Ostatni sprawiedliwy - ebook

1

Dom pękał w szwach od gości. Co prawda zjechały raptem cztery osoby, jednak budynek był mały, wiekowy i miał prawo pękać. Jego właścicielka, Barbara Kurczyłłówna, od lat nie wydawała przyjęć, bo tez ludzie z jej pokolenia dawno zmienili ziemski żywot na inny, może nawet niebiański, więc pojawiali się jedynie w snach, czasem we wspomnieniach. Miesiąc wcześniej odszedł najstarszy brat, Władysław, senior rodu Kurczyłłów. Średni brat, Henryk, marynarz i obieżyświat, zmarł wiele lat temu, a Barbara, najmłodsza z rodzeństwa, przekroczyła dziewięćdziesiątkę i wciąż trwała na posterunku. Jako kobieta niezamężna i bezdzietna skierowała swoje uczucia na dzieci i wnuczęta braci. Czuła się potrzebna, ponieważ w swoim mniemaniu sprawowała funkcję strażniczki rodzinnych tradycji. Na odległość co prawda, ale z ogromnym zapałem ciotkowała i babkowała potomkom świetnego rodu. W odpowiedzi na obszerne memoriały, dotyczące spraw rodzinnych bądź ogólnego zdziczenia obyczajów, dostawała skromne karteczki na Boże Narodzenie, na Wielkanoc i czwartego grudnia na imieniny. I na tym właściwie skończyłyby się kontakty, gdyby nie Emilka, wnuczka Henryka, która żywo interesowała się losem staruszki, wpadała do niej dość często, a jeszcze częściej telefonowała.

Spóźnione rodzinne spotkanie związane było ze schedą po zmarłym Władysławie. Lada dzień majątek miał przejść w obce ręce, co Barbarę przejęło taką zgrozą, że zwołała rodzinny sejmik. Za namową mecenasa Lamety i przy pomocy opiekunki Haliny Lipki rozesłała pięć listów do żyjących członków rodziny, a więc do dwójki dzieci swoich braci oraz do dzieci ich dzieci, czyli do przyszywanych wnucząt. Na apel babki odpowiedziały jedynie wnuczęta. Z Norwegii przyleciał Feliks, wnuk Władysława. Wnukowie Henryka mieli znacznie bliżej: z Ostródy przyjechał Leszek, a z Torunia jego siostra Emilka Korycka. Ta ostatnia nie ruszała się nigdzie bez męża Waldemara. Koryccy zjawili się u babki pierwsi i Emilka od progu zapowiedziała, że bierze na siebie obowiązki pani domu. Raz, że czuła się związana z babką bardziej niż kuzyni, a dwa, że lepiej od nich znała się na powlekaniu pościeli i szykowaniu śniadań. Oczywiście była jeszcze nieoceniona Halina Lipka, lecz ona miała sprawować pieczę nad staruszką, nie nad jej gośćmi. Zresztą Emilka i tak pięciu minut nie usiedziała spokojnie. Jeśli wierzyć jej mężowi, pod rudą strzechą loków palił się żywy ogień. Temperament i urodę Emilia odziedziczyła po ojcu, więc nie była zbyt podobna do Kurczyłłów. Prawdę mówiąc, nie była w ogóle podobna do rodziny matki: ani po wierzchu, ani w środku. Kurczyłłowie odznaczali się posturą słuszną, można powiedzieć, kwadratową, poruszali się i mówili ze spokojem i dystynkcją odziedziczoną po kresowych przodkach. Ojciec Emilii nie miał ze szlachecką sferą nic wspólnego, poza żoną, oczywiście. Córka wdała się w niego jota w jotę. Nie przywiązywała wagi do dóbr doczesnych, była radosna i energiczna. Jak pracowała, to pracowała, ale jak już się bawiła, to na całego.

Młodzi członkowie rodziny Kurczyłłów zjeżdżali w czwartek i piątek, a na sobotę Emilka zaplanowała kolację w ogrodzie. Meszki po opryskach właśnie wyzdychały, komary przymulone suszą wzięły na przeczekanie i można było spokojnie rozkoszować się wieczornym chłodem. Nikomu nie chciało się siedzieć w nagrzanych murach, nawet seniorce długowiecznego rodu, mimo że ostatnio wciąż narzekała na chłód.

