MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
nowość
-
promocja
Norymberga - ebook
Wydawnictwo:
Tłumacz:
Seria:
Format:
EPUB
Data wydania:
12 listopada 2025
Norymberga - ebook
Bestsellerowy reportaż zekranizowanyw gwiazdorskiej obsadzie (m.in. Russell Crowe, Rami Malek). Film Norymberga jest wciągającą adaptacją opowieści o korzeniach zła.
Latem 1945 roku, niedługo po kapitulacji III Rzeszy, najwyżsi rangą dowódcy niemieccy trafiają do ciasnych cel ośrodka Mondorf-Les-Bains, gdzie czekają na proces i wyroki. Hermann Göring, sybaryta przyzwyczajony do wystawnych przyjęć i czterdziestu tabletek z parakodeiną dziennie, musi się nauczyć żyć w więziennym rygorze. Tęskni za rodziną i odczytuje z notesu „zakazane” dowcipy o Hitlerze. Nie widać po nim wyrzutów sumienia.
W areszcie odwiedza go Douglas M. Kelley, młody i piekielnie uzdolniony amerykański psychiatra. Kelleya interesują procesy zachodzące w umysłach zbrodniarzy wojennych. Co pozwoliło im skazywać miliony ludzi na śmierć bez mrugnięcia okiem? Czy byli potworami? Ostatecznie wniosek amerykańskiego psychiatry jest o wiele bardziej przerażający: cechy osobowości, które przywiodły nazistów do straszliwych zbrodni, dostrzec można u wielu „zwykłych” ludzi.
Książka Jacka El-Haia to nie tylko wciągający, wartko napisany reportaż historyczny o ostatnich dniach życia niemieckich zbrodniarzy, ale także wstrząsająca opowieść o korzeniach zła.
Książka ukazała się wcześniej po polsku pod tytułem Göring i psychiatra. Tragiczny pojedynek umysłów.
„Ten wnikliwy intymny portret dwóch osobowości – z jednej strony człowieka będącego wzorem służby społeczeństwu, z drugiej uosobienia zła – rodzi napięcie godne klasycznego filmu Hitchcocka, a kluczem do niego jest niesamowita tajemnica psychologiczna. Czytelnicy Jacka El-Haia będą przygwożdżeni tym poruszającym studium zetknięcia dobra ze złem.” Andrew Solomon
„Szczegółowa, oparta na pogłębionej kwerendzie książka o człowieku, który wykazał, że zło może się narodzić wszędzie.” „The Independent”
„Mistrzowski reportaż o wyjątkowym spotkaniu więziennego lekarza z jednym z najwyższych funkcjonariuszy państwowych Trzeciej Rzeszy […]. Pasjonująca relacja Jacka El-Haia odsłania przerażającą kartę z dziejów Stanów Zjednoczonych i proponuje niepokojące rozważania nad naturą zła.” „Kirkus Reviews”
„Relacjonując tę mało znaną, choć absolutnie wciągającą historię amerykańskiego psychiatry, który został oddelegowany, by przebadać ujętych po II wojnie światowej nazistowskich dygnitarzy, Jack El-Hai [...] opowiada o staraniach, by pojąć zło w jego najmroczniejszym ludzkim wcieleniu – i przezwyciężyć je na drodze ku temu, byśmy stali się lepsi.” Deborah Blum
„Dzięki dostępowi do zapisków Kelleya El-Hai nasyca swoją opowieść szczegółami dotyczącymi psychiki nazistów [...]. Wciągają one czytelnika [...] w fascynującą eksplorację natury ludzkiej, zdrowia psychicznego i rozpaczy.” „Science News”
Ta publikacja spełnia wymagania dostępności zgodnie z dyrektywą EAA.
