MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
W empik go
My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko - litewskich. Antologia tekstów - ebook
My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko - litewskich. Antologia tekstów - ebook
Książka jest pierwszym w języku polskim wyborem tekstów dotyczących stosunków polsko - litewskich od połowy XIX stulecia po początki XXI wieku. Jak pisze w Przedmowie Robert Kostro Ta antologia powinna być obowiązkową lekturą nie tylko dla Polaków, którzy interesują się sprawami Litwy. Jest to również wspaniały przewodnik po dylematach związanych z rodzeniem się nowoczesnej polskiej tożsamości. Stanowi też ciekawy materiał dla osób zainteresowanych polityką wschodnią, zwłaszcza dla tych, których interesuje sytuacja Polaków na Wschodzie.
Spis treści
Przedmowa (Robert Kostro)
Wstęp (Aleksander Srebrakowski)
Po rozwodzie Jadwigi z Jagiełłą
Spór o terytorium
Martwa granica
Po ultimatum. Czas nadziei
Czas wojny
Głosy emigracji i opozycji
Droga ku nowej rzeczywistości?
Noty biograficzne
Indeks nazwisk
| Kategoria: | Historia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| Rozmiar pliku: | 1,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
PrzedmowaRobert Kostro
Kto szuka miłej i łatwej lektury na zimowe wieczory, niech nie sięga po tę książkę. Nie, żeby odkrywała ona jakieś szczególnie ciemne karty naszej historii. Jest to raczej opowieść o trudności w porozumieniu narodów, które przez wieki były sobie bliskie i nadal – wydawałoby się – mają wiele wspólnych interesów. Jest to książka w ogromnej mierze o niewiedzy, nieporadności, zmarnowanych szansach. Można z niej czerpać ten rodzaj satysfakcji, gdy po skomplikowanym i trudnym sporze czy procesie rozwodowym udaje się uzyskać wyrok, który wprawdzie nie zadowala w pełni żadnej ze stron, ale pozwala dalej żyć i spotykać się bez poczucia krzywdy.
Litwa jest bodaj najsłabiej znanym nam spośród sąsiedzkich krajów. Cóż z tego, że od XIV w. mieliśmy wspólnych władców, a później wspólne sejmy i senat, skoro zupełnie inaczej wspólną historię postrzegamy. Czterysta lat funkcjonowania najpierw w unii personalnej, a potem w strukturze federalnej oceniamy jako najlepszy okres naszej historii, podczas gdy Litwini widzą go jako katastrofę rozdzielającą dwa okresy prawdziwej niezależności – na poły mityczne początki za czasów Mendoga i Giedymina oraz dwudziestowieczną Litwę zbudowaną na podstawie etnicznej.
Co z tego, że każde polskie dziecko recytuje w szkole „Litwo! Ojczyzno moja!...”, czyta Potop oraz Nad Niemnem, skoro współczesna Litwa ma niewiele lub nie ma zgoła nic wspólnego z krajem pobielanych dworków, zamieszkanych przez polsko-litewską szlachtę Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wspólna historia jest w tym wypadku raczej balastem niż pomocą w porozumieniu. Aby jednak cokolwiek zrozumieć ze współczesnych relacji polsko-litewskich, potrzebna jest nie tyle znajomość Wielkiego Księstwa Litewskiego, ile dwudziestowiecznej historii obu narodów, czyli okresu, który pozostaje właściwie poza zakresem zainteresowania podręczników historii. Zamiast z nostalgią wspominać Kresy albo mityczne Wielkie Księstwo, trzeba przyjrzeć się brutalnemu konfliktowi, który przeszło sto lat kształtował nasze polityczne aspiracje i wzajemne relacje. Trzeba przyjrzeć się polskiej i litewskiej polityce wewnętrznej, w której odpowiednio – kwestia Wilna dla Litwinów i stosunku do mniejszości dla Polaków stawały się istotnym elementem wewnętrznej gry politycznej oraz czynnikiem konstruowania nowoczesnych tożsamości.
Tom zredagowany przez Aleksandra Srebrakowskiego zbiera najważniejsze polskie głosy w tej sprawie: od tekstów Juliana Klaczki, Elizy Orzeszkowej, Leona Domeyki – opublikowanych jeszcze w XIX w. – po czasy wystąpienia Lecha Wałęsy. Możemy obserwować stopniową ewolucję wzajemnych relacji dwóch nowoczesnych narodów. Pierwsze polskie reakcje na pojawienie się krzewicieli nowej litewskiej tożsamości, w tym szczególnie ważnego pisma „Auszra”, wahają się między życzliwością a lekceważeniem. W kolejnych tekstach daje się odczuć różne tony: od solidaryzowania się z nowymi aspiracjami litewskimi, poprzez szukanie sposobu włączenia litewskich Polaków w proces tworzenia nowego czy też odnowionego narodu litewskiego, aż po irytację i niedowierzanie. Antologia pokazuje kolejne próby rozwikłania trudnego węzła stosunków polsko-litewskich, kolejne etapy sporu i zapętlenia, w tym spór o przynależność państwową Wilna, opanowanie go przez Polaków, a potem przejęcie przez Litwinów. Są tu również ładne karty związane z szukaniem porozumienia, w którym ważną rolę odegrała publicystyka paryskiej „Kultury”, aż po manifestacje polskiej solidarności dla „Sajudisu” i niepodległościowych aspiracji Litwy w okresie pierestrojki i w pierwszych latach litewskiej niepodległości po upadku ZSRR.