W domu babki Barbary nie było urządzenia do grillowania, takiego najprostszego, na cienkich, chwiejnych nóżkach. Emilka wyznaczyła dwu ochotników i – nie bacząc na protesty ani na upał – wysłała ich do śródmieścia. Przykazała, by dodatkowo kupili węgiel drzewny oraz piwo – i więcej nie zawracała sobie głowy techniczną stroną przedsięwzięcia. Sama pobiegła po karczek i skrzydełka, a po drodze zajrzała do Bulwickich, sąsiadów babki zza wschodniego płotu. Pożyczyła od nich kilka krzesełek ogrodowych, wymieniła najświeższe ploteczki oraz zaprosiła Jacka z Izą i wnukiem Danielem na wieczór. Bulwiccy byli jedynymi sąsiadami, których Barbara Kurczyłłówna nie tylko poważała, ale także włączyła do rodziny, zachęcając, by nazywali ją babcią. Podobnego wyróżnienia nie dostąpili Cieplakowie, ci od strony zachodniej. Wystarczyło porównać żywopłoty: między Barbarą i Bulwickimi rosły niewysokie pięciorniki, a od strony Cieplaków kłębił się gąszcz leszczyny, zza którego nic nie było widać. Cieplakowie nie mieli prawa wstępu do ogrodu Barbary, gdzie rośliny rosły, jak same chciały, a najbujniej te dzikie. Obie posesje oddzielał mur zieleni, zza którego wyłaniały się fragmenty domu. Barbara popatrywała na ten budynek z wielką nostalgią.

Około szóstej wszystko było już przygotowane do ucztowania, łącznie z nowym grillem. Sąsiad Jacek Bulwicki nie bardzo się znał na przyjęciach ogrodowych, kiedy jednak Emilka wyznaczyła go na swojego pomocnika, zgodził się bez szemrania. Mimo gorąca machał szczypcami, zaglądał pod pokrywę i uwalniał zapachy przyprawiające głodnych o ślinotok. Był zapalonym myśliwym, a do tego gawędziarzem lubującym się w opowieściach ociekających posoką. Myśliwi kochają takie bajki i nic nie jest w stanie ich zniechęcić, nawet wstręt na twarzach słuchaczy. Bulwicki odgrywał scenę tropienia rannego koziołka, udawał, że strzela z metalowych szczypiec, i pląsał wokół grilla w dzikim tańcu, który ogromnie się podobał sześcioletniemu Danielowi. Chłopiec kręcił się pod nogami, na krok nie chciał odejść od rozgrzanego piecyka i nic sobie nie robił z przerażonych okrzyków babci Izy w rodzaju: „Danielu, uważaj, bo się poparzysz!”. Dopiero Leszek Kurczyłło spojrzał na malca poważnie spod gęstych brwi i powiedział tonem nieznoszącym sprzeciwu:

– Albo idziesz stąd natychmiast, albo osobiście dopilnuję, żeby zaraz po kotletach dziadek ciebie ustrzelił i upiekł na ruszcie. Będziesz smakować jak małe koźlątko.

Daniel znał się na żartach, jednak zwiodła go sroga mina i kategoryczny głos obcego pana. W sprzeczki wolał nie wchodzić, ale też nie chciał zbyt szybko kapitulować.

– Jestem cały w zarazkach, bo się dzisiaj nie myłem – zawołał.

Leszek wzruszył ramionami.

– Ogień zabije zarazki – wyjaśnił zwięźle. – Resztę załatwi pieprz.

Chłopiec odwrócił się na pięcie i pobiegł w głąb ogrodu. Nie był to dla niego teren zupełnie obcy, bywał u dziadków bardzo często, więc przy okazji przesiadywał z babcią Izą u sąsiadki zza płotu. Z wielką ciekawością patrzył na staruszkę, której młodość umiejscawiał mniej więcej w epoce lodowcowej. Próbował podpytywać ją o wędrówkę Manfreda, jednak przyszywana prababcia nie kojarzyła Manfreda z mamutem, przyjacielem Sida i Tygrysa, tylko z jakimś Mordredem, podobno siostrzeńcem króla Artura. Daniel jak dotąd nie słyszał o królu, a kiedy jeszcze się okazywało, że prababcia też nie znała tego Artura, tracił zainteresowanie dla przeszłości i oddawał się ciekawszym zajęciom.

Ledwie chłopiec zniknął w wysokim zielsku, Emilka się roześmiała.

– Ładnie to tak straszyć dzieci? – spytała.

Jej brat nie wyglądał na skruszonego.

– Nikogo nie straszyłem – wyjaśnił z powagą. – Postawiłem przed młodym alternatywę: albo sobie pójdzie, albo da się upiec. Jak widać, wybrał rozsądne wyjście.

– A gdyby wybrał mniej rozsądnie, to co byś zrobił? – dociekała Emilka.

– To już byłoby zmartwienie dziadka. Ja byłbym za upieczeniem.

– Pan oczywiście żartuje? – upewniła się Iza Bulwicka, babcia kandydata na pieczyste.

– A kto go tam wie! – wykrzyknęła rozbawiona Emilka. – To zawodowy policjant, i tak trzeba na niego patrzeć. Z kim on przestawał całe życie? Ze zboczeńcami, z bandytami, więc mógł się do nich upodobnić.

