który już rozpoczął analizę prawną. Przygotowaliśmy wstępne ramy dla tych procedur, które obejmują ochronę danych, odpowiedzialność prawną oraz zasady etyczne.

Na ekranie pojawiły się kolejne slajdy z diagramami pokazującymi, jak AI mogłoby zoptymalizować przepływ materiałów, przewidywać zapotrzebowanie i minimalizować odpady. Kobieta widziała, jak oczy Nakamury rozświetlają się na widok liczb i przewidywanych oszczędności.

– Te prognozy są… imponujące – przyznał ekonomista. – Ale czy załoga jest gotowa na tak rewolucyjne zmiany? Rodzina Yamamoto zawsze przywiązywała wagę do czynnika ludzkiego.

Anna westchnęła cicho.

– To będzie nasze największe wyzwanie. Planujemy serię szkoleń i warsztatów, które pomogą pracownikom zrozumieć, że sztuczna inteligencja nie ma ich zastąpić, lecz wspierać w codziennej pracy.

Takahashi pokiwała głową.

– Dobrze. Rada nadzorcza popiera ten kierunek zmian, ale oczekujemy regularnych raportów z postępów wdrożenia oraz pełnej transparentności procesu.

– Oczywiście. Będziemy informować państwa o każdym istotnym kroku.

Po zakończeniu wideokonferencji kobieta opadła na fotel. Plan został zaakceptowany, ale to dopiero początek drogi. Teraz musiała przekonać załogę, że przyszłość, której wielu się obawia, może być ich największą szansą.

Łukasz Pawlik, administrator IT, siedział w swoim niewielkim biurze, otoczony monitorami i sprzętem komputerowym. Gdy Anna zapukała do drzwi, podskoczył lekko – rzadko kiedy pani prezes odwiedzała jego królestwo.

– Proszę, wejdź. Coś się stało z systemem?

Szefowa pokręciła głową i usiadła na wolnym krześle.

– Nie, system działa doskonale. Chciałam porozmawiać o naszym nowym projekcie. Rada zatwierdziła plan wdrożenia AI w firmie.

Łukasz wyprostował się, a na jego twarzy pojawił się cień uśmiechu.

– Nareszcie! Wiesz, ile razy mówiłem, że moglibyśmy zautomatyzować przynajmniej połowę procesów? Szczególnie w magazynie i logistyce. Mam już kilka pomysłów…

Kobieta uniosła dłoń, przerywając mu:

– Spokojnie, Łukasz. Właśnie dlatego tu jestem. Potrzebuję cię jako ambasadora tych zmian. Nie wszystkich przekonuje wizja współpracy z maszynami tak, jak ciebie.

Mężczyzna zmarszczył brwi.

– Ludzie wciąż boją się automatyzacji? Przecież to nie jest rok dwa tysiące dziesiąty. Sztuczna inteligencja to narzędzie, tak jak młotek czy komputer.

– Dla ciebie to oczywiste. Ale nie dla wszystkich. Potrzebuję twojej pomocy w przygotowaniu zespołu na zmiany. Musisz mi pomóc pokazać im, że sztuczna inteligencja nie odbierze im pracy, a jedynie uwolni ich od najbardziej monotonnych zadań.

Westchnął, ale pokiwał akceptująco głową.

– Dobrze, pomogę. Ale potrzebuję swobody w działaniu. I budżetu na odpowiednie narzędzia.

– Dostaniesz wszystko, czego potrzebujesz – zapewniła szefowa, wstając. – Zaczniemy od serii warsztatów edukacyjnych. Chcę, żeby każdy w tej firmie zrozumiał, na czym polega rewolucja i jakie korzyści może przynieść.

– A Roman? – Wspomniał o głównym księgowym. – Wiesz, jak on reaguje na każdą zmianę…

– O Romana się nie martw. Pokaż mu, ile papierkowej roboty może mu zaoszczędzić dobra technologia AI, a sam będzie błagał o jej wdrożenie.