| Kategoria: | Literatura faktu |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8396-233-7 |
| Rozmiar pliku: | 3,2 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
W serii ukazały się ostatnio:
Mateusz Marczewski _Pasażerowie. Ayahuasca i duchy Amazonii_
Aleksandra Łojek _Belfast. 99 ścian pokoju_ (wyd. 3)
Katarzyna Bednarczykówna _Masz się łasić. Mobbing w_ _Polsce_
Anna Maziuk _Niedźwiedź szuka domu_
Anna Malinowska _Sosnowiec. Nic śląskiego_
Anna Sawińska _Przesłonięty uśmiech. O kobietach w_ _Korei Południowej_ (wyd. 2 zmienione)
Adam Zadworny _Heweliusz. Tajemnica katastrofy na Bałtyku_
Zbigniew Rokita _Królowie strzelców. Piłka w_ _cieniu imperium_ (wyd. 2 rozszerzone)
Thomas Orchowski _Wyspa trzech ojczyzn. Reportaż z_ _podzielonego Cypru_ (wyd. 2)
Maciej Czarnecki _Dzieci Norwegii. O państwie (nad)opiekuńczym_ (wyd. 3)
Maciej Czarnecki _Dla dobra dziecka. Szwedzki socjal i_ _polscy rodzice_
Bartosz Józefiak _Wszyscy tak jeżdżą_ (wyd. 2)
Aleksandra Boćkowska _Gdynia. Pierwsza w_ _Polsce_
Anna Malinowska _Od Katowic idzie słońce_ (wyd. 2)
Anna Bikont _Nie koniec, nie początek. Powojenne wybory polskich Żydów_
John McPhee _Plac Zgody. Wieczyście neutralna Szwajcaria_
Marta Grzywacz _Radość Soboty. Archiwum życia i_ _śmierci_
Ilona Wiśniewska _Białe. Zimna wyspa Spitsbergen_ (wyd. 5)
Paweł Smoleński _Trędowate kobiety czyszczą ryż_
Marta Wroniszewska _Matka bez wyboru. O kobietach, które opuściły swoje dzieci_
Barbara Seidler _Pamiętajcie, że byłem przeciw. Reportaże sądowe_ (wyd. 3)
François-Henri Désérable _Kruszenie świata. Podróż do Iranu_
Martyna M. Wojtkowska _W Nowej Zelandii wschodzi słońce. Wojenna tułaczka polskich dzieci_
Katarzyna Kobylarczyk _Ciałko. Hiszpania kradnie swoje dzieci_ (wyd. 2)
Patrick Radden Keefe _Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i_ _pamięć w_ _Irlandii Północnej_ (wyd. 3)
Thomas Orchowski _Pasterzy jest coraz mniej. Reportaż z Krety_
Karolina Bednarz _Kwiaty w pudełku. Japonia oczami kobiet_ (wyd. 3)
Linda Polman _Karawana kryzysu. Za kulisami przemysłu pomocy humanitarnej_ (wyd. 4)
Agata Komosa-Styczeń _Wyspa niechcianych kobiet_
Ilona Wiśniewska _Hjem. Na północnych wyspach_
Nicola Lagioia _Ciao amore, ciao. Morderstwo w Rzymie_
Paweł Smoleński _Zielone migdały, czyli_ _po co światu Kurdowie_ (wyd. 2)
Tomáš Forró _Śpiew syren. W głąb wojennej Ukrainy_
Will Storr _Nadprzyrodzone. Śledztwo w sprawie duchów_
Jacek Hołub _Wszystko mam bardziej. Życie w spektrum autyzmu_ (wyd. 2 zmienione)
Remigiusz Ryziński _Dziwniejsza historia_ (wyd. 2 rozszerzone)
W serii ukaże się m. in.:
Andrzej Dybczak _Gugara_ (wyd. 2 zmienione)GŁÓWNE POSTACIE
Zarząd norymberskiego więzienia
-------------------------------- -----------------------------------------
Pułkownik Burton Andrus komendant
Kapitan John Dolibois porucznik kwatermistrzostwa
Porucznik Gustave Gilbert psycholog
Major Douglas McGlashan Kelley psychiatra
Howard Triest tłumacz w czasie procesów norymberskich
-------------------------------- -----------------------------------------
Oskarżeni
------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Karl Dönitz admirał, wyznaczony na następcę Hitlera
Hans Frank generalny gubernator w Polsce
Wilhelm Frick minister spraw wewnętrznych Rzeszy, protektor Czech i Moraw
Walther Funk minister gospodarki Rzeszy
Hermann Göring marszałek Rzeszy, dowódca Luftwaffe
Rudolf Hess zastępca Hitlera
Alfred Jodl szef sztabu dowodzenia OKW (Oberkommando der Wehrmacht)
Ernst Kaltenbrunner szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA)