Iza poczuła wyraźną antypatię do Leszka Kurczyłły. Uwierzyć mu nie uwierzyła, jednak sam pomysł uznała za kompletnie głupi. A jak pomysł, to i pomysłodawcę. Na szczęście nadeszła pora kolacji, więc darowała sobie uszczypliwości i poszła szukać wnuka. Goście przy ogrodowym stole zabrali się do jedzenia.

Barbara Kurczyłłówna, otulona lekkim błękitnym kocykiem, przypominała kruchą, aczkolwiek dość pokaźną lalkę. Cerę miała jasną, do złudzenia przypominającą mocno zgnieciony kawałek jedwabiu w kolorze kości słoniowej. Brązowe oczy rozglądały się wokół żywo i przytomnie. Dla wygody opiekunka posadziła ją na wózku inwalidzkim. Taki wózek łatwiej było przepchać z domu do ogrodu, łatwiej tez staruszkę otulić, a nawet nakarmić kaszką z jabłkami. Danie było pomysłem opiekunki, Haliny Lipki, i wyszło na to, że Lipka spokojnie mogła sobie tę kaszkę zjeść sama. Barbara Kurczyłłówna przełknęła dwie pierwsze łyżki, po czym zdecydowanym, choć cichym głosem poprosiła o to, co jedli wszyscy, czyli o kawałek kotleta. Zgodziła się, żeby to był kawałek chudy i drobno pokrojony. Dziobała go potem z wielkim upodobaniem, zagryzając świeżym chlebem.

– A może piwka? – spytał Waldemar, rozglądając się za szklaneczką dla babci.

– To nierozsądna propozycja! – zgromiła go opiekunka.

Posłała śmiałkowi groźne spojrzenie, które natychmiast powinno położyć kres niemądrym żartom. Jednak Waldemar nie żartował i całkiem szczerze chciał się dzielić z seniorką rodu wszystkim, co najlepsze.

– Nie, nie, chłopcze, dziękuję ci za dobre serce, ale dla mnie piwne czasy już minęły. Teraz nawet po dwu łykach mam zgagę – wyjaśniła babcia, po czym skinęła ręką na panią Halinę i poleciła jej, by przyniosła z kredensu kieliszek nalewki pieprzowej.

– Babcia jest okay! – ucieszył się Feliks Kurczyłło, lekarz z dalekiego Bergen w norweskiej prowincji Hordaland.

Halina Lipka i jemu posłała nieprzychylne spojrzenie.

– W nocy, gdyby co, to pan doktor będzie babcię ratował, bo ja za godzinkę kończę pracę i jadę do domu.

– Wierzy pani, że ten kieliszek nalewki może zaszkodzić? – zdumiał się Feliks.

– Nie mówię o nalewce, tylko o tej spieczonej świni-nie – wyjaśniła z godnością Halina Lipka. Postawiła przed babcią kieliszek, a sobie dołożyła kaszki z jabłkami. Kotletów ani skrzydełek nie tknęła.

Barbara Kurczyłłówna niewiele sobie robiła z przerażenia opiekunki, chociaż znakomicie słyszała całą rozmowę. Była postępową staruszką, nie wstydziła się okularów ani aparatu słuchowego wmontowanego w oprawkę. Pogawędka z nią byłaby prawdziwą przyjemnością, gdyby nie upierała się tak bardzo przy niektórych opiniach. Kiedy już biesiadnicy zaspokoili pierwszy głód, popukała kościstym palcem w stół.

– Posłuchajcie, co mam wam do powiedzenia! – zakomunikowała uroczystym tonem. Odczekała, aż się uciszą, i ciągnęła dalej: – Miesiąc temu, za tymi oto krzakami leszczyn, w rodzinnym domu Kurczyłłów został otruty mój brat Władysław.

– Babciu, nie wracajmy do tego! – poprosiła Emilka, co znaczyło, że pomysł z nienaturalnym zejściem dziadka nie był dla niej tajemnicą. Wydawała się znużona i przybita.

– Dlaczego babcia uważa, że został otruty? – spytał Leszek.

– Odezwał się detektyw – mruknęła niechętnie Emilka. – Bo tak właśnie uważa, i to musi ci wystarczyć, nawet jeśli jesteś zdania, że dziewięćdziesięciosześcioletni człowiek ma prawo umrzeć bez pytania rodziny o zgodę.

