Neonatologia. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem - ebook
Neonatologia. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem - ebook
W książce przedstawiono praktyczne umiejętności, dotyczące opieki, pielęgnacji, diagnostyki i leczenia, wykonywane przez pielęgniarki i położne w codziennej pracy na oddziale noworodkowym.
W publikacji w zrozumiały sposób opisano takie zagadnienia, jak: postępowanie z noworodkiem bezpośrednio po urodzeniu, karmienie piersią i zasady postępowania z pokarmem dla noworodka, praktyczne wskazówki dotyczące karmienia doustnego, czynności higieniczne oraz techniki najczęściej wykonywanych zabiegów, resuscytacja noworodka, specyfika podania leków różnymi drogami, zasady stosowania prawidłowych pozycji ułożeniowych oraz edukacja zdrowotna rodziców w opiece nad noworodkiem.
Repetytorium będzie podstawową lekturą dla studentów położnictwa i pielęgniarstwa, z pewnością zainteresuje również położne i pielęgniarki.
Spis treści
Przedmowa VI
1. Postępowanie z noworodkiem po urodzeniu Anna Łozińska-Czerniak , Monika Salamończyk
1.1. Wprowadzenie
1.2. Pierwszy kontakt matki z dzieckiem
1.3. Zaopatrzenie noworodka w znak identyfikacyjny po urodzeniu
1.4. Odpępnienie i zabezpieczenie kikuta pępowinowego
1.5. Pielęgnacja kikuta pępowinowego
1.6. Odśluzowanie jamy ustno-gardłowej po urodzeniu
1.7. Sprawdzanie drożności przewodu pokarmowego
1.8. Przydatność diagnostyczna krwi pępowinowej
1.9. Pomiary antropometryczne
1.10. Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka
1.11. Profilaktyka stanów niedoborowych
1.12. Szczepienia w okresie noworodkowym
1.13. Wstępna ocena stanu noworodka
1.14. Przekazanie noworodka do oddziału
1.15. Dokumentacja w oddziale neonatologicznym
2. Karmienie piersią Beata Szyber
2.1. Wprowadzenie
2.2. Pierwsze karmienie
2.3. Specyfika laktacji w pierwszych dobach po porodzie
2.3.1. Pierwsza doba
2.3.2. Druga doba
2.3.3. Trzecia doba i kolejne doby
2.4. Elementy systematycznej oceny
2.5. Pozycja do karmienia
2.5.1. Pozycja klasyczna
2.5.2. Pozycja krzyżowa
2.5.3. Pozycja spod pachy (pozycja futbolowa)
2.5.4. Pozycja leżąca na boku
2.5.5. Pozycja leżąca na plecach (pozycja australijska, pozycja po cięciu cesarskim)
2.5.6. Pozycja fasolki
2.5.7. Pozycja naturalna (pozycja biologiczna)
2.5.8. Nieprawidłowości dotyczące pozycji przy karmieniu
2.6. Przystawienie do piersi
2.7. Wykładniki efektywnego karmienia
2.8. Karmienie piersią po porodzie drogą cięcia cesarskiego
2.9. Rozbudzenie laktacji u matki
2.10. Odciąganie ręczne pokarmu
2.11. Odciąganie pokarmu przy użyciu odciągacza elektrycznego
2.12. Dokarmianie
2.12.1. Technika karmienia łyżeczką
2.12.2. Technika karmienia kubeczkiem
2.12.3. Dren przy piersi
2.13. Najczęściej występujące problemy okresu okołoporodowego
2.13.1. Problemy z brodawkami
2.13.2. Przepełnienie piersi – nawał mleczny
3. Postępowanie z pokarmem dla noworodka Monika Salamończyk, Anna Łozińska-Czerniak
3.1. Pojemniki do przechowywania pokarmu
3.2. Przyjmowanie mleka od matki
3.3. Przechowywanie mleka
3.4. Transport mleka
3.5. Rozmrażanie mleka
3.6. Przygotowanie mleka przed podaniem
3.7. Pozyskiwanie i podaż siary
3.8. Minimalne żywienie troficzne
