Pamięć genialna! Poznaj triki i wskazówki mistrza - ebook

Rozdział 1. Twoja pamięć, moja pamięć

Ludzki mózg jest podzielony na dwie części. Składa się z dwóch półkul mózgowych: lewej i prawej. Obecnie przyjmuje się powszechnie, że lewa półkula odpowiada za aktywność organów i członków prawej części ciała, a prawa półkula zarządza lewą stroną ciała. To może tłumaczyć, dlaczego wykonane przeze mnie testy wykazały, iż dominującą rolę w moim przypadku odgrywa prawa półkula mózgowa. A zatem jestem zasadniczo… mańkutem. Piszę i rzucam lewą ręką, a nad piłką lepiej panuję lewą nogą (w szkolnej drużynie piłkarskiej grałem na lewym skrzydle). Ale jak właściwie wygląda współpraca półkul mózgowych? I czy naprawdę jest to tak proste, jak wygląda na pierwszy rzut oka?

Teorie dotyczące funkcjonowania i współpracy półkul mózgowych stale się zmieniają. W 1981 roku Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny przypadła neuropsychologowi Rogerowi Sperry'emu za prace nad funkcjonowaniem półkul mózgowych. Sperry wykazał, że każda półkula jest odpowiedzialna za konkretne zadania organizmu. Jak wygląda podział funkcji? W latach 80. ubiegłego wieku zaczęto twierdzić, że lewa półkula jest odpowiedzialna za sekwencyjność, logikę, mowę, umiejętność liczenia i przeprowadzania analiz, podczas gdy prawa odpowiada za wyobraźnię, rozpoznawanie barw, wyczucie rytmu, ocenę rozmiarów i wyobraźnię przestrzenną. Jednak ostatnie wyniki badań sugerują, że nie można dokonywać tak wyraźnych i arbitralnych podziałów. Obecnie psychologowie wierzą, że każda półkula spełnia własną rolę w realizacji wszystkich tych funkcji i w gruncie rzeczy chodzi raczej o to, że każda półkula realizuje działania związane z poszczególnymi funkcjami na swój charakterystyczny sposób. Uważa się więc dzisiaj, że lewa półkula bardziej koncentruje się na szczegółach, podczas gdy prawą interesuje ogólny ogląd. Dobrym przykładem może być tu sposób, w jaki przechowujemy i rozpoznajemy języki. Chociaż lewa półkula mózgu może być odpowiedzialna za przechowywanie i porządkowanie wyrazów, prawa zajmuje się w tym czasie analizą uzyskanych informacji pod kątem intonacji i zabarwienia głosu, czyli tego, w jaki sposób ton czyjejś wypowiedzi wpływa na interpretację wyrazów, które zostały użyte.

Zastanów się nad zwrotem: "Idź sobie!". Jeśli słyszysz te słowa wypowiadane przez kogoś życzliwego, w przyjaznym tonie, to mogą być wyrazem zaskoczenia lub mało sugestywnym sposobem pożegnania. Jeżeli wstajesz i rzeczywiście zamierzasz wyjść — dosłownie "idziesz sobie" — to takie postępowanie jest konsekwencją pewnego niewielkiego wpływu prawej półkuli mózgowej na Twoje działania. Bierzesz usłyszany przekaz dosłownie — a za takie działania odpowiada lewa półkula. Naukowcy sugerują, że lewa część mózgu ma niewielkie poczucie humoru (lub w ogóle go nie posiada; o ile możemy tak uosobić półkule mózgowe), podczas gdy prawa część potrafi spojrzeć na zagadnienie z pewnej perspektywy, oceniając świat nieco mniej dosłownie i decydując o szczegółach, na których powinna się skoncentrować lewa.