Wilhelm Keitel szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW)
Robert Ley szef Niemieckiego Frontu Pracy
Konstantin von Neurath minister spraw zagranicznych Rzeszy (do 1938)
Franz von Papen wicekanclerz Rzeszy
Erich Raeder naczelny dowódca niemieckiej marynarki wojennej (1928–1943)
Joachim von Ribbentrop minister spraw zagranicznych Rzeszy
Alfred Rosenberg główny ideolog Rzeszy i zarządca okupowanych terytoriów wschodnich
Fritz Sauckel generalny pełnomocnik do spraw wykorzystania siły roboczej (pracowników przymusowych)
Hjalmar Schacht prezes Reichsbanku (do 1937)
Baldur von Schirach przywódca Hitlerjugend
Arthur Seyss-Inquart kanclerz Austrii, potem namiestnik Rzeszy w Marchii Wschodniej (Austrii), komisarz Rzeszy w Holandii
Albert Speer minister uzbrojenia i amunicji
Julius Streicher redaktor naczelny „Der Stürmer”
------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Urzędnicy Trybunału Wojskowego w Norymberdze
----------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------
William „Wild Bill” Donovan specjalny asystent głównego oskarżyciela
Robert Jackson główny oskarżyciel z ramienia USA w Międzynarodowym Trybunale Wojskowym w Norymberdze
Geoffrey Lawrence brytyjski sędzia, przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze
----------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------
Rodzina Douglasa McGlashana Kelleya
------------------------------------ ---------
Charles McGlashan dziadek
June McGlashan Kelley matka
George „Doc” Kelley ojciec
Alice Vivienne „Dukie” Hill Kelley żona
Doug, Alicia i Allen Kelley dzieci
------------------------------------ ---------ROZDZIAŁ 1 DOM
Kelleyowie mieszkali w przestronnej, utrzymanej w śródziemnomorskim stylu willi stojącej przy Highgate Road na wzgórzach Kensington, na północ od Berkeley w Kalifornii. Pokryty czerwoną dachówką dach tego domu górował nad odległymi ruchliwymi wodami zatoki, ale bliżej, za czterema tarasami i kamiennymi schodami, prowadzącymi wśród sekwoi i drzew owocowych, leżał cmentarz Sunset View.
Pośrodku dziedzińca zbudowanego „w podkowę” domu Kelleyów stała mała karuzela, a obok był basenik dla dzieci. Drzwi frontowe prowadziły do holu. Z lewej strony znajdowała się kuchnia, w której doktor przygotowywał rodzinne posiłki, korzystając z dużej kuchenki, blachy do pieczenia i maszynki do mięsa. Do kuchni przylegała spiżarnia z lodówką. Najstarszy syn usiadł kiedyś na tym mruczącym urządzeniu, zastanawiając się, jak by tu zamordować ojca siekierą.
Po prawej stronie holu była łazienka, w której pierwszego dnia 1958 roku rozegrała się makabryczna scena, a dalej szło się do salonu z kominkiem, długą sofą i zielonym skórzanym fotelem doktora. Salon wyłożony był dywanem, a meble stały przy ścianach, by mogło się w nim pomieścić więcej gości. Czasami doktor Kelley urządzał tam dla swojego najstarszego syna pewną zabawę. Chłopiec musiał wychodzić z pokoju, a tymczasem ojciec przesuwał na przykład ołówek na stoliku do kawy. Gdy syn wracał, musiał odgadnąć, co się zmieniło.
Za salonem znajdowała się sypialnia doktora i jego żony Dukie. Z okien roztaczał się widok na dwudziestoarową przestrzeń za domem. Ze schowka na końcu korytarza dzieci mogły podsłuchiwać kłótnie rodziców.
Z salonu prowadziły na piętro czarne metalowe schody. Dziura po kuli, zasłonięta dywanikiem, przebijała drewnianą podłogę górnego holu, zalanego światłem słonecznym spływającym z wysokich okien. Prowadzący do gabinetu Kelleya korytarz mieścił z boku schowek z utensyliami do magicznych trików doktora.