Ta antologia powinna być obowiązkową lekturą nie tylko dla Polaków, którzy interesują się sprawami Litwy. Jest to również wspaniały przewodnik po dylematach związanych z rodzeniem się nowoczesnej polskiej tożsamości. Stanowi też ciekawy materiał dla osób zainteresowanych polityką wschodnią, zwłaszcza dla tych, których interesuje sytuacja Polaków na Wschodzie.
Kto szuka miłej i łatwej lektury na zimowe wieczory, niech nie sięga po tę książkę. Nie, żeby odkrywała ona jakieś szczególnie ciemne karty naszej historii. Jest to raczej opowieść o trudności w porozumieniu narodów, które przez wieki były sobie bliskie i nadal – wydawałoby się – mają wiele wspólnych interesów. Jest to książka w ogromnej mierze o niewiedzy, nieporadności, zmarnowanych szansach. Można z niej czerpać ten rodzaj satysfakcji, gdy po skomplikowanym i trudnym sporze czy procesie rozwodowym udaje się uzyskać wyrok, który wprawdzie nie zadowala w pełni żadnej ze stron, ale pozwala dalej żyć i spotykać się bez poczucia krzywdy.
Litwa jest bodaj najsłabiej znanym nam spośród sąsiedzkich krajów. Cóż z tego, że od XIV w. mieliśmy wspólnych władców, a później wspólne sejmy i senat, skoro zupełnie inaczej wspólną historię postrzegamy. Czterysta lat funkcjonowania najpierw w unii personalnej, a potem w strukturze federalnej oceniamy jako najlepszy okres naszej historii, podczas gdy Litwini widzą go jako katastrofę rozdzielającą dwa okresy prawdziwej niezależności – na poły mityczne początki za czasów Mendoga i Giedymina oraz dwudziestowieczną Litwę zbudowaną na podstawie etnicznej.
Co z tego, że każde polskie dziecko recytuje w szkole „Litwo! Ojczyzno moja!...”, czyta Potop oraz Nad Niemnem, skoro współczesna Litwa ma niewiele lub nie ma zgoła nic wspólnego z krajem pobielanych dworków, zamieszkanych przez polsko-litewską szlachtę Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wspólna historia jest w tym wypadku raczej balastem niż pomocą w porozumieniu. Aby jednak cokolwiek zrozumieć ze współczesnych relacji polsko-litewskich, potrzebna jest nie tyle znajomość Wielkiego Księstwa Litewskiego, ile dwudziestowiecznej historii obu narodów, czyli okresu, który pozostaje właściwie poza zakresem zainteresowania podręczników historii. Zamiast z nostalgią wspominać Kresy albo mityczne Wielkie Księstwo, trzeba przyjrzeć się brutalnemu konfliktowi, który przeszło sto lat kształtował nasze polityczne aspiracje i wzajemne relacje. Trzeba przyjrzeć się polskiej i litewskiej polityce wewnętrznej, w której odpowiednio – kwestia Wilna dla Litwinów i stosunku do mniejszości dla Polaków stawały się istotnym elementem wewnętrznej gry politycznej oraz czynnikiem konstruowania nowoczesnych tożsamości.
Tom zredagowany przez Aleksandra Srebrakowskiego zbiera najważniejsze polskie głosy w tej sprawie: od tekstów Juliana Klaczki, Elizy Orzeszkowej, Leona Domeyki – opublikowanych jeszcze w XIX w. – po czasy wystąpienia Lecha Wałęsy. Możemy obserwować stopniową ewolucję wzajemnych relacji dwóch nowoczesnych narodów. Pierwsze polskie reakcje na pojawienie się krzewicieli nowej litewskiej tożsamości, w tym szczególnie ważnego pisma „Auszra”, wahają się między życzliwością a lekceważeniem. W kolejnych tekstach daje się odczuć różne tony: od solidaryzowania się z nowymi aspiracjami litewskimi, poprzez szukanie sposobu włączenia litewskich Polaków w proces tworzenia nowego czy też odnowionego narodu litewskiego, aż po irytację i niedowierzanie. Antologia pokazuje kolejne próby rozwikłania trudnego węzła stosunków polsko-litewskich, kolejne etapy sporu i zapętlenia, w tym spór o przynależność państwową Wilna, opanowanie go przez Polaków, a potem przejęcie przez Litwinów. Są tu również ładne karty związane z szukaniem porozumienia, w którym ważną rolę odegrała publicystyka paryskiej „Kultury”, aż po manifestacje polskiej solidarności dla „Sajudisu” i niepodległościowych aspiracji Litwy w okresie pierestrojki i w pierwszych latach litewskiej niepodległości po upadku ZSRR.
Ta antologia powinna być obowiązkową lekturą nie tylko dla Polaków, którzy interesują się sprawami Litwy. Jest to również wspaniały przewodnik po dylematach związanych z rodzeniem się nowoczesnej polskiej tożsamości. Stanowi też ciekawy materiał dla osób zainteresowanych polityką wschodnią, zwłaszcza dla tych, których interesuje sytuacja Polaków na Wschodzie.
więcej..
