Mit charyzmy - ebook

WSTĘP

MARILYN MONROE chciała dowieść, że ma rację.

Było to w Nowym Jorku. Pewnego słonecznego dnia 1955 roku Marilyn w towarzystwie wydawcy i fotografa weszła do budynku Grand Central Terminal. Jak każdego powszedniego dnia w południe, na peronie kłębił się tłum ludzi, ale nikt nie zwrócił uwagi na oczekującą przyjazdu kolejki Marilyn. Kiedy wsiadała do wagonu, fotograf pstryknął zdjęcie, po czym nadal nierozpoznana przez nikogo jechała spokojnie, siedząc w rogu przedziału.

Marilyn chciała dowieść, że tylko od jej decyzji zależy, czy ludzie ujrzą olśniewającą Marilyn Monroe czy zwyczajną Normę Jean Baker. W metrze była Normą Jean. Jednak zaraz po wyjściu na zatłoczoną nowojorską ulicę postanowiła przeistoczyć się w Marilyn. Rozejrzała się dookoła, żartobliwie zapytała fotografa: „Chcesz _ją_ zobaczyć?”. Obyło się bez wielkich gestów, tylko „wzburzyła włosy i wyprostowała się”.

Ta prosta przemiana wyzwoliła jej zniewalający urok. Wydawało się, że nagle zaczęła emanować magiczną aurą i wszystko zastygło, czas się zatrzymał. Ludzie wokół niej osłupieli ze zdumienia, gdy zauważyli, kto stoi na wyciągnięcie ręki. W jednej chwili Marilyn została otoczona przez tłum fanów, po czym „nastąpiło kilka przerażających minut”¹, w czasie których fotograf pomagał jej uciec przed napierającym tłumem.

Charyzma od zawsze stanowi zajmujący i kontrowersyjny temat. Kiedy ludzie spotkani na konferencji lub na przyjęciu koktajlowym słyszą, że „uczę charyzmy”, ożywiają się i często dziwią: „Myślałem, że z charyzmą trzeba się urodzić”. _Każdy_ jest zafascynowany, niezależnie od tego, czy uznaje charyzmę za niezasłużony atut, czy bardzo chce się jej nauczyć. I nie bez racji. Charyzmatyczne osobowości zmieniają rzeczywistość, wdrażając nowatorskie projekty, zakładając nowe firmy czy budując mocarstwa.

Zastanawiałeś się kiedyś, co byś zrobił, dysponując czarem Billa Clintona lub zniewalającą siłą Steve’a Jobsa? Bez względu na to, czy dostrzegasz u siebie pewną dozę charyzmy, którą chciałbyś wzmocnić, czy marzyłaby ci się odrobina magnetyzmu, ale nie uważasz siebie za osobę charyzmatyczną, mam dla ciebie dobre wieści: charyzma to umiejętność, której można się nauczyć i udoskonalić poprzez praktykę.

Jakie korzyści daje charyzma?

Pomyśl, jak wyglądałoby twoje życie, gdybyś wiedział, że gdy wchodzisz do pokoju, ludzie natychmiast zwracają na ciebie uwagę, zawsze chętnie słuchają, co masz do powiedzenia, i pragną zaskarbić sobie twoją aprobatę.

Ludzie z charyzmą doświadczają tego na co dzień. Każdy, kto znajduje się w pobliżu, odczuwa ich obecność, pociągający magnetyzm, każdy czuje się jakoś zobowiązany do pomagania im w miarę swoich możliwości. Osoby obdarzone charyzmą są jak w czepku urodzone: mają większe możliwości wyboru w związkach uczuciowych, lepiej zarabiają i doświadczają mniej stresu.

Charyzma sprawia, że ludzie cię lubią, ufają ci i chcą, abyś był ich przywódcą. Od charyzmy zależy, czy jesteś postrzegany jako lider, czy jako podążający za nim, jak są przyjmowane twoje pomysły i jak skutecznie realizowane twoje projekty. Charyzma rządzi światem – czy nam się to podoba czy nie – dzięki niej ludzie _chcą_ robić to, czego od nich oczekujesz.