– Nie gadaj, bo ciebie przy tym nie było, a ja byłam! – fuknęła gniewnie Barbara. – Miał swoje lata, to prawda, ale był dziarski i zdrowy. A potem nagle podupadł, z dnia na dzień. W sobotę jeszcze z nim rozmawiałam, w niedzielę mnie nie poznał. Oddech miał krótki, urywany, jakby się dusił i – zawiesiła dramatycznie głos – pachniał migdałami. Jest taka silna trucizna, która pachnie migdałami, nazwa wyleciała mi z pamięci…

– Cyjanek – podpowiedział Feliks.

– Możliwe, że cyjanek – przytaknęła Barbara. – Nafaszerowali go cyjankiem.

– Kto? – spytał Leszek.

– Za rękę nikogo nie złapałam! – żachnęła się staruszka. – Ściągnęłam was, bo trzeba złożyć doniesienie do prokuratora, zażądać ekshumacji i przeprowadzić śledztwo, które potwierdzi, że to ja mam rację. Śledztwo powinno też wskazać winnego.

– No, no! – wykrzyknął z podziwem Leszek. – Nasza babcia nieźle się orientuje w kwestiach prawnych.

– Radziła się mecenasa – mruknęła Emilka.

– A owszem! – przytaknęła Barbara. – Mój ojciec, a wasz pradziad mawiał, że do spraw poważnych trzeba podchodzić poważnie. Radziłam się mecenasa… jak mu tam… Przyznał, że wszystko to razem wygląda podejrzanie. Dla niego zaledwie podejrzanie, a ja swoje wiem. Otruli go, żeby szybciej dorwać się do majątku. Cieplakowie są mocno niecierpliwi. Oczywiście ta Szarłatowa też ma swoje za uszami.

– A co z żoną dziadka? – zdziwił się Feliks. – Powinna jeszcze żyć, nie dostaliśmy wiadomości, że umarła.

Emilka litościwie pokiwała głową. Nie po raz pierwszy miała okazję się przekonać, jak niewielką wagę przywiązują mężczyźni do koligacji rodzinnych. Inna rzecz, że babka Barbara mówiła po swojemu, i Feliks miał prawo się pogubić. Emilka usiadła obok niego i starannie dobierając słowa, żeby nie urazić babki, przypomniała koleje losów Władysława Kurczyłły. Ze swoją pierwszą żoną Julią dziadek przeżył prawie czterdzieści lat, dochował się syna Marka i wnuka Feliksa, tego samego, który teraz siedział obok i potakiwał. O pierwszym małżeństwie dziadka jego najbliższa rodzina wiedziała prawie wszystko. Luki dotyczyły czasów późniejszych, kiedy Władysław Kurczyłło ożenił się powtórnie. Miał wówczas sześćdziesiąt sześć lat, a jego wybranka, Zofia Szarłat, zaledwie czterdzieści cztery. W tym drugim stadle przeżył trzydzieści lat, a więc też szmat czasu. Wydawał się szczęśliwy i nawet rodzona siostra nie zdołała mu wmówić, że było inaczej. Po prostu Barbara Kurczyłłówna nigdy nie uznała drugiej żony brata. Uważała ją za prowincjuszkę odpowiednią na gosposię, ale niegodną miana towarzyszki życia człowieka wykształconego, kulturalnego, a przede wszystkim dobrze urodzonego. O drugiej żonie brata mówiła „ta Szarłatka” lub „ta kobieta”. Jeszcze większą odrazą przejmowała ją córka Szarłatowej, zwana nie wiadomo czemu Mirabelką, i jej mąż Maciej, czyli Cieplakowie, od trzydziestu prawie lat znienawidzeni sąsiedzi.

– Ci Cieplakowie to rzeczywiście takie straszne gady? – spytał Leszek.

Głos miał tubalny i nawet nie próbował go ściszyć. Zdziwił się bardzo, kiedy Iza Bulwicka przyłożyła palec do ust i oczami wskazała na leszczynowy żywopłot.

– Mówiliście, że tam nikogo nie ma! – bronił się Leszek wciąż tym samym dźwięcznym basem.

– Bo nie ma – uspokoił go Jacek Bulwicki. – Cieplakowie z matką wyjechali na jakąś rodzinną uroczystość, bodaj na ślub kuzynki.

– Wyjechali, ale nie wiem, czy nie wrócili – zauważyła cicho Iza. – Z całą pewnością ktoś się plącze wokół domu. I Głupol cały czas szczeka.

– A kiedy on nie szczeka? – zdziwił się Jacek.

Iza niecierpliwie machnęła ręką.

– Szukając Daniela, zapuściłam się aż pod płot i wyraźnie słyszałam Cieplaka. Trudno nie poznać jego głosu, bo skrzeczy niczym przyduszony paw. I tak właśnie skrzeczał. Tłumaczył komuś, że pieniądze nie są najważniejsze. Dla niego są, więc widocznie mówił o kimś innym – wyjaśniła.

