O depresji dziś - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2020
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
O depresji dziś - ebook
„O depresji dziś” kolejny tytuł w serii Choroby mózgu.
Wyjątkowa książka rozmów o depresji. Autorka, znany i ceniony psychiatra, rozmawia o współczesnej depresji z lekarzami, psychoterapeutami, naukowcami, socjologami, antropologiem, pisarzem, scenarzystką, wykładowcami, organizatorami kampanii społecznych, nauczycielami i pacjentami.
Ważne słowa układają się w ciekawe, intymne, szczere, przyciszone dialogi o cywilizacyjnej chorobie XXI wieku. Wywiady są ułożone według klucza: W jakich czasach żyjemy, Wokół przyczyn, Postępy nauki, Niedoskonały paradygmat diagnostyczny, Przeżycia depresyjne, Współchorobowość, Można pomóc – rozpoznać, leczyć, zapobiegać, Nie jesteś sam. Wszystko opatrzone czułą narracją i komentarzem Autorki:
„Chciałam ukazać całą złożoność problemu depresji, która dziś obejmuje nie tylko rozpoznawanie i leczenie, lecz także zapobieganie, kierunki i szanse dalszego leczenia, nadzieje związane z postępem neuropsychiatrii oraz szereg zagadnień społecznych. Problem depresji przedstawiam w sposób nieoczywisty, a mianowicie poprzez wywiady z osobami, ukazującymi różne strony problemu depresji w dzisiejszym świecie. Są to naukowcy, specjaliści różnych dziedzin, w tym lekarze różnych specjalności, osoby doświadczające depresji lub ich bliscy, osoby spotykające ludzi depresyjnych w swojej pracy: nauczyciele, księża, pracownicy społeczni, czy twórcy kampanii społecznych i działacze społeczni z organizacji pozarządowych. Z takiej formy przedstawienia wyłania się obraz depresji jako zjawiska złożonego, problemu nie tylko medycznego i psychologicznego, lecz także społecznego mogącego zainteresować nie tylko specjalistów, lecz także dziennikarzy, socjologów i badaczy naszych czasów”.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-6197-0 |
| Rozmiar pliku: | 1,0 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
DR N. MED. IWONA KOSZEWSKA – lekarz, specjalista psychiatra, od uzyskania dyplomu lekarza medycyny w Akademii Medycznej w Warszawie, przez trzy dekady pracowała w II Klinice Psychiatrycznej (Oddział Chorób Afektywnych) Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Pużyńskiego. Jest autorką kilkudziesięciu prac naukowych na temat depresji oraz monografii „Stany mieszane w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej”. Jest autorką/współautorką poradników dla chorych i ich rodzin: „Depresja jest przemijająca”, „Żyć z zaburzeniami nastroju”, „O depresji, o manii, o zaburzeniach nastroju”, „O depresji w ciąży i po porodzie”, „Nie bój się lęku”. Jest też współautorką raportu „Internet i nowe technologie w zapobieganiu samobójstwom” oraz poradnika „Rola mediów w promocji zdrowia psychicznego i w zapobieganiu samobójstwom – poradnik dla pracowników mediów”.
W ramach założonej przez nią _Fundacji Profilaktyka, Prewencja, Leczenie – Cumulus_ zainicjowała i prowadziła autorski program zapobiegania depresji i samobójstwom w powiecie tatrzańskim „Aby halny nikogo nie zabrał”.
Pani Iwona Koszewska od kilku lat uczestniczy w pracy Zespołu Roboczego ds. zapobiegania depresji i samobójstwom przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia.
Największą satysfakcję zawodową czerpie z pracy klinicznej. Prowadzi prywatną praktykę lekarską w Warszawie.Kilka słów o chorobach mózgu
We wrześniu 2002 roku w Belgii powstała międzynarodowa, niedochodowa organizacja pozarządowa – Europejska Rada Mózgu (EBC – European Brain Council). Celem jej działania było i jest zrzeszenie wszystkich organizacji europejskich zajmujących się problematyką chorób mózgu, określanych jako schorzenia mające swoją lokalizację w mózgu, niezależnie od wcześniejszych definicji diagnostycznych. Należą do nich głównie zaburzenia psychiczne i choroby neurologiczne. Początkowo EBC zajmowała się poszerzaniem wiedzy społecznej o kosztach ponoszonych przez pacjentów, ich rodziny oraz społeczeństwa z powodu braku profilaktyki, niedostatecznej diagnostyki oraz braku pomocy dla osób dotkniętych chorobami przewlekłymi. Wkrótce poszerzyła swoje działania w obszarze merytorycznym, stając się inicjatorem wspólnych badań z zakresu neuronauki, jak też organizacyjnym – zachęcając kraje europejskie do tworzenia Narodowych Rad Mózgu. Do badań nad depresją, chorobami Alzheimera i Parkinsona, stwardnieniem rozsianym, padaczką, udarem, migreną, schizofrenią, zaburzeniami snu, zaburzeniami lękowymi, ADHD, a także uzależnieniami od alkoholu i innych substancji włączyły się liczne laboratoria i instytuty, obejmując siecią badawczą całą Europę. Obszar działań (promocja jakości życia chorych, badań klinicznych, zwiększenie wiedzy o chorobach mózgu, zmniejszanie barier fizycznych i społecznych dla chorych) umożliwił wspólne działania nie tylko naukowców, lecz także organizacji pacjentów i firm farmaceutycznych.
Po jedenastu latach – we wrześniu 2013 roku – również w Polsce przy Fundacji NeuroPozytywni powstała Polska Rada Mózgu, która stawia sobie za zadanie zabieganie o zwiększenie nakładów na badania nad mózgiem, wpływając w ten sposób na zwiększenie dostępności i poprawę jakości leczenia, promowanie wiedzy na temat chorób mózgu oraz zwiększenie współpracy między środowiskami związanymi ze schorzeniami mózgu w Polsce.