Charyzma odgrywa znaczącą rolę w biznesie. Pomaga osiągnąć cel, kiedy szukasz nowej pracy albo dążysz do awansu w obecnej organizacji. Wyniki licznych badań zgodnie wskazują, że osoby charyzmatyczne uzyskują wyższe wskaźniki wykonania zadań, a ich działania są uznawane przez przełożonych i podwładnych za skuteczniejsze².

Charyzma liczy się, gdy jesteś liderem lub masz aspiracje, aby nim zostać. Dzięki niej zdobędziesz przewagę nad konkurencją w przyciąganiu i utrzymywaniu najcenniejszych talentów. Sprawi, że ludzie chętnie będą współpracować z tobą, twoim zespołem i twoją firmą. Jak wskazują badania, ci, którzy pracują pod przywództwem charyzmatycznych liderów, osiągają lepsze wyniki, mają poczucie większego znaczenia swojej pracy i bardziej ufają liderowi aniżeli osoby pracujące z efektywnymi, lecz pozbawionymi charyzmy przywódcami³.

Jak zauważa profesor Robert House z Wharton School Business, charyzmatyczny przywódca „sprawia, iż podwładni mocno angażują się w jego działania, są skłonni do osobistych poświęceń oraz pracują więcej i lepiej, aniżeli są do tego formalnie zobowiązani”⁴.

Obdarzony charyzmą handlowiec jest w stanie sprzedać pięciokrotnie więcej niż jego koledzy działający w tym samym regionie. Charyzma stanowi o tym, że do jednych przedsiębiorców dobijają się inwestorzy, a inni muszą z wysiłkiem zabiegać w banku o przyznanie kredytu.

Siła charyzmy jest równie cenna poza środowiskiem biznesowym. Korzysta z niej niepracująca mama, która potrafi skuteczniej wychowywać swoje dzieci, także ich nauczyciele i inni członkowie społeczności. Stanowi nieocenione narzędzie dla absolwentów szkół średnich, którym zależy, aby doskonale wypaść podczas rozmowy kwalifikacyjnej do college’u lub objąć przywództwo w organizacji uczniowskiej. Pomaga ludziom zdobyć sympatię współpracowników i czuć się pewnie w towarzystwie. Charyzmatyczni lekarze są bardziej lubiani przez pacjentów, którzy chętniej podporządkowują się ich zaleceniom, większe jest też zapotrzebowanie na ich usługi. Są mniej narażeni na procesy o odszkodowania w przypadku niepomyślnego przebiegu leczenia. Charyzma ma znaczenie w środowisku uniwersyteckim i badawczym, gdzie osoby o takich cechach mają większe szanse na publikacje swoich prac, uzyskanie funduszy z grantów przemysłowych lub prowadzenie wykładów, które cieszą się największą popularnością wśród studentów. Profesor oblegany po zakończonym wykładzie jest obdarzony charyzmą.

Nie magia, lecz wyuczone zachowanie

Wbrew panującemu powszechnie przekonaniu, ludzie nie przychodzą na świat z charyzmą – wrodzonym wewnętrznym magnetyzmem. Gdyby charyzma była cechą wrodzoną, osoby charyzmatyczne zawsze dysponowałyby zniewalającą siłą, a tak przecież nie jest. Nawet najbardziej pociągająca gwiazda czasem emanuje charyzmą, a kiedy indziej – nie. Marilyn Monroe potrafiła, jak za pomocą przełącznika, „wyłączyć” charyzmę i przejść niezauważona przez tłum. Aby ją odzyskać, zmieniała tylko mowę ciała.

Prowadzone w ostatnich latach szeroko zakrojone badania dowiodły, iż charyzma jest wynikiem pewnego zachowania niewerbalnego⁵, a nie wrodzonych lub magicznych cech osobowości. Między innymi dlatego poziom charyzmy waha się u tej samej osoby, jest bowiem zależny od jej zachowania.

Czy doświadczyłeś kiedyś poczucia absolutnej pewności siebie, kiedy czułeś się panem sytuacji? Czy przeżyłeś moment, gdy wszyscy wokół byli pod silnym wrażeniem twojej osoby, a na twój widok rozlegało się głośne „Ooo!”? Zazwyczaj takie chwilowe doznania nie kojarzą nam się z charyzmą ani nie przypisujemy sobie cech charyzmatycznych na ich podstawie, gdyż uważamy, że osoby charyzmatyczne emanują magnetyzmem nieustannie. A tak wcale nie jest.