Plotki rozchodziły się po firmie z prędkością błyskawicy. Już następnego dnia w kantynie przy kawie zbierały się grupki pracowników, dyskutujących o nadchodzących zmianach.

– Słyszałeś? – szepnął jeden z operatorów maszyn do Pawła Zawadzkiego, kierownika magazynu. – Podobno mają tu wprowadzić jakieś roboty i komputery, które będą za nas myśleć.

Zapytany mężczyzna zmarszczył brwi, mieszając łyżeczką kawę.

– Nie wierzę w te bajki. Kto niby miałby obsługiwać wózki widłowe? Komputer? – Prychnął. – Nie da się zautomatyzować wszystkiego.

Dorota Malinowska, która właśnie weszła do kuchni, włączyła się do rozmowy:

– Nie chodzi o to, żeby wszystko zautomatyzować, Paweł. Choć z punktu widzenia kontroli jakości, systemy AI mogłyby wykrywać o wiele więcej defektów niż ludzkie oko.

– To co, mam się bać o swoją pracę? – W jego głosie zabrzmiała irytacja.

– Raczej pomyśleć, jak wykorzystać nowe narzędzia. – Koleżanka z pracy zachowała spokój. – Zresztą Anna zwołała spotkanie całej załogi na jutro. Pewnie wszystko wyjaśni.

W tym momencie do kuchni wszedł Tomasz Wójcik, inżynier produkcji. Jego oczy błyszczały entuzjazmem.

– Słyszeliście nowiny? Wreszcie możemy wdrożyć te systemy inteligentnego utrzymania, o których mówiłem od miesięcy! Wyobrażacie sobie? Zero nieplanowanych przestojów, zero awaryjnych napraw!

Nowo przybyły przewrócił oczami.

– Tak, tak, a potem zero pracowników…

Drugi mężczyzna popatrzył na niego poważnie.

– To nie tak działa, Paweł. AI nie zastąpi ludzi, tylko weźmie na siebie nudne zadania. Na przykład analizę tysięcy pomiarów. Powiedz szczerze, lubisz wypełniać te wszystkie arkusze kontrolne?

– Nienawidzę papierkowej roboty – przyznał niechętnie.

– No właśnie. – Uśmiechnął się Tomasz. – A wyobraź sobie, że algorytm sam wykrywa problemy i podpowiada rozwiązania. Ty tylko podejmujesz decyzje.

Dorota skinęła głową.

– W kontroli jakości to by była rewolucja. Taka technologia mogłaby analizować każde pudełko, a nie tylko próbki…

– Zobaczymy – mruknął Paweł, dopijając kawę. – Najpierw niech nam wytłumaczą, jak to ma działać. I co z tego będziemy mieli my, zwykli pracownicy?

Następnego dnia największa sala konferencyjna była wypełniona po brzegi. Anna stanęła przed pracownikami, czując na sobie dziesiątki spojrzeń – niektóre ciekawskie, inne nieufne.

– Zebrałam was wszystkich, aby przedstawić wizję przyszłości MiraiPack. Świat się zmienia, technologia idzie naprzód, a my musimy iść z nią, jeśli chcemy pozostać konkurencyjni. – Przesunęła slajd na prezentacji. – Sztuczna inteligencja to nie science fiction. To technologia, która jest już z nami. – Wskazała na telefon jednego z pracowników. – Używacie jej codziennie, nawet o tym nie myśląc. Teraz chcemy ją wdrożyć w zakładzie, aby ulepszyć nasze procesy. – Na sali dało się wyczuć napięcie. Anna kontynuowała: – Wiem, że część z was obawia się o swoje miejsca pracy. Chcę jasno powiedzieć: celem tego projektu nie jest redukcja etatów. Chcemy, żeby maszyny wykonywały monotonne, powtarzalne zadania, żebyście mogli skupić się na tym, co naprawdę wymaga ludzkiej kreatywności i doświadczenia.