W naszym kraju w ocenie decydentów choroby mózgu przegrywały i przegrywają z onkologią i kardiologią. Schorzenia mózgu, chociaż kosztują więcej niż w sumie kardiologia i onkologia, nie przemawiają do wyobraźni polskich organizatorów ochrony zdrowia, nawet jeżeli dotykają bardzo dużej liczby chorych. Są to osoby w różnym wieku, cierpiące latami na choroby przewlekłe albo nagle ginące bez możliwości pomocy.
Choroby mózgu – neurologiczne i psychiatryczne – stanowią najczęstszą przyczynę niepełnosprawności, angażując wielu opiekunów rodzinnych i profesjonalnych w codzienną pomoc i wsparcie. Dlatego, kiedy PZWL Wydawnictwo Lekarskie zaproponowało nam przygotowanie nowej serii książek na temat chorób mózgu, mimo iż wiedzieliśmy, że na polskim rynku księgarskim znajduje się już wiele różnych publikacji na ten temat, postanowiliśmy wziąć udział w tym przedsięwzięciu.
Naszym celem było stworzenie, we współpracy z wieloma znakomitymi polskimi specjalistami, psychiatrami i neurologami, cyklu książek, które byłyby inne od tych dostępnych w księgarniach. W skład naszej serii wejdą książki poświęcone najczęściej występującym chorobom mózgu. Chcemy zaproponować publikacje, po które sięgnie doświadczony specjalista psychiatra lub neurolog, lekarz przed egzaminem specjalizacyjnym, lecz również zainteresowany student, który dopiero decyduje, czy chce być neurologiem albo psychiatrą.
Problemem wydawnictw książkowych jest to, iż z powodu cyklu wydawniczego nigdy nie mogą być dość aktualne, że często oferują wiedzę bardzo aktualną w momencie opracowywania, ale w chwili pojawienia się w księgarni już zdezaktualizowaną. Nierzadko też oferują one wiedzę zbyt hermetyczną i naukową dla lekarza w codziennej praktyce albo – wprost przeciwnie – mogą być tak paternalistycznie uproszczone, że nie zaspokajają potrzeb nowoczesnego specjalisty praktyka. Tych wszystkich pułapek chcieliśmy uniknąć, prosząc Autorów poszczególnych tomów o przygotowanie książki, która byłaby i nowoczesna, i spełniała nasze oraz wydawnictwa trudne oczekiwania. Ma to być książka oferująca najnowszą wiedzę i jednocześnie przyjazna oraz użyteczna w codziennej pracy.
Pojęcie „depresja” (melancholia) jest najczęściej używanym słowem do określenia stanu emocjonalnego człowieka od czasów Hipokratesa, który opisał objawy kliniczne i współchorobowość melancholii w _Aforyzmach_ i _De aere aquis et locis_.
Depresja jest stanem niejednoznacznym, charakteryzuje ją wielość obrazów klinicznych w zależności od różnych zmiennych takich jak np. wiek, płeć, stan psychospołeczny. Zawsze jednak jest rozumiana i przeżywana indywidualnie, a konsekwencje jej obecności są negatywne.
Autorka podjęła trud analizy przemyśleń, wyobrażeń, doświadczeń związanych z depresją i wiedzy o depresji jako choroby w 29 wywiadach przeprowadzonych z antropologami, historykami, lekarzami, biochemikami, farmakologami, filozofami, duchownymi, artystami, psychologami i socjologami. Wywiadom tym towarzyszą wypowiedzi maturzystów, ich nauczycieli i osób cierpiących na depresję. Jest to udana i fascynująca próba pokazania, czym jest depresja z punktu widzenia różnych osób, ich przeżyć, fantazji i refleksji. Jest to także oryginalne uzmysłowienie, czym jest depresja w medycynie, literaturze, poezji i w przeżyciach osób nią dotkniętych.
Zebrane wywiady, jak w sznurze pereł, są nanizane na łańcuszek osobistych przemyśleń autorki, która jest doświadczonym lekarzem, od wielu lat zajmującym się fenomenem zaburzeń afektywnych i współbrzmią w fascynacji nad rozumieniem, rozpoznawaniem i leczeniem depresji.
Prof. dr hab. n. med. _Tadeusz Parnowski_
Prof. dr hab. n. med. _Maria Barcikowska_
Redaktorzy naukowi serii __ „Choroby mózgu”WYRWANI Z ŻYCIA WBREW SWOJEJ WOLI…
WYRWANI Z ŻYCIA WBREW SWOJEJ WOLI…
Z osobami chorymi na depresję i leżącymi w szpitalu spotkałam się w pierwszej mojej pracy, jeszcze przed studiami medycznymi. Widziałam ludzi smutnych, cierpiących z powodu obojętności, niedbających o siebie, bezradnych, izolujących się, młodych i starych, zarówno samotnych, jak i otoczonych rodziną. Wyrwanych z życia wbrew swojej woli. Za bramą szpitala została chora matka, małe dzieci, nieukończony doktorat, wspaniała rola w teatrze, niezapłacone rachunki. Przystanią stało się łóżko. Spotkałam ludzi potrzebujących uwagi. I widziałam ich powrót do zdrowia, który zawdzięczali leczeniu. To doświadczenie ukształtowało moje podejście do depresji i choroby afektywnej oraz zmotywowało do wyboru zawodu lekarza psychiatry, który wykonuję przez kolejne dekady.
Od Najlepszych nauczyłam się uważnie stawiać rozpoznanie, z wykorzystaniem wszystkich dostępnych możliwości medycyny, zasobów własnych chorego i jego otoczenia. Nauczyłam się też, jak ważne, obok leczenia, jest zapobieganie chorobie depresyjnej, w tym samobójstwom, czemu poświęciłam kilka ostatnich lat pracy.
Problem depresji od lat systematycznie powszechniał. „Wszyscy” zaczęli „mieć depresję”, co stało się problemem nie tylko medycznym, lecz i społecznym.
Książkę kończę przed spodziewaną drugą falą epidemii koronawirusa. Doświadczenie pandemii w ostatnim półroczu zmieniło nasze codzienne życie, zakwestionowało dotychczasową kulturę indywidualizmu. Sytuacja zmusiła społeczeństwo do uważności na ludzi w najbliższym otoczeniu, a także do odpowiedzialności za słabszych. Nie bez znaczenia był również okres „lockdownu”, który ujawnił pod jednym dachem zarówno pozytywne zasoby jak i konflikty.
