Pasje sensem życia - ebook

Dalum H. S., Tyssen F. R., Hem E., _Prevalence and individual and workrelated factors associated with suicidal thoughts and behaviours among veterinarians in Norway: a crosssectional, nationwide survey-based study (the NORVET study)_, BMJ Open, 3. 01. 2022.

Tropiło J., _Prof. dr hab. Bohdan Rutkowiak — w 50rocznicę pracy zawodowej_, Katalogu: _Bohdan Rutkowiak — 50 lat pracy w zawodzie lekarza weterynarii_; wyd. 1956.

Wojciechowski K. J., _Współcześni naukowcy weterynaryjni — wywiady, biogramy_, wyd. Beezar 2017, s. 235—236.

Tamże, s. 245.

Zaniewska T_., Hrabiowski biały dom. Gimnazjum w Sterdyni 1942 — 1950_, Trans Humana Białystok 2004.

Kiszczak L. A., _Działalność społeczna i pozazawodowa prof. dr. hab. Jana Tropiło_ Króliński J. (oprac.) _Sesja naukowa Wybitni lekarze weterynaryjni na przestrzeni dziejów w świecie i w Polsce_, wyd. Dolnośląska Izba Lekarsko-Wydawnicza, Wrocław-Kobyla Góra 2003, s. 47—49.

Wachnik Z., _Ważniejsze przykłady pozazawodowej działalności lekarzy weterynarii_. Referat wygłoszone w 1980 r. podczas uroczystości absolutoryjnej studentów Wydziału Weterynaryjnego we Wrocławiu.II. Weterynaria małopolska

Małopolska — kraina historyczna Polski, obejmująca obecnie południowo-wschodnią część kraju, w górnym i częściowo środkowym dorzeczu Wisły oraz w dorzeczu górnej Warty. Po wprowadzeniu reformy administracyjnej w 1999 roku, określenia _Małopolska_ używa się niemal wyłącznie w stosunku do obszaru utworzonego w trakcie wspomnianej reformy. Województwo małopolskie podzielone jest na 19 powiatów ziemskich i 3 grodzkie (Kraków, Nowy Sącz, Tarnów) oraz 182 gminy. Obejmuje powierzchnię 15 183 km² i jest jednym z najmniejszych w Polsce (zajmuje 12 miejsce w kraju). Stolicą regionu jest Kraków.

_Opracowanie mapy: Zespół Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej — www.malopolska.pl _
W Polsce jednym z pierwszych zapisków związanych z leczeniem zwierząt jest rachunek z 1394 r. za leczenie konia króla Władysława II Jagiełły przez kowala Jakusza z Wiślicy. Niewątpliwie miało to miejsce w Krakowie. Także w Krakowie w 1532 r. wydana została u Floriana Unglera pierwsza polska książka weterynaryjna — Sprawa a lekarstwa końskie… Conrada.

W Krakowie Szymon Syrenius (Syreński) w 1613 r. wydał pracę zatytułowaną Zielnik Herbarzem z ięzyka łacińskiego zowią To iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutków y mocy zioł wszelkich, która była przeznaczona dla… lekarzy aptekarzy, cyrulikom… końskim lekarzom mastalerzom ogrodnikom…

Autor przedstawił opis licznych chorób zwierząt — koni, bydła, owiec, kóz i świń wraz z ich leczeniem.

Po 66. latach, także w Krakowie, ukazała się praca Jakuba K. Haura, który studiował na Akademii Krakowskiej i po licznych podróżach osiadł na wsi i zajął się rolnictwem: _Ziemiańska generalna Oekonomika… _W pracy tej na 22 stronach Jakub K. Haura mówi o hodowli i leczeniu bydła, owiec, kóz, świń, ptactwa domowego i pszczół a koniom poświęca 15 stron.

_Fot. Strona tytułowa Zielnika Szymona Syreńskiego (Syreniusza) (wyd. Cracoviae 1613) — (Domena publiczna)_

_Fot. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Gabinet Starych Druków (Domena publiczna)_
Opuszczając odległe czasy na chwilę zatrzymamy się w latach 80., kiedy to w Małopolsce 30 kwietnia 1870 r. ukazała się ustawa o organizacji służby zdrowia, w której znajdowały się ustawy o chorobach zaraźliwych i zarazach bydła, kwarantannach, nadzorach nad padłymi sztukami, utylizacją, grzebowiskami.

Na terenach wskazanych jako Małopolska od drugiej połowy XIX wieku pracowali lekarze weterynarii prywatnie praktykujący, inspektorzy weterynaryjni gubernialni, nadetatowi lekarze weterynarii, samorządowi, punktowi i powiatowi.

CHRONOLOGICZNY ZAPIS MAŁOPOLSKIEJ WETERYNARII PAŃSTWOWEJ:

1927 r. powstanie Wojewódzkiego Zarządu Weterynarii.

1952 r. — Wojewódzki Zakład Weterynarii i Wojewódzki Lekarz Weterynarii — Stefan Król.

1952—1975 — Miejski Zakład Weterynarii w Krakowie — dr Tadeusz Korzinek.

1972 r. — Wojewódzki Lekarz Weterynarii — Czesław Kluk.

1975—1990 — dwustopniowy podział administracyjny kraju — Krakowski Zakład Weterynarii. Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii oraz Dyrektorem Krakowskiego Zakładu Weterynarii był Czesław Kluk.