Moim zdaniem trening pamięci polega na sprowokowaniu obu półkul do jak najefektywniejszej współpracy. W tej książce nauczę Cię, jak odwołać się do logiki, poczucia uporządkowania i zdolności analitycznego myślenia (zadania lewej części mózgu) przy jednoczesnym czerpaniu z zasobów wyobraźni i umiejętności rozpoznawania barw oraz poprzez odwołanie się do zabawnych obrazów (zadania prawej półkuli), tak aby uzyskać doskonałą synchronizację obu części umysłu. Najlepsze w tym wszystkim jest jednak to, że nie będziesz miał wrażenia podejmowania wielkiego wysiłku! Dzięki odrobinie praktyki harmonizacja pracy dwóch połówek Twojego mózgu przyjdzie Ci naturalnie, a Twoja pamięć będzie się codziennie stawać coraz lepsza, pojemniejsza i sprawniejsza.

------------------------------------------------------------------------

W moim umyśle: osoba posługująca się częściej prawą półkulą mózgową

Pamiętam, że w szkole spędzałem wiele czasu, spoglądając tęsknie przez okna i marząc, by być gdzieś indziej, lub wpatrując się bezmyślnie w twarz nauczyciela i nie koncentrując się wcale na tym, co mówił. Przez większość czasu po prostu śniłem na jawie. Może Ci się wydawać, że moje marzenia były pełne fantastycznych historii budowanych zgodnie z jakąś genialną logiką, ale to nieprawda. Należały raczej do tych z gatunku "o wszystkim i o niczym", bowiem nie skupiałem się w tym czasie na żadnym konkretnym zagadnieniu. Pozwalałem swojemu mózgowi przeskakiwać z jednej myśli na drugą oraz zmieniać tematy rozmyślań szybko i zupełnie przypadkowo. Zastanawiam się, czy moja lewa półkula mózgowa nie była po prostu niezdolna do przetwarzania szczegółów i koncentrowania się na jednym zagadnieniu przez jakiś rozsądny okres. To oznaczało automatycznie, że prawa półkula nigdy nie była monitorowana i przez większość czasu mogła swobodnie zajmować się mało ważnymi zagadnieniami. Chociaż wówczas taka forma współpracy półkul mózgowych wiązała się z prawdziwą katastrofą dla mnie — ucznia, dziś jestem przekonany, że moje umiejętności oceny pewnych kwestii z różnych perspektyw szeroko otworzyły drzwi dla kreatywności, tak ważnej dla treningu pamięci.

------------------------------------------------------------------------

Twoja pierwsza próba — sprawdź swoją pamięć

Aby zmierzyć poprawę sprawności pamięci w miarę opanowywania kolejnych technik opisanych w tej książce, potrzebny jest jakiś punkt odniesienia. Na następnych stronach umieściłem dwa podstawowe testy, które daję swoim studentom, kiedy chcę ocenić ich bieżące możliwości pamięciowe.

Pamięć krótkotrwała może bez problemu pomieścić elementy około siedmiu – dziewięciu jednostek danych. To właśnie dlatego numery telefonów mają zazwyczaj długość sześciu lub siedmiu cyfr (jeśli odliczyć numer kierunkowy). Ponadto z tego samego powodu opanowywanie wiedzy przez powtarzanie niekoniecznie jest najlepszym sposobem dobrego zakodowania czegoś w pamięci. Dlatego lepiej będzie się posłużyć właściwą strategią — stosowną techniką pamięciową.

Spróbuj swoich sił w dwóch poniższych testach. Jeśli uznasz, że są trudne, niemal z pewnością będzie tak dlatego, że nie nauczyłem Cię jeszcze najlepszych metod zapamiętywania. Jeśli uważasz, że wypadłeś słabo w jednym (lub w obu testach) — nie bądź w stosunku do siebie zbyt ostry! Zapisz swoje wyniki, a potem, kiedy już zapoznasz się z całą książką i będziesz przekonany co do tego, że świetnie sobie radzisz z praktycznym zastosowaniem opisanych w niej technik, spróbuj przeprowadzić test porównawczy znajdujący się na końcu książki. Mam nadzieję, że moje doświadczenia w pracy z pamięcią, odkrycia, jakich dokonałem, i techniki, których sam się nauczyłem na przestrzeni tych wszystkich lat, pozwolą Ci poprawić niezawodność Twojej pamięci i przybliżyć ją do ideału — pełnego wykorzystania jej potencjału. Muszę w tym miejscu powiedzieć, że wydaje mi się, iż pamięć — zarówno moja, jak i wszystkich tych osób, które uczyłem — ma nieograniczony potencjał!

