Obrót powszechny i gospodarczy. Problemy cywilnoprawne - ebook

Monografia porusza tematykę istotną zarówno dla osób fizycznych jako uczestników obrotu prawnego, jak i przedsiębiorców. Zagadnienia z zakresu postępowania cywilnego, takie jak apelacja i ograniczenia dowodowe w postępowaniu uproszczonym, problematyka doręczeń pism procesowych, wykorzystanie zaawansowanych rozwiązań informatycznych do reformy systemowej cywilnego prawa procesowego stanowią cenną lekturę zarówno dla uczestników obrotu prawnego, jak i prawników praktyków. Opracowanie zawiera przegląd umów zawieranych w obrocie nieruchomościami dotyczących gruntów przyszłych czy umowy developerskiej. Doniosła praktycznie jest również tematyka odpowiedzialności wykonawcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o roboty budowlane oraz problem publiczno-prawnej reglamentacji w zakresie zawierania i treści umów sprzedaży energii lub paliw do gospodarstw domowych. Interesującą propozycją dla menadżerów na szczeblu korporacyjnym jest analiza odpowiedzialności odszkodowawczej menadżerów spółek kapitałowych w kontekście przekroczenia dopuszczalnego ryzyka gospodarczego oraz wskazanie wykorzystania konstrukcji prawnej spółek osobowych w praktyce obrotu. Odpowiedzią na masowe zjawisko wytaczania powództw o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przeciwko przedsiębiorcom przesyłowym jest zawarta w monografii analiza dopuszczalności zasiedzenia służebności przesyłu w świetle konstytucyjnej zasady ochrony prawa własności. Ostatnia część publikacji, poświęcona małżeńskim ustrojom majątkowym, ma niewątpliwie charakter uniwersalny. Autorzy tej części opracowania poddali badaniom zagadnienia trudne, kontrowersyjne i ciągle jeszcze wymagające ujednolicenia. Poruszono m.in. tematykę: umownej zmiany ustroju majątkowego małżeńskiego, zastępczego zezwolenia sądu na sprzedaż nieruchomości wspólnej po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego w aspektach materialnych i proceduralnych, dokonywania przesunięć składników majątkowych w obrębie wspólności majątkowej ustawowej na podstawie czynności prawnych rozporządzających. W obszarze prowadzenia działalności gospodarczej podjęto analizę tej działalności w formie prawnej spółki cywilnej przez małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej oraz statusu nieruchomości objętych ustawową wspólnością majątkową w postępowaniu upadłościowym ze wskazaniem na nowy rodzaj współwłasności łącznej. Każde z zagadnień zostało precyzyjnie przedstawione na podstawie najnowszej literatury polskiej i zagranicznej, analizy orzecznictwa sądowego oraz badań naukowych.

Wprowadzenie do cyklu monografii „Obrót powszechny

I gospodarczy – problemy prawne i rynkowe”

Słowo wstępne (Grzegorz Jędrejek)

Wstęp (Iwona Ramus)

Część 1

WYBRANE ZAGADNIENIA PROCESOWE

Rozdział 1: Postępowanie uproszczone jako podstawowy instrument dochodzenia roszczeń konsumenckich (Kinga Flaga-Gieruszyńska,

Aleksandra Klich)

1. Wstęp

2. Przedmiot postępowania uproszczonego

3. Wybrane aspekty dynamiki postępowania uproszczonego

4. Wnioski

Rozdział 2: Ograniczenia dowodowe w postępowaniu uproszczonym – zagadnienia wybrane (Aleksandra Klich)

1. Wstęp

2. Formalizm i istota postępowania dowodowego

3. Ograniczenia dowodowe przed sądem I i II instancji

4. Pojęcie „wiadomości specjalnych”. Konieczność rozpoznania sprawy w zwykłym trybie procesowym

5. Wnioski

Rozdział 3: Elektroniczne postępowanie upominawcze w perspektywie informatyzacji postępowania cywilnego (Olimpia Marcewicz)

1. Wstęp

2. EPU a postępowania odrębne

3. Odrębności proceduralne EPU

4. Postępowanie elektroniczne – zagrożenia i korzyści

Rozdział 4: Skarb Państwa jako strona procesu cywilnego – zarys problematyki (Joanna Bodio)

1. Skarb Państwa jako osoba prawna

2. Reprezentacja Skarbu Państwa przez stationes fisci – zagadnienia ogólne

3. Właściwe określenie Skarbu Państwa jako strony procesowej

4. Stationes fisci jako przeciwne strony procesu

5. Wnioski

Rozdział 5: Cechy prawne domownika na gruncie obecnie obowiązujących regulacji cywilnoprawnych (Jakub M. Łukasiewicz)

