Objawienia prywatne - ebook

WSTĘP DO SERII PSZENICA I KĄKOL

Laboratorium mutacji wiary

Żyjemy w czasie synkretyzmu i pomieszania pojęć – także w dziedzinie religii i wiary. Czym jest religia, a czym duchowość? Czym jest wiara chrześcijańska? Co ją rozwija i karmi, a co prowadzi na bezdroża, stanowi dla niej zagrożenie? Co jest ewangeliczną pszenicą, a co kąkolem? Jak odkrywać drogę do Chrystusa w świecie tak wielu religijnych doktryn i duchowości, _quasi_-religijnych propozycji rozwoju czy też alternatywnych metod leczenia? Jak mamy rozwijać zdrową pobożność, będąc w Kościele i często stykając się z rozmaitymi formami nabożeństw, modlitw czy odmian medytacji?

Jesteśmy zdania, że w postmodernistycznym świecie (świecie, jak mówią niektórzy, „postprawdy”) trzeba mówić właśnie o prawdzie: o prawdzie danej doktryny czy ścieżki duchowej, a przede wszystkim o Prawdzie, którą jest Chrystus. Trzeba mówić o prawdzie, która przeciwstawia się kłamstwu i pozwala coraz pełniej odkrywać naszą drogę do zbawienia. Bo tylko ostatecznie to się liczy: zbawienie, które daje Bóg.

Namysł nad różnymi aspektami religii, wiary i duchowości ma – z punktu widzenia teologii – dwa wymiary: 1) zewnętrzny (_ad extra_), czyli odnoszący się do tego, co na zewnątrz Kościoła; 2) wewnętrzny (_ad intra_), stanowiący refleksję nad tym, co jest wewnątrz Kościoła.

Pierwszy dotyczy zatem tego, co jest poza Kościołem, a z czym się stykamy, żyjąc w świecie wielu religii i duchowości niechrześcijańskich, tradycji ezoterycznych oraz rozmaitych metod rozwoju i samodoskonalenia człowieka. W związku z powyższym powstaje wiele szczegółowych pytań: Jak nowe formy religijne zaspokajają duchowy głód człowieka? Czy da się z nich coś zaczerpnąć? Czy można korzystać z orientalnych technik medytacyjnych, wschodnich sztuk walki czy też chińskich praktyk leczniczych? Czy magia jest czymś niebezpiecznym dla człowieka? Jak roztropnie korzystać z rozmaitych ofert rozwoju, aby nie zatracić perspektywy wzrostu w miłości chrześcijańskiej? Które z doktryn, obrzędów czy metod medycyny alternatywnej mogą być niebezpieczne dla wiary chrześcijańskiej i prowadzą człowieka na duchowe bezdroża, a nawet przyczyniają się do utraty zdrowia psychofizycznego czy wręcz możliwości zbawienia?

Z kolei wymiar _ad intra_ dotyczy przemian (mutacji) zachodzących w obrębie treści wiary chrześcijańskiej (doktryna) oraz w ramach pewnej praktyki w Kościele (pobożność). W polskim Kościele możemy zaobserwować rozmaite zjawiska; nowe mody, praktyki pobożnościowe, jak również no- we poglądy, niekiedy zrywające z wcześniejszą tradycją. Czy mamy wierzyć wszystkim nowym prorokom albo objawieniom prywatnym, zwłaszcza wieszczącym rychły koniec świata? Czy każda pobożność prowadzi ku Bogu? Jakie praktyki wypaczają naszą duchowość? W jaki sposób Kościół rozumie cud czy uzdrowienie? Co to znaczy czytać Biblię „po katolicku”? Kiedy dana wspólnota jest zdrowa i można w niej wzrastać, a kiedy staje się ona sektą, która zamyka człowieka na Chrystusa? Kim powinien być świecki lider i jaka jest jego rola we wspólnocie kościelnej? To tylko niektóre z pytań, na które chcemy poszukać odpowiedzi.