Wczoraj i dziś towarzyszą mi dziesiątki pytań o właściwe diagnozy, działania terapeutyczne, o siły wewnętrzne człowieka dotkniętego chorobą i jego bliskich. Szukając odpowiedzi, zwróciłam się z pytaniami do wybranych osób.
Wszystkich, których zaprosiłam do rozmowy „o depresji dziś”, uważam za ekspertów.
_Iwona Koszewska_DZIŚ
MMXX
Kolejny miesiąc pandemii wywołanej koronawirusem _SARS_-CoV-2. Zaleca się zachować dystans społeczny, kryć się za ochronną maseczką na twarzy. „Inni ludzie... są obecnie postrzegani jako potencjalne nośniki zarazy“¹.„Lock – down”. „The World is Closed”. Słychać głosy buntu młodych przeciwko restrykcjom z powodu ratowania najbardziej zagrożonych czyli starszych z chorobami współistniejącymi, a uderzających w ich dobrostan. „Wirus nakręcił konflikt pokoleń”².
Ludzie bardzo szybko za sobą zatęsknili. Uruchomiły się niespodziewane zasoby wsparcia i pomocy. Wieszczono lawinowy wzrost nie tylko zakażeń, lecz i depresji czy samobójstw. Naukowcy już piszą doktoraty, periodyki naukowe zamieniły się w naukowe pamiętniki czasów pandemii, nagrywane są niezliczone webinaria tematyczne, prowadzone są internetowe ankiety dotyczące przeżycia w izolacji. Los Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stał się niepewny. Zwykle za pandemiami następowały dalekosiężne zmiany na świecie.
Rok 2020 zakończył XX wiek. Już wcześniej głoszono koniec historii³, koniec człowieka⁴, koniec społeczeństwa⁵, koniec miłości⁶, koniec utopii⁷, katastrofę klimatyczną, apokaliptyczne wizje. Według prognoz WHO depresja do 2020 roku będzie na drugim miejscu wśród najczęstszych chorób, w 2030 roku – na miejscu pierwszym.
Depresyjny duch naszych czasów. Żyjemy w świecie ogromnej zmiany. Dekonstrukcji? Konstruowania świata na nowo? Reorganizacji społeczeństwa?
W ostatnich dekadach w krajach Zachodu rodzi się mniej dzieci, przybywa ludzi starych i samotnych. Jedni szukają oparcia w Bogu, inni dokonują apostazji. Kończą się źródła energii. Kończy się epoka wiary w liberalną demokrację. Kończy się epoka indywidualizmu, ekspansja nadmiaru. Era cyfrowa spowodowała kres ery analogowej, a wraz z nią szereg zmian cywilizacyjnych.
Czy z epidemią społecznej depresji nieuchronnie łączył się czas hiperindywidualizmu? Przyznawania się do bezradności? Samotności, zagubienia, niemożliwości sprostania oczekiwaniom, mimo jak nigdy dotąd dostępnych form komunikacji? Neoliberalna filozofia – „Sam jesteś kowalem swojego losu” – nie sprawdziła się. „Dasz radę”, „Wszystko zależy od ciebie” – slogany z poradników niesprawdzające się w życiu. „My, pierwsze pokolenie wyżu depresyjnego, pierwsze pokolenie zdiagnozowanej depresji, pierwsze pokolenie, które zna mityczne wnętrza gabinetów psychiatrycznych, psychologicznych, psychoterapeutycznych, w których zapamiętale ćwiczymy wynurzenia naszych odmętów. Pierwsze pokolenie, które zna dziwacznie brzmiące nazwy psychoaktywnych farmaceutyków (…) językiem naszych najpoufalszych szeptów jest koślawa mowa instrukcji przyjmowania leków (…), które (…) nazwami ulubionych leków nazywa swoje domowe zwierzęta, wypróbowane dawkowanie umieszcza w statusach swoich społecznościowych profili, swoje doświadczenia w tym chorobowym terminowaniu podaje w oficjalnych życiorysach i załącznikach do podań o pracę (…). Żyjemy aktualizowanymi co jakiś czas statystykami samobójstw”… „Pokolenie, które dorastało w epoce rozkwitu poradników wszystkiego (sukces, związki, organizacja czasu, sen, jak skuteczniej rozmawiać, jak dobrze żyć, jak dobrze się najeść za 5 zł, jak skutecznie handlować w internecie”… „Wizyta u psychologa wpisana jest w kalendarz jak data obowiązkowego szczepienia” ⁸.
Depresja, z jej wielką rozpiętością semantyczną, przez ostatnie lata była traktowana jako kategoria kulturowa, jako figura językowa, egzystencjalna, jedna z głównych idei kultury Zachodu.
O podzielenie się refleksją nad światem, w którym „wszyscy mają depresję” poprosiłam prof. Andrzeja Ledera, lekarza, psychoterapeutę, filozofa.
Andrzej Leder
– dlaczego właśnie depresja
Trudno rozmawiać o „dziś” bez zanurzenia w przeszłość, historię.
Termin dotyczący choroby mózgu, choroby obarczonej dużym ryzykiem samobójstwa czy inwalidztwa, stał się opisem ludzkiej kondycji przełomu XX i XXI wieku. O medykalizacji kondycji ludzkiej rozmawiam z antropolożką społeczną dr hab. Anną Witeską-Młynarczyk.