3.9. Wzmacniacze pokarmu kobiecego
3.10. Pokarm sztuczny
4. Rozwój funkcji pobierania pokarmu. Praktyczne wskazówki dotyczące doboru technik stymulacji i akcesoriów do karmienia doustnego Magdalena Bednarczyk
4.1. Wprowadzenie
4.2. Dzieci urodzone o czasie
4.3. Noworodki urodzone przedwcześnie – wcześniaki
4.4. Ocena gotowości do podjęcia doustnego przyjmowania pokarmów oraz bezpieczeństwo kliniczne dziecka przed jego podjęciem
4.5. Badanie dojrzałości do karmienia doustnego i jakość mechanizmów adaptacyjnych dziecka w trakcie karmienia
4.6. Ocena stanu dziecka po karmieniu
4.7. Dotychczasowe doświadczenia kliniczne dziecka, warunki środowiskowe i opieka rodzicielska
4.8. Strategie postępowania
5. Czynności higieniczne wykonywane u noworodka Monika Salamończyk, Anna Łozińska-Czerniak
5.1. Wprowadzenie
5.2. Kąpiel higieniczna
5.3. Ubrania noworodka/niemowlaka
5.4. Preparaty do kąpieli i pielęgnacji noworodka/niemowlaka
5.5. Pielęgnacja włosów
5.6. Pielęgnacja paznokci
5.7. Pielęgnacja uszu
5.8. Pielęgnacja nosa
5.9. Pielęgnacja okolicy pośladków
5.10. Zabezpieczenie noworodka po urodzeniu przed utratą ciepła
5.11. Przewijanie dziecka
5.12. Toaleta ciała/kąpiel wcześniaka
6. Technika wykonywania wybranych zabiegów u noworodka Monika Salamończyk, Anna Łozińska-Czerniak
6.1. Kaniulacja żył obwodowych
6.2. Pobieranie krwi do badań diagnostycznych przez nakłucie żyły obwodowej
6.3. Pobranie krwi do badań z boczno-przyśrodkowej okolicy podeszwowej strony pięty
6.4. Test ilościowy w kierunku chorób metabolicznych
6.5. Pobieranie moczu do badań diagnostycznych przy użyciu woreczków jednorazowych .
6.6. Wymaz z ucha
6.7. Wymaz z odbytu
6.8. Przygotowanie do nakłucia lędźwiowego i asysta
6.9. Oksymetria pulsacyjna (pulsoksymetria)
6.10. Zgłębnikowanie żołądka
6.11. Pielęgnacja noworodka podczas fototerapii
7. Specyfika podawania leków różnymi drogami Monika Salamończyk, Anna Łozińska-Czerniak
7.1. Podawanie leków drogą dożylną przez kaniulę
7.2. Podawanie leków drogą dożylną przez kaniulę przy użyciu pompy infuzyjnej strzykawkowej
7.3. Podawanie leków drogą domięśniową
7.4. Podawanie leków drogą podskórną
7.5. Podawanie leków drogą śródskórną
7.6. Podawanie leków drogą doustną
7.7. Podawanie leków do oka
7.8. Podawanie leków doodbytniczo
7.9. Nebulizacja za pomocą sprężonego gazu
7.10. Tlenoterapia
8. Zasady stosowania pozycji ułożeniowych jako elementu pielęgnacji noworodka Artur Bartochowski
8.1. Wprowadzenie
8.2. Sposoby noszenia, trzymania, podnoszenia z podłoża i układania noworodka
8.3. Obrót jako sposób na zmianę pozycji
8.4. Rozbieranie i ubieranie dziecka
8.5. Przewijanie i zmiana pieluchy
8.6. Pozycja do karmienia butelką ze smoczkiem
8.7. Przenoszenie dziecka na małe odległości
8.8. Pozycje zmniejszające dolegliwości bólowe (np. podczas kolki jelitowej)
8.9. Kangurowanie
9. Resuscytacja noworodka Anna Łozińska-Czerniak , Monika Salamończyk
9.1. Wprowadzenie
9.2. Zasady resuscytacji noworodków
10. Edukacja zdrowotna rodziców w zakresie opieki nad noworodkiem Anna Łozińska-Czerniak , Monika Salamończyk
10.1. Wprowadzenie
10.2. Rejestracja dziecka w urzędzie
10.3. Opieka medyczna
10.4. Zapewnienie odpowiedniego mikrośrodowiska
