Nowe wychowanie seksualne - ebook

WSTĘP

„Dzieci wasze nie są waszymi dziećmi.”

Khalil Gibran, Prorok

Chcecie wspierać dzieci w rozwoju, także w sferze seksualności i wszystkiego, co się z nią wiąże. Chcecie z dziećmi rozmawiać, a nie tylko dawać im książki albo czekać, aż ktoś inny im powie to, czego chcą i potrzebują się dowiedzieć.

Coraz rzadziej spotkać się można z postawą: Niech się dowie najmniej, jak się da, i najpóźniej, jak się da, a najlepiej nie ode mnie.

Coraz częściej dostrzegamy, że rozmowy o seksualności i bycie źródłem wiedzy dla dzieci, także w tym obszarze, jest ważnym elementem relacji, a seksualność jest ważną częścią życia. Chcemy być obecni w życiu swoich dzieci w ważnych momentach.

Pisząc tę książkę, bardzo ważne było dla mnie, żeby dać wam lekturę, która przede wszystkim:

• opiera się na jak najbardziej aktualnej wiedzy, i to nie tylko o dziecięcej seksualności, ale o seksualności w ogóle,

• pokazuje podejście do seksualności, które jest zintegrowane z takim rozumieniem rodzicielstwa i rozwoju dziecka, które na pierwszym miejscu stawia budowanie relacji opartych na szacunku i poczuciu bezpieczeństwa,

• ujmuje seksualność całościowo i wielowymiarowo,

• wspiera dorosłych w towarzyszeniu dzieciom w rozwoju ich seksualności od narodzin do dorosłości,

• pokazuje, jak umiejętności i zasoby, w które wyposażamy dziecko w relacji z nim, służą mu do troszczenia się o swoją seksualność,

• opiera się na zaufaniu do rodzicielskich kompetencji i kompetencji rozwojowych dzieci,

• napisana jest w sposób pozytywny, ze spokojem, na luzie,

• daje rodzicom okazję, żeby poczytać, co robią inne dzieci, i poczuć, że nie są sami,

• akceptuje ludzką różnorodność i bierze pod uwagę różnice między ludźmi, różny sposób życia,

• jest skierowana do wszystkich rodziców wszystkich dzieci, bez względu na to, jak przeżywają i wyrażają swoją seksualność,

• porusza temat tego, co rodzice mogą robić ze sobą w spotkaniu z seksualnością dziecka, a nie tylko tego, co robić z dzieckiem,

• da wam świadomość, na co macie wpływ w relacji z dziećmi, a na co nie, i pomoże wykorzystać tę wiedzę do wspierania dziecka.

Zależało mi też na tym, żeby tę książkę mógł przeczytać również zainteresowany nastolatek. Dlatego jeśli stwierdzicie, że chcecie się podzielić z dzieckiem tym, co tu przeczytaliście, a potem o tym rozmawiać – zróbcie to. To część rodzicielstwa, które opiera się na otwartej komunikacji i na braku manipulacji i ukrytych motywów.

Skąd wy, czytelnicy tej książki, wiecie różne rzeczy o seksie i seksualności? Jakie swoje doświadczenia pamiętacie? Co wpłynęło na wasz rozwój i na to, jakimi ludźmi jesteście dzisiaj? To nie tylko pytanie na teraz. Zachęcam was, żebyście wracali do niego w trakcie czytania i po zakończeniu tej książki.

Właśnie dla was chciałam napisać książkę. Dla ludzi, którzy są zainteresowani świadomym udziałem w edukacji seksualnej swoich dzieci. Piszę „świadomym”, bo edukacja seksualna nie zachodzi tylko tam, gdzie ludzie ją dostrzegają, ale dzieje się wszędzie i przez cały czas.