1. Wstęp

2. Pojęcie domownika na gruncie art. 138 § 1 kpc

3. Pojęcie domownika na gruncie art. 43 kpa

4. Własne stanowisko

5. Domownik w regulacjach cywilnoprawnych

6. Typologia domowników

7. Formy władztwa domownika nad zajmowanym budynkiem lub

lokalem

8. Wnioski

Część 2

KONTRAKTY

Rozdział 6: Warunek potestatywny (Grzegorz Jędrejek)

1. Wstęp

2. Dopuszczalność warunku potestatywnego w świetle orzecznictwa i doktryny

2.1. Warunek potestatywny jako jeden z rodzajów warunków

2.2. Stanowisko orzecznictwa

2.3. Stanowisko doktryny

3. Niedopuszczalność zastrzeżenia „si voluero”

4. Warunek potestatywny a zastrzeżenie „si voluero”

5. Dopuszczalność zastrzeżenia warunku polegającego na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia

6. Wnioski

Rozdział 7: Grunty przyszłe jako przedmiot obrotu cywilnoprawnego (Marcin Smyk)

1. Wstęp

2. Dualistyczna wykładnia pojęcia nieruchomości gruntowej

W doktrynie i orzecznictwie

3. Przeniesienie własności

4. Umowy przedwstępne w obrocie nieruchomościami gruntowymi przyszłymi

5. Warunkowe umowy zobowiązujące w obrocie nieruchomościami gruntowymi przyszłymi

6. Analogiczne zastosowanie art. 155 § 2 zd. 2 k.c. do nieruchomości gruntowych przyszłych

7. Wnioski

Rozdział 8: Ograniczenie swobody kontraktowania w obrocie nieruchomościami na przykładzie umowy deweloperskiej (Katarzyna Anna Dadańska)

1. Wstęp

2. Charakter prawny umowy deweloperskiej

2.1. Umowa deweloperska jako rodzaj zdarzenia cywilnoprawnego

2.2. Kwalifikacja umowy deweloperskiej z punktu widzenia rodzajów czynności prawnych

3. Kwalifikacja prawna innych umów realizujących przedsięwzięcie deweloperskie

3.1. Umowa z art. 9 ustawy o własności lokali

3.2. Umowa z art. 18 u.s.m

4. Realizacja zasady swobody kontraktowania na przykładzie umow deweloperskiej

4.1. Uwagi wprowadzające

4.2. Podmioty i przedmiot umowy deweloperskiej

4.3. Forma umowy deweloperskiej

4.4. Tryb zawarcia umowy deweloperskiej

4.5. Treść umowy deweloperskiej

4.6. Wpis do księgi wieczystej roszczeń wynikających z umowy deweloperskiej

5. Wnioski

Rozdział 9: Solidarna odpowiedzialność inwestora względem podwykonawcy (Michał Pietkiewicz)

1. Teoretyczny zarys problemu

2. Przesłanki odpowiedzialności solidarnej inwestora i wykonawcy względem podwykonawcy

3. Solidarna odpowiedzialność inwestora w praktyce sądowej

Rozdział 10: Odpowiedzialność wykonawcy na tle niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane (Mariusz Broda)

1. Wstęp

2. Aspekty materialnoprawne

2.1. Konsekwencje niewykonania umowy o roboty budowlane przez wykonawcę, wynikające z samej jej istoty

2.2. Zachowania wykonawcy wyczerpujące pojęcie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane a podstawy i zakres jego odpowiedzialności deliktowej

2.3. Odpowiedzialność odszkodowawcza wykonawcy prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody

2.4. Ochrona dóbr osobistych inwestora, w kontekście zachowań wykonawcy wpisujących się jednocześnie w niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o roboty budowlane

3. Aspekty procesowe

4. Wnioski

Rozdział 11: Umowa sprzedaży paliwa lub energii do gospodarstwa domowego (Michał Wdowiak)

1. Wstęp

2. Publicznoprawny obowiązek przyłączenia do sieci oraz zawarcia umowy

3. Strony umowy

4. Pojęcia „energii” i „paliwa”

5. Ochrona odbiorcy

6. Elementy umowy

7. Zawarcie umowy

8. Określenie przedmiotu sprzedaży

9. Przeniesienie posiadania

10. Bezumowny pobór paliw lub energii

11. Taryfa i cena

12. Czas trwania umowy

13. Wnioski

Rozdział 12: Umowa użytkowania górniczego w świetle ustawy prawo geologiczne i górnicze (Ryszard Mochocki, Ewa Olejarczyk)

1. Wstęp

2. Umowa użytkowania górniczego jako instrument cywilnoprawny

2.1. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących umowy dzierżawy do umowy o ustanowienie użytkowania górniczego w kwestiach nieuregulowanych w u.p.g.g.