10.5. Stosowanie prawidłowych pozycji
10.6. Bielizna dla noworodka
10.7. Pielęgnacja skóry i błon śluzowych
10.8. Pielęgnacja kikuta pępowinowego
10.9. Pobyt na świeżym powietrzu
10.10. Odżywianie
10.11. Ulewanie pokarmu
10.12. Obserwacja stolców
10.13. Szczepienia ochronne
10.14. Profilaktyka przeciwkrzywicza
10.15. Suplementacja kwasem dokozaheksaenowym – DHA
10.16. Profilaktyka przeciwkrwotoczna
10.17. Profilaktyka dysplazji stawu biodrowego
10.18. Profilaktyka zespołu nagłej śmierci niemowląt
10.19. Kolka jelitowa
10.20. Zmiany na skórze i problemy dermatologiczne
Skorowidz
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-4828-5 |
| Rozmiar pliku: | 6,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
mgr Artur Bartochowski
Konsultant w zakresie neurologopedii SPDSK w Warszawie (Marszałkowska, Działdowska)
neurologopeda
terapeuta wczesnej interwencji
doradca laktacyjny
mgr Magdalena Bednarczyk
Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Instytut Matki i Dziecka
Poradnia Rehabilitacyjna dla Dzieci
SPZLLO Warszawa-Żoliborz
dr hab. n. med. Ewa Dmoch-Gajzlerska, prof. WUM
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet Medyczny
mgr Anna Łozińska-Czerniak
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet Medyczny
mgr Monika Salamończyk
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. o zdrowiu Beata Sztyber
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet MedycznyPrzedmowa
Oddajemy do rąk Czytelników podręcznik do neonatologii. Przedstawiamy w nim zagadnienia dotyczące praktycznych umiejętności z zakresu opieki nad noworodkiem. Umiejętności te nie są proste, a ich wykonywanie wymaga wiedzy wykraczającej poza treści teoretyczne omawiane w innych publikacjach. Prezentowane w naszym podręczniku informacje są zgodne z aktualnie obowiązującymi standardami i przydatne w praktyce. Ułożono je w przejrzysty i spójny sposób, aby Czytelnik mógł wiadomości teoretyczne przełożyć na działanie praktyczne.
O merytorycznej zawartości decydowali autorzy, którzy mają bogate doświadczenie zawodowe w dziedzinach objętych tematyką poszczególnych rozdziałów.
Naszą książkę adresujemy przede wszystkim do studentów położnictwa i pielęgniarstwa, a także do pielęgniarek i położnych, które w ramach pracy zawodowej sprawują opiekę nad noworodkami.
Pragniemy podziękować współautorom za pojęcie trudu ujęcia w możliwie przystępny sposób zagadnień omawianych w rozdziałach, pracownikom Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie za cenne wskazówki i pomoc podczas pisania podręcznika oraz Wydawnictwu Lekarskiemu PZWL, a przede wszystkim Wydawcy, za zaangażowanie i cenne uwagi.
Mamy nadzieję, że nasz podręcznik stanie się pomocą dydaktyczną przydatną podczas zgłębiania tajników sztuki medycznej dotyczącej opieki nad nowo narodzonym człowiekiem.
Redaktorzy1. Postępowanie z noworodkiem po urodzeniu
Anna Łozińska-Czerniak, Monika Salamończyk
1.1. Wprowadzenie
Głównym celem opieki nad noworodkiem bezpośrednio po urodzeniu jest ułatwienie jego adaptacji do życia poza środowiskiem wewnątrzmacicznym. Stabilizacja ogólnego stanu noworodka wymaga dobrej organizacji i doświadczenia personelu medycznego.