Z okna gabinetu roztaczał się wspaniały widok na zatokę Golden Gate i więzienie na wyspie Alcatraz. Gdy Kelley odwracał się do okna, mógł skierować wzrok na Alcatraz i wspominać miesiące pracy w innym więzieniu – w Norymberdze. Na biurku doktora panował porządek. W szafkach i w małym laboratorium znaleźć można było piłki do kości, palniki spirytusowe, różne naczynia, kolekcje kryształów i preparatów roślinnych, dwie ludzkie czaszki i bogaty zapas chemikaliów, w tym wielu trujących.
Dzieci Kelleyów miały swoje sypialnie w suterenie. Bały się niespodziewanych wizyt ojca „na dobranoc”. Gdy słyszały skrzypienie schodów, miały kilka sekund na wzięcie się w garść i przygotowanie na każdy z jego nastrojów.
Ta ostatnia kłótnia zaczęła się w kuchni. Często, gdy dochodziło do awantur między doktorem a jego żoną, Dukie pakowała swoje rzeczy i znikała na dzień z domu. Tym razem wybuch wściekłości wyniósł doktora poza kuchnię i zaprowadził z wrzaskiem aż do jego gabinetu. Kelley trzasnął drzwiami tak, że porcelanowy próg się rozbił, a odłamki zasypały schody. Po kilku chwilach doktor wyłonił się ze swojego pokoju, trzymając coś w dłoni. Zbiegł po schodach i zatrzymał się na półpiętrze, wznoszącym się nad salonem niczym scena. Wykrzyknął słowa, które przeraziły jego żonę, ojca i dzieci. Potem włożył tę rzecz do ust i połknął.PRZYPISY
Rozdział 2 Mondorf-les-Bains
1.
1 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering. The Rise and Fall of the Notorious Nazi Leader_, New York: Skyhorse, 2011, s. 310.
2.
2 Tamże, s. 325; R. I. Stack, _The Capture of Goering_, , 36th Infantry Division Association.
3.
3 E. Göring, _My Life with Goering_, London: David Bruce and Watson, 1972, s. 131.
4.
4 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 324.
5.
5 Tamże, s. 325.
6.
6 E. Göring, _My Life with Goering_, dz. cyt., s. 132.
7.
7 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, New York: Coward-McCann, 1969.
8.
8 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 326.
9.
9 M. Volz, _Montana Pilot, 99, Recalls Flying Goering_, 29.01.2011, azcentral.com, tinyurl.com/39u493rm, dostęp: 31.03.2025.
10.
10 N. Lebert, S. Lebert, _My Father’s Keeper. Children of Nazi Leaders_, Boston: Little-Brown, 2002, s. 202.
11.
11 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 30.
12.
12 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 327.
13.
13 Ch. Gunkel, _How a_ _Top Nazi’s Brother Saved Lives_, „Der Spiegel”, 2.05.2012.
14.
14 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 327.
15.
15 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 22, 23; J. E. Dolibois, _Pattern of Circles. An Ambassador’s Story_, Kent, OH: Kent State University Press, 1989, s. 84.
16.
16 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, New York: Atheneum, 1984, s. 45.
17.
17 D. A. Sprecher, _Inside the Nuremberg Trial. A Prosecutor’s Comprehensive Account_, vol. 1–2, Lanham, MD: University of America, 1999.
18.
18 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, dz. cyt., s. 42.
19.
19 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 23.
20.
20 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 98.
21.
21 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 14.
22.
22 Tamże, s. 15–17.
23.
23 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 328.
24.
24 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 88; F. Teich, _Inventory. Hermann Goering_, 1945, MS MLR P 20, National Archives and Records Administration.
25.
25 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg. A Psychiatrist Examines the Nazi Criminals_, New York: Greenberg, 1947, s. 68.
26.
26 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 29, 30.
27.
27 Tamże, s. 40.
28.
28 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 94.
29.
29 B. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 31.
30.
30 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 85.
31.
31 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 329.
32.
32 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 46, 47.
33.
33 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 95.
34.
34 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 40.
35.
35 A. Neave, _On Trial at Nuremberg_, Boston: Little-Brown, 1978, s. 71.
36.
36 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, dz. cyt., s. 496.
37.
