Oko kruka - ebook

1

Wielebny Joseph Lawson obserwował z progu kościoła, jak jego parafianie – a miał ich ośmiu – wychodzą po niedzielnej wieczornej mszy. Pomyślał z rozbawieniem, że choć jest ich tak niewielu, nadrabiają to wiekiem. W sumie mieli chyba przeszło sześćset lat.

Na końcu grupki, idącej zarośniętą ścieżką przez labirynt zdewastowanych nagrobków i zaniedbanych żywopłotów, wlókł się Willie MacPhee, emerytowany pracownik banku. Minął bramę i odwrócił się, by ją zamknąć. Pokaźny garb i przydługie rękawy beżowej kurtki z kapturem utrudniały mu zadanie; jego żona ze zniecierpliwieniem patrzyła, jak nieporadnie manipuluje przy zamku. Kiedy wreszcie rozległ się szczęk zardzewiałej zasuwy, Lawson podniósł rękę i pomachał państwu MacPhee na pożegnanie. Nie zareagowali. Pewnie nie widzieli go z takiej odległości.

Zamknął ciężkie drewniane drzwi i na chwilę oparł o nie czoło. Gdzieś w oddali rozlegał się chóralny śpiew młodych kibiców. Zmierzali do drewnianej chaty, służącej za klub, na drugą noc oblewania sobotniego zwycięstwa ich drużyny. Lawson dobrze znał tę pieśń – jej słowa miały więcej wspólnego z bigoterią niż futbolem, co nie znaczyło, że ci młodzieńcy byli ludźmi religijnymi, broń Boże: po prostu łatwiej być bigotem niż agnostykiem czy ateistą, bo to drugie wymaga pewnego wysiłku intelektualnego.

– Kretyni – mruknął, choć tego rodzaju opinii nie należało wyrażać zbyt otwarcie w środkowej Szkocji, a zwłaszcza w części znanej jako „hrabstwo Orange”, gdzie o siedemnastowiecznych bitwach mówiło się jak o wydarzeniach z ostatniej chwili, a niepodzielną władzę wciąż sprawował król Wilhelm Orański.

W powietrzu unosił się zapach lawendy. Lawson pociągnął nosem i uśmiechnął się.

– Chwała Bogu – szepnął. Wreszcie przestało tu śmierdzieć stęchłym moczem. Stara pani Ferguson trafiła do szpitala, skąd zapewne nie wyjdzie do końca swojego uczciwego, ale nieciekawego życia. Lawson, życząc jej w duchu wszystkiego dobrego, wszedł do kościoła, by pozbierać sfatygowane modlitewniki i odłożyć je na stos w kruchcie.

Spojrzał na tablicę z ogłoszeniami. Pomyślał, że przydałoby się wywiesić nowe. Kartki mocno wyblakły, ich rogi zawijały się na pinezkach. Ale kto je właściwie czyta? Na zajęcia ze studiów biblijnych przychodziło dwóch pracowników firm ubezpieczeniowych i bibliotekarz. W drużynie skautowskiej było ośmiu chłopców plus drużynowy, co do którego Lawson zaczynał mieć wątpliwości, a w klubie młodych matek – cztery dziewczyny, z których żadna nie skończyła dwudziestu dwóch lat, a dwie nie wiedziały, kim są ojcowie ich dzieci.

– Boże, daj mi siłę – mruknął i odwrócił się.

Nie brakowało mu wiary, ale miał wrażenie, że został poddany próbie – może nie takiej, jak męczennicy, bo nie musiał znosić bólu. W jego przypadku narzędziami tortur była obojętność i poczucie własnej bezużyteczności. Z zamyślenia wyrwał go telefon dzwoniący w zakrystii.

– Lawson.

– Mówi John Traynor, zastępca dyrektora szpitala dla psychicznie chorych. Przepraszam, że przeszkadzam w niedzielę, ale Hector Combe chce się z ojcem widzieć.

– Nie można by z tym zaczekać do środy? – spytał Lawson, zaniepokojony, że jego plany na ten wieczór wezmą w łeb. Zamierzał go spędzić w domu przy kieliszku, czytając ostatnią książkę Iana Rankina. Do szpitala w Carstairs zaglądał w środy i jedna wizyta na tydzień wystarczała mu aż nadto. Carstairs było ośrodkiem o zaostrzonym rygorze dla chorych umysłowo przestępców – szkockim odpowiednikiem Broadmoor w Anglii – i nie należało do miejsc mogących podnieść na duchu przygnębionych ani skłonić do pokochania rodzaju ludzkiego.

– Niestety nie, proszę ojca. Z Combem jest bardzo źle. Zdaniem lekarzy może nie dożyć rana.

– No dobrze, będę za godzinę – powiedział Lawson, godząc się z myślą o czterdziestominutowej jeździe ciemną nocą po posępnych wrzosowiskach akurat teraz, gdy prognozy pogody zapowiadały deszcz i silny zachodni wiatr.

Przebierając się w zakrystii, nie mógł sobie przypomnieć, by Combe kiedykolwiek chciał z nim rozmawiać. Zapamiętał jego nieprzyjemny uśmieszek, minę wyrażającą cyniczne poczucie wyższości wobec bliźnich i przekonanie, że wiara jest oznaką słabości. Oczywiście było tak, zanim choroba unieruchomiła jego twarz. Combe miał raka i przeszedł skomplikowaną operację żuchwy.

Teraz jednak umierał, a to często zmieniało wszystko. Może nie należało się dziwić, że szukał kontaktu z Kościołem? Wiele osób przypominało sobie o wyrażeniu skruchy, kiedy śmierć stawała na ich progu...