2.1.1. Zgoda wydzierżawiającego na oddanie przedmiotu dzierżawy w bezpłatne używanie lub poddzierżawę

2.1.2. Sytuacja prawna poddzierżawcy

2.2. Ustawowe przesłanki dopuszczalności ingerencji przedsiębiorcy w cudzą nieruchomość. Żądanie wykupu nieruchomości w zakresie niezbędnym do wykonywania zamierzonej działalności

3. Essentialia negotii umowy użytkowania górniczego

3.1. Wynagrodzenie i sposób jego zapłaty

3.2. Ramy czasowe umowy

3.3. Określenie przestrzeni

3.4. Inne postanowienia

4. Obowiązek zawarcia umowy o ustanowienie użytkowania górniczego w ramach przetargu na koncesje węglowodorowe

5. Wnioski

Rozdział 13: Problemy nowoczesnego kredytowania (Michał Chajda, Michał Skwarzyński)

1. Wstęp

2. Problematyka badania zdolności kredytowej

3. Uprzednie i następcze badanie zdolności kredytowej

4. Problem nowoczesnych technologii w procesie kredytowania

5. Wnioski

Rozdział 14: Charakterystyka umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych z uwzględnieniem sytuacji prawnej pacjenta jako odbiorcy tych świadczeń (Kamila Kocańda)

1. Pacjent i jego status

2. Umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych w ramach powszechnego systemu ubezpieczenia zdrowotnego

3. Pacjent jako konsument w umowie o udzielanie świadczeń zdrowotnych poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego

4. Wspólny mianownik umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych

5. Wnioski

Część 3

WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA HANDLOWEGO I RZECZOWEGO

Rozdział 15: Spółki osobowe – wykorzystanie w praktyce obrotu, dalsze perspektywy, wnioski de lege ferenda (Robert Pabis)

1. Wstęp

2. Czynniki decydujące o wyborze spółki osobowej jako formy działalności

3. Wykorzystanie w obrocie prawnym spółki jawnej

4. Wykorzystanie w obrocie prawnym spółki partnerskiej

5. Wykorzystanie w obrocie prawnym spółki komandytowej

6. Wykorzystanie w obrocie prawnym spółki komandytowo-akcyjnej

7. Jakie dalsze perspektywy spółek osobowych?

8. Konieczność istotnej nowelizacji przepisów o spółkach osobowych

9. Postulowane zmiany

10. Czy wprowadzać mechanizmy eliminujące nadużywanie instytucji spółki osobowej?

11. Wnioski

Rozdział 16: Odpowiedzialność odszkodowawcza menedżerów spółek kapitałowych w kontekście przekroczenia granic dopuszczalnego ryzyka gospodarczego (Małgorzata Sas)

1. Wstęp

2. Odpowiedzialność odszkodowawcza menedżerów

2.1. Legitymacja do wystąpienia z powództwem

2.2. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej

2.2.1. Bezprawność działania menedżera – uwagi de lege lata i de lege ferenda

3. Wykonywanie obowiązków przez menedżerów – miernik należytej staranności

4. Dopuszczalne ryzyko gospodarcze

4.1. Uwagi ogólne

4.2. Działanie w granicach dopuszczalnego ryzyka a przesłanka bezprawności

4.3. Działanie w granicach dopuszczalnego ryzyka w kontekście możliwości ekskulpacji menedżera

5. Koncepcja „biznesowej oceny sytuacji”

6. Dopuszczalne ryzyko a koncepcja biznesowej oceny sytuacji

7. Uwagi de lege ferenda

8. Wnioski

Rozdział 17: Zasiedzenie służebności przesyłu w świetle Konstytucji RP – aspekty wybrane (Przemysław Witkowski)

1. Wstęp

2. Zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu

2.1. Wprowadzenie

2.2. Przesłanki zasiedzenia

2.2.1. Posiadanie

2.2.2. Upływ czasu

2.2.3. Podmiot uprawniony

2.2.4. Wskazanie nieruchomości władnącej

2.2.5. Korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia

2.3. Skutki przyjętej wykładni

3. Doliczanie czasu posiadania służebności gruntowej o treści służebności przesyłu do okresu wymaganego do zasiedzenia służebności przesyłu

3.1. Próby wprowadzenia przepisów przejściowych

3.2. Wykładnia reguł intertemporalnych

4. Linia orzecznicza SN a wartości konstytucyjne

4.1. Uwagi wstępne

4.2. Zgodność wykładni z art. 2 Konstytucji RP

4.2.1. Zasada ochrony zaufania jednostki do państwa

4.2.2. Zasada bezpieczeństwa prawnego i pewności prawa

4.2.3. Zasada niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit)

4.3. Zgodność z art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP

5. Wnioski

Rozdział 18: Przejęcie przedmiotu zastawu przez zastawnika na własność na mocy postanowień umowy zastawniczej na gruncie prawa francuskiego i prawa polskiego (Katarzyna Karp)