Obydwie perspektywy (zewnętrzna i wewnętrzna) wpływają na naszą wiarę. Część owych poglądów oraz praktyk jest dobra i ożywcza dla wiary, ale niektóre powodują jej negatywną mutację, sprawiając, że wiara słabnie, co niekiedy prowadzi nawet do odejścia od Chrystusa. W tej drugiej sytuacji człowiek tworzy sobie własną postać wiary (wierzeń), wiarę sprywatyzowaną, coś w rodzaju religijno-duchowego koktajlu, w którym są elementy chrześcijaństwa, ale równocześnie składniki niechrześcijańskie, magiczne czy też czysto psychologiczne. Może to być także wiara z dużą domieszką lęku i braku krytycyzmu, gdzie ktoś skupia się na sobie samym zamiast na Bogu.

Opisanym wyżej zjawiskom chcielibyśmy się na spokojnie przyjrzeć w naszym „laboratorium mutacji wiary”; zbadać je jak pod mikroskopem, aby lepiej ocenić ich zawartość, sięgnąć do ich istoty. Chcemy zobaczyć – mówiąc językiem biblijnym – co jest ewangeliczną pszenicą, a co zasiewem Złego, kąkolem. Przyświecają nam w tym słowa z Pierwszego Listu św. Jana: „Umiłowani, nie dowierzajcie każdemu duchowi, ale badajcie duchy, czy są z Boga, gdyż wielu fałszywych proroków pojawiło się na świecie” (1 J 4,1).

Interesuje nas każdy fakt religijny, czyli wszystko to, w czym przejawia się religijność czy też duchowość chrześcijanina. Nasza seria to kolekcja książek dotyczących powiązań pomiędzy teologią, duchowością a praktyką życia chrześcijańskiego. Chcemy, aby teologia służyła praktyce i pobożności, a jednocześnie, aby konkretne doświadczenie było weryfikowane przez nauczanie Kościoła i teologię otwartą – co istotne – na różne nauki. Teologia potrzebuje doświadczenia i doświadczenie domaga się refleksji, interpretacji, teologii właśnie. Do naszego _laboratorium_ (łac. „pracownia”) wspólnej refleksji chcemy zapraszać specjalistów w danym temacie, szczególnie teologów (choć nie wyłącznie ich) otwartych na doświadczenie życia chrześcijańskiego. Zależy nam na tym, aby tematy, które podejmujemy, dotyczyły konkretnych zjawisk duchowo-religijnych obecnych w Kościele w Polsce.

Pragniemy, aby książki z naszej serii charakteryzowały się następującymi cechami: 1) ortodoksją; 2) rzetelnością naukową; 3) przystępnością; 4) zwięzłością. Jesteśmy przekonani, że katolicy potrzebują dziś klarownego wykładu doktryny Kościoła oraz jasnych kryteriów – zgodnie z Biblią, Tradycją i Urzędem Nauczycielskim Kościoła – w odniesieniu do zjawisk, które się pojawiają. Zależy nam na solidnej treści, która jest oparta na dobrych, wiarygodnych źródłach, w tym oficjalnym nauczaniu Kościoła. Chcemy także sięgać do życiodajnego nurtu myśli ojców i doktorów Kościoła, pism świętych, nauki papieży, ale też do rzetelnych, współczesnych opracowań naukowych. Pragniemy także, aby nasze publikacje były napisane przystępnym językiem, bez zbędnego nauko- wego żargonu, który często powoduje, że są one niedostępne dla niespecjalistów. Zależy nam, aby wyjaśniać pojęcia, a nie by tylko nimi operować. Naszą ambicją jest także to, aby książki były krótkie i zwięzłe, zdajemy sobie bowiem sprawę, że wielu ludzi nie ma czasu na lekturę obszernych i zawiłych traktatów. Zatem będzie: ortodoksyjnie, solidnie, przystępnie, zwięźle.