Jego obawy sprawdziły się. Ledwie wyruszył fordem escortem do Carstairs, zaczęło padać, a kiedy jechał przez wrzosowiska między plebanią w Upgate a szpitalem, rozpętała się prawdziwa ulewa. W pewnej chwili musiał niemal zatrzymać wóz, bo wycieraczki nie radziły sobie z taką ilością wody. Stukot kropel w dach nie pozwalał mu się skupić. Miał ochotę zawrócić, ale jeśli rzeczywiście była to ostatnia noc Hectora Combe’a na tym świecie, czuł, że jego obowiązkiem jest jechać dalej tak długo, jak tylko to możliwe. Miał nadzieję, iż dyrektor nie myli się co do stanu pacjenta. Nie chciał, by jego trud okazał się daremny. Deszcz trochę osłabł, co nieco ułatwiło jazdę, choć we wszystkich zagłębieniach drogi utworzyły się małe jeziora i spod kół tryskała woda, grożąca zalaniem instalacji elektrycznej samochodu.

Lawson miał nadzieję, że jakoś uda mu się ukryć niechęć do Combe’a. Ten człowiek był psychopatą, bez żadnych skrupułów zabił cztery osoby. Pastor wiedział, że jego obowiązkiem jest znaleźć w nim jakieś dobre strony. W ostatnich czasach wierzono, iż każdy je ma, choć on sam nie podzielał tego poglądu. Zawdzięczał to swoim kontaktom z więźniami z Carstairs. Przebywając w tym posępnym gmachu, niemal wyczuwało się zło wiszące w powietrzu. Więźniowie zdawali się wydzielać niewidzialne miazmaty okrucieństwa, zadające kłam idei cywilizowanego społeczeństwa.

Samochód wyłonił się spomiędzy drzew, którymi była wysadzana długa aleja, i na widok wysokiego ogrodzenia, otaczającego więzienie – czy też szpital, bo takiej nazwy używano oficjalnie – Lawson poczuł znany ucisk w żołądku. Reflektory wydobywały z mroku biegnące górą zwoje drutu kolczastego.

– Chyba dziś nie jest ojca dzień, co? – spytał strażnik, zaglądając do samochodu, by sprawdzić dokumenty.

– Słyszałem, że Hector Combe umiera – odparł Lawson.

– Krzyżyk na drogę – stwierdził strażnik i bez słowa przepuścił Lawsona. Kawałek dalej pastor zatrzymał wóz i dopełnił wszystkich niezbędnych formalności, zanim został zaprowadzony do gabinetu wicedyrektora.

– Dziękuję, że wielebny przyjechał tak szybko – powiedział John Traynor, kiedy Lawson stanął na progu, strząsając wodę z ramion. – Co za noc.

Strażnik, który przyprowadził gościa, wyszedł i zamknął drzwi, a Traynor ręką wskazał mu krzesło.

– Muszę przyznać, że byłem nieco zaskoczony pańskim telefonem – powiedział pastor. – Nie przypominam sobie, żebyśmy kiedykolwiek mieli sobie z Combe’em coś do powiedzenia.

Traynor skinął głową.

– Też nie sądziłem, że okaże skruchę na łożu śmierci – powiedział. – Zawsze wydawał mi się twardy jak skała i zimny jak lód. Widać nie zgłębiłem tajników jego duszy.

To był żart. Lawson wiedział, że gdy chodziło o przestępców, Traynor nie znosi tego, co określał „modnym psychobełkotem”.

– Co z nim?

– Jest przytomny, ale słabnie z minuty na minutę.

– Ma jakichś krewnych?

– Żadnych, którzy chcieliby go odwiedzić – powiedział Traynor.

– No to bierzmy się do roboty – stwierdził Lawson.

Traynor wcisnął guzik i zjawiło się dwóch strażników.

– Zabierzcie pana Lawsona do Combe’a.

Lawson ruszył za pierwszym strażnikiem. Po drodze słyszał, jak deszcz bębni w blaszany dach.

– Co za noc – powiedział strażnik idący obok.

Po przejściu trzech zamkniętych oddziałów pierwszy strażnik zatrzymał się:

– To tu.

Lawson wiedział, że w tej części budynku znajduje się oddział szpitalny, na który przenoszono chorych psychicznie, kiedy dodatkowo na coś zachorowali. Do zapachu nieświeżego jedzenia i moczu dołączyła się woń potu i środka dezynfekującego. Strażnik idący przodem otworzył ciężkie drzwi i spytał:

– Mamy zostać z ojcem?

Lawson potrząsnął głową.

– Poradzę sobie.

– Proszę uważać – powiedział mężczyzna. – Wygląda na słabego jak kocię, ale z tym skurwielem nigdy nic nie wiadomo. Niech ojciec ma się na baczności. Może chcieć zabrać ojca ze sobą, ot tak, dla zabawy.

Pielęgniarz o posturze boksera, mający zapewne ponad metr osiemdziesiąt wzrostu, przywitał Lawsona skinieniem głowy i podszedł z nim do łóżka Combe’a.

– Pastor do ciebie, Combe – powiedział zadziwiająco łagodnym głosem.

Hector Combe miał potwornie zniekształconą lewą stronę twarzy w wyniku operacji nowotworu żuchwy, który potem objął całe jego ciało – szpecący zabieg nie dał oczekiwanych rezultatów. Otworzył oczy. Nadal były takie, jak zapamiętał je Lawson: błyszczące i bezlitosne. Zawsze przywodziły mu na myśl drapieżnego ptaka przypatrującego się następnej ofierze.