Katarzyna Wiśniewska, specjalistka do spraw kadr, podniosła rękę.

– A osoby, które nie są biegłe w technologii? Czy przewidujecie jakieś szkolenia?

– Bardzo dobre pytanie. Tak, przygotowujemy kompleksowy program szkoleniowy. Nikt nie będzie pozostawiony sam sobie. Każdy pracownik otrzyma wsparcie w postaci szkoleń i mentoringu.

Roman Kowalczyk, siedzący w pierwszym rzędzie, patrzył na te nowiny sceptycznie.

– A koszty? Takie wdrożenia mogą pochłonąć miliony złotych. Czy nasza firma może sobie na to pozwolić?

– Przygotowaliśmy szczegółową analizę zwrotu z inwestycji. Symulacja pokazuje, że początkowe nakłady zwrócą się w ciągu osiemnastu miesięcy, głównie dzięki optymalizacji zużycia materiałów i energii oraz zmniejszeniu liczby błędów produkcyjnych.

Julia Król, specjalistka do spraw marketingu, poprosiła o głos.

– Jak to wpłynie na naszą komunikację z klientami? Czy oni są gotowi na takie zmiany?

Anna zareagowała z błyskiem w oku:

– Nowa technologia może pomóc nam lepiej zrozumieć potrzeby klientów, personalizować oferty i przewidywać trendy rynkowe. To szansa na zdobycie przewagi konkurencyjnej.

Michał Nowak, handlowiec, wyprostował się na krześle.

– To znaczy, że będzie mi podpowiadał, co i komu sprzedać? – W jego głosie brzmiała mieszanina ciekawości i nieufności.

– Właśnie tak. System może analizować historię zamówień, sezonowość, a nawet publikacje branżowe, by sugerować, który klient może potrzebować konkretnego produktu. Ale ostateczna decyzja zawsze należy do ciebie, Michale.

Po dwugodzinnej sesji pytań i odpowiedzi Anna zakończyła spotkanie.

– To dopiero początek rozmowy. W najbliższych tygodniach każdy dział spotka się z zespołem projektowym, aby omówić szczegóły wdrożenia. Pamiętajcie, jesteśmy w tym razem. Sztuczna inteligencja to narzędzie, które ma nam służyć, a nie zastępować nas.

Gdy pracownicy powoli opuszczali salę, kobieta zauważyła tworzące się grupki, zawzięcie dyskutujące. Niektórzy wydawali się podekscytowani, inni zaniepokojeni. Wiedziała, że przekonanie wszystkich nie będzie łatwe, ale pierwszy krok został zrobiony.

Tydzień później Anna siedziała w swoim gabinecie z Łukaszem i Tomaszem, omawiając szczegóły wdrożenia pierwszego modułu AI – mechanizmu przewidywania awarii maszyn.

– Zebrałem dane z ostatnich pięciu lat – mówił inżynier, pokazując wykresy na tablecie. – Awarie, przestoje, parametry pracy urządzeń. System uczy się na tych danych i powinien przewidywać potencjalne problemy z wyprzedzeniem tygodnia, może nawet dwóch.

– A integracja z obecną infrastrukturą? – Anna przeglądała dokumenty.

Łukasz przejął pałeczkę:

– To najtrudniejsza część. Mamy różne rozwiązania z różnych epok. Niektóre maszyny są nowsze i mają już czujniki, urządzenia pomiarowe, które zbierają dane z otoczenia, ale starsze wymagają dodatkowych narzędzi pomiarowych. Będziemy musieli wszystko połączyć w jedną sieć.

Szefowa pokiwała głową.

– A ludzie? Jak reagują pracownicy produkcji?

Mężczyzna wzruszył ramionami.

– Różnie. Młodsi są ciekawi, starsi zaś raczej nieufni. Ale myślę, że kluczem będzie pokazanie im konkretnych korzyści, a nie tylko teoretyzowanie.