Pomysł na serię Pszenica i Kąkol” zrodził się w Dominikańskim Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach. Podejmowane w poszczególnych tomikach tematy mają swoje źródło nie tylko „za biurkiem”, ale wyrastają także ze spotkań z konkretnymi ludźmi stawiającymi pytania oraz szukającymi pomocy. Im wszystkim pragniemy zadedykować niniejszą serię, mając nadzieję, że rozważania naszych autorów będą choć w części odpowiedzią na pytania, z którymi przychodzi nam wszystkim się zmagać.

Radosław Broniek OPWSTĘP

Pisałem tę książkę z pragnieniem, by stała się ona przystępnym przewodnikiem dla tych, którzy są zainteresowani tematem objawień prywatnych, wizji, lokucji (czyli słyszanych „słów” pochodzących od Boga) i innych nadprzyrodzonych fenomenów religijnych. Dlaczego ten temat jest ważny? Po pierwsze dlatego, że życie wielu chrześcijan zostało głęboko zmienione przez nadnaturalne doświadczenia i wizje św. Franciszka z Asyżu, św. Katarzyny Labouré, św. Teresy z Ávili, św. Bernadety Soubirous z Lourdes czy służebnicy Bożej siostry Łucji dos Santos (znanej bardziej jako s. Łucja z Fatimy). I nie ma chyba katolika, na którego nie miałyby wpływu objawienia św. Faustyny Kowalskiej o Bożym Miłosierdziu czy św. Małgorzaty Alacoque na temat Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Po drugie we współczesnym świecie, który stał się już globalną wioską, tego typu fenomeny łatwo i szybko stają się również globalne. Owocem tego jest prawdziwa powódź objawień prywatnych, z których zdecydowana większość to objawienia fałszywe. Przy takiej liczbie wciąż nowych wizji, lokucji, przesłań, a nawet „transmisji” (takiego słownictwa używa ruch New Age, próbujący nieraz podszywać się pod chrześcijaństwo) i różnych opinii na ich temat łatwo się w tym pogubić, nawet pasterzom…

Czy nie przesadzam, pisząc o „powodzi” objawień prywatnych? Najnowszy słownik objawień maryjnych o. René Laurentina z 2012 r. wylicza 21 000 przypadków pojawienia się Maryi w samym tylko XX w. (a są i tacy autorzy, którzy mówią o 60 000)! Warto zaznaczyć, że mowa tutaj jedynie o objawieniach maryjnych, do tego trzeba doliczyć objawienia innych świętych, a przede wszystkich samego Jezusa, Boga Ojca i Ducha Świętego. Ile z tych objawień zostało oficjalnie potwierdzonych przez Stolicę Apostolską? Nawet nie 1%…1

Ten ogrom niesprawdzonych i rozpowszechnianych objawień prywatnych ma silny wpływ na wiarę wielu katolików. Wydaje mi się, że można nawet mówić o pojawiającej się w historii Kościoła, a dziś wracającej ze zdwojoną siłą, specyficznej „duchowości objawieniowej”, skupionej na tego typu fenomenach. Osoby, które ją reprezentują, nie budują wiary na Bożym słowie, katechizmie, dokumentach Kościoła i nauczaniu papieży, ale na wciąż nowych i często sensacyjnych „wiadomościach z nieba”. Taka duchowość ma silny rys apokaliptyczny, jednak z eschatologią odmienną od katolickiej. Pełna jest ona katastroficznych zapowiedzi o bliskich już „trzech dniach ciemności”2, „porwaniu Kościoła”3, „oświeceniu sumień”4 czy królowaniu Jezusa na ziemi w nowej „erze Kościo- ła”5 – a wszystko to podsycone ogłaszaniem upadku Kościoła katolickiego.

Na zamieszanie związane z objawieniami prywatnymi wpływ ma też brak wiedzy. Zdarzają się bowiem przypadki, gdy lokalny biskup zezwala na jakąś formę kultu związaną z objawieniem albo poświęca sanktuarium, które powstało w miejscu objawień, co przez zwolenników danego objawienia jest interpretowane jako uznanie ich autentyczności. Nie jest to jednak prawda i w dalszej części książki przedstawię oficjalne podejście Kościoła do tego typu kwestii.