------------------------------------------------------------------------

ĆWICZENIE NR 1. Ocena wyjściowej sprawności pamięci

Dwa poniższe testy będą dla Ciebie podstawą do określenia wartości wyjściowej dla pomiarów postępów podczas nauki technik opisanych w tej książce. W pierwszym teście znajdziesz listę 30 słów, które należy zapamiętać we właściwej kolejności. Na wykonanie każdego z tych testów masz 3 minuty — ustaw alarm w zegarku, tak abyś nie musiał za każdym razem sprawdzać, ile czasu Ci zostało. Systemy punktacji podano na końcu każdego testu.

TEST 1. Trzyminutowy test słowny

Spróbuj zapamiętać poniższe wyrazy z zachowaniem ich kolejności (zaczynając od pierwszej kolumny po lewej i schodząc od najwyżej umieszczonego słowa w dół, a potem do kolejnej kolumny). Pamiętaj, że liczy się także poprawna pisownia! Masz trzy minuty na zapamiętanie całej listy i dowolną ilość czasu, żeby ją odtworzyć (zapisując słowa na kartce papieru). Tylko bez podglądania!

----------- ------------ -------------
SKRZYPCE ORKIESTRA OŁÓWEK
RYCERZ ŚLEDŹ ZNACZEK
WALIZKA PLIK TĘCZA
NASZYJNIK OKNO DYWAN
ŚNIEŻKA STÓŁ BRZOSKWINIA
DZIECKO ZMARSZCZKA KOREK
MASKA PIŁKA PLANETA
RÓŻA ZDJĘCIE MAGAZYN
WIEŻA SŁOŃ ZŁOTO
IMBIR TROFEUM ZEGAREK
----------- ------------ -------------

Punktacja: należy Ci się jeden punkt za każde słowo znajdujące się na właściwej pozycji. Odejmij jeden punkt za każdy błąd (jeśli nie potrafisz sobie przypomnieć jakiegoś słowa lub umieściłeś je na niewłaściwej pozycji). Jeśli zamienisz dwa słowa miejscami, tracisz dwa punkty, ale jeśli kolejne słowo znajduje się na właściwej pozycji, wznawiasz zliczanie punktów, tak jakbyś nie popełnił błędu. Średni wynik dla uczniów w wieku 10 – 14 lat to 9,5 pkt. Spodziewam się, że osoby dorosłe powinny uzyskać nieco lepszy rezultat.

TEST 2. Trzyminutowy test cyfrowy

Postaraj się zapamiętać cyfry znajdujące się w trzech wierszach poniżej, zachowując przy tym właściwy porządek (kolejność od lewej do prawej). Masz trzy minuty na zapamiętanie oraz tyle czasu, ile potrzebujesz, na odtworzenie sekwencji z pamięci. Jak poprzednio — żadnego podglądania!

--- --- --- --- --- --- --- --- --- ---
1 7 1 8 9 4 6 4 3 9
2 5 3 7 3 2 4 8 5 6
4 6 9 3 7 8 3 1 7 8
--- --- --- --- --- --- --- --- --- ---

Punktacja: zapisz możliwie jak najwięcej cyfr we właściwej kolejności. Za każdą poprawnie umieszczoną w sekwencji cyfrę uzyskujesz jeden punkt. Odejmujesz od łącznego wyniku jeden punkt za każdą zapomnianą cyfrę lub cyfrę wstawioną w niewłaściwym miejscu (jeśli zamieniłeś miejscami pozycje dwóch cyfr, odejmujesz dwa punkty; jednak jeśli następna cyfra znajduje się na właściwej pozycji, zaczynasz liczyć tak, jakby nie popełniono ostatniego błędu, analogicznie jak w przypadku testu słów). Średni wynik uczniów wynosi 12. I w tym przypadku spodziewam się, że osoby dorosłe uzyskają nieco lepsze wyniki.

------------------------------------------------------------------------