– Chciałeś się ze mną widzieć, Combe – Lawson usiadł na krześle, które podstawił mu pielęgniarz. Przy każdym ruchu trzeszczało, więc starał się nie zmieniać pozycji.

– Umieram – wychrypiał Combe, z wysiłkiem wykrzywiając wargi.

– To czeka nas wszystkich – powiedział Lawson, świadom, jak surowo to zabrzmiało, ale mimo pewnych wyrzutów sumienia nie zamierzał złagodzić tonu.

– Chcę... coś... wyznać.

Lawson poczuł się niezręcznie. Czyżby Combe był katolikiem? Spytał go o to.

– Nie... to nie spowiedź... coś innego... inna śmierć...

Po plecach Lawsona przeszedł zimny dreszcz. Poruszył się niespokojnie i krzesło zatrzeszczało.

– Chcesz przyznać się do jeszcze jednego morderstwa? – spytał.

Combe nagle wyciągnął rękę i złapał go za nadgarstek. Lawson pomyślał o gardłach, które nią ściskał, o sznurach, nożach... Jedną z ofiar wypatroszył. Próbował się wyrwać, ale kościste szpony pokryte nabrzmiałymi niebieskimi żyłami trzymały mocno.

– Julie Summers...

– Kto?

– Julie Summers... opiekunka... to ja... ja ją zabiłem.

Od tamtej pory minęło kilka lat, ale Lawson przypomniał sobie morderstwo nastolatki we wsi pod Edynburgiem.

– Dziewczyna z West Linton? – spytał niepewnie.

Combe skinął głową i rozluźnił uścisk.

– Tak.

– Przecież złapali jej mordercę. Dobrze to pamiętam – powiedział Lawson. – Wszystkie gazety o tym pisały.

Combe wydawał się rozbawiony. Wskazywały na to tylko jego lekko przymrużone oczy, bo nie był w stanie się uśmiechnąć.

– Wrobili... jakiegoś jelenia... Bóg wie czemu.

– Na pewno mówimy o tej samej sprawie? – spytał Lawson. – Dowody winy tamtego człowieka były niepodważalne.

– Mówię ci, ja to zrobiłem – upierał się Combe. Robił wrażenie zirytowanego, że ktoś może wątpić w jego słowa.

– Dlaczego? – spytał Lawson. Czuł, że jego obowiązkiem jest ustalić fakty.

Combe spojrzał na niego jak na idiotę i powiedział sarkastycznym tonem:

– Bo... była pod ręką...

Lawson wyczytał z jego oczu, że to miał być żart. Zgrozą przepełniła go myśl, iż ktoś może tak lekko traktować śmierć innego człowieka.

– A co ty robiłeś w West Linton? – spytał.

– Wracałem... do Manchesteru... miałem robotę w Edynburgu... i zobaczyłem ją... kręciła tym swoim tyłeczkiem... sama o tej porze... prosiła się o to. Szkoda byłoby przepuścić takiej sikorce. No nie?

Lawson był wstrząśnięty. Czuł, że to go przerasta, ale czy chciał, czy nie, musiał tu zostać. Combe spowiadał się. Trzeba go było wysłuchać.

– Zaraz – mruknął i przełknął ślinę, bo zaschło mu w ustach. – Mówisz, że to ty zgwałciłeś i zabiłeś Julie Summers?

– Przecież... słyszysz... kurwa – powiedział Combe ze złością. – Ja to zrobiłem! Chcesz znać wszystkie szczegóły, co? To cię kręci, nie? W twoim fachu dużo sobie nie poruchasz...

Lawson w oszołomieniu wysłuchał szczegółowej opowieści o gwałcie i morderstwie. Wydawało się, że każdy grymas obrzydzenia na jego twarzy dodawał Combe’owi sił.

– Podrapała mnie, to krowie połamałem palce... tu kokoszka kaszkę dziobała, temu dała... chrup! Temu dała... chrup! Temu dała...

– Przestań! – krzyknął Lawson. Ogarnęły go mdłości, a potem nieodparta pokusa uderzenia Combe’a. Z najwyższym wysiłkiem odzyskał zimną krew i spytał chrapliwym głosem: – Czemu mówisz to mnie, a nie dyrektorowi więzienia, policji, władzom?

Combe zignorował go i ciągnął dalej.

– Głupia suka... czemu tak wrzeszczała? Musiałem zamknąć jej ryj... inaczej obudziłaby całą zasraną wiochę.

– Dlaczego mnie wezwałeś, Combe? – nie ustępował Lawson, podnosząc głos.

Błyszczące oczy zwróciły się ku niemu z wyrazem zdumienia.

– Muszę wyrównać rachunki z Kościołem... zanim stanę przed Stwórcą... no nie? – powiedział. – Dopilnować... żeby wszystko grało.

Lawson nie wierzył własnym uszom. Czy Combe naprawdę myślał, że to wystarczy?

– Żeby wszystko grało? – powtórzył.

– Tak się robi... nie? Trzeba... wszystko... wyznać. Spowiadasz się... i znów jesteś czysty. Nie?

Lawson odpowiedział jak automat:

– Myślisz, że kiedy opowiesz mi o tym, wszystko, co zrobiłeś, zostanie ci wybaczone?

– No – przytaknął Combe, wyraźnie zirytowany, że Lawson ciągle drąży to, co jemu wydawało się oczywiste. – Tak to działa. Wiesz, jak jest. To taki układ. Zbawienie i tak dalej... tak to się nazywa, no nie?