– Przyduszony paw? – roześmiał się Leszek Kurczyłło. – Dzięki tej informacji jedno wiemy na pewno: pani Iza nie znosi Macieja Cieplaka. Zgadłem?

Milcząca dotąd babka Barbara nagle się ożywiła.

– Jego nikt nie znosi – stwierdziła z mocą. – Jacek świadkiem. Jakiś czas temu nie posłuchał mnie, zadał się z Cieplakiem i na własnej skórze doświadczył, co to za kanalia. A uprzedzałam go, oj, uprzedzałam!

Pogroziła palcem Jackowi Bulwickiemu i się zamyśliła. Od czasu do czasu wpadała w chwilowe odrętwienie, które przypominało drzemkę z otwartymi oczami.

– Nie uwierzył pan babci? – zdziwił się uprzejmie Feliks.

– To nie tak! – Bulwicki machnął ręką. – Znam Cieplaka jak własnych pięć palców. Znamy się od pierwszej klasy liceum, czyli lekko licząc, od czterdziestu kilku lat. Trochę oddechu miałem w czasie studiów, a potem znowu się przyssał. Przez cały ten czas stara się ze mną konkurować.

– Konkurować!? – prychnęła cicho jego żona. – On nie konkuruje z tobą, on nieudolnie próbuje cię naśladować lub raczej małpować, przy czym wszystko chce mieć bardziej wypasione, mówiąc współczesnym językiem. A że to chłop z nizin, mentalnie i dosłownie, więc o pewnych rzeczach nie ma zielonego pojęcia, brakuje mu gustu i wyrobienia. Pomijam już nieustanny strach, żebyśmy go nie wyprzedzili z marką telewizora czy samochodu, ale wyobraźcie sobie państwo, że on nawet po cichu obmierzył naszego psa.

– Psa! Po co niby? – zdziwiła się Emilka. – Chciał mieć pewność, że jego będzie większy?

Spojrzała na Izę i obie zaczęły się śmiać. W tym momencie w ich beztroski śmiech wdarł się wysoki kobiecy głos. „Na pampersy, idioto, jestem za stara!”. Wszyscy odruchowo popatrzyli na leszczyny, zaraz potem na babcię. Barbara Kurczyłłówna spokojnie drzemała ze zwieszoną głową i pewnie byłaby mocno oburzona, słysząc, że najbliżsi posądzili ją o używanie wstydliwych słów w obecności mężczyzn. Wiedziała, co to pampers, wiedziała, co nocnik, ale nigdy o tych rzeczach nie mówiła publicznie.

Iza spoważniała w jednej chwili.

– Mówiłam, że tam ktoś jest! – powiedziała stłumionym głosem.

– Tam? – obruszył się Jacek. – Przecież to krzyczał ktoś z drugiej strony ulicy.

Nie zgodzili się z nim i poparli Izę.

– Zza leszczyn.

Spór zawisł na włosku i nie przerodził się w drobną sprzeczkę tylko dlatego, że na podwórku Bulwickich rozszczekał się pies. Szykował się wieczór niespodzianek, bo Ar rzadko kiedy szczekał bez powodu. Bulwicki wstał niechętnie, żeby sprawdzić, kto zakłóca spokój jego domu, natomiast towarzystwo przy stole nabrało ochoty na herbatę. Emilka zerwała się, spojrzała na drzemiącą babcię i stanęła na moment przy krześle Feliksa.

– Co sądzicie o babcinym pomyśle? – spytała cicho.

Feliks pokręcił głową z nieokreśloną miną.

– Dziewięćdziesiąt sześć lat! – mruknął z podziwem. – Chciałbym dożyć takiego wieku w pełnym zdrowiu. Sekcji zwłok pewnie nie robiliście?

– A po co? – Emilka wzruszyła ramionami. – Słabł, słabł, aż zgasł. Wcale się nie dziwię żonie, że nie dała go szarpać i kroić po śmierci. Zresztą nie było żadnych podstaw. Babcia przypomniała sobie o tym cyjanku kilka dni po pogrzebie.

– A jeżeli to babcia ma rację? – zastanowił się Leszek.

Spokojna dotąd Emilka w jednej chwili się zagotowała.

– Ze też w każdej porządnej rodzinie musi się trafić jakiś detektyw! – rzuciła przez zęby. – Słyszałeś, ile dziadek miał lat? Słyszałeś. Ostatnio zachorował na zapalenie oskrzeli i to doprowadziło do zgonu. Taką diagnozę postawił lekarz, który opiekował się nim od kilkunastu lat. Musimy wyperswadować babci niedorzeczny pomysł z ekshumacją, jeśli nie chcemy wyjść na durniów. Przyjmijcie do wiadomości, że Zofia Kurczyłło dbała o męża. Nawet babcia z niechęcią przyznaje, że „ta kobieta” sprawdziła się jako gosposia i pielęgniarka, toteż o otrucie przede wszystkim podejrzewa Cieplaków, a Zofię tylko przy okazji. Zresztą pani Halina towarzyszyła babci przy każdej wizycie, nich wam powie, jaki to był dom.