Charyzmatyczne zachowania, tak jak wiele innych umiejętności społecznych, są przyswajane w okresie wczesnego dzieciństwa, dlatego błędnie uznajemy charyzmę za cechę wrodzoną. Zazwyczaj ludzie uczą się jej, nie zdając sobie z tego sprawy. Wypróbowują nowe zachowania, obserwują ich skutki i doskonalą je, a po wielokrotnym powtórzeniu stosują automatycznie.

Wielu znanych ludzi z charyzmą ciężko na nią zapracowało, konsekwentnie budując ją krok po kroku. Zazwyczaj poznajemy ich, kiedy już osiągnęli szczytową formę, i dlatego trudno nam uwierzyć, że supergwiazdy nie zawsze tak jasno świeciły.

Były dyrektor generalny Apple, Steve Jobs, uznany za jednego z najbardziej charyzmatycznych przywódców dekady, zupełnie inaczej się prezentował na początku swojej kariery. Oglądając jego wczesne wystąpienia, łatwo zauważyć, jak bardzo był onieśmielony i zakłopotany, balansował pomiędzy przesadną teatralnością a zwykłym dyletanctwem. Jobs przez lata stopniowo rozwijał charyzmę, a jego publiczne wystąpienia stawały się coraz lepsze.

Zainteresowani charyzmą socjolodzy, psycholodzy i badacze poznawczo-behawioralni uczynili z niej przedmiot analiz. Przeprowadzano wszechstronne badania, od eksperymentów laboratoryjnych i klinicznych, przez przeglądy przekrojowe oraz longitudinalne, do pogłębionych analiz jakościowych. Podmiotami tych badań byli prezydenci, przywódcy wojskowi, młodsi i starsi uczniowie oraz kadra kierownicza różnego szczebla, od menedżerów po dyrektorów generalnych. Dzięki tak wnikliwym badaniom nie ma wątpliwości, że charyzma jest wynikiem określonego zachowania.

Na czym polega charyzmatyczne zachowanie?

Kiedy widzimy kogoś po raz pierwszy, nieświadomie oceniamy, czy jest potencjalnym przyjacielem czy wrogiem i jak prawdopodobne jest to, że swoje zamiary urzeczywistni. Naszym celem jest rozpoznanie intencji i mocy. „Czy poruszysz dla mnie niebo i ziemię? Czy zależy ci na mnie?” Aby odpowiedzieć na pierwsze pytanie, musimy oszacować, jaką mocą dysponuje ta osoba. Odpowiedź na drugie pytanie wymaga rozeznania, czy nas lubi. Spotykając osobę charyzmatyczną, jesteśmy pod wrażeniem jej siły i sympatii, jaką nas obdarza.

Charyzmę można opisać bardzo prostym równaniem. Jej istota polega na tym, by drugi człowiek odczuł moc i życzliwość, gdyż zachowanie charyzmatyczne łączy te dwie wartości. „Walka czy ucieczka?” – to pytanie o moc, „przyjaciel czy wróg?” ma rozstrzygnąć o życzliwości.

U podstaw obu wartości leży najważniejszy aspekt charyzmy: obecność. Ludzie, wspominając uczucia, jakich doświadczyli w bezpośrednim zetknięciu z charyzmą Colina Powella, Condoleezzy Rice czy Dalajlamy, zawsze podkreślają ich nadzwyczajną „obecność”.

Kiedy prowadzę coaching dla menedżerów najwyższego szczebla, obecność stanowi najbardziej pożądany aspekt charyzmy. Chcą oni wzmocnić swoją „przywódczą” lub „prezesowską obecność”. I mają rację, że na niej się koncentrują. Obecność wydaje się istotą charyzmy, bazą, na której wszystko się opiera. Kiedy obcujesz z mistrzem charyzmy, weźmy za przykład Billa Clintona, czujesz nie tylko jego moc i żarliwe zaangażowanie, ale masz także poczucie, że w tej chwili jest on w tym miejscu całym sobą. Jest obecny.