– Nie – powiedział Lawson, czując, jak narasta w nim gwałtowny gniew. – Hectorze Combe, jeśli istnieje sprawiedliwość... bez wątpienia będziesz smażył się w piekle.

– Co z ciebie... kurwa, za pastor? – syknął Combe, próbując poderwać się z łóżka, ale zaniósł się kaszlem i opadł na łokieć. Pielęgniarz podstawił mu metalową miskę, by wykrztusił do niej treść zniszczonych płuc. Plując krwią i flegmą, Combe ani na chwilę nie oderwał oczu od Lawsona. Wypełniała je nienawiść. Pastor próbował się odwrócić, ale był jak zahipnotyzowany, jakby znalazł się we władzy jakiegoś dziwnego zwierzęcia, którego nie potrafił zrozumieć.

Wreszcie Combe odsunął miskę.

– Zasrany... cap – wydyszał. – Kurwa, co z ciebie za...

Urwał w pół zdania. Lawson, sparaliżowany mocą jego nienawiści, siedział jak skamieniały. Po chwili oczy mordercy straciły swój blask. Wydawszy ostatnie, bulgoczące tchnienie, Combe opadł na poduszkę.

– Oscar Wilde pewnie miałby coś ciekawszego do powiedzenia – mruknął pielęgniarz, podchodząc do Lawsona i widząc jego przygnębioną minę.

Lawson łyknął whisky, którą poczęstował go zastępca dyrektora. Dopiero wówczas odzyskał mowę. Przyjemne pieczenie w gardle pozwoliło mu na chwilę – szkoda, że tak krótką – zapomnieć o tym, co się stało.

– Combe nie mógł tego zrobić – powiedział Traynor. – Policja złapała mordercę Julie Summers. Od ośmiu lat odsiaduje dożywocie w Barlinnie. Uważano, że powinno się go przysłać tutaj, ale biegli orzekli, że jest w pełni poczytalny. – Traynor prychnął pogardliwie i dodał: – Facet gwałci i zabija trzynastoletnią dziewczynkę, a ci nie wykryli nawet „zaburzeń osobowości”. Na cholerę komu cała ta psychiatria.

Lawson słuchał go jednym uchem. Wciąż rozpamiętywał koszmarną rozmowę z Combe’em. Drżącą ręką podniósł szklankę do ust.

– Combe upierał się, że to zrobił – powiedział.

Traynor spojrzał na niego ze współczuciem:

– Wykluczone, ale oczywiście prześlę raport policji.

– Po co miałby się przyznawać do czegoś, czego nie zrobił? – nie ustępował Lawson. Whisky wreszcie zaczęła działać uspokajająco, co pozwoliło mu zebrać myśli.

Traynor wzruszył ramionami.

– Już dawno przestałem próbować dochodzić, co dzieje się w głowie psychola – powiedział. – Oni myślą innymi kategoriami niż my. Proszę się tym nie przejmować.

Lawson, który właśnie przeszedł jedno z najgorszych doświadczeń w swoim życiu, spojrzał pytająco na Traynora, który zdawał się nie rozumieć jego udręki. Jak mógł się tym nie przejmować? Przecież to, co się dziś stało, będzie go prześladować do końca życia.

Traynor wciąż jakby nie zauważał, jak głęboki wstrząs przeżył Lawson.

– A co do pogrzebu Combe’a... czy ojciec będzie chciał go celebrować?

Kiedy Lawson spojrzał na niego bez słowa, dodał:

– Może w tych okolicznościach woli ojciec, żebym poprosił o to kogoś innego?

– Tak – powiedział Lawson.2

Julie Summers – wykrzyknął komisarz Peter McClintock z policji Lothian i Borders. Jego zarumieniona twarz wyrażała niedowierzanie. – Combe przyznał się do zabójstwa Julie Summers?

– Tak jest napisane w raporcie – przytaknął sierżant Mark Ryman.

McClintock, wciąż nieprzekonany, stanowczo potrząsnął głową.

– Niemożliwe – powiedział – osiem lat temu posadziliśmy za to Davida Little’a, dowody były niepodważalne. – Po dłuższym namyśle dodał: – Po cholerę taki świr jak Combe miałby brać na siebie zabójstwo Julie Summers? To bez sensu.

Ryman wzruszył ramionami.

– Wyznał to jakiemuś duchownemu, wezwanemu wczoraj do Carstairs.

– Niektórzy to mają dobrze – mruknął McClintock.

– Nazywa się James Lawson, jest pastorem w Upgate. W raporcie napisano, że była to ostatnia posługa – powiedział Ryman. – Niedługo potem Combe przeniósł się do wielkiego wariatkowa w niebie.

– Czyli ta wiadomość nie jest do końca taka zła – mruknął McClintock. – No, chyba że dla Boga. – Myślami był już jednak gdzie indziej. Przypominał sobie szczegóły zabójstwa Julie Summers, co nie było takie trudne, zważywszy, jak wiele w swoim czasie mówiło się o tej sprawie.

Choć morderca został aresztowany i skazany na podstawie niepodważalnych dowodów, śledztwo miało sporo przykrych konsekwencji; kilku policjantów odeszło ze służby, a pierwszy podejrzany, Bobby Mulvey, i jego matka popełnili samobójstwo.