Halina Lipka wywołana do odpowiedzi wyprostowała się odruchowo, prezentując biust, który trzydzieści lat temu przyprawiał mężczyzn o zawrót głowy.

– Nie wiem, jak mieszkają Cieplakowie na piętrze, bo nigdy tam nie byłam. O porządek u nich dba Henia Pełka, a ona nie jest najgorsza. Chodziłyśmy z panią Barbarą jedynie do starszych państwa, na parter. Złego słowa nie powiem na Zofię – obwieściła uroczystym tonem. – Ona wszystko robiła sama i jeszcze była na każde skinienie pana Władysława. A on bywał wyjątkowo ostry. Raz to nawet pani Barbara powiedziała: „Władeczku, przesadzasz!”. Ale chyba tylko raz, a powodów było dużo więcej. Dla nas pani Zofia była dość opryskliwa, ale też trudno się dziwić. Powiem szczerze, nie byłabym lepsza, gdyby mi ktoś na każdym kroku czynił bezsensowne uwagi. A pani Barbara potrafiła dokuczyć, i to wcale niepotrzebnie, bo w domu wszystko było idealnie zrobione i na czas. Zofia znała się na sprzątaniu, gotowaniu i na diecie. Do męża odnosiła się ładnie, czego więcej chcieć? Pewnie, że prochu to ona by nie wymyśliła, ale pan Władysław nie tego chyba oczekiwał od żony – dodała, zerkając trwożnie na swoją podopieczną.

Emilka też spojrzała na babkę, a widząc jej zwieszoną głowę, zdecydowała się jeszcze trochę popracować nad kuzynami. Niepokoił ją zwłaszcza Leszek, który lubił się czepiać. Zawód zawodem, ale charakter, zwłaszcza upór, to on wziął po przodkach i z czystej przekory mógł obstawać przy ekshumacji. Przeczuwała, że z Leszkiem będą największe kłopoty, i wcale się nie pomyliła.

– Mówisz o niedorzecznym pomyśle babci – powiedział, przeciągając się nieznacznie. – Jest on niedorzeczny tylko przy założeniu, że babcia wydumała sobie zbrodnię. A jeśli nie? – Udał poważne zastanowienie. – Oczywiście pamiętam, ile lat miał dziadek, ale może właśnie dlatego, że był stary, chory i uciążliwy, ktoś spróbował skrócić mu doczesną mękę. To nie jest takie nierealne. Warto sobie odpowiedzieć na jedno książkowe pytanie: kto najbardziej zyskał na śmierci dziadka?

– Kto? – mruknęła Emilka. – Dopóki żyje żona, to nie wiem, jak to będzie. Przecież jej się też coś należy za trzydzieści lat wiernej służby, za pranie, gotowanie i niańczenie dziadka. Na pewno zyska cos syn, czyli stryj Marek, może wnuk, to jest Feliks, wszystko zależy od zapisu. Ty i ja moglibyśmy liczyć najwyżej na drobne pamiątki rodzinne, jakąś szabelkę, ryngraf, ewentualnie miśnieńską wazę babci Julii, pod warunkiem że dziadek chciałby nam to dać. Niestety, nie ma testamentu, zginęła też intercyza. Babcia Barbara zna treść tych dokumentów, ale to za mało, żeby wygrać z Cieplakami.

– Czyli nic nie jest czyste ani proste – zauważył z satysfakcją Leszek. – Może rzeczywiście Cieplakowie stracili cierpliwość.

– Człowieku! Wystarczyło im cierpliwości przez trzydzieści lat, to wystarczyłoby przez kilka dni.

– Dlaczego dni? A może dziadek chciał dociągnąć do setki.

– Chcieć mógł, ale w jego wieku zapalenie oskrzeli równa się wyrokowi śmierci – wtrącił milczący dotąd Feliks.

– No widzisz! – wykrzyknęła Emilka, nie tając rozdrażnienia.

Leszek nieoczekiwanie się roześmiał. Podobno – tak przynajmniej utrzymywał – najtrudniej jest skazańcom przeżyć ostatni miesiąc, a nawet tydzień więzienia. Odsiadują po dziesięć lat, a uciekają dwa tygodnie przed wyjściem na wolność. Emilka nie pojmowała czy też nie chciała pojąć aluzji, zdenerwowała się i pobiegła do domu po herbatę. Przed gankiem zderzyła się z Bulwickim i Danielem.