Magia stosowana

Charyzma stała się nauką stosowaną. W niniejszej książce czytelnik znajdzie przełożenie podejścia naukowego na praktyczne narzędzia, które nadają się do natychmiastowego zastosowania i przynoszą wymierne korzyści. Książka umożliwia systematyczną, metodyczną naukę charyzmy dzięki ćwiczeniom praktycznym dającym obserwowalne wyniki w realnym świecie. W przeciwieństwie do osób, które uczą się metodą prób i błędów, nie musisz tracić czasu na rozważanie, co działa, a co nie. Możesz od razu zastosować pewne i wypróbowane narzędzia, które faktycznie budują charyzmę.

Rozwijanie własnej charyzmy wymaga pracy, która czasem bywa trudna, niekomfortowa i zniechęcająca. Ale przynosi też niezwykłą gratyfikację, zarówno w relacji z samym sobą, jak w odnoszeniu się innych ludzi do ciebie. Obejmuje takie obszary, jak zarządzanie własnym ekosystemem mentalnym, rozpoznawanie i realizowanie własnych potrzeb; uczy zachowań, dzięki którym inni postrzegają cię jako osobę charyzmatyczną, oraz jak zaprogramować takie zachowania.

Książka poprowadzi cię przez cały proces. Dostarczy niezawodnych narzędzi do zbudowania trzech zasadniczych aspektów charyzmy: obecności, mocy i dobroci. Korzystając z nich, będziesz czuł, jak wzrasta twój osobisty magnetyzm, a jeśli przejawiał się on wyraziście już wcześniej, uzyskasz lepszą kontrolę nad siłą swojej charyzmy. Nauczysz się z niej korzystać i umiejętnie nią władać. Dowiesz się, jaki styl charyzmy najbardziej pasuje do twojej osobowości i pozwala najskuteczniej zrealizować dowolny cel.

Uzyskasz wewnętrzny wgląd w to, co się dzieje w sferze umysłowej – a także w obrębie ciała – osoby charyzmatycznej. Doświadczysz tego, z czym za zamkniętymi drzwiami zmagają się dyrektorzy w trakcie coachingu.

Odnajdziesz tutaj tajniki magii stosowanej: unikatową wiedzę pochodzącą z różnych dziedzin nauki, wyjaśniającą, czym naprawdę jest charyzma i jak działa. Uzyskasz zarówno wgląd w proces psychiczny, jak i użyteczne narzędzia pozwalające na zastosowanie tej wiedzy w praktyce. Świat stanie się twoim laboratorium doświadczalnym, każde spotkanie z drugą osobą będzie okazją do eksperymentowania.

Po opanowaniu podstaw będziesz dalej się uczyć, jak emanować charyzmą nawet w bardzo wymagających sytuacjach, na przykład podczas rozmowy w sprawie pracy, w kontaktach z trudnymi osobami lub podczas prezentacji. Dzięki dostępowi i umiejętności sterowania charyzmą w dowolny sposób wszystkie tajniki życia osoby charyzmatycznej staną ci się bliskie.

Nauczysz się, jak być bardziej przekonującym, wpływowym i inspirującym. Będziesz umiał emanować charyzmą – posiądziesz zdolność wzbudzania reakcji „O! Kto to jest?” wszędzie, gdzie się pojawisz.

1. Opisane przez Roberta Steina, redaktora pisma „Redbook”, który towarzyszył wtedy Marilyn („_American Heritage” listopad/grudzień_ 2005).

2. B.J. Avolio, D.A. Waldman, W.O. Einstein, _Transformational Leadership_ _in a Management Game Simulation_, „Journal of Management, Group and Organizational Studies” 13 (1988): 59–80; B.J. Avolio i B.M. Bass, _Transformational Leadership, Charisma, and Beyond_, w: _Emerging Leadership_ _Vistas,_ red. J.G. Hunt, B.R. Baliga, H.P. Dachler, C.A. Schriesheim, Lexington Books, Lexington 1988, 29–49; Hater i Bass, _Superiors’ Evaluation and Subordinates’ Perceptions of Transformational and_ _Transactional Leadership_, Lexington „Journal of Applied Psychology” (1988): 695–702; G.A. Yukl i D.D. Van Fleet, _Cross-Situational Multimethod_ _Research on Military Leader Effectiveness_, „Organizational Behavior and Human Performance” 30 (1982): 87–108.

