- W empik go
O wymowie i stylu. Tom 1, część 1 - ebook
O wymowie i stylu. Tom 1, część 1 - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 363 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wynurzenie wdzięczności, iest potrzebą dla serca czułego: od dawna moie cierpi natem, zemnie miał dotąd zręczności oświadczenia publicznie tey, którą Waszey Xiążęcey Mości winienem. Rad ią znayduię, przypisuiąc Mu dzieło ninieysze; nie bym mniemał, ze godny Jego, a równy moiey ku Niemu wdzięczności, poświęcam pomnik, lecz przynaymniey, bym zostawił iey dowód, w miarę sił moich.
Szlachetna przyiaźń Waszey Xiążęcey Mości, idąc niewezwana na przeciw moiemu nieszczęściu, usiłowała skutecznie wyrwać mnie z nayprzykrzeyszey życia moiego doli. Jey winienem, że żyię na łonie oyczyzny, kiedy mi los srogi, i stargane rum zdrowie, iuż grób blizki w obcey wskazywały ziemi. Nikomu się więc zobowiązańszyrn nad Niego nie czuie: szczęśliwy, ze tego, któremu naywięcey winienem, naywięcey szacować mogę!
Każdy Polak, ma prawo przypisać Waszey Xiążęcey Mości dzieło swoie, iako hołd należny obywatelstwu i nauce Jego; ia do tych tak dostoynych i tak powszechnie przyznanych, pobudek, łączę ten osobisty wdzięczności obowiązek, którego nigdy dość głosić nie zdołam, i co chyba ze mną wygaśnie.PRZEDMOWA.
Towarzystwo przyiaciół nauk wzywa Autora do pisania o wymowie… III
Widok iedynie wielkich pomocy, które w dawnych i dzisieyszych pisarzach mógł znaleść co do tego przedmiotu, skłonił go do przyięcia na siebie tak trudnego obowiązku… V
Pisarze dawni i dzisieysi, w których naywięcey Autor czerpał; tak dalece iż ninieysze dzieło za własne poczytywać nie może… VI
Korzyści takowey acz zbiorczey pracy, wyższe nad własną… X
Różnica mało dotąd u nas uważana między tłumaczeniem, a przekładaniem. Przekładaiąc, starał się pisarz obcych ięzyków piękności w oyczysty przelać… XI
Szczególniey rys dzieła mnieyszego zaprzątnął pisarza, i w czem się systemat iego różni, od dotąd przyiętych… XIII
nieprzyzwoitości wynikaiący z porządku dotąd używanego w nauce wymowy… XIV
Podział dzieła tego na dwie części c których pierwsza daie ogólne o wy mowie wyobrażenie; druga zamyka przepisy… XVI
Rozciąga pisarz podług zasady Cycerona, wymowę do wszystkich rodzaiów sztuki dobrze pisania, Czyli stylów; stąd o nich rzecz obszerną drugiey części… XXIII
Przyczyny dla których dzieło ninieysze mówi ogólnie o wymowie, nie stosuiąc iey w szczególności do ięzyka polskiego… XXV
Rzecz odrębną o wymowie i ięzyku polskim uczyni pisarz w osobney rozprawie, dla iakich przyczyn… XXV
Chełpi się nakoniec z tem, iż dzieło ninieysze nie iest właściwe iego; ale zbiorem myśli i wzorów, pierwszych w sztuce mówienia Mistrzów. XXVIROZDZIAŁ I. O WYMOWIE I O RETORYCE.
Moc mówienia i myślenia, są wyższemi nad wszystkie dary, które Opatrzność udzieliła człowiekowi… 1
Ztąd pochodzi staranie wszystkich ludów, o wydoskonalenie ich ięzyka… 2
Wymowa składa się z myśli i ze słów, a iey przedmiotem iest przekonanie… 4
Dla czego wzniosły się przesądy przeciw sztuce mówienia i pisania? i ich małoważność… 5
Do dostąpienia całey szczytności wymowy, trzeba bydź miłością cnoty przeiętym… 5
O co się starać powinien ten, co się chce stać wymownym; przymioty do tego koniecznie potrzebne… 7
Żadne przepisy nie zdołaią wykształcić mówcę, ieśli mu do tego natura nie sprzyia… 9
Prawdziwa wymowa, i zdrowa Loika, są ściśle z sobą połączonemi… 10
Wpływ wieku naszego na staranność o układ we wszystkich częściach mowy… 11
Korzyści nauki wymowy dla tych nawet, co ani mówić, ani pisać do publiczności nie myślą… 12
O niesłusznem uprzedzeniu przeciwko krytyce, i o iey korzyściach… 13
Wyobrażenie dawnych o Retorach i o Retoryce… 15
Wymowa iestże sztuką lub darem, natury? różne o tem zdania, s których wynika, ie… lubo sposobność do wymowy iest darem natury, doskonali ią sztuka… 18
Jaka iest prawdziwa szkoła wymowy, Retorów czyli Filozofów?… 22
Cyceron wyznaie, że daleko więcey w drugiey, iak w pierwszey korzystał… 23
Zbyt się śpieszymy z nauczaniem Retoryki dzieciom, któraby naukę filozojii poprzedzać nie powinna… 25
Łatwieysze, nad zwykle używane śrzodki ukształcenia młodzieży do wymowy… 29ROZDZIAŁ II. WYMOWA U GREKÓW.
Zaginęła pamięć wynalazców sztuk i umieiętności, a zatem i wymowy… 31
Możemy sobie wszelako iey wyobrażenie uczynić, po metaforyczney i popędliwey dzikich hord wymowie… 32
W Greckich dopiero Rzeczachpospolitych, mianowicie Ateńskiey, zaiaśniała wymowa; przyczyny tego… 33
Pisistrates był pierwszym co się nią wsławił u Ateńczyków; po nim Perykles, nakoniec Demostenes, co ią do naywyższego przyprowadził stopnia, a wszyscy trzey rządzili nią Ateny… 38
Zjawienie się Retorów czyli Sofistów, w których ręku wyrodziła, się sztuka wymowy w sztukę Sofismatów. 40
Czynili oni obojętnie za lub przeciw, o iednym przedmiocie: powitał potężnie przeciwko nim Sokrates, ale wytępić ich szkoły nie zdołał… 42
Trwała ona nieprzerwanie w Grecyi; czego, prócz innych mamy przykład w sławnym filozofie Karneadesie… 43
Niezmierna wziętość wymowy Izokratesa; wielkie iey przywary, przez lat dziesięć pracuie około panegyryku Aten… 45
Inni mówcy iako to, Lisiasz i lzeusz, mistrz Demostenesa, Eskines etc; pierwsi w drugim rzędzie, bo żaden Demostenesowi nie wyrównał… 48
Wyciąg historyi wymowy u Greków z Cycerona wzięty… 49
O Demostenesie, zadziwiaiących iego ku nabyciu wymowy usiłowaniach; o karności stylu, o mowach, i wyższości iego… 52
Po śmierci Demostenesa, gaśnie z wolnością dzielność wymowy, a mdły sposób Sofistów i Retorów, górę bierze… 59
O Demetriuszu z Falery; zdanie o nim Cycerona… 60
Tucydydes, Xenofont, Dyodor Sycylijski, mianowicie zaś Platon, choć nie mówcy, wysoce przecięż wymowni… 60