– I co? Ktoś chciał ukraść Ara? – spytała.

– Patologia! – Bulwicki niechętnie machnął ręką. – Ludziom w głowach się przewraca, uważają, że nie ma złej pory na wykłócanie się o zarobki, a już sobotni wieczór jest do tych celów idealny. Z furtki faceta zdjąłem, skakać chciał, bo uważał, że powinienem siedzieć w domu i czekać na niego. Mówię, durniowi, że z ostrym psem nie miałby szans, a on mi gada, że to nie jego zmartwienie, tylko moje. Chyba pierwszy raz widziałem takiego desperata.

– Pijany? – zainteresowała się Iza.

– Raczej naćpany, wódki nie czułem. W poniedziałek rano kazałem mu zameldować się u Cieplaka. Jeszcze przez niedzielę facet pożyje złudzeniem, że coś załatwi, a w poniedziałek Cieplak ustawi go do pionu. Nie ma innego wyjścia, pracownicy też muszą zrozumieć, że trwa kryzys.

Wzmianka o kryzysie bardzo zainteresowała Feliksa i obydwaj panowie ucięli sobie na boku ekonomiczną pogawędkę. Halina Lipka, korzystając z obecności Emilki, zaczęła się zbierać do odjazdu, żeby – jak to gromko objaśniała – choć trochę pomieszkać we własnym domu. Upewniła się, czy aby na pewno pani Barbarze niczego nie zabraknie, przypomniała o wodzie do picia na noc i poszła. Waldek ustawił na stole butelki z zimnym piwem i była to dywersja wobec własnej żony. Emilia wróciła z pełnym dzbankiem herbaty i mogła nalać jedynie Izie oraz sobie. Usunęły się z krzesełkami na ubocze, żeby pogadać po kobiecemu.

– Leszek myślał, że to Mirabelka była żoną dziadka – zachichotała Emilka. – Zobaczył ją wsiadającą do samochodu i ucieszył się, że dziadek Władek miał dużo ciałka do klepania. Typowy facet, jedno mu w głowie.

– Pan Leszek nigdy wcześniej nie spotkał Zofii? – zdziwiła się Iza.

– Skądże! Ostatnio był tutaj za życia babci Julii, jako kilkumiesięczny berbeć. Jeszcze wtedy żyli jego rodzice. Potem, jak wiesz, wychowywał się u nas jako mój starszy braciszek. Babcia zmarła w siedemdziesiątym piątym i od tamtego czasu mama jakoś przestała przyjeżdżać do stryja. Miała wystarczająco dużo kłopotów ze swoim ojcem, a naszym dziadkiem Henrykiem. Dziadek Henio zmarł w maju, a Władek po raz drugi ożenił się w czerwcu tego samego osiemdziesiątego roku. Nikt od nas nie był na tej uroczystości. Babcia Barbara jeszcze niedawno powtarzała, że u Kurczyłłów za szybko „kurczyłły” się rodzinne więzi. Ale to prawda. Dopiero ja trochę zmieniłam ten układ. Po zawaleniu matury schowałam się na jakiś czas tutaj, i tak to się zaczęło. Lubię tu przyjeżdżać, lubię babcię i was… Z Torunia to żabi skok. Szkoda tylko, że nasza Martynka wypina się na te wyjazdy. Tak sobie myślimy, że z czasem można by tu urządzić letni dom.

– Mirabelka żoną pana Władysława! – Iza kręciła głową z niedowierzaniem. – Od razu widać, że pan Leszek dziadka również nie znał.

– Zobaczył wielki zadek, to się zachwycił, chociaż myślę, że jemu też sam zadek by nie wystarczył. A dziadek to juz w ogóle miał wymagania wobec kobiet. Sam do końca był elegancki, ogolony i pachnący. Nie wyobrażam sobie u jego boku jarmarcznej krasawicy typu Mirabelka. Zofia niby też jest prostą kobietą, ale nie udaje Bóg wie kogo, zachowuje się z umiarem. O Mirabelce nie da się tego powiedzieć.

– Mirabelka nie jest prostą kobietą – zauważyła Iza – tylko prostaczką, a to zasadnicza różnica. Paskudna jak grzech śmiertelny, głupia jak trampek i jak na ironię zrobiła sobie sztandar z własnej głupoty. Powiewa nim bez żenady… Do takiej baby pasuje każde świństwo. – Gwałtownie się poruszyła, jakby coś sobie przypomniała. – Skoro o świństwie mowa, to… Ktoś mi powiedział w najgłębszej tajemnicy, że…

Nie dokończyła. Ciszę wieczoru przerwały ostre urywane krzyki. Tym razem głosy z całą pewnością dochodziły zza leszczynowych krzewów. Coś łomotnęło o ziemię raz i drugi.