3. B. Shamir, M. Arthur, R. House, _The Rhetoric of Charismatic Leadership: A Theoretical Extension, a_ _Case Study, and Implications for Researc_h, „Leadership Quarterly” 5 (1994): 25–42.

4. Robert J. House, _The Rise and Decline_ _of Charismatic Leadership,_ The Wharton School, University of Pennsylvania, 26 stycznia 1999, http://leadership.wharton.upenn.edu/l_change/publications/House/Rise%20and%20Decline%20of%20Charismatic%20Leadership%20-%20House.doc; R.J. House i B. Shamir, _Toward the Integration_ _of Charismatic, Transformational, Inspirational and Visionary Theories of Leadership_, w: „Leadership Theory and Research Perspecties and Directions”, red_._ M. Chemmers i R. Ayman, New York, Academic Press, 1993: 81– 107; R.J. House i J.M. Howell, _Personality and_ _Charismatic Leadership_, „Leadership Quarterly” 3, nr 2 (1992): 81–108.

5. A. Erez, V.F. Misangyi, D.E. Johnson, M.A. LePine, K.C. Halverson, _Stirring the Hearts of Charismatic_ _Leadership as the Transferral of Affect_, „Journal of Applied Psychology” 93, nr 3 (2008): 602–616; C.G. Brooks Jr., _Leadership,_ _Leadership, Wherefore Art Thou Leadership?_, „Respiratory Care Clinics of North America” 10, nr 2 (2004): 157–171.1

DEMISTYFIKACJA CHARYZMY

UPALNYM LATEM 1868 ROKU w Londynie William Gladstone rywalizował z Benjaminem Disraelim o stanowisko premiera Zjednoczonego Królestwa. Trwała epoka wiktoriańska, zwycięzca miał więc rządzić połową świata. W ostatnim tygodniu przed wyborami każdy z panów niezależnie zaprosił na obiad tę samą młodą kobietę. Prasa nie omieszkała później zapytać jej, jakie wrażenie zrobili na niej rywale. Odpowiedziała tak: „Po zjedzeniu obiadu z panem Gladstone’em sądziłam, że jest on najinteligentniejszym mężczyzną w Anglii. Ale po obiedzie w towarzystwie pana Disraeliego ja sama poczułam się tak, jakbym była najbystrzejszą kobietą w tym kraju”.

Zgadnij, kto wygrał wybory? Mężczyzna, dzięki któremu _inni ludzie_ czuli, że są inteligentni, imponujący i fascynujący – Benjamin Disraeli.

Charyzmatyczne jednostki wybierają – świadomie bądź nieświadomie – zachowania, które wprawiają innych ludzi w określony stan. Każdy może przyswoić sobie tę umiejętność i doprowadzić ją do perfekcji. Dowodem są eksperymenty laboratoryjne, gdzie w kontrolowanych warunkach badacze byli w stanie zmniejszać lub zwiększać poziom charyzmy badanych osób, jakby się posługiwali potencjometrem¹.

Wbrew temu, co mówią obiegowe mity na temat charyzmy, nie trzeba być towarzyskim z natury, wyglądać atrakcyjnie ani zmieniać swojej osobowości. Bez względu na to, z czym startujesz, jesteś w stanie znacząco wzmocnić osobistą charyzmę i cieszyć się korzyściami z niej płynącymi zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym.

Jeden z najpowszechniejszych mitów głosi, iż osoby charyzmatyczne są z natury ekstrawertyczne i otwarte na innych. Wyniki niezwykle intrygujących badań wskazują, że można być charyzmatycznym introwertykiem. Zachodnie społeczeństwa przywiązują dużą wagę do cech ekstrawertycznych, przez co introwertycy mogą dojść do przekonania, że mają jakiś defekt, lub poczuć się niezbyt interesującymi sztywniakami. Introwersja nie jest nieuleczalną ułomnością. Jak się wkrótce okaże, bywa wręcz atutem niektórych stylów charyzmy.