37 G. M. Gilbert, _Psychology of Dictatorship. Based on Examination of the Leaders of Nazi Germany_, Westport, CT: Greenwood, 1979, s. 92.
38.
38 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 56.
39.
39 G. M. Gilbert, _Psychology of Dictatorship_, dz. cyt., s. 88.
40.
40 E. Davidson, _The Trial of the Germans. As Account on the Twenty-two Defendants before the International Military Tribunal at Nuremberg_, Columbia: University of Missouri, 1966, s. 67.
41.
41 A. Neave, _On Trial at Nuremberg_, dz. cyt., s. 66.
42.
42 E. Davidson, _The Trial of the Germans_, dz. cyt., s. 63.
43.
43 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 66, 67.
44.
44 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 30.
45.
45 E. Davidson, _The Trial of the Germans_, dz. cyt., s. 66.
46.
46 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 31.
47.
47 J. E. Hoover, _Hermann Göring_, _Ingestion of Paracodeine Tablets_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
48.
48 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 102.
49.
49 _Therapeutic Progress_, „The American Practitioner”, vol. 48:1914, s. 601, 602.
50.
50 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 51.
51.
51 M. Curnutte, _Interrogator Recalls Talks with Hitler’s Inner Circle_, „Cincinnati Enquirer”, 15.11.2009.
52.
52 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 104.
53.
53 D. McGlashan Kelley, _Bound Notebook of Interview Notes_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
54.
54 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 58, 59.
55.
55 Tamże, s. 68.
56.
56 D. McGlashan Kelley, _Clinical Summary of Neurological and Psychiatric Examination of the Internee_ # _31G 350013_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
57.
57 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 57.
58.
58 Tamże, s. 57, 58.
59.
59 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 34.
60.
60 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 88.
61.
61 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 59.
Mateusz Marczewski _Pasażerowie. Ayahuasca i duchy Amazonii_
Aleksandra Łojek _Belfast. 99 ścian pokoju_ (wyd. 3)
Katarzyna Bednarczykówna _Masz się łasić. Mobbing w_ _Polsce_
Anna Maziuk _Niedźwiedź szuka domu_
Anna Malinowska _Sosnowiec. Nic śląskiego_
Anna Sawińska _Przesłonięty uśmiech. O kobietach w_ _Korei Południowej_ (wyd. 2 zmienione)
Adam Zadworny _Heweliusz. Tajemnica katastrofy na Bałtyku_
Zbigniew Rokita _Królowie strzelców. Piłka w_ _cieniu imperium_ (wyd. 2 rozszerzone)
Thomas Orchowski _Wyspa trzech ojczyzn. Reportaż z_ _podzielonego Cypru_ (wyd. 2)
Maciej Czarnecki _Dzieci Norwegii. O państwie (nad)opiekuńczym_ (wyd. 3)
Maciej Czarnecki _Dla dobra dziecka. Szwedzki socjal i_ _polscy rodzice_
Bartosz Józefiak _Wszyscy tak jeżdżą_ (wyd. 2)
Aleksandra Boćkowska _Gdynia. Pierwsza w_ _Polsce_
Anna Malinowska _Od Katowic idzie słońce_ (wyd. 2)
Anna Bikont _Nie koniec, nie początek. Powojenne wybory polskich Żydów_
John McPhee _Plac Zgody. Wieczyście neutralna Szwajcaria_
Marta Grzywacz _Radość Soboty. Archiwum życia i_ _śmierci_
Ilona Wiśniewska _Białe. Zimna wyspa Spitsbergen_ (wyd. 5)
Paweł Smoleński _Trędowate kobiety czyszczą ryż_
Marta Wroniszewska _Matka bez wyboru. O kobietach, które opuściły swoje dzieci_
Barbara Seidler _Pamiętajcie, że byłem przeciw. Reportaże sądowe_ (wyd. 3)
François-Henri Désérable _Kruszenie świata. Podróż do Iranu_
Martyna M. Wojtkowska _W Nowej Zelandii wschodzi słońce. Wojenna tułaczka polskich dzieci_
Katarzyna Kobylarczyk _Ciałko. Hiszpania kradnie swoje dzieci_ (wyd. 2)
Patrick Radden Keefe _Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i_ _pamięć w_ _Irlandii Północnej_ (wyd. 3)