Anna Witeska-Młynarczyk
– co wnosi antropologia w rozumienie choroby
Przez wieki ludzie starsi byli nośnikami wiedzy i doświadczenia, uczyli dzieci, jak poruszać się po świecie. W ostatnich dziesięcioleciach zarysowała się zupełnie inna różnica pokoleniowa. Margaret Mead pisała, że na skutek szybkich zmian i wielokulturowości starsze pokolenie nie nadąża za przeobrażeniami, w związku z czym dawne wzorce kulturowe już się nie sprawdzają i zaczyna dominować pokolenie młodych (tworząc wzorzec kultury prefiguratywnej). Na podstawie różnic w postawach wobec: pracy, relacji międzyludzkich, mediów i technologii wyodrębniono kilka pokoleń powojennych. Od _baby boomers_, poprzez pokolenie X, Y i Z. Opisane przez amerykańską psycholog Jean Twenge pokolenie iGen, generacja – Ja, znajduje się „na krawędzi najgorszego kryzysu zdrowia psychicznego od dziesięcioleci, z rekordowym odsetkiem depresji i samobójstw”⁹. Dzieci poruszające się w świecie Internetu, zostały „opuszczone”, zostawione same sobie. Ukazuje to raport NASK 3.0 z 2019 roku¹⁰: „Nastolatki korzystają z sieci samodzielnie już od siódmego roku życia. Im młodsze pokolenie, tym ten kontakt następuje wcześniej. Prawie wszyscy respondenci zadeklarowali codzienne, kilkugodzinne korzystanie z sieci. Wynosi ono około 4 godzin i 12 minut”. A z kolei dorośli uczą się od dzieci, jak korzystać z nowych technologii.
Na podstawie badań na temat zmian w mózgu w wyniku obcowania z Internetem opisuje się powstanie „hipertekstowych umysłów”, które zamieniły myślenie linearne na wielowątkowe. U dzieci obserwuje się mniejsze znaczenie kory przedczołowej, która odpowiada za empatię, altruizm, tolerancję, w efekcie czego dziecko staje się obojętne na to, co nie dotyczy go osobiście, ma trudność z rozumieniem czyjegoś punktu widzenia i utrzymania relacji, jednocześnie mając wyjątkową łatwość z wielozadaniowością (_multitasking_) i nielinearnością informacji.
Mimo udogodnień, które przyniosła współczesna cywilizacja, człowiek nie jest radosny, lecz pogrąża się w smutku – martwi się o przyrodę, zwierzęta, przyszłość globu, ucieka w używki, nie radzi sobie z nadmiarem informacji. Po okresie złudzenia dotyczącego istnienia liberalnej demokracji w Internecie, fascynacji łatwym i bezpłatnym dostępem do informacji, rozrywki, usług skrojonych na indywidualne potrzeby okazało się, że prywatne ścieżki poruszania się po sieci wykorzystują (bez kontroli i niedostatecznej regulacji prawnej) firmy giganty. Hipertechnologiczna prognoza stała się źródłem zagrożenia, lęku przed sztuczną inteligencją, zmianami w mózgu, utratą prywatności. Mówi się o „depresji technologicznej” (_technology fatigue_)_._ Choć duża liczba lajków w mediach społecznościowych nadal poprawia samopoczucie i umacnia wrażenie bycia akceptowanym w danej społeczności, bycia w „bańce”, to stąd już tylko krok do wykluczania. Internetowa parametryzacja zaufania zubożyła umiejętność odczytywania emocji, zagrożeń, umiejętność zdobywania zaufania w prawdziwym życiu. Pandemia pokazała, że ludzie są sobie potrzebni w przestrzeni realnej, sąsiedzkiej, lokalnej, rodzinnej, przyjacielskiej. Że wartością jest odpowiedzialność za innych, w tym – za ludzi starszych i słabych. Wirus nakręcił konflikt pokoleń¹¹.PRZYPISY
PRZYPISY
1 Zob. https://itself.blog/2020/03/17/giorgio-agamben-clarifications/
2 Zob. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ spoleczenstwo/1952484,1,wirus-nakrecil -konflikt-pokolen.read.
3 F. Fukuyama “The End of History and the Last Man“. Free Press, New York 1992.
4 F. Fukuyama: Koniec człowieka: konsekwencje rewolucji biotechnologicznej”, tłum. B. Pietrzyk. Znak, Kraków 2004.
5 A. Touraine “La Fin des sociétés”. Seuil, Paris 2013.
6 E. Illouz „The end of love: A sociology of negative relations“. Oxford University Press, Oxford 2019.
7 W. Lepenies “Melancholy and society”. Harvard University Press, Cambridge 1992.
8 Tabaczyński „Pokolenie wyżu depresyjnego. Biografia”. Korporacja Ha!art, Kraków 2019.
9 J.M. Twenge „iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne i mniej szczęśliwe i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości i co to oznacza dla nas wszystkich”, tłum. O. Dziedzic. Smak Słowa, Sopot 2019.
10 Zob. https://www.nask.pl/pl/raporty/ raporty/2593,Raport-z-badan-quotNastolatki-30quot-2019.html.
11 Zob. https://www.polityka.pl/ tygodnikpolityka/spoleczenstwo/ 1952484,1,wirus-nakrecil-konflikt-pokolen.read.
12 Her liste not appalled for to be; to look pale. Nor on the morrow unfeastly for to see; to look sad, depressed And slept her firste sleep; and then awoke (http://www.gutenberg.org/cache/epub/2383/pg2383-images.html).
13 A.V. Horwitz, J.C. Wakefield „The loss of sadness: How psychiatry transformed normal sorrow into depressive disorder”. Oxford University Press, Oxford 2007.
14 Zob. https://crispa.uw.edu.pl/object/ files/416370/display/Default.
15 M. Nartowski „Zaduma (Melancholia)”. Nakł. S.A. Krzyżanowskiego, Kraków 1900.
16 M. Mira „Historia polskiego szaleństwa. T. 1. Słońce wschodzi wśród czarnego nieba. Studium melancholii”. Gdańsk 2017. Fundacja Terytoria Książki.
17 Objawy epizodu depresji wymienione w DSM-5: 1. Znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności. 2. Znaczący spadek masy ciała, bez rozmyślnego ograniczenia przyjmowanych pokarmów lub zwiększenie masy ciała. 3. Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia. 4. Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe. 5. Zmęczenie lub poczucie braku energii. 6. Poczucie braku własnej wartości lub nieadekwatne, nadmierne poczucie winy. 7. Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania. 8. Nawracające myśli o śmierci. 9. Występowanie objawów powoduje klinicznie istotne cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub w innym obszarze.