Według kolejnego mitu tylko atrakcyjne osoby mają charyzmę. Wiemy jednak, jak wielu charyzmatycznym postaciom daleko było do klasycznych standardów piękna. Churchill nie był postrzegany jako przystojny mężczyzna, nie wsławił się też seksapilem, a mimo to jest uznawany za jednego z najpotężniejszych i najbardziej wpływowych przywódców w dziejach.

Bez wątpienia dobra prezencja przynosi pewne korzyści. Można jednak emanować charyzmą, nie posiadając przykuwającej wzrok urody czy zgrabnej figury. W rzeczywistości właśnie charyzma przydaje atrakcyjności. Potwierdzają to wyniki eksperymentu: jego uczestnicy prezentowali, zgodnie z instrukcją, pewne konkretne charyzmatyczne zachowania, co spowodowało znaczący wzrost wskaźnika ich atrakcyjności².

Wreszcie ostatnie, choć nie mniej ważne jest to, że nie trzeba zmieniać swojego charakteru. Aby zyskać charyzmę, nie musisz siłą narzucać sobie obcej ci osobowości ani robić niczego wbrew swojej naturze.

Trzeba zamiast tego opanować nowe umiejętności.

Dzięki treningowi charyzmy nauczysz się, jak przybrać charyzmatyczną postawę, sprawić, by twój wzrok emanował ciepłem, modulować głos, aby przykuwał uwagę innych. Od razu możesz zastosować się do trzech wskazówek, dzięki którym rozmówca silniej odczuje twoją charyzmę:

- Obniż głos pod koniec wypowiadanego zdania.
- Ogranicz szybkość i częstotliwość przytakiwania skinięciem głowy.
- Poczekaj dwie sekundy, zanim zaczniesz wypowiadać swoją kwestię.

Jak widać, są to tylko drobne triki, nie głębokie zmiany. Twoja osobowość pozostanie taka sama, dopóki sam nie zechcesz dokonać zmian.

Czy nowe zachowania i umiejętności nie wydadzą się z początku nieco dziwne? Może się tak zdarzyć. Będzie jak z myciem zębów: najpierw mozolnie uczyłeś się je szczotkować, a teraz (mam nadzieję) stało się to nawykiem, nad którym nie musisz się zastanawiać. Niektóre charyzmatyczne zachowania mogą się na początku wydawać niezręczne, czego doświadczasz także w wypadku wielu innych nowo nabytych umiejętności, ale z czasem wejdą ci w krew i staną się równie automatyczne, jak chodzenie, mówienie czy prowadzenie samochodu. Książka będzie cię prowadzić krok po kroku, aż przyswoisz sobie nowe zachowanie i włączysz je do swojego repertuaru.

Zdajmy sobie sprawę z tego, że biegłość w szachach czy w łapaniu szybkiej piłki podczas gry w bejsbol wymaga świadomego treningu. Charyzma to umiejętność, którą również można świadomie wyćwiczyć, a codzienne kontakty z ludźmi stwarzają wiele okazji do regularnego korzystania z jej narzędzi.

Mam pewność, że świadoma praktyka podnosi poziom charyzmy, ponieważ pomagałam nad nią pracować licznym moim klientom. Przyznawali, że po zajęciach ze mną mogli świadomie sterować tym, jak są postrzegani przez innych. W szkole biznesu na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley uczyłam posługiwania się narzędziami charyzmy na studiach licencjackich i magisterskich, tam też opracowałam na zamówienie pełny program kursu charyzmy i przywództwa.

Jeśli będziesz postępować zgodnie z instrukcjami zawartymi w książce, podniesiesz poziom swojej charyzmy. W końcu charyzmatyczne zachowanie wejdzie ci w nawyk, będziesz je uruchamiać automatycznie, bez konieczności świadomego poświęcania mu uwagi, i nieustannie odnosić korzyści.

Na co możesz liczyć

Na początku zgłębiłam naukowe, behawioralno-poznawcze podstawy teoretyczne charyzmy, a następnie, stosując zasadę inżynierii wstecznej, skupiłam się na wyekstrahowaniu najbardziej użytecznych narzędzi i technik. Ty także, posługując się tą książką, wykorzystasz wiedzę teoretyczną w praktyce, dzięki czemu przyspieszysz proces uczenia się.