Jako rodzice, nawet jeśli mamy obawy i wątpliwości, możemy poszerzać swoją wiedzę i uczyć się. Mam przekonanie, że rodziców trudno jest zastąpić w tym obszarze, choć można ich wesprzeć. Na podobnym stanowisku opierają się Standardy edukacji seksualnej w Europie¹.2 POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

To nie jest książka tylko o tym, jak wytłumaczyć dzieciom kwestie seksu, odpowiadać na pytania, co robić z dziecięcymi zachowaniami oraz jak chronić dzieci przed zagrożeniami. Chcę pisać także o tym, jaki wkład mogą mieć rodzice w to, żeby dziecko realizowało swoją seksualność w możliwie satysfakcjonujący sposób. Chcę zainspirować was do zastanawiania się, jakie my dorośli mamy przekonania co do seksualności, jak rozumiemy siebie jako istoty seksualne, jak rozumiemy relacje między ludźmi.

Stąd cały rozdział poświęcony seksualnemu poczuciu własnej wartości, a więc temu wszystkiemu, co pomaga nam się troszczyć o siebie, realizować i rozwijać się w obszarze seksualności, jednocześnie biorąc pod uwagę innych ludzi i ich autonomię. Co pomaga nam budować relacje z innymi, opiekować się sobą, komunikować się i radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Będę pisać o poczuciu własnej wartości z perspektywy dorosłego, a potem opowiem o tym, jak można rozwijać swoje poczucie własnej wartości i wspierać je u dzieci. Robię to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że na dzieci duży wpływ ma nasze własne poczucie wartości. Duża część tego, co dzieje się w relacji rodzic–dziecko, to modelowanie i przekazywanie swojego obrazu rzeczywistości. Nie da się nauczyć nikogo czegoś, czego samemu się nie umie albo chociaż się w danym momencie nie uczy. Trudno jest budować wspierającą relację z kimś, nie mając takiej relacji ze sobą.

Drugi powód to chęć zaopiekowania się niepokojami rodziców, którzy pytają, czy na to, co piszę o rozwoju dzieci i ich potrzebach, są jakiekolwiek dowody. Czy jest jakiś dorosły, który był tak wychowywany i możemy z całym przekonaniem stwierdzić, że to działa.

Takich dowodów nie ma i moim zdaniem nie będzie, mimo że jest coraz więcej badań w tym obszarze i coraz więcej wiemy. Ludzie i ich rozwój to nie jest tak prosty obszar, żeby ktokolwiek mógł tu dać jakąkolwiek gwarancję. Mamy jednak coś innego. Mamy liczne przykłady na to, że to, czego doświadczyliśmy my sami jako dzieci, nie działa, w tym sensie, że nie wspiera nas w naszym życiu i relacjach z innymi ludźmi:

• nie buduje w nas poczucia własnej wartości,

• nie pomaga w radzeniu sobie z emocjami,

• nie pomaga nam dbać o siebie,

• utrudnia nam budowanie relacji i komunikację,

• utrudnia nam radzenie sobie z krytyką,

• wywołuje w nas odruch oceniania i porównywania się,

• utrudnia nam pokazywanie własnych granic i proszenie o pomoc.

W dziedzinie seksualności mamy jako społeczeństwo dużo obaw, nie ufamy sobie, mamy często kłopoty z zaakceptowaniem własnego ciała i ze swobodną rozmową na temat seksualności. Nawet pytanie o to, jak się nazywają męskie i żeńskie narządy płciowe, wywołuje za każdym razem burzę. W konfrontacji ze swobodną dziecięcą seksualnością, z dziecięcymi pytaniami pojawia się mnóstwo emocji, strachów, przekonań i niezaspokojonych potrzeb. Rodzice, których spotykam, to zazwyczaj osoby, które mają ogromne pragnienie zmiany i rozwoju, ale też niosą ze sobą wszystko to, co w obszarze seksualności dostali od rodziny i dalszego otoczenia. Dlatego chcę pisać o tym, z czym zmagają się dzisiejsi dorośli w swojej seksualności, jakie doświadczenia z okresu dzieciństwa i dorastania im nie służą i jak można ich nie powtarzać. Jak sprawić, żeby nasze dzieci mniej musiały zmagać się z tym, z czym my się zmagamy.