Zaginięcie nastolatki było wymarzonym tematem dla prasy, sprawa wzbudziła więc ogromne zainteresowanie. Zanim ciało zostało odnalezione, na rutynowe przesłuchanie ściągnięto Bobby’ego Mulveya, ważącego przeszło sto kilo i mającego metr osiemdziesiąt wzrostu mężczyznę o mentalności ośmiolatka. Mieszkał na tej samej ulicy, co Julie, i widziano, jak rozmawiał z nią w dniu jej zniknięcia. Z tego powodu brukowce obeszły się z nim dość ostro.

Choć dziennikarze otwarcie o nic go nie oskarżyli, udało im się puścić w obieg plotki, które rozeszły się lotem błyskawicy po całej okolicy. Nieszczęściem Mulveya było to, że idealnie pasował do wizerunku człowieka zdolnego popełnić tego rodzaju zbrodnię. Miał śniadą cerę, długie, rozczochrane włosy i minę przypominającą obleśny uśmiech. McClintock pamiętał, że detektyw prowadzący śledztwo, komisarz Bill Currie, stwierdził, iż Bobby Mulvey wygląda jak typowy przestępca z portretów pamięciowych.

Mulvey nie był notowany, ale miejscowych niepokoiły jego wybuchy złości, które zwykle następowały po tym, jak drażniły się z nim okoliczne dzieciaki. Jego matka twierdziła, że celowo go prowokowały, by wywołać taką reakcję.

Kiedy plotki o winie Mulveya przeszły w otwarcie wyrażane podejrzenia, niektórzy mieszkańcy wsi, oburzeni opieszałością policji, powybijali cegłami szyby w jego domu i wypisali na ścianach obelgi. Tłumaczenia matki, że Bobby bardzo lubił Julie i nigdy by jej nie skrzywdził, wytworzyły tylko ogólne przekonanie, że ani chybi próbował ją poderwać i wpadł w szał, kiedy go odrzuciła.

Zwłoki Julie zostały odnalezione trzy dni później po długich poszukiwaniach z udziałem setek ochotników, którzy odpowiedzieli na apel opublikowany w gazetach. Jej nagie, zmasakrowane ciało leżało w lesie, niczym podrzucona lalka, jakieś pół kilometra za wsią. Morderca zgwałcił ją, a potem udusił jej własną bielizną.

Naciskany przez media Currie przekonał sam siebie, że Mulvey musi być winny i wziął go na kolejne przesłuchanie. Próbował go złamać, poddając przez trzydzieści sześć godzin psychicznym i fizycznym torturom.

Mulvey, chcąc spać i mieć chwilę wytchnienia od złych ludzi, którzy bez przerwy go oskarżali, w końcu uległ i przyznał się do zgwałcenia i zamordowania Julie. Pewnie przyznałby się do spowodowania upadku Imperium Rzymskiego i współudziału w zabójstwie Johna F. Kennedy’ego, gdyby Currie i jego ludzie tego sobie zażyczyli.

Matka Mulveya była oburzona, że podczas przesłuchania bito jej syna. Próbowała złożyć oficjalną skargę, ale lekarz policyjny, doktor George Hutton, okazał się niezbyt skory do pomocy. Nie miał ochoty odnotowywać w aktach obrażeń odniesionych przez jej syna. Był pewien, że gdyby nawet wyszło na jaw, iż morderca Julie dostał w skórę, czytelnicy brukowców nie przejęliby się tym zbytnio. Poza tym często grywał z Curriem w golfa i tak jak on chciał, by media zostawiły policję w spokoju i wszystko wróciło do normy. Ludzie domagali się głowy Mulveya i to właśnie dostali od policji – a przynajmniej tak się wydawało.

Currie i jego ludzie nie wierzyli własnym oczom, kiedy badania DNA wykazały, że popełniono błąd i Mulvey był niewinny. Ku swojemu zakłopotaniu zmuszeni zostali zmienić front, wypuścić Mulveya i zacząć poszukiwania od nowa. Bobby Mulvey trafił jednak z deszczu pod rynnę. Tego samego wieczoru został napadnięty przez grupę ludzi, którzy nie znali prawdziwej przyczyny jego zwolnienia i doszli do wniosku, że wyciągnął go z paki jakiś cwany adwokat, wykorzystując lukę prawną, jak to bywa w czasach, kiedy wymiar sprawiedliwości zdaje się stać po stronie przestępców.

A wszystko przez to, że Currie i jego przełożony, nadkomisarz George Chisholm, nie chcieli publicznie przyznać się do błędu, a tym bardziej przedstawić okoliczności, w jakich Mulvey wziął na siebie winę. Poprzestali na wydaniu oświadczenia dla prasy, w którym zwolnienie podejrzanego wytłumaczyli „względami formalnymi”, starannie unikając wspominania o jego niewinności i swoich uchybieniach. Wycofali ochronę domu Mulveyów i po kilku godzinach Bobby został z niego wyciągnięty i pobity do nieprzytomności. Jakby tego było mało, jeden z napastników na oczach jego bezradnej matki wyrył mu nożem na plecach słowo „zboczeniec”.

Bobby Mulvey przeleżał trzy tygodnie w szpitalu, a jego matka w tym czasie uznała, że ma już dość. Stwierdziła, że jest za stara, by się nim opiekować, i że kiedy umrze, nikt jej nie zastąpi – wystarczyło zobaczyć, jak potraktowała go działająca w imieniu władzy policja. Mary Mulvey zmieszała więc ze sobą wszystkie środki nasenne, jakie znalazła w domu, i dodała je do kakao, które pili z synem każdego wieczoru przed snem. Umarli razem na dywanie w salonie domu, którego ściany wymazano bezpodstawnymi oskarżeniami, a przez wybite okna wpadał zimowy deszcz.