Udostępniam tu narzędzia, które gwarantują najwyższą stopę zwrotu z inwestycji oraz najlepsze, najskuteczniejsze techniki wywodzące się z wielu dziedzin teoretycznych i praktycznych, począwszy od teorii behawioralno-poznawczych, poprzez neurobiologię do medytacji, od założeń warunkujących najwybitniejsze osiągnięcia sportowe po hollywoodzkie kursy dla aktorów.

Prezentuję teoretyczne podstawy, kiedy są niezbędne, ciekawe lub wręcz fascynujące i – co najważniejsze – udostępniam praktyczne narzędzia. Za cel tej książki przyjęłam wyposażenie czytelnika w dostępne natychmiast techniki, dzięki którym zyska umiejętności i pewność siebie, bezpośrednio przekładające się na znakomite wyniki.

Kiedy słyszę pytanie o czas oczekiwania na rezultaty mojego coachingu, odpowiadam: po pierwszej sesji klient odczuwa zmianę, po drugiej sesji inni ją dostrzegają, po trzeciej zaś klient prezentuje światu swoje nowe oblicze.

Oczywiście samo czytanie książki nie zaowocuje pełnią korzyści. Jeżeli będziesz unikać ćwiczeń, które czasem wydadzą się dziwne lub niewygodne, nie dostaniesz „całej wypłaty”. Chcąc odnieść sukces, musisz się zdobyć na wysiłek zastosowania w praktyce tego, o czym przeczytasz. Wykonując ćwiczenie wymagające zamknięcia oczu i wyobrażenia sobie określonej sceny, musisz naprawdę zamknąć oczy i ujrzeć tę scenę w wyobraźni. Kiedy poproszę o ułożenie scenariusza, weź do ręki kartkę i długopis.

Z takim wyzwaniem wchodzę do gabinetu każdego dyrektora, który mnie zatrudnia. Nie ma mowy o substytutach rzetelnego wykonywania ćwiczeń. Odbębnienie po łebkach nawet z najszczerszym zamiarem „jutro zrobię to porządnie” to za mało, podobnie jak nie wystarczy wykonać tylko te ćwiczenia, które wydają się łatwe bądź ciekawe. Proponuję dane ćwiczenie, tylko gdy jest po temu powód: ma ono znaczący wpływ na osiągnięcie wyższego stopnia charyzmy.

Niektóre z prezentowanych technik przyniosą wyniki od razu, na przykład umiejętność charyzmatycznego zachowania się podczas prezentacji przed nielicznym lub dużym audytorium. Opanowanie innych będzie wymagało nawet tygodni dla osiągnięcia optymalnych korzyści. Pewne techniki mogą wywołać zdziwienie, jak choćby ćwiczenie wykorzystujące palce nóg do zmaksymalizowania potencjału charyzmatycznego.

Kiedy poprosiłam jednego z klientów o radę dla rozpoczynających pracę nad charyzmą, oto, co usłyszałam: „Powiedz im, że jeśli nawet z początku będą nieco onieśmieleni i zmuszeni do wyjścia poza strefę komfortu, to i tak warto”. Zaangażuj się i ćwicz.

1. Zespół przedsiębiorczych naukowców behawiorystów zademonstrował możliwość podniesienia poziomu charyzmy, przeprowadzając serię eksperymentów w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych. Analizowali oni zachowania werbalne i niewerbalne, które miały wzmocnić lub osłabić charyzmę. Poziom charyzmy badanych osób wzrastał bądź opadał zależnie od tego, jak, zgodnie z otrzymaną instrukcją, się zachowywali. Jeśli umiesz wysłać właściwy przekaz za pomocą mowy ciała i zachowania, będziesz uznawany za osobę z charyzmą. J.M. Howell, P.J. Frost, _A Lab Study of Charismatic Leadership_, „Organizational Behaviorand Human Decision Processes” 43 (1989): 243–269.

2. R.E. Riggio, _Charisma_, w: _Encyclopedia of Leadership,_ red. J.M. Burns, W. Goethals, G. Sorenson, Berkshire Publishing, Great Barrington 2004, 1: 158–162.