Oddać życie za Polskę. Samobójstwo altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku - ebook

Książka Stefana Chwina „Oddać życie za Polskę. Samobójstwo altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku”. podejmuje ważny dla zrozumienia „ducha polskiego” temat idei samobójstwa altruistycznego, która zajęła istotne miejsce w kulturze polskiej XIX wieku, ale wpłynęła także na polską świadomość w epokach wcześniejszych oraz w wieku XX.

Autor wędruje po świecie wyobraźni epoki romantycznej, z właściwą sobie niezależnością myśli rewidując utarte opinie i zastarzałe interpretacje. Pisze o postaciach literackich, ale też o realnych ludziach, którzy zakończyli życie tragicznym gestem „dla Polski”, odbierali sobie życie z wyższych powodów, dla dobra narodowej wspólnoty, z którą czuli się związani.

Mowa więc o legendarnej królowej Wandzie, która wolała zginąć niż wyjść za germańskiego księcia Rydygiera, o dwóch posłach na polski sejm – Tadeuszu Reytanie oraz Jerzym Zawieyskim - którzy popełnili samobójstwo w dramatycznych okolicznościach polskiej historii,  o Julianie Konstantym Ordonie, w którego biografii zdarzyły się dwa samobójstwa – jedno mityczne, drugie najzupełniej realne, o którym niewielu Polaków wie, o Reducie Ordona i jej związkach z napięciami między Mickiewiczem i papieżem, o Rajnoldzie Suchodolskim, żołnierzu, który odebrał sobie życie w dniu, w którym Rosjanie zdobyli Warszawę w finale Powstania Listopadowego. W książce jest też mowa o tajemniczych samobójstwach oficerów polskich z armii Królestwa Kongresowego, o samobójstwie Ludwika Spitznagla, młodego przyjaciela Słowackiego a także o zagadkowej postawie Mickiewicza wobec samobójstwa altruistycznego w jego „Grażynie”, „Świtezi” i III części „Dziadów”. Ważną postacią, której został poświęcony osobny rozdział, jest Karol Levittoux, który odebrał sobie życie w warszawskiej Cytadeli, by ratować swoich przyjaciół.

Chwin podejmuje też sprawę mitu Winkelrieda - szwajcarskiego rycerza, którego śmierć zafascynowała Juliusza Słowackiego i wielu Polaków epoki romantycznej a także sprawę obecności w polskiej kulturze postaci biblijnej Jozuego w związku z zawikłanymi uzasadnieniami moralno-filozoficznymi polskich powstań w XIX i XX wieku. Książkę kończy brawurowy esej o najbardziej znanym polskim samobójcy altruistycznym, pułkowniku Michale Wołodyjowskim ze sławnej powieści Sienkiewicza, prezentujący tę postać z nowej perspektywy, dotąd nieuwzględnianej w badaniach literackich.

Wstęp do książki poświęcony jest ogólnej problematyce samobójstwa altruistycznego i jego miejscu  w „kulturze życia” i „kulturze śmierci”, a także podstawowemu pytaniu, jak i dlaczego człowiek staje się samobójcą altruistycznym i jakie mechanizmy sfery symbolicznej decydują o jego decyzjach i zachowaniach.

Zabić się dla Matki.
Polskie samobójstwo altruistyczne

Samobójstwo – sprawa bez znaczenia? ; Samobójstwo „życiowe” czyli samobójca jako „wrak człowieka”;
Samobójstwo altruistyczne – samoofiara – czyn ofiarny ; Samobójstwo altruistyczne a zamach samobójczy;
Rytualne samobójstwo „obowiązkowe” a samobójstwo altruistyczne; Jak są konstruowane postacie samobójców altruistycznych; Sytuacja suicydalna. Medykalizacja samobójstwa; Sytuacja suicydalna. Jak ludzie popychają ludzi do samobójstwa; „Kultura życia” jako „kultura śmierci”; Paradygmat wychowania „prosuicydalnego”. Ojczyzna jako Matka-Kanibal, karmiąca się krwią swoich dzieci

Wanda. Samobójstwo kobiety
jako początek dziejów Polski

Dwa początki Polski; Zbrodnia nad zbrodniami. Chrześcijaństwo wobec samobójstwa; Chrystianizacja altruistycznego samobójstwa kobiecego Ludowa chrystianizacja samobójstwa altruistycznego. Samobójczyni Wanda jako „sobowtór”… Maryi Panny; Wiek XX. Samobójstwo Wandy i etyka Conrada Absolutyzacja Narodu czyli grzech ciężki samobójstwa patriotycznie rozgrzeszony

Dwa samobójstwa posłów na polski Sejm.
Tadeusz Reytan i Jerzy Zawieyski

Reytan. Patriota polski połyka stłuczone szkło; Reytan 1968. Polski gej, katolik i komunistyczny dygnitarz; Reytan Zawieyskiego; Reytan „dobrej zmiany”

„Przeklęty będzie, kto się nie dobije!”
Mickiewicz i mit Masady

Spitznagel 1827.
Samobójstwo na „ziemi przeklętej” Hioba

Spitznagel 1949. Samobójstwo nieudanego rewolucjonisty

Zabić siebie, żeby ocalić honor Matki.
Samobójstwa oficerów z Placu Saskiego

Dwa samobójstwa Ordona

„Samobójstwo dynamitowe”; Samobójstwo polskiego starca; Dwa pogrzeby samobójcy. Florencja i Lwów; Ordon i polskie żywe torpedy; Polski spór o patriotyczne „samobójstwo dynamitowe”; Ordon wybroniony czyli samobójca racjonalny Załuskiego. O historiotwórczej jałowości patriotycznego samobójstwa altruistycznego. Ernest Bryll i reduta Ordona

Reduta Ordona.
Polskie samobójstwo altruistyczne i Papież

Rajnold Suchodolski. Krwawy kochanek
polskiej Nemesis rozrywa bandaże

Konrad i Samson. Samobójstwo altruistyczne w Dziadach części III

Kordian-Winkelried.
Samobójstwo dla Polski przeciwko Polakom

Śmierć Karola Levittoux.
Polak-samobójca płonie w więziennej celi

Samobójstwo altruistyczne w etosie żołnierzy polskiego podziemia. Następcy samobójcy Levittoux

Kompleks Jozuego. Polskie powstanie
jako samobójstwo altruistyczne

Wołodyjowski-samobójca.
Bóg i seks w życiu bohatera Polaków

Pakt celibatyczny i pięści wzniesione przeciw Bogu; Dwa bieguny sarmackiego katolicyzmu; Sienkiewiczowska „ojczyzna” i „synczyzna”; Odmieńcy i kolektywne ciało szlacheckiej Polski; Czym różni się seks katolicki od seksu muzułmańskiego?; „Islamista” nabity na pal. Zhańbione ciało kobiet polskich
i inwersyjny gwałt jako czyn patriotów; Wołodyjo-Ketling. Dwugłowy samobójca z Kamieńca; „Zdalne” samobójstwo bohatera Polaków

Rozszerzenia i dopowiedzi

Indeks osób i bohaterów literackich

Spis treści