Currie, poddany ogromnej presji, by schwytać zabójcę Julie, nie wierzył własnemu szczęściu, kiedy laboratorium znalazło DNA identyczne z zabezpieczonym na miejscu zbrodni. Podejrzanym był David Little, naukowiec mieszkający z rodziną w tej samej miejscowości, co Julie. Na początku śledztwa pobrano od niego próbkę DNA, podobnie jak od wszystkich mężczyzn ze wsi. Nie był notowany, ale jakiś czas wcześniej policja dostała zgłoszenie, że w swoim komputerze w pracy przechowuje materiały pornograficzne. Nie postawiono go wówczas w stan oskarżenia.

Genetyczny odcisk palca Little’a okazał się identyczny z uzyskanym ze spermy znalezionej w pochwie ofiary i wyszło na jaw, że podejrzany doskonale znał Julie. Kilka razy zatrudniał ją jako opiekunkę do dzieci. Little utrzymywał, że jest niewinny, ale dowody przeciwko niemu były tak przekonujące, że został skazany na dożywocie, a sędzia zalecił, by przesiedział co najmniej dwadzieścia pięć lat, bez możliwości ubiegania się o zwolnienie.

Po zakończeniu procesu prasa brukowa, pragnąca oczyścić się z wszelkich zarzutów i szukająca nowych sensacji, postanowiła skupić się na tragicznym samobójstwie Mulveyów. Dziennikarze nagle poczuli potrzebę „wyciągnięcia na światło dzienne”, jak to nazwali, „brutalnych metod” policji na początkowym etapie śledztwa i uznali je za główny powód dramatu dwójki „bezbronnych obywateli”.

Otwarcie obwiniali policję o ich śmierć i zarzucali prowadzącym dochodzenie, że przyjęli tradycyjną taktykę przypisywania „wiejskiemu głupkowi” wszystkich możliwych przestępstw. Dziennikarze przypomnieli kilka innych kontrowersyjnych spraw z ostatnich lat. Czytelnicy chętnie przyłączyli się do nagonki, głównie dlatego, by zapomnieć, że i oni nie byli bez winy.

Currie został zmuszony do przejścia na wcześniejszą emeryturę z powodów zdrowotnych, podobnie jak jego przełożony, George Chisholm. George Hutton, lekarz policyjny, który nie ochronił Mulveya i nie zrobił nic w sprawie skargi wniesionej przez jego matkę z powodu obrażeń zadanych mu przez Curriego i jego ludzi, także poszedł na zieloną trawkę. Ten sam los spotkał Ronalda Lee, patologa uczestniczącego w śledztwie.

– Po co Combe miałby odstawić taki numer? – mruknął McClintock, wciąż zbity z tropu.

– Może naprawdę to zrobił? – zasugerował sierżant.

– Mieliśmy niezbity dowód – powiedział McClintock. – Próbki DNA były w stu procentach identyczne. Szansa pomyłki jest jak bilion do jednego.

– A jeśli Combe chciał przypomnieć sprawę Mulveya, żeby narobić nam kłopotów?

– Nie można tego wykluczyć – burknął McClintock. – To by pasowało do niego.

– No to co, zapominamy o wszystkim?

– Nie, działamy zgodnie z regulaminem. Odgrzebiemy akta sprawy Julie Summers, upewnimy się, że nie popełniono błędu – co jest niemal pewne – a potem odłożymy je na miejsce.

Godzinę później, po powrocie ze spotkania z nadkomisarzem, do którego w sprawie wyznania Combe’a zadzwonił osobiście dyrektor szpitala, McClintock znalazł akta sprawy na swoim biurku. Natychmiast rzuciła mu się w oczy widniejąca na okładce mała naklejka z instrukcją, że kopie wszelkich materiałów dołączonych do akt po 4 maja 1993 roku, dacie zamknięcia śledztwa, powinny zostać niezwłocznie przesłane do Inspektoratu Naukowo-Medycznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Londynie.

– Ciekawe, co ich tak interesowało... – mruknął McClintock. Wiedział, że inspektorat jest komórką zajmującą się wyłącznie przestępstwami popełnionymi w świecie nauki i medycyny. Uznał, że tak zwane przyznanie się Combe’a do winy będzie musiało zostać dołączone do akt Summers. McClintock przez chwilę miał ochotę po prostu gdzieś to schować, ale zmienił zdanie. A nuż ktoś wygada się prasie? Ostatnimi czasy pół kraju wydzwaniało do gazet, by sprzedać swoje „rewelacje”. Nie, postąpi zgodnie z przepisami i prześle kopię wyznania Combe’a do Londynu. W inspektoracie pewnie przejdą nad tym do porządku dziennego, kiedy przekonają się, że jest to tylko bełkot umierającego psychopaty.

John Macmillan, dyrektor Inspektoratu Naukowo-Medycznego, w zamyśleniu zamknął leżące przed nim akta sprawy Julie Summers i wcisnął guzik interkomu.

– Proszę wpuścić Dunbara, panno Roberts.

W recepcji Steven Dunbar uśmiechnął się do Jean Roberts, która gestem zaprosiła go do gabinetu.

– Nie daj się zastraszyć – powiedziała konspiracyjnym szeptem.

– Spróbuję – odparł Steven równie cicho. Tak naprawdę był w dobrych stosunkach z Johnem Macmillanem od czasu, kiedy zaczął pracować jako śledczy w Inspektoracie Naukowo-Medycznym.