18 Objawy epizodu depresji wymienione w ICD-10. Do podstawowych objawów zespołu depresyjnego należy: 1. Obniżenie nastroju. 2. Utrata zainteresowań i/lub radości (anhedonia). 3. Zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności. Inne częste objawy to: 1. Pogorszenie koncentracji i uwagi. 2. Niska samoocena i mała wiara w siebie. 3. Poczucie winy i niskiej własnej wartości. 4. Pesymistyczne widzenie przyszłości. 5. Myśli/akty samobójcze. 6. Zaburzenia snu (wczesne wybudzanie się). 7. Zmniejszony apetyt, utrata masy ciała. 8. Utrata libido.
19 Zob. https://www.nask.pl/pl/raporty/ raporty/2593,Raport-z-badan-quotNastolatki-30quot-2019.html.
20 K.R. Jamison „Noc szybko nadchodzi. Zrozumieć samobójstwo, by mu zapobiec”, tłum. T. Bieroń. Zysk i S-ka, Poznań 2004.
21 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
22 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2017 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022)
23 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
24 Za: M. Marcinów „Historia polskiego szaleństwa” (t. 1) „Słońce wschodzi wśród czarnego nieba. Studium melancholii”. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2017.
25 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego…, dz. cyt.
26 Poland National Prescription Audit 06/2020 IQVIA © 2020 IQVIA and its affiliates. All rights reserved. Liczba preskrypcji (recept) nie uwzględnia liczby zaordynowanych opakowań (recepta z jednym opakowaniem jest liczona tak samo, jak ta z 2 lub więcej opakowaniami przepisanych preparatów).
27 M. Tabaczyński, dz. cyt.
28 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
W ramach założonej przez nią _Fundacji Profilaktyka, Prewencja, Leczenie – Cumulus_ zainicjowała i prowadziła autorski program zapobiegania depresji i samobójstwom w powiecie tatrzańskim „Aby halny nikogo nie zabrał”.
Pani Iwona Koszewska od kilku lat uczestniczy w pracy Zespołu Roboczego ds. zapobiegania depresji i samobójstwom przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia.
Największą satysfakcję zawodową czerpie z pracy klinicznej. Prowadzi prywatną praktykę lekarską w Warszawie.Kilka słów o chorobach mózgu
We wrześniu 2002 roku w Belgii powstała międzynarodowa, niedochodowa organizacja pozarządowa – Europejska Rada Mózgu (EBC – European Brain Council). Celem jej działania było i jest zrzeszenie wszystkich organizacji europejskich zajmujących się problematyką chorób mózgu, określanych jako schorzenia mające swoją lokalizację w mózgu, niezależnie od wcześniejszych definicji diagnostycznych. Należą do nich głównie zaburzenia psychiczne i choroby neurologiczne. Początkowo EBC zajmowała się poszerzaniem wiedzy społecznej o kosztach ponoszonych przez pacjentów, ich rodziny oraz społeczeństwa z powodu braku profilaktyki, niedostatecznej diagnostyki oraz braku pomocy dla osób dotkniętych chorobami przewlekłymi. Wkrótce poszerzyła swoje działania w obszarze merytorycznym, stając się inicjatorem wspólnych badań z zakresu neuronauki, jak też organizacyjnym – zachęcając kraje europejskie do tworzenia Narodowych Rad Mózgu. Do badań nad depresją, chorobami Alzheimera i Parkinsona, stwardnieniem rozsianym, padaczką, udarem, migreną, schizofrenią, zaburzeniami snu, zaburzeniami lękowymi, ADHD, a także uzależnieniami od alkoholu i innych substancji włączyły się liczne laboratoria i instytuty, obejmując siecią badawczą całą Europę. Obszar działań (promocja jakości życia chorych, badań klinicznych, zwiększenie wiedzy o chorobach mózgu, zmniejszanie barier fizycznych i społecznych dla chorych) umożliwił wspólne działania nie tylko naukowców, lecz także organizacji pacjentów i firm farmaceutycznych.
Po jedenastu latach – we wrześniu 2013 roku – również w Polsce przy Fundacji NeuroPozytywni powstała Polska Rada Mózgu, która stawia sobie za zadanie zabieganie o zwiększenie nakładów na badania nad mózgiem, wpływając w ten sposób na zwiększenie dostępności i poprawę jakości leczenia, promowanie wiedzy na temat chorób mózgu oraz zwiększenie współpracy między środowiskami związanymi ze schorzeniami mózgu w Polsce.
W naszym kraju w ocenie decydentów choroby mózgu przegrywały i przegrywają z onkologią i kardiologią. Schorzenia mózgu, chociaż kosztują więcej niż w sumie kardiologia i onkologia, nie przemawiają do wyobraźni polskich organizatorów ochrony zdrowia, nawet jeżeli dotykają bardzo dużej liczby chorych. Są to osoby w różnym wieku, cierpiące latami na choroby przewlekłe albo nagle ginące bez możliwości pomocy.
Choroby mózgu – neurologiczne i psychiatryczne – stanowią najczęstszą przyczynę niepełnosprawności, angażując wielu opiekunów rodzinnych i profesjonalnych w codzienną pomoc i wsparcie. Dlatego, kiedy PZWL Wydawnictwo Lekarskie zaproponowało nam przygotowanie nowej serii książek na temat chorób mózgu, mimo iż wiedzieliśmy, że na polskim rynku księgarskim znajduje się już wiele różnych publikacji na ten temat, postanowiliśmy wziąć udział w tym przedsięwzięciu.
Naszym celem było stworzenie, we współpracy z wieloma znakomitymi polskimi specjalistami, psychiatrami i neurologami, cyklu książek, które byłyby inne od tych dostępnych w księgarniach. W skład naszej serii wejdą książki poświęcone najczęściej występującym chorobom mózgu. Chcemy zaproponować publikacje, po które sięgnie doświadczony specjalista psychiatra lub neurolog, lekarz przed egzaminem specjalizacyjnym, lecz również zainteresowany student, który dopiero decyduje, czy chce być neurologiem albo psychiatrą.