Jednym z najbardziej satysfakcjonujących momentów mojej pracy jest ten, kiedy rodzice, którzy biorą udział w warsztatach na temat rozwoju seksualności u dzieci i młodzieży, mówią, że to doświadczenie pomogło im w bardziej pozytywnej relacji ze swoją własną seksualnością.

Że wychodzą, mając ochotę na to, żeby rozwijać się w tym obszarze, uczyć, poszukiwać. Że myśleli, że traktują swoją seksualność swobodnie, z zaufaniem i otwartością albo jako coś mało istotnego w ich życiu, a odkryli, że mają tu dużą przestrzeń do rozwoju. Że poczuli, że to, co mogą zrobić dla siebie i dla własnych dzieci, to zaopiekować się sobą bardziej niż do tej pory. Myślę też, że wiele osób, eksplorując temat seksualności i wspierania dzieci w tej sferze, odkrywa wątki, które są związane z relacjami, granicami czy poczuciem własnej wartości w ogóle (nie tylko w obszarze seksualności). Dzięki takim odkryciom pojawia się w nich motywacja do zmiany i rozwoju.

Karo Akabal pisze, że każdy z nas ma nieświadomy „kontrakt na życie”, którego stara się w życiu dotrzymywać⁸. A w tym kontrakcie ma rozdział „seks – umowy”. Chcę wam więc napisać, jak mógłby wyglądać taki przykładowy kontrakt. Jaki system przekonań może stanowić i jakie umiejętności pomaga rozwijać. Z jakimi emocjami się wiąże. Ten opis ma być w miarę uniwersalny. Nie chodzi mi o to, żeby podzielić się, jak ja mam u siebie, chociaż piszę w pierwszej osobie, ale bardziej o wyrażenie, czym poczucie własnej wartości jest i może być. Zaznaczając, że jest to w większości przypadków efektem długiej pracy rozwojowej, a nie coś, co „samo się zrobiło”.

SEKSUALNE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

Akceptuję siebie bezwarunkowo. Moja akceptacja nie wynika z tego, że spełniam jakieś swoje lub czyjeś oczekiwania, ale z tego, że moje ja, ciało, seksualność, to, co myślę, czuję, przeżywam, czego potrzebuję i czego chcę, ma dla mnie wartość samo w sobie i nie podlega ocenie.

Nie podlega ocenie i porównaniu to, czy moje doświadczanie seksualności jest ważnym obszarem mojego życia, czy też jest czymś marginalnym. Jestem OK bez względu na rolę, jaką seks pełni w moim życiu. Moja wartość nie wynika z mojej wyjątkowości i bycia lepszą, z tego, co robię albo co umiem. Wynika z tego, że jestem człowiekiem, żyjącą i czującą istotą. Z tego, że nie ma na świecie nikogo takiego dokładnie jak ja.

Tak jak wszyscy ludzie mam potrzeby, którymi opiekuję się najlepiej, jak potrafię. Przeżywam rzeczy piękne, wzruszające, ekscytujące, radosne i przyjemne, ale też złoszczę się, smucę, boję, odczuwam dyskomfort i ból. Moje emocje mówią mi, co się dzieje z moimi potrzebami i w ogóle ze mną.

Staram się być obecna i w kontakcie z tym, co przeżywam, bo to, co jest dla mnie w moich emocjach trudne, również ma swój sens i powód. Zależy mi, żeby nie uciekać od tego, tylko poczuć, zrozumieć, usłyszeć i pozwolić temu odejść. Przyglądam się z życzliwością i ciekawością moim marzeniom, pragnieniom i oczekiwaniom, i sprawdzam, jakie za nimi stoją potrzeby. Decyduję się, jak chcę się nimi zaopiekować oraz kogo poprosić o wsparcie.