1. Wstęp

2. Zabezpieczenia wierzytelności w prawie francuskim i w prawie polskim

2.1. Zabezpieczenia rzeczowe w obu porządkach prawnych

3. Pojęcie rzeczy ruchomej w prawie francuskim

4. Zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonych zastawem w prawie francuskim – zagadnienia ogólne

5. Przejęcie przedmiotu zastawu na własność na mocy postanowień umowy zastawniczej w prawie francuskim

6. Problemy pojawiające się na gruncie nowego sposobu zaspokojenia zastawnika w prawie francuskim

7. Rozwiązania w prawie francuskim a rozwiązania w prawie polskim w zakresie przejęcia przedmiotu zastawu na własność na mocy postanowień umowy zastawniczej

8. Wnioski

Część 4

MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE

Rozdział 19: Zmiana sytuacji majątkowej małżeńskiej w drodze

intercyzy (Tomasz Sokołowski)

1. Skutki intercyzy przedślubnej

2. Początek ustroju umownego

3. Skutki intercyzy

4. Ochrona wierzycieli

5. Powołanie się na intercyzę

6. Zakres modyfikacji sytuacji małżonków

7. Szerszy zakres ustawowy majątku osobistego

8. Zakres poszerzenia wspólnego majątku

9. Przedmioty odziedziczone

10. Przedmioty darowane małżonkowi

11. Wnioski

Rozdział 20: Udzielenie prokury przez małżonka jako czynność zarządu majątkie wspólnym (zagadnienia wybrane) (Janusz Gajda, Piotr Osowy)

1. Wstęp

2. Podmiot mogący udzielić prokury

3. Udzielenie prokury jako czynność zarządu majątkiem wspólnym

4. Podmiot, któremu małżonek może udzielić prokury

5. Wnioski

Rozdział 21: Odpowiedzialność za zobowiązania małżonków – wspólników spółki cywilnej pozostających w ustroju wspólności ustawowej. Zagadnienia wybrane (Alicja Moskała-Dudek)

1. Wstęp

2. Podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilne małżonków

3. Odpowiedzialność za zobowiązania małżonka wspólnika spółki cywilnej lub małżonków wspólników spółki cywilnej

3.1. Status wspólnika spółki cywilnej przysługujący jednemu małżonkowi

3.2. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki cywilnej, której wspólnikami są jedynie małżonkowie

4. Wnioski

Rozdział 22: Zastępcze zezwolenie sądu na sprzedaż nieruchomości wspólnej po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej, a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego. Aspekty materialne

(Część I) (Iwona Ramus)

1. Wstęp

2. Zgoda drugiego małżonka na sprzedaż nieruchomości wspólnej

3. Zastępcze zezwolenie sądu – zagadnienia problemowe

3.1. Problem sprzedaży przedmiotu, który wartościowo wyczerpuje niemal cały majątek wspólny małżonków

3.2. Odpowiednie stosowanie przepisów o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku do rozporządzenia przedmiotem wchodzącym w skład małżeńskiej wspólności ustawowej po jej ustaniu

3.2.1. Odesłanie w zakresie treści regulacji

3.2.2. Odesłanie w zakresie celu regulacji

3.3. Sporny charakter przynależności nieruchomości do majątku wspólnego albo osobistego

4. Wnioski

Rozdział 23: Zastępcze zezwolenie sądu na sprzedaż nieruchomości wspólnej po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej, a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego. Aspekty proceduralne

(Część II) (Iwona Ramus)

1. Wstęp

2. Właściwość sądu i tryb postępowania

2.1. Tryb postępowania

2.2. Właściwość sądu

3. Zakres kognicji sądu

3.1. Ustalenie przynależności danego składnika

do majątku wspólnego albo osobistego

3.2. Roszczenie o ustalenie nierównych udziałów

3.3. Roszczenia o rozliczenie poczynionych wydatków i nakładów

4. Postanowienie

5. Wnioski

Rozdział 24: Dokonywanie przesunięć składników majątkowych w obrębie wspólności majątkowej ustawowej na podstawie czynności prawnych rozporządzających (Iwona Długoszewska-Kruk)

1. Wstęp

2. Przesunięcia składników majątkowych pomiędzy majątkiem wspólnym a majątkiem osobistym jednego z małżonków w drodze czynności prawnych rozporządzających

2.1. Argumenty negujące

2.2. Argumenty aprobujące

3. Przesunięcia składników majątkowych pomiędzy majątkiem wspólnym a majątkiem osobistym jednego z małżonków

w kontekście organizacyjnego charakteru intercyzy

3.1. Problem transferu pojedynczych przedmiotów majątkowych

3.2. Przesunięcia składników majątkowych jako nakład lub wydatek a rygor formy małżeńskiej umowy majątkowej

4. Wnioski

Zakończenie (Iwona Ramus)

Bibliografia