Wielu chrześcijan nie zna też prawdziwej wartości Objawienia publicznego i praktycznie stawia je na tym samym poziomie, co objawienia prywatne. Różnica między nimi jest jednak fundamentalna, istotowa, i bez jasności w tym temacie nie da się uniknąć poważnych błędów.

Największe jednak zamieszanie powstaje, gdy prezbiterzy – lub co gorsza: biskupi – nie przestrzegają zasad rozeznawania, które oficjalnie obowiązują w Kościele w kwestii objawień prywatnych. Przykładem mogą tu być rzekome objawienia Edsona Glaubera (i jego matki – Marii do Carmo) z brazylijskiego miasta Itapiranga. Miały się one rozpocząć w 1994 r. i trwać do śmierci Edsona w roku 2021. Miał się w nich objawiać Jezus z Maryją i św. Józefem i wzywać m.in. do czczenia Najczystszego Serca św. Józefa. W 2010 r. lokalny biskup Carillo Gritti, nie stosując się do obowiązującej go procedury rozeznawania, najpierw zezwolił na publiczne wyrazy kultu, pielgrzymki i wzywanie Maryi jako „Królowej Różańca i Pokoju”, a po kilku miesiącach poświęcił kamień węgielny pod sanktuarium w miejscu opisanych objawień i tego samego roku uznał „prawdopodobną naturę nadprzyrodzoną tych wydarzeń i przesłań”. Stwierdził jednocześnie, że nawrócenia są dla niego „i dla oświeconych dusz wystarczającym motywem, aby widzieć w tych wizjach i przesłaniach Boży palec”6. Po śmierci biskupa Grittiego w 2017 r. Kongregacja Nauki Wiary zareagowała listem do jego następcy, w którym zdecydowanie odrzuciła możliwość nadprzyrodzonego charakteru objawień z Itapirangi i zakazała ich publikowania7. Odpowiedzią Edsona Glaubera na publikację powyższego listu było oświadczenie, w którym oskarżył on Kongregację (i niektórych duchownych) o złą wolę i chęć zrujnowania dzieła Matki Bożej z Itapirangi. Skupił się przy tym na wymiarze finansowym i zagroził pozwem sądowym. Zamieszanie związane z tą sprawą jest ogromne…8

Z jednej strony więc objawienia, wizje i proroctwa odgrywają piękną i ważną rolę w życiu Kościoła, a z drugiej wiele z nich nie jest autentycznych, zawiera błędną naukę i w konsekwencji rodzi zamęt, podziały oraz niezgodę. Właśnie dlatego powstała ta książka. Chciałbym wspólnie z Tobą, Czytelniku, zadać sobie pewne pytania:

*Czym tak naprawdę są objawienia prywatne?

*Jak mają się one do Objawienia publicznego?

*Jak rozeznawać ich autentyczność, by uniknąć dziwactw i nadużyć w tej dziedzinie?

*Jak je interpretować, kiedy wydają się sprzeczne między sobą?

*Skąd mogę mieć pewność, że dane objawienie jest zdrowe? Jak bada się takie fenomeny?

*A co z objawieniami świętych, które wydają się negować prawdy wiary?

Na wszystkie te pytania i wiele innych będę próbował odpowiedzieć w tej książce. Zaczynajmy!PRZYPISY

1 Co do liczby oficjalnie zatwierdzonych przez Kościół objawień nie ma zgodności wśród naukowców, np. René Laurentin uznaje 15 zatwierdzonych objawień maryjnych (spośród 2500, których doszukał się w historii Kościoła), a Salvatore Perella tylko 12 (z 295, które były badane przez Stolicę Apostolską). Według Laurentina można doszukać się także 308 świętych i błogosławionych, którzy mieli doświadczenie objawień maryjnych. Ten temat będzie rozwinięty w aneksie. Por. R. Laurentin, P. Sbalchiero, _Dictionnaire des apparitions de la Vierge Marie_, Fayard, Paris 2012. R. Laum, M. O’Neill, Unapproved Apparitions Since 1900, www.miraclehunter.com/marian_apparitions/unapproved_apparitions/index.html (dostęp: 30.06.2022 – dot. wszystkich przytaczanych w książce adresów stron www).