Odpowiednie postępowanie z noworodkiem obejmuje m.in. profilaktykę zakażeń. Obowiązującym standardem jest mycie i dezynfekcja rąk przed każdym kontaktem z noworodkiem. Paznokcie u rąk powinny być krótko obcięte. Niedozwolone są sztuczne paznokcie i lakier na paznokciach. Przed kontaktem z noworodkiem należy zdjąć z rąk biżuterię (obrączki, pierścionki, zegarki, bransoletki). Należy przeszkolić rodziców dziecka w zakresie higieny rąk. Obowiązek zakładania rękawic nie zwalnia od mycia rąk i używania środka dezynfekcyjnego.
Stanowisko do przyjęcia noworodka w sali porodowej należy odpowiednio wyposażyć i przygotować tak, aby w sytuacji zagrożenia życia dziecka można było podjąć natychmiastowe działania resuscytacyjne.
Wyposażenie stanowiska noworodkowego w sali porodowej:
- » inkubator otwarty – promiennik (stanowisko resuscytacyjno-zabiegowe) ze źródłem ciepła i światła oraz grubym materacem (grubość minimum 2,5 cm) – ze stałym dostępem do noworodka z trzech stron;
- » ssak mechaniczny;
- » dren do ssaka z łącznikiem bocznym;
- » cewniki do odsysania (rozmiary: 5F, 6F, 8F, 10F);
- » źródło tlenu i powietrza;
- » reduktor tlenu;
- » dren do tlenu;
- » maski twarzowe (rozmiary dla noworodków donoszonych i wcześniaków: 0, 1, 2);
- » worek samorozprężalny (aparat typu Ambu);
- » aparat w układzie T z możliwością kontroli ciśnienia wentylacji (Neopuff);
- » stetoskop;
- » opaski identyfikacyjne;
- » zaciski pępowinowe;
- » sterylne nożyce;
- » sterylne rękawiczki i fartuchy;
- » bielizna (jałowe serwety, pieluchy);
- » waga niemowlęca;
- » taśma centymetrowa;
- » zestaw do intubacji (laryngoskop z łyżką nr 00, 0 lub 1, z zapasowymi żarówkami i bateriami, kleszczyki Magilla, rurki dotchawicze);
- » leki do resuscytacji (adrenalina, nalokson);
- » płyny: 5% i 10% roztwór glukozy, 0,9% NaCl, woda destylowana;
- » zestaw do cewnikowania naczyń pępowinowych;
- » sprzęt jednorazowy (igły, strzykawki, kaniule, kraniki trójdrożne, przedłużacze, zgłębniki dożołądkowe, gaziki, opatrunki, przylepce);
- » środki do dezynfekcji odpowiednie dla noworodków;
- » probówki;
- » jałowy worek lub folia do owinięcia wcześniaka;
- » inkubator transportowy z tlenem.
Przygotowanie stanowiska do przyjęcia noworodka:
- » Kontrolować kompletność oraz sprawność sprzętu.
- » Regularnie sprawdzać termin ważności leków.
- » Kontrolować temperaturę pod promiennikiem (promiennik należy włączyć około 30 minut przed spodziewanym porodem, aby zapewnić temperaturę 37°C).
- » Dbać o to, aby temperatura otoczenia wynosiła około 24°C (w przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie temperatura otoczenia w sali porodowej powinna wynosić przynajmniej 26°C).
- » Wyeliminować przeciągi.
- » Zredukować hałas.
- » Ograniczyć liczbę osób przebywających w sali porodowej do minimum.
- » Rozpakować sterylny sprzęt.
- » Rozłożyć i pozostawić do ogrzania pod lampą grzewczą bieliznę dla noworodka (pieluchy, serwety, ręczniki) (jałową bieliznę w przypadku porodu drogą cięcia cesarskiego).
- » Zmniejszyć oświetlenie, unikać kierowania strumienia światła na twarz noworodka.
- » Włączyć inkubator transportowy (temperatura inkubatora 34–36°C);
- » Zapewnić dostęp do niezbędnego sprzętu.