Thomas Orchowski _Pasterzy jest coraz mniej. Reportaż z Krety_
Karolina Bednarz _Kwiaty w pudełku. Japonia oczami kobiet_ (wyd. 3)
Linda Polman _Karawana kryzysu. Za kulisami przemysłu pomocy humanitarnej_ (wyd. 4)
Agata Komosa-Styczeń _Wyspa niechcianych kobiet_
Ilona Wiśniewska _Hjem. Na północnych wyspach_
Nicola Lagioia _Ciao amore, ciao. Morderstwo w Rzymie_
Paweł Smoleński _Zielone migdały, czyli_ _po co światu Kurdowie_ (wyd. 2)
Tomáš Forró _Śpiew syren. W głąb wojennej Ukrainy_
Will Storr _Nadprzyrodzone. Śledztwo w sprawie duchów_
Jacek Hołub _Wszystko mam bardziej. Życie w spektrum autyzmu_ (wyd. 2 zmienione)
Remigiusz Ryziński _Dziwniejsza historia_ (wyd. 2 rozszerzone)
W serii ukaże się m. in.:
Andrzej Dybczak _Gugara_ (wyd. 2 zmienione)GŁÓWNE POSTACIE
Zarząd norymberskiego więzienia
-------------------------------- -----------------------------------------
Pułkownik Burton Andrus komendant
Kapitan John Dolibois porucznik kwatermistrzostwa
Porucznik Gustave Gilbert psycholog
Major Douglas McGlashan Kelley psychiatra
Howard Triest tłumacz w czasie procesów norymberskich
-------------------------------- -----------------------------------------
Oskarżeni
------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Karl Dönitz admirał, wyznaczony na następcę Hitlera
Hans Frank generalny gubernator w Polsce
Wilhelm Frick minister spraw wewnętrznych Rzeszy, protektor Czech i Moraw
Walther Funk minister gospodarki Rzeszy
Hermann Göring marszałek Rzeszy, dowódca Luftwaffe
Rudolf Hess zastępca Hitlera
Alfred Jodl szef sztabu dowodzenia OKW (Oberkommando der Wehrmacht)
Ernst Kaltenbrunner szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA)
Wilhelm Keitel szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW)
Robert Ley szef Niemieckiego Frontu Pracy
Konstantin von Neurath minister spraw zagranicznych Rzeszy (do 1938)
Franz von Papen wicekanclerz Rzeszy
Erich Raeder naczelny dowódca niemieckiej marynarki wojennej (1928–1943)
Joachim von Ribbentrop minister spraw zagranicznych Rzeszy
Alfred Rosenberg główny ideolog Rzeszy i zarządca okupowanych terytoriów wschodnich
Fritz Sauckel generalny pełnomocnik do spraw wykorzystania siły roboczej (pracowników przymusowych)
Hjalmar Schacht prezes Reichsbanku (do 1937)
Baldur von Schirach przywódca Hitlerjugend
Arthur Seyss-Inquart kanclerz Austrii, potem namiestnik Rzeszy w Marchii Wschodniej (Austrii), komisarz Rzeszy w Holandii
Albert Speer minister uzbrojenia i amunicji
Julius Streicher redaktor naczelny „Der Stürmer”
------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Urzędnicy Trybunału Wojskowego w Norymberdze
----------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------
William „Wild Bill” Donovan specjalny asystent głównego oskarżyciela
Robert Jackson główny oskarżyciel z ramienia USA w Międzynarodowym Trybunale Wojskowym w Norymberdze
Geoffrey Lawrence brytyjski sędzia, przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze
----------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------
Rodzina Douglasa McGlashana Kelleya
------------------------------------ ---------
Charles McGlashan dziadek
June McGlashan Kelley matka
George „Doc” Kelley ojciec
Alice Vivienne „Dukie” Hill Kelley żona
Doug, Alicia i Allen Kelley dzieci
------------------------------------ ---------ROZDZIAŁ 1 DOM
Kelleyowie mieszkali w przestronnej, utrzymanej w śródziemnomorskim stylu willi stojącej przy Highgate Road na wzgórzach Kensington, na północ od Berkeley w Kalifornii. Pokryty czerwoną dachówką dach tego domu górował nad odległymi ruchliwymi wodami zatoki, ale bliżej, za czterema tarasami i kamiennymi schodami, prowadzącymi wśród sekwoi i drzew owocowych, leżał cmentarz Sunset View.