2 „Trzy dni ciemności” to eschatologiczna teoria zapowiadająca trzy dni i trzy noce intensywnych ciemności na całej Ziemi. W czasie tej ciemności jedynym światłem, które będzie w stanie „pokonać” mrok, okażą się pobłogosławione świece i olej, a jedynym ratunkiem – woda święcona i obraz Bożego Miłosierdzia. Zwolennicy tej teorii lubują się w domysłach na temat tego, jak powstaną te ciemności (wypadnięcie Ziemi z orbity, skutki wybuchu jądrowego, uderzenie w Ziemię kosmicznego bolidu, wybuch wulkanu itp.). Omówię ten temat obszerniej w dalszej części książki.

3 Nazywane też „pochwyceniem Kościoła”, jest doktryną powstałą w XIX w. w środowisku protestanckim. Opiera się na nieznanej w Tradycji Apostolskiej interpretacji 1 Tes 4,17 i przekonaniu o tajemniczym porwaniu wiernych chrześcijan do nieba przed czasem ostatecznego ucisku i paruzją. Por. C. Olson, _Will Catholics Be Left Behind: A Critique of the Rapture and Today’s Prophecy Preachers,_ Ignatius Press, San Francisco 2003, s. 28–33.

4 To eschatologiczna teoria, nieznana Tradycji Apostolskiej, nazywana też „ostrzeżeniem” lub „małym sądem”, zapowiadająca specjalny moment w historii świata, w którym wszyscy ludzie mieliby poznać prawdę o stanie swojej duszy. Por. Ch. Watkins, _Ostrzeżenie. Świadectwa i proroctwa o oświeceniu sumień,_ Wydawnictwo Esprit, Kraków 2020.

5 To powracająca teoria millenaryzmu, odrzucona przez Kościół katolicki. Zakłada, że nastanie wyjątkowa epoka mesjańska – tysiącletni czas zbawienia i szczęścia na Ziemi, przed czasem Sądu Ostatecznego. Opiera się ona na dosłownej interpretacji Ap 20,1–7. Por. J. Daniélou, _Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim,_ Wydawnictwo WAM, Kraków 2002, s. 479.

6 C. Gritii, _Itapiranga (Amazonas)_ _1994, 02/05, Nossa Senhora se manifesta a __EDSON_ _GLAUBER_ _COUTINHO_, www.3sacredhearts.com/uploads/3/4/6/7/34677241/carta-de-encomendao-edson_orig.jpg.

7 G. Fernandes, _Comunicado_, https://arquidiocesedemanaus.org.br/2017/04/18/carta-da-prelazia-de-itacoatiara-apresenta-posicao-da-igreja-sobre-aparicoes-em-itapiranga.

8 Associaciao Rehina do Rosario e da paz Itapiranga, _Response_, www.free-rosary.net/?p=1758. Odpowiedzią metropolity Manaus jest stanowczy „List otwarty”: S. Castriani, _Carta aberta à Diretoria da Associação Rainha do Rosário e da Paz de Itapiranga_, https://arquidiocesedemanaus.org.br/2017/12/02/carta-aberta-diretoria-da-associacao-rainha-do-rosario-e-da-paz-de-itapiranga.O AUTORZE

WIT PIOTR CHLONDOWSKI OFM (1980) – franciszkanin, doktor teologii dogmatycznej, duszpasterz Wspólnoty i Szkoły Nowej Ewangelizacji „Zacheusz” w Cieszynie, wykładowca WSD w Katowicach Panewnikach. W 2013 r. obronił doktorat pt. „Pneumatologia Raniera Cantalamessy” na KUL (wydany pt. _Spełniona Obietnica. Kim jest i jak działa Duch Święty_, Wydawnictwo Zacheusz, Cieszyn 2016). Specjalizuje się w dziedzinach: pneumatologia, teologia charyzmatów i objawień prywatnych, nowe ruchy kościelne, teologia Josepha Ratzingera, ekumenizm.