Problemem wydawnictw książkowych jest to, iż z powodu cyklu wydawniczego nigdy nie mogą być dość aktualne, że często oferują wiedzę bardzo aktualną w momencie opracowywania, ale w chwili pojawienia się w księgarni już zdezaktualizowaną. Nierzadko też oferują one wiedzę zbyt hermetyczną i naukową dla lekarza w codziennej praktyce albo – wprost przeciwnie – mogą być tak paternalistycznie uproszczone, że nie zaspokajają potrzeb nowoczesnego specjalisty praktyka. Tych wszystkich pułapek chcieliśmy uniknąć, prosząc Autorów poszczególnych tomów o przygotowanie książki, która byłaby i nowoczesna, i spełniała nasze oraz wydawnictwa trudne oczekiwania. Ma to być książka oferująca najnowszą wiedzę i jednocześnie przyjazna oraz użyteczna w codziennej pracy.
Pojęcie „depresja” (melancholia) jest najczęściej używanym słowem do określenia stanu emocjonalnego człowieka od czasów Hipokratesa, który opisał objawy kliniczne i współchorobowość melancholii w _Aforyzmach_ i _De aere aquis et locis_.
Depresja jest stanem niejednoznacznym, charakteryzuje ją wielość obrazów klinicznych w zależności od różnych zmiennych takich jak np. wiek, płeć, stan psychospołeczny. Zawsze jednak jest rozumiana i przeżywana indywidualnie, a konsekwencje jej obecności są negatywne.
Autorka podjęła trud analizy przemyśleń, wyobrażeń, doświadczeń związanych z depresją i wiedzy o depresji jako choroby w 29 wywiadach przeprowadzonych z antropologami, historykami, lekarzami, biochemikami, farmakologami, filozofami, duchownymi, artystami, psychologami i socjologami. Wywiadom tym towarzyszą wypowiedzi maturzystów, ich nauczycieli i osób cierpiących na depresję. Jest to udana i fascynująca próba pokazania, czym jest depresja z punktu widzenia różnych osób, ich przeżyć, fantazji i refleksji. Jest to także oryginalne uzmysłowienie, czym jest depresja w medycynie, literaturze, poezji i w przeżyciach osób nią dotkniętych.
Zebrane wywiady, jak w sznurze pereł, są nanizane na łańcuszek osobistych przemyśleń autorki, która jest doświadczonym lekarzem, od wielu lat zajmującym się fenomenem zaburzeń afektywnych i współbrzmią w fascynacji nad rozumieniem, rozpoznawaniem i leczeniem depresji.
Prof. dr hab. n. med. _Tadeusz Parnowski_
Prof. dr hab. n. med. _Maria Barcikowska_
Redaktorzy naukowi serii __ „Choroby mózgu”WYRWANI Z ŻYCIA WBREW SWOJEJ WOLI…
WYRWANI Z ŻYCIA WBREW SWOJEJ WOLI…
Z osobami chorymi na depresję i leżącymi w szpitalu spotkałam się w pierwszej mojej pracy, jeszcze przed studiami medycznymi. Widziałam ludzi smutnych, cierpiących z powodu obojętności, niedbających o siebie, bezradnych, izolujących się, młodych i starych, zarówno samotnych, jak i otoczonych rodziną. Wyrwanych z życia wbrew swojej woli. Za bramą szpitala została chora matka, małe dzieci, nieukończony doktorat, wspaniała rola w teatrze, niezapłacone rachunki. Przystanią stało się łóżko. Spotkałam ludzi potrzebujących uwagi. I widziałam ich powrót do zdrowia, który zawdzięczali leczeniu. To doświadczenie ukształtowało moje podejście do depresji i choroby afektywnej oraz zmotywowało do wyboru zawodu lekarza psychiatry, który wykonuję przez kolejne dekady.
Od Najlepszych nauczyłam się uważnie stawiać rozpoznanie, z wykorzystaniem wszystkich dostępnych możliwości medycyny, zasobów własnych chorego i jego otoczenia. Nauczyłam się też, jak ważne, obok leczenia, jest zapobieganie chorobie depresyjnej, w tym samobójstwom, czemu poświęciłam kilka ostatnich lat pracy.
Problem depresji od lat systematycznie powszechniał. „Wszyscy” zaczęli „mieć depresję”, co stało się problemem nie tylko medycznym, lecz i społecznym.
Książkę kończę przed spodziewaną drugą falą epidemii koronawirusa. Doświadczenie pandemii w ostatnim półroczu zmieniło nasze codzienne życie, zakwestionowało dotychczasową kulturę indywidualizmu. Sytuacja zmusiła społeczeństwo do uważności na ludzi w najbliższym otoczeniu, a także do odpowiedzialności za słabszych. Nie bez znaczenia był również okres „lockdownu”, który ujawnił pod jednym dachem zarówno pozytywne zasoby jak i konflikty.
Wczoraj i dziś towarzyszą mi dziesiątki pytań o właściwe diagnozy, działania terapeutyczne, o siły wewnętrzne człowieka dotkniętego chorobą i jego bliskich. Szukając odpowiedzi, zwróciłam się z pytaniami do wybranych osób.
Wszystkich, których zaprosiłam do rozmowy „o depresji dziś”, uważam za ekspertów.
_Iwona Koszewska_DZIŚ
MMXX
Kolejny miesiąc pandemii wywołanej koronawirusem _SARS_-CoV-2. Zaleca się zachować dystans społeczny, kryć się za ochronną maseczką na twarzy. „Inni ludzie... są obecnie postrzegani jako potencjalne nośniki zarazy“¹.„Lock – down”. „The World is Closed”. Słychać głosy buntu młodych przeciwko restrykcjom z powodu ratowania najbardziej zagrożonych czyli starszych z chorobami współistniejącymi, a uderzających w ich dobrostan. „Wirus nakręcił konflikt pokoleń”².
Ludzie bardzo szybko za sobą zatęsknili. Uruchomiły się niespodziewane zasoby wsparcia i pomocy. Wieszczono lawinowy wzrost nie tylko zakażeń, lecz i depresji czy samobójstw. Naukowcy już piszą doktoraty, periodyki naukowe zamieniły się w naukowe pamiętniki czasów pandemii, nagrywane są niezliczone webinaria tematyczne, prowadzone są internetowe ankiety dotyczące przeżycia w izolacji. Los Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stał się niepewny. Zwykle za pandemiami następowały dalekosiężne zmiany na świecie.