– Co to było? – szepnęła wystraszona Emilka.

Odpowiedź nadeszła z kępy leszczyn, gdzie z nosem przy płocie tkwił Daniel i prawdopodobnie podglądał to, co się działo na podwórku Cieplaków.

– Leją się, leją! – krzyczał z zachwytem. – Całkiem jak na filmie.

Dziwne głosy umilkły. Do uszu gości zebranych w ogrodzie babci Barbary doleciały strzępy przekleństw wypowiadanych tonem lekko tylko podniesionym, a to znaczyło, że awantura skończyła się równie nagle, jak się zaczęła. Iza pobiegła szukać wnuka i z trudem wypatrzyła go wśród gałęzi. Mrok już zapadał, wszystkie kształty się zlewały, a malec ani myślał wyjść. Dorosła osoba nie miała co marzyć, by do niego dotrzeć.

– Nie wyjdziesz dobrowolnie, to poproszę o pomoc pana Leszka – zagroziła. – To ten pan, co…

– Wiem! – burknął Daniel i niechętnie oderwał się od płotu. – Bili się – powtórzył. – A dlaczego, jak ja ustrzelę robala, to on się nie rusza, powiesz?

– Jeśli go walniesz za mocno, to już nie może się ruszyć.

– Mdleje czy dostaje wylewu wewnętrznego?

– Pogadaj z panem Feliksem, on jest lekarzem – poradziła Iza.

– A ty nie wiesz? Bo ten jeden pan też się nie ruszał, ale potem wstał, więc pomyślałem, że moje robale też mogą ożywać, kiedy ja się odwrócę. A dlaczego…

Iza pociągnęła chłopca za rękę. Było późno i należało jak najszybciej zmykać do domu, żeby położyć dziecko spać o właściwej porze. No, prawie o właściwej. Goście też już odchodzili od stołu. Waldemar pomagał Emilce znosić talerze, a Feliks poszedł się przebrać na górę. Iza odciągnęła męża na bok.

– Nie masz ochoty zajrzeć do ostatniego sprawiedliwego? – spytała. – On z całą pewnością nie wyjechał, a ja odnoszę wrażenie, że coś się tam dzieje niedobrego.

– Zawsze coś się dzieje, nawet jeśli pozornie nic się nie dzieje – zauważył filozoficznie Jacek. – Ma telefon? Ma. Będzie potrzebował pomocy, to zadzwoni. Nie lubię się wciskać między wódkę i zakąskę. Jutro rano przyjedzie Henia, żeby nakarmić i napoić psa. Tyle wiem, reszta mnie nie interesuje. Ciebie chyba też nie? Gdyby się paliło, to co innego, ale pożaru na razie nie widać.

– Cos dziwnego tam się dzieje – powtórzyła Iza. – Chyba że… – zawiesiła domyślnie głos – jakaś zaplanowana randka?

Jacek niechętnie wzruszył ramionami. Męska solidarność nie pozwalała zbyt ochoczo zgodzić się z przypuszczeniami żony. Wychodził z założenia, że im mniej kobiety wiedzą o męskich przewinieniach, tym lepiej dla wszystkich. Nie wybierał się do Cieplaka, miał całkiem inne plany. Obiecał Feliksowi, że pobiegają razem uliczkami Michelina, i czekał, aż tamten pomoże Emilce wprowadzić do mieszkania wózek z babcią. Ledwie jednak wózek drgnął, babcia natychmiast otworzyła oczy.

– Zdrzemnęłam się! – oświadczyła rześkim głosem. – Wiecie, co mi się śniło? Przyszedł tu do nas, do ogrodu, Władysław. Sam, bez tej kobiety. Tak ładnie wyglądał, miał te swoje delikatne kolorki na policzkach i powiedział mi na ucho: „Musisz się pozbyć Cieplaka. Nie dojdziesz prawdy, dopóki on żyje!”.

– No nie! – wykrzyknął Leszek. – Czy babcia zdaje sobie sprawę, że właśnie zaczęła nas namawiać do popełnienia zbrodni?

– A to dlaczego, chłopcze?

– Przecież babcia sama się go nie pozbędzie, prawda? A skoro nie sama, to kogo poprosi o przysługę, jak nie najbliższą rodzinę? I w ten prosty sposób ktoś z nas zgodzi się poderżnąć gardło pasierbowi… to znaczy mężowi pasierbicy świętej pamięci dziadka… – Zaplątał się, wybuchnął śmiechem, a reszta gości za nim. Babcia Barbara pogroziła im palcem.

– No, no, dzieci! Bez niemądrych żartów – powiedziała.

Potem jeszcze życzyła im dobrej nocy i z wysoko podniesioną głową wjechała do domu.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Książka dostępna także w formie audiobooka!