Inspektorat został utworzony pod kierownictwem Johna Macmillana jako mała, specjalistyczna komórka w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, której zadaniem było prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw popełnianych w świecie nauki i medycyny. Dziedziny te okazały się zbyt trudne dla policji. Choć istniały specjalne jednostki do walki z oszustwami finansowymi i nielegalnym obrotem dziełami sztuki, to wiele praw z zakresu nauki i technologii medycznej pozostawało poza jej zasięgiem. Grupka zatrudnionych w inspektoracie specjalistów wypełniała tę lukę i prowadziła wstępne dochodzenia w celu ustalenia faktów przed przekazaniem władzom odpowiednich wniosków i zaleceń.

Choć Steven skończył medycynę, nigdy nie praktykował jako lekarz w konwencjonalnym rozumieniu tego słowa. Zaraz po stażu zaciągnął się do wojska i pełnił służbę w Pułku Spadochronowym i siłach specjalnych, biorąc udział w akcjach na całym świecie. Przy okazji został specjalistą od medycyny polowej, zmuszony był bowiem sprawdzić swoje umiejętności w najprzeróżniejszych, ciężkich warunkach, poczynając od operacji wykonywanych w Iraku, a na nastawianiu złamanych kości w południowoamerykańskiej dżungli kończąc.

Odchodząc ze służby w wieku trzydziestu paru lat, dobrze wiedział, że jego umiejętności okażą się nieprzydatne w cywilu i że jest za późno, by zdobyć inną specjalizację. Przegapił szansę na zrobienie kariery. Z ciężkim sercem przygotowywał się do roli lekarza zakładowego czy objęcia posady w firmie farmaceutycznej, kiedy, ku jego uldze, zwrócił się do niego Inspektorat Naukowo-Medyczny i zaproponował mu coś zupełnie innego i o wiele ciekawszego.

Inspektorat zamierzał zatrudnić nowego śledczego; szukali wysportowanego, rzutkiego mężczyzny z wykształceniem medycznym, mającego już na koncie jakieś osiągnięcia. Steven pasował idealnie. Nieraz wystawiony na próbę w ciężkich warunkach, zawsze radził sobie doskonale. W inspektoracie rozumiano, że istnieje ogromna różnica między organizowanymi przez firmy grami integracyjnymi a sytuacjami wziętymi z życia, w których stawka zawsze jest o wiele wyższa. Parę dni spędzonych na zjeżdżaniu na linie ze skałek czy strzelaniu do rzutków nie miało nic wspólnego z tym, kiedy nad głową świszczą prawdziwe kule i granica między życiem a śmiercią staje się zatrważająco nikła. Wkrótce Steven został jednym z najlepszych śledczych Inspektoratu Naukowo-Medycznego.

– Przedwczoraj dostałem od policji z Lothian i Borders dodatkowe materiały do akt pewnej sprawy – powiedział Macmillan. – Zobaczyli na teczce naszą naklejkę.

– Coś ciekawego?

– Nie jestem pewien – odparł Macmillan. – Nie wiem, czy pamiętasz, że jakieś osiem lat temu niejaki David Little został skazany za wyjątkowo brutalny gwałt i zabójstwo trzynastoletniej uczennicy w wiosce pod Edynburgiem.

– Pamiętam – powiedział Dunbar. – Pisali o tym na pierwszych stronach gazet. Dziewczyna była opiekunką do dzieci, a Little wykładowcą uniwersyteckim, mieszkającym w tamtej okolicy. Czemu zainteresowaliśmy się tą sprawą?

– Doktor David Little był wybitnym naukowcem, jednym z najlepszych w swojej dziedzinie; ściągnięto go z Harvardu, by założył nową placówkę badawczą przy szpitalu w Edynburgu.

– Czyli jest Amerykaninem?

– Nie, Anglikiem, ale pracował w Stanach ze znanych powodów: lepszy sprzęt, więcej pieniędzy, większa swoboda w badaniach i tak dalej. Dał się skusić na powrót do Anglii, kiedy zaproponowano mu duże pieniądze na otwarcie instytutu badawczego finansowanego wspólnie przez Fundację Wellcome i Radę Badań Medycznych.

– W czym się właściwie specjalizował? – spytał Dunbar.

– W cytologii. Był ekspertem w dziedzinie technologii komórek macierzystych. Chciał, by przeszczepy narządów odeszły w zapomnienie. Uważał, że osiągnie to w dziesięć lat. Jego pomysł polegał na tym, by skłonić komórki macierzyste pacjentów do naprawy uszkodzonych narządów i wyeliminować konieczność wprowadzania obcych tkanek i związane z tym ryzyko ich odrzucenia.

– Za coś takiego można by dostać Nobla – powiedział Steven.

– Fakt, tylko że zamiast tego Little zgwałcił i udusił dziewczynkę i na resztę życia trafił do więzienia.

– Z tego, co pamiętam o tej sprawie, więzienie to dla niego zbyt łagodna kara – powiedział Steven.

– Wielu zgodziłoby się z tobą – odparł Macmillan w zamyśleniu.

– Czego dotyczą te nowe materiały?

– Morderca zamknięty w szpitalu dla psychicznie chorych w Carstairs za wielokrotne zabójstwa, psychopata Hector Combe, na łożu śmierci przyznał się miejscowemu duchownemu do popełnienia tej zbrodni.

– Przecież nie było żadnych wątpliwości co do dowodów przeciwko Little’owi – powiedział Steven.

– Najmniejszych – przytaknął Macmillan. – Jego spermę znaleziono wewnątrz zabitej dziewczyny. Trudno o lepszy dowód.