- » Zdezynfekować sprzęt po jego użyciu.
- » Ponownie przygotować sprzęt i sprawdzić jego działanie po użyciu.
Postępowanie ze zdrowym noworodkiem w sali porodowej:
- » Położyć noworodka w pozycji na boku na klatce piersiowej matki.
- » Osuszyć skórę noworodka z płynów ustrojowych, stosując delikatny dotyk.
- » Okryć noworodka ciepłą bielizną.
- » Założyć noworodkowi opaski identyfikacyjne.
- » Odpępnić noworodka i zabezpieczyć kikut pępowinowy.
- » Przystawić noworodka do piersi.
- » Zapewnić kontakt „skóra do skóry”.
1.2. Pierwszy kontakt matki z dzieckiem
Bezpośrednio po urodzeniu dziecko urodzone w dobrym stanie należy położyć w pozycji na boku na klatce piersiowej matki, z główką skierowaną do piersi. Należy polecić matce, by otuliła noworodka rękami. Personel okrywa dziecko suchą, ogrzaną bielizną i ręcznikiem lub kocykiem.
W trakcie pierwszego kontaktu, trwającego optymalnie 2 godziny, powinno odbyć się pierwsze karmienie piersią. W tym czasie należy zachęcać matkę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi, a także obserwować matkę i dziecko, kontrolując, czy dziecko jest dobrze przystawiane do piersi i czy jego pozycja jest właściwa. W razie potrzeby należy zaoferować pomoc.
Jeśli stan dziecka lub matki nie pozwala na kontakt „skóra do skóry” bezpośrednio po urodzeniu, należy zaproponować taki kontakt, gdy tylko ich stan się ustabilizuje. W razie rezygnacji z pierwszego bezpośredniego kontaktu matki i dziecka lub przerwania tego kontaktu należy wpisać informację o tym fakcie do dokumentacji wraz z medycznym uzasadnieniem.
Kwalifikacji do pozostawienia dziecka na klatce piersiowej matki dokonuje zespół noworodkowy. Opieka pielęgnacyjna nad położnicą i zdrowym noworodkiem powinna być każdorazowo realizowana przez jedną osobę.
Zalety ułożenia w kontakcie „skóra do skóry”:
- » umacnianie więzi rodzicielskich;
- » zapewnienie potrzeby bezpieczeństwa;
- » redukcja stresu u matki i dziecka,
- » działanie przeciwbólowe,
- » kolonizacja skóry i błon śluzowych noworodka florą bakteryjną matki,
- » wyzwalanie u matki mechanizmów hormonalnych wspomagających laktację.
W przypadku porodu wcześniaka, który nie jest w stanie prawidłowo ssać z piersi bezpośrednio po urodzeniu, należy starać się pozyskać siarę od matki i podać ją dziecku jak najwcześniej po urodzeniu, optymalnie do drugiej godziny życia, ale nie później niż 6 godzin po urodzeniu. Pożądane jest, aby pierwsza podaż siary na śluzówkę jamy ustnej nastąpiła jeszcze przed opuszczeniem sali porodowej, po wstępnej stabilizacji ogólnego stanu dziecka. Zakłada się podanie jednorazowo około 0,5 ml siary na śluzówkę obu policzków „po palcu” w jałowej rękawiczce. Procedurę należy powtarzać 10–12 razy na dobę.
Jeśli stan noworodka nie pozwala na pozostawienie go z matką, zostaje on przeniesiony na stanowisko resuscytacyjno-zabiegowe i położony na materacyku w pozycji drenażowej (głowa niżej niż tułów), która ułatwia ewakuację wydzieliny z dróg oddechowych. Kolejność podejmowanych działań zależy od ogólnego stanu noworodka.
W przypadku noworodków urodzonych drogą cięcia cesarskiego, pozbawionych możliwości nieprzerwanego kontaktu z matką „skóra do skóry”, proponuje się, aby miały one choćby krótki, trwający 1–3 minuty, bezpośredni kontakt z matką po zakończeniu wykonywania pierwszych czynności na stanowisku noworodkowym.