1990 — zmiany organizacyjne służby weterynaryjnej — Wojewódzki Zakład Weterynarii do 1997 r. Od 1991—1997 Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii w Krakowie był Kazimierz Czerwonka.

1997 r. przekształcenie w Państwową Inspekcję Weterynaryjną a następnie w Inspekcję Weterynaryjną.

1997—2016 Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii — Krzysztof Ankiewicz. W 1999 r. tytuł Wojewódzki Lekarz Weterynarii dla województwa małopolskiego z siedzibą w Tarnowie zmieniona na Małopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii.

1999 r. — powstanie 17. Powiatowych Inspektoratów Weterynarii. Do 2002 r. podległość administracyjna i finansowa Staroście i Prezydentom miast, w 2003 r. Wojewodzie, a od 2004 r. Wojewódzkiemu Lekarzowi Weterynarii.

W 2016 r. na stanowisko Małopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii powołana została Agnieszka Szewczyk-Kuta.

CHRONOLOGICZNY ZAPIS SAMORZĄDU WETERYNARYJNEGO W MAŁOPOLSCE.

1886 — staraniem Aleksandra Litticha (napisał statut, był pierwszym prezesem tow.) powstało Galicyjskie Towarzystwo Weterynarskie. Organem prasowym od pierwszego roku był Przegląd Weterynarski.

1918 — zmiana tytułu na _Przegląd Weterynaryjny. Miesięcznik poświęcony medycynie weterynaryjnej i hodowli_ — organ Małopolskiego Towarzystwa Lekarzy Weterynaryjnych.

1924 — miesięcznik organem Małopolskiego Towarzystwa Lekarzy Weterynarii i Towarzystwa Lekarzy Weterynaryjnych Województwa Krakowskiego i Śląskiego (stał się również organem Krakowsko-Śląskiego Towarzystwa Lekarzy Weterynaryjnych).

W 1930 roku doszło do zjednoczenia towarzystw lokalnych — Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczpospolitej Polskiej.

W 1937 roku ponownie zmieniono tytuł na _Przegląd Weterynaryjny. Miesięcznik poświęcony naukom weterynaryjnym._

1946 — powstaje Krakowsko-Rzeszowska Izba Lekarzy Weterynarii — przewodniczący dr T. Kucz.

1954 — likwidacja Izb.

1991 — powstała Izba Lekarsko-Weterynaryjna. Pierwszym prezesem Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej został Andrzej Komorowski z Krakowa. Powołano Małopolską Izbę Lekarsko-Weterynaryjną z siedzibą w Tarnowie. W 1999 r. wydzielono z Izby krakowskiej Podkarpacką Izbę Lekarsko-Weterynaryjną. Prezesi Małopolskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej: dr Jan Mach, dr Wacław Czaja, dr Piotr Żmuda i Lech Pankiewicz.III. Lekarze weterynarii i ich pasje

1. Dresaż i rysunek to pasje Władysława Bielańskiego

WYKSZTAŁCENIE: INŻ. ROLNIK, LEKARZ WETERYNARII, PROF. DR HAB.

PASJE: DRESAŻ, RYSUNEK.

O pasji prof. Władysława Bielańskiego na prośbę autora, kilka zdań napisał prof. Marian Tischner: Władysław Bielański (1911—1982). Lekarz weterynarii, profesor zwyczajny, członek rzeczywisty PAN, wybitny naukowiec i dydaktyk, specjalista rozrodu zwierząt. Jego pasją były konie, szczególnie jazda konna wierzchem. To było oderwaniem od codzienności i odpoczynkiem. Bardzo często odwiedzał stadniny i stada ogierów. Podczas tych wizyt zawsze prosił o udostępnienie konia i zależnie od możliwości czasowych wybierał się na krótszy lub dłuższy spacer. Czasem towarzyszył mu kierownik lub dyrektor stadniny. Niestety jeden z tych spacerów, w którym towarzyszył mu jego asystent lek. wet. Stefanem Wierzbowski zakończył się wypadkiem. Wczesną wiosną w 1957 r. w czasie jazdy po nierównym terenie, kiedy północny stoki Lasku Wolskiego w Krakowie były rozmarznięte tylko cienką, wierzchnią warstwą, a pod spodem był jeszcze lód, koń, na którym w siodle był Bielański poślizgnął się i upadł na bok, przygniatając mu nogę. Nastąpiło pęknięcie kości podudzia, sięgające do stawu kolanowego. Składający ortopeda nie wziął pod uwagę, że na odszczepionej części był przyczep mięśnia, i nie zamocował jej śrubami. W rezultacie ten odszczepiony kawałek został distalnie ściągnięty i po zrośnięciu powierzchnia stawowa była nierówna. Wynikała z tego kulawizna i konieczność podpierania się laską oraz noszenia aparatu ustalającego staw. Szczęśliwie z biegiem lat sytuacja się poprawiła. W latach siedemdziesiątych Profesor wrócił do jady konnej i dosiadał konie, głównie Stacji Doświadczalnej Akademii Rolniczej w Przegorzałach koło Krakowa. Interesował się zwłaszcza dyscypliną ujeżdżenia (dresaż), którą studiował teoretycznie z wielu podręczników oraz podpatrując najlepszych zawodników, a także ćwicząc na