– Może powinniśmy zacząć od pilotażu na jednej linii produkcyjnej? – zasugerowała. – Pokażemy konkretne rezultaty, zanim rozszerzymy wdrożenie na cały zakład.

– To dobry pomysł – zgodził się. – Proponuję linię trzecią. Jest najbardziej problematyczna, więc efekty będą najbardziej widoczne.

– Zgoda. Przygotujcie wszystko do wdrożenia pilotażowego. I porozmawiajcie z Dorotą z kontroli jakości. Chcę, żeby dokładnie monitorowała wyniki.

Gdy wyszli, Anna zerknęła przez okno na halę produkcyjną. Wiedziała, że transformacja będzie trudna, ale była przekonana, że to jedyna droga naprzód. MiraiPack musiało ewoluować, aby przetrwać w coraz bardziej ­konkurencyjnym świecie.

Paweł Zawadzki wpadł do kantyny jak burza z telefonem w ręku i gniewem wymalowanym na twarzy.

– Widzieliście to? – Wskazał ekran grupce pracowników. – Artykuł o fabryce w Czechach. Zwolnili połowę załogi po wdrożeniu systemów AI!

Ewelina Jasińska, specjalistka do spraw zakupów, sięgnęła po smartfona sceptycznie.

– Pokaż mi to. – Po chwili pokręciła głową. – Paweł, to artykuł sprzed trzech lat. I nie chodzi o AI, tylko o zwykłą automatyzację linii montażowej. To zupełnie co innego.

– Jaka różnica? – burknął. – Maszyny zastępują ludzi. Koniec kropka.

Katarzyna Wiśniewska, która siedziała przy sąsiednim stoliku, włączyła się do rozmowy:

– Różnica jest ogromna. Automatyzacja to zwykłe roboty powtarzające te same czynności. Sztuczna inteligencja to rozwiązania, które uczą się i adaptują. Mogą wspierać pracowników w podejmowaniu decyzji, a nie tylko zastępować ich w manualnych zadaniach.

– Teoretycznie. – Prychnął. – A w praktyce?

– W praktyce pracuję nad nowymi opisami stanowisk. I uwierz mi, nie planujemy nikogo zwalniać. Wręcz przeciwnie, szukamy sposobów, by wykorzystać ludzkie doświadczenie i intuicję tam, gdzie jest najbardziej potrzebna.

Dorota Malinowska, która przysłuchiwała się rozmowie, dodała:

– Na linii trzeciej już widać pierwsze efekty. System wykrył problem z bigownicą, czyli urządzeniem, które wykonuje wgłębienia w kartonie, ułatwiające jego składanie, zanim doszło do awarii. Zaoszczędziliśmy dzień przestoju.

– Przypadek – mruknął Paweł.

– Nie sądzę. Ten program analizuje tysiące parametrów jednocześnie, dostrzega wzorce, których my nie widzimy.

Mężczyzna pokręcił głową i odszedł, wciąż nieprzekonany. Katarzyna popatrzyła za nim z troską.

– To nie będzie łatwe. Ludzie boją się tego, czego nie rozumieją.

– Daj mu czas – zauważyła Ewelina. – Paweł potrzebuje zobaczyć korzyści na własne oczy. A wy w kadrach macie jakiś plan na przekwalifikowanie pracowników?

– Pracuję nad tym z Anną. Przygotowujemy program szkoleń, który pomoże ludziom odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Nie chodzi tylko o techniczne umiejętności, ale też o zmianę sposobu myślenia.

– To może być większe wyzwanie niż samo wdrożenie technologii – stwierdziła Dorota.

Miesiąc po rozpoczęciu pilotażu, Anna zwołała kolejne spotkanie całej załogi. Tym razem atmosfera była inna – ludzie szeptali między sobą, dzieląc się doświadczeniami z pierwszego etapu wdrożenia.