Pośrodku dziedzińca zbudowanego „w podkowę” domu Kelleyów stała mała karuzela, a obok był basenik dla dzieci. Drzwi frontowe prowadziły do holu. Z lewej strony znajdowała się kuchnia, w której doktor przygotowywał rodzinne posiłki, korzystając z dużej kuchenki, blachy do pieczenia i maszynki do mięsa. Do kuchni przylegała spiżarnia z lodówką. Najstarszy syn usiadł kiedyś na tym mruczącym urządzeniu, zastanawiając się, jak by tu zamordować ojca siekierą.
Po prawej stronie holu była łazienka, w której pierwszego dnia 1958 roku rozegrała się makabryczna scena, a dalej szło się do salonu z kominkiem, długą sofą i zielonym skórzanym fotelem doktora. Salon wyłożony był dywanem, a meble stały przy ścianach, by mogło się w nim pomieścić więcej gości. Czasami doktor Kelley urządzał tam dla swojego najstarszego syna pewną zabawę. Chłopiec musiał wychodzić z pokoju, a tymczasem ojciec przesuwał na przykład ołówek na stoliku do kawy. Gdy syn wracał, musiał odgadnąć, co się zmieniło.
Za salonem znajdowała się sypialnia doktora i jego żony Dukie. Z okien roztaczał się widok na dwudziestoarową przestrzeń za domem. Ze schowka na końcu korytarza dzieci mogły podsłuchiwać kłótnie rodziców.
Z salonu prowadziły na piętro czarne metalowe schody. Dziura po kuli, zasłonięta dywanikiem, przebijała drewnianą podłogę górnego holu, zalanego światłem słonecznym spływającym z wysokich okien. Prowadzący do gabinetu Kelleya korytarz mieścił z boku schowek z utensyliami do magicznych trików doktora.
Z okna gabinetu roztaczał się wspaniały widok na zatokę Golden Gate i więzienie na wyspie Alcatraz. Gdy Kelley odwracał się do okna, mógł skierować wzrok na Alcatraz i wspominać miesiące pracy w innym więzieniu – w Norymberdze. Na biurku doktora panował porządek. W szafkach i w małym laboratorium znaleźć można było piłki do kości, palniki spirytusowe, różne naczynia, kolekcje kryształów i preparatów roślinnych, dwie ludzkie czaszki i bogaty zapas chemikaliów, w tym wielu trujących.
Dzieci Kelleyów miały swoje sypialnie w suterenie. Bały się niespodziewanych wizyt ojca „na dobranoc”. Gdy słyszały skrzypienie schodów, miały kilka sekund na wzięcie się w garść i przygotowanie na każdy z jego nastrojów.
Ta ostatnia kłótnia zaczęła się w kuchni. Często, gdy dochodziło do awantur między doktorem a jego żoną, Dukie pakowała swoje rzeczy i znikała na dzień z domu. Tym razem wybuch wściekłości wyniósł doktora poza kuchnię i zaprowadził z wrzaskiem aż do jego gabinetu. Kelley trzasnął drzwiami tak, że porcelanowy próg się rozbił, a odłamki zasypały schody. Po kilku chwilach doktor wyłonił się ze swojego pokoju, trzymając coś w dłoni. Zbiegł po schodach i zatrzymał się na półpiętrze, wznoszącym się nad salonem niczym scena. Wykrzyknął słowa, które przeraziły jego żonę, ojca i dzieci. Potem włożył tę rzecz do ust i połknął.PRZYPISY
Rozdział 2 Mondorf-les-Bains
1.
1 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering. The Rise and Fall of the Notorious Nazi Leader_, New York: Skyhorse, 2011, s. 310.
2.
2 Tamże, s. 325; R. I. Stack, _The Capture of Goering_, , 36th Infantry Division Association.
3.
3 E. Göring, _My Life with Goering_, London: David Bruce and Watson, 1972, s. 131.
4.
4 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 324.
5.
5 Tamże, s. 325.
6.
6 E. Göring, _My Life with Goering_, dz. cyt., s. 132.
7.