– Czyli Combe nie mógł tego zrobić.

– Zdecydowanie nie – powiedział Macmillan. – Pozostaje jednak pytanie: po co przyznawać się do niepopełnionego przestępstwa?

Steven wzruszył ramionami.

– Może coś mu się pomieszało. Mówiłeś, że umierał?

– Na raka. Według raportu był w pełni świadomy tego, co mówił. Stanowczo twierdził, że zabił Julie Summers. Miejscowa policja uważa, że chciał rozgrzebać przeszłość, by narobić im kłopotów. Byli ostro krytykowani w związku z tą sprawą z powodu samobójstwa pierwszego podejrzanego i jego matki. Prasa obarczyła ich winą. Nie mają ochoty znów czytać o tym w gazetach.

– To zrozumiałe. Czyli co mam zrobić? – spytał Steven.

– Przejrzyj akta. Jeśli uznasz wnioski policji za trafne, zapomnimy o sprawie. W przeciwnym razie pogrzeb w tym, może coś znajdziesz.

– „Kto zagląda w każdą chmurę, może zostać rażony gromem” – zacytował Steven z uśmiechem.

– Za to ci płacimy – odparł Macmillan, podał mu akta i dorzucił: – Panna Roberts przygotowała dla ciebie trochę dodatkowych materiałów. Weź je, jak będziesz wychodził.

Steven wrócił taksówką do domu. Mieszkał na czwartym piętrze przebudowanego magazynu w pobliżu rzeki. Nie na samym jej brzegu – inspektorat aż tak dobrze nie płacił – ale dzieliła go od niej tylko jedna ulica; przez lukę między budynkami widać było Tamizę. Steven zrobił sobie kawę, usiadł przy oknie i wziął się do przeglądania otrzymanych materiałów.

Zaczął od raportu policyjnego, który okazał się wstrząsającą lekturą. Julie Summers była inteligentną, atrakcyjną dziewczyną. Wieczorem piątego stycznia 1993 roku opiekowała się dzieckiem, którego rodzice poszli na kolację ze znajomymi z pracy. Wrócili o północy i gospodarz zaproponował, że ją odprowadzi, ale Julie podziękowała, bo mieszkała zaledwie pół kilometra stamtąd. Nie dotarła do domu, jej ciało zostało odnalezione po trzech dniach.

Badanie pośmiertne wykazało, że została zgwałcona w pochwę i w odbyt, po czym uduszono ją jej własnym stanikiem. Majtki miała wciśnięte do ust – pewnie po to, by stłumić krzyki – a trzy palce prawej dłoni zostały złamane, prawdopodobnie przy próbie stawiania oporu.

Steven spojrzał na zdjęcie Julie przekazane policji przez rodziców, kiedy zgłosili jej zaginięcie – ładna dziewczynka, z uśmiechem zajadająca lody – i porównał je ze zrobionymi przez lekarzy sądowych po odnalezieniu ciała. Choć był doświadczonym lekarzem, poczuł mdłości, może dlatego, że sam miał córkę i natychmiast pomyślał, co by było, gdyby... Choć Jenny miała dopiero sześć lat, na świecie roiło się od szaleńców. Nikt nie mógł czuć się bezpieczny. Julie Summers była pół kilometra od swojego domu w spokojnej wsi i spotkał ją taki los.

Ile jest takich bestii? Steven przerwał lekturę i wyjrzał przez okno. Ile z nich czyha gdzieś tego wieczoru, wypatrując okazji?

Przeniósł wzrok na policyjną fotografię Davida Little’a. W jego twarzy nie było nic, co mogłoby wskazywać, że jest jednym z tych potworów, ale na tym polegał cały kłopot – szaleńcy często wyglądali i zachowywali się całkiem normalnie. Ilu gwałcicieli i morderców ich sąsiedzi opisali słowami: „Cichy człowiek, trzymał się na uboczu”... Zło niemal zawsze było ukryte, czekało tylko na swoją okazję, na impuls, który je wyzwoli.

Little wyglądał na naukowca w każdym calu, mierzył niecałe metr siedemdziesiąt wzrostu, sądząc po podziałce, przed którą stał. Miał kędzierzawą czuprynę, wąskie, przygarbione ramiona, chudą twarz, z której wyzierało rozdrażnienie, a może wręcz arogancja. Nosił małe okulary w metalowych oprawkach, dopełniające wizerunku filmowego intelektualisty.

Steven przeczytał zawarte w aktach informacje na temat pracy Little’a i musiał przyznać, że zrobiły na nim wrażenie. W odróżnieniu od wielu projektów badawczych, będących w zasadzie niczym innym jak tylko umiejętnie zawoalowanymi próbami wyciągnięcia pieniędzy od fundacji rozdzielających granty, plany Little’a zdawały się mieć szansę realizacji. Tym większą tragedią było jego skazanie i uwięzienie.

Podczas rozprawy Little miał trzydzieści pięć lat, czyli teraz musiał mieć czterdzieści trzy lub czterdzieści cztery. Mieszkał wówczas z żoną i dwiema córkami – dziś jedna miała trzynaście, a druga dziesięć lat – w tej samej wsi, co Julie Summers. Przenieśli się tam z Edynburga, gdzie od powrotu ze Stanów wynajmowali mieszkanie. Stało się to w lecie 1992 roku, kiedy na sprzedaż wystawiony został duży, wygodny dom w West Linton, kilka kilometrów za miastem.

To niestety koniec bezpłatnego fragmentu. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.