Rok 2020 zakończył XX wiek. Już wcześniej głoszono koniec historii³, koniec człowieka⁴, koniec społeczeństwa⁵, koniec miłości⁶, koniec utopii⁷, katastrofę klimatyczną, apokaliptyczne wizje. Według prognoz WHO depresja do 2020 roku będzie na drugim miejscu wśród najczęstszych chorób, w 2030 roku – na miejscu pierwszym.
Depresyjny duch naszych czasów. Żyjemy w świecie ogromnej zmiany. Dekonstrukcji? Konstruowania świata na nowo? Reorganizacji społeczeństwa?
W ostatnich dekadach w krajach Zachodu rodzi się mniej dzieci, przybywa ludzi starych i samotnych. Jedni szukają oparcia w Bogu, inni dokonują apostazji. Kończą się źródła energii. Kończy się epoka wiary w liberalną demokrację. Kończy się epoka indywidualizmu, ekspansja nadmiaru. Era cyfrowa spowodowała kres ery analogowej, a wraz z nią szereg zmian cywilizacyjnych.
Czy z epidemią społecznej depresji nieuchronnie łączył się czas hiperindywidualizmu? Przyznawania się do bezradności? Samotności, zagubienia, niemożliwości sprostania oczekiwaniom, mimo jak nigdy dotąd dostępnych form komunikacji? Neoliberalna filozofia – „Sam jesteś kowalem swojego losu” – nie sprawdziła się. „Dasz radę”, „Wszystko zależy od ciebie” – slogany z poradników niesprawdzające się w życiu. „My, pierwsze pokolenie wyżu depresyjnego, pierwsze pokolenie zdiagnozowanej depresji, pierwsze pokolenie, które zna mityczne wnętrza gabinetów psychiatrycznych, psychologicznych, psychoterapeutycznych, w których zapamiętale ćwiczymy wynurzenia naszych odmętów. Pierwsze pokolenie, które zna dziwacznie brzmiące nazwy psychoaktywnych farmaceutyków (…) językiem naszych najpoufalszych szeptów jest koślawa mowa instrukcji przyjmowania leków (…), które (…) nazwami ulubionych leków nazywa swoje domowe zwierzęta, wypróbowane dawkowanie umieszcza w statusach swoich społecznościowych profili, swoje doświadczenia w tym chorobowym terminowaniu podaje w oficjalnych życiorysach i załącznikach do podań o pracę (…). Żyjemy aktualizowanymi co jakiś czas statystykami samobójstw”… „Pokolenie, które dorastało w epoce rozkwitu poradników wszystkiego (sukces, związki, organizacja czasu, sen, jak skuteczniej rozmawiać, jak dobrze żyć, jak dobrze się najeść za 5 zł, jak skutecznie handlować w internecie”… „Wizyta u psychologa wpisana jest w kalendarz jak data obowiązkowego szczepienia” ⁸.
Depresja, z jej wielką rozpiętością semantyczną, przez ostatnie lata była traktowana jako kategoria kulturowa, jako figura językowa, egzystencjalna, jedna z głównych idei kultury Zachodu.
O podzielenie się refleksją nad światem, w którym „wszyscy mają depresję” poprosiłam prof. Andrzeja Ledera, lekarza, psychoterapeutę, filozofa.
Andrzej Leder
– dlaczego właśnie depresja
Trudno rozmawiać o „dziś” bez zanurzenia w przeszłość, historię.
Termin dotyczący choroby mózgu, choroby obarczonej dużym ryzykiem samobójstwa czy inwalidztwa, stał się opisem ludzkiej kondycji przełomu XX i XXI wieku. O medykalizacji kondycji ludzkiej rozmawiam z antropolożką społeczną dr hab. Anną Witeską-Młynarczyk.
Anna Witeska-Młynarczyk
– co wnosi antropologia w rozumienie choroby
Przez wieki ludzie starsi byli nośnikami wiedzy i doświadczenia, uczyli dzieci, jak poruszać się po świecie. W ostatnich dziesięcioleciach zarysowała się zupełnie inna różnica pokoleniowa. Margaret Mead pisała, że na skutek szybkich zmian i wielokulturowości starsze pokolenie nie nadąża za przeobrażeniami, w związku z czym dawne wzorce kulturowe już się nie sprawdzają i zaczyna dominować pokolenie młodych (tworząc wzorzec kultury prefiguratywnej). Na podstawie różnic w postawach wobec: pracy, relacji międzyludzkich, mediów i technologii wyodrębniono kilka pokoleń powojennych. Od _baby boomers_, poprzez pokolenie X, Y i Z. Opisane przez amerykańską psycholog Jean Twenge pokolenie iGen, generacja – Ja, znajduje się „na krawędzi najgorszego kryzysu zdrowia psychicznego od dziesięcioleci, z rekordowym odsetkiem depresji i samobójstw”⁹. Dzieci poruszające się w świecie Internetu, zostały „opuszczone”, zostawione same sobie. Ukazuje to raport NASK 3.0 z 2019 roku¹⁰: „Nastolatki korzystają z sieci samodzielnie już od siódmego roku życia. Im młodsze pokolenie, tym ten kontakt następuje wcześniej. Prawie wszyscy respondenci zadeklarowali codzienne, kilkugodzinne korzystanie z sieci. Wynosi ono około 4 godzin i 12 minut”. A z kolei dorośli uczą się od dzieci, jak korzystać z nowych technologii.
Na podstawie badań na temat zmian w mózgu w wyniku obcowania z Internetem opisuje się powstanie „hipertekstowych umysłów”, które zamieniły myślenie linearne na wielowątkowe. U dzieci obserwuje się mniejsze znaczenie kory przedczołowej, która odpowiada za empatię, altruizm, tolerancję, w efekcie czego dziecko staje się obojętne na to, co nie dotyczy go osobiście, ma trudność z rozumieniem czyjegoś punktu widzenia i utrzymania relacji, jednocześnie mając wyjątkową łatwość z wielozadaniowością (_multitasking_) i nielinearnością informacji.