7 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, New York: Coward-McCann, 1969.
8.
8 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 326.
9.
9 M. Volz, _Montana Pilot, 99, Recalls Flying Goering_, 29.01.2011, azcentral.com, tinyurl.com/39u493rm, dostęp: 31.03.2025.
10.
10 N. Lebert, S. Lebert, _My Father’s Keeper. Children of Nazi Leaders_, Boston: Little-Brown, 2002, s. 202.
11.
11 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 30.
12.
12 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 327.
13.
13 Ch. Gunkel, _How a_ _Top Nazi’s Brother Saved Lives_, „Der Spiegel”, 2.05.2012.
14.
14 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 327.
15.
15 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 22, 23; J. E. Dolibois, _Pattern of Circles. An Ambassador’s Story_, Kent, OH: Kent State University Press, 1989, s. 84.
16.
16 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, New York: Atheneum, 1984, s. 45.
17.
17 D. A. Sprecher, _Inside the Nuremberg Trial. A Prosecutor’s Comprehensive Account_, vol. 1–2, Lanham, MD: University of America, 1999.
18.
18 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, dz. cyt., s. 42.
19.
19 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 23.
20.
20 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 98.
21.
21 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 14.
22.
22 Tamże, s. 15–17.
23.
23 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 328.
24.
24 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 88; F. Teich, _Inventory. Hermann Goering_, 1945, MS MLR P 20, National Archives and Records Administration.
25.
25 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg. A Psychiatrist Examines the Nazi Criminals_, New York: Greenberg, 1947, s. 68.
26.
26 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 29, 30.
27.
27 Tamże, s. 40.
28.
28 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 94.
29.
29 B. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 31.
30.
30 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 85.
31.
31 R. Manvell, H. Fraenkel, _Goering_, dz. cyt., s. 329.
32.
32 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 46, 47.
33.
33 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 95.
34.
34 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 40.
35.
35 A. Neave, _On Trial at Nuremberg_, Boston: Little-Brown, 1978, s. 71.
36.
36 A. Tusa, J. Tusa, _The Nuremberg Trial_, dz. cyt., s. 496.
37.
37 G. M. Gilbert, _Psychology of Dictatorship. Based on Examination of the Leaders of Nazi Germany_, Westport, CT: Greenwood, 1979, s. 92.
38.
38 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 56.
39.
39 G. M. Gilbert, _Psychology of Dictatorship_, dz. cyt., s. 88.
40.
40 E. Davidson, _The Trial of the Germans. As Account on the Twenty-two Defendants before the International Military Tribunal at Nuremberg_, Columbia: University of Missouri, 1966, s. 67.
41.
41 A. Neave, _On Trial at Nuremberg_, dz. cyt., s. 66.
42.
42 E. Davidson, _The Trial of the Germans_, dz. cyt., s. 63.
43.
43 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 66, 67.
44.
44 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 30.
45.
45 E. Davidson, _The Trial of the Germans_, dz. cyt., s. 66.
46.
46 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 31.
47.
47 J. E. Hoover, _Hermann Göring_, _Ingestion of Paracodeine Tablets_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
48.
48 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 102.
49.
49 _Therapeutic Progress_, „The American Practitioner”, vol. 48:1914, s. 601, 602.
50.
50 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 51.
51.
51 M. Curnutte, _Interrogator Recalls Talks with Hitler’s Inner Circle_, „Cincinnati Enquirer”, 15.11.2009.
52.
52 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 104.
53.
53 D. McGlashan Kelley, _Bound Notebook of Interview Notes_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
54.
54 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 58, 59.
55.
55 Tamże, s. 68.
56.
56 D. McGlashan Kelley, _Clinical Summary of Neurological and Psychiatric Examination of the Internee_ # _31G 350013_, 1945, MS, Douglas M. Kelley Personal Papers.
57.
57 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 57.
58.
58 Tamże, s. 57, 58.
59.
59 B. C. Andrus, _I Was the Nuremberg Jailer_, dz. cyt., s. 34.
60.
60 J. E. Dolibois, _Pattern of Circles_, dz. cyt., s. 88.
61.
61 D. McGlashan Kelley, _22 Cells in Nuremberg_, dz. cyt., s. 59.
więcej..