Mimo udogodnień, które przyniosła współczesna cywilizacja, człowiek nie jest radosny, lecz pogrąża się w smutku – martwi się o przyrodę, zwierzęta, przyszłość globu, ucieka w używki, nie radzi sobie z nadmiarem informacji. Po okresie złudzenia dotyczącego istnienia liberalnej demokracji w Internecie, fascynacji łatwym i bezpłatnym dostępem do informacji, rozrywki, usług skrojonych na indywidualne potrzeby okazało się, że prywatne ścieżki poruszania się po sieci wykorzystują (bez kontroli i niedostatecznej regulacji prawnej) firmy giganty. Hipertechnologiczna prognoza stała się źródłem zagrożenia, lęku przed sztuczną inteligencją, zmianami w mózgu, utratą prywatności. Mówi się o „depresji technologicznej” (_technology fatigue_)_._ Choć duża liczba lajków w mediach społecznościowych nadal poprawia samopoczucie i umacnia wrażenie bycia akceptowanym w danej społeczności, bycia w „bańce”, to stąd już tylko krok do wykluczania. Internetowa parametryzacja zaufania zubożyła umiejętność odczytywania emocji, zagrożeń, umiejętność zdobywania zaufania w prawdziwym życiu. Pandemia pokazała, że ludzie są sobie potrzebni w przestrzeni realnej, sąsiedzkiej, lokalnej, rodzinnej, przyjacielskiej. Że wartością jest odpowiedzialność za innych, w tym – za ludzi starszych i słabych. Wirus nakręcił konflikt pokoleń¹¹.PRZYPISY
PRZYPISY
1 Zob. https://itself.blog/2020/03/17/giorgio-agamben-clarifications/
2 Zob. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ spoleczenstwo/1952484,1,wirus-nakrecil -konflikt-pokolen.read.
3 F. Fukuyama “The End of History and the Last Man“. Free Press, New York 1992.
4 F. Fukuyama: Koniec człowieka: konsekwencje rewolucji biotechnologicznej”, tłum. B. Pietrzyk. Znak, Kraków 2004.
5 A. Touraine “La Fin des sociétés”. Seuil, Paris 2013.
6 E. Illouz „The end of love: A sociology of negative relations“. Oxford University Press, Oxford 2019.
7 W. Lepenies “Melancholy and society”. Harvard University Press, Cambridge 1992.
8 Tabaczyński „Pokolenie wyżu depresyjnego. Biografia”. Korporacja Ha!art, Kraków 2019.
9 J.M. Twenge „iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne i mniej szczęśliwe i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości i co to oznacza dla nas wszystkich”, tłum. O. Dziedzic. Smak Słowa, Sopot 2019.
10 Zob. https://www.nask.pl/pl/raporty/ raporty/2593,Raport-z-badan-quotNastolatki-30quot-2019.html.
11 Zob. https://www.polityka.pl/ tygodnikpolityka/spoleczenstwo/ 1952484,1,wirus-nakrecil-konflikt-pokolen.read.
12 Her liste not appalled for to be; to look pale. Nor on the morrow unfeastly for to see; to look sad, depressed And slept her firste sleep; and then awoke (http://www.gutenberg.org/cache/epub/2383/pg2383-images.html).
13 A.V. Horwitz, J.C. Wakefield „The loss of sadness: How psychiatry transformed normal sorrow into depressive disorder”. Oxford University Press, Oxford 2007.
14 Zob. https://crispa.uw.edu.pl/object/ files/416370/display/Default.
15 M. Nartowski „Zaduma (Melancholia)”. Nakł. S.A. Krzyżanowskiego, Kraków 1900.
16 M. Mira „Historia polskiego szaleństwa. T. 1. Słońce wschodzi wśród czarnego nieba. Studium melancholii”. Gdańsk 2017. Fundacja Terytoria Książki.
17 Objawy epizodu depresji wymienione w DSM-5: 1. Znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności. 2. Znaczący spadek masy ciała, bez rozmyślnego ograniczenia przyjmowanych pokarmów lub zwiększenie masy ciała. 3. Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia. 4. Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe. 5. Zmęczenie lub poczucie braku energii. 6. Poczucie braku własnej wartości lub nieadekwatne, nadmierne poczucie winy. 7. Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania. 8. Nawracające myśli o śmierci. 9. Występowanie objawów powoduje klinicznie istotne cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub w innym obszarze.
18 Objawy epizodu depresji wymienione w ICD-10. Do podstawowych objawów zespołu depresyjnego należy: 1. Obniżenie nastroju. 2. Utrata zainteresowań i/lub radości (anhedonia). 3. Zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności. Inne częste objawy to: 1. Pogorszenie koncentracji i uwagi. 2. Niska samoocena i mała wiara w siebie. 3. Poczucie winy i niskiej własnej wartości. 4. Pesymistyczne widzenie przyszłości. 5. Myśli/akty samobójcze. 6. Zaburzenia snu (wczesne wybudzanie się). 7. Zmniejszony apetyt, utrata masy ciała. 8. Utrata libido.
19 Zob. https://www.nask.pl/pl/raporty/ raporty/2593,Raport-z-badan-quotNastolatki-30quot-2019.html.
20 K.R. Jamison „Noc szybko nadchodzi. Zrozumieć samobójstwo, by mu zapobiec”, tłum. T. Bieroń. Zysk i S-ka, Poznań 2004.
21 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
22 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2017 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022)
23 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
24 Za: M. Marcinów „Historia polskiego szaleństwa” (t. 1) „Słońce wschodzi wśród czarnego nieba. Studium melancholii”. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2017.
25 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego…, dz. cyt.
26 Poland National Prescription Audit 06/2020 IQVIA © 2020 IQVIA and its affiliates. All rights reserved. Liczba preskrypcji (recept) nie uwzględnia liczby zaordynowanych opakowań (recepta z jednym opakowaniem jest liczona tak samo, jak ta z 2 lub więcej opakowaniami przepisanych preparatów).
27 M. Tabaczyński, dz. cyt.
28 Zob. https://zdrowedane.nfz.gov.pl/ pluginfile.php/266/mod_resource/ content/1/nfz_o_zdrowiu_depresja.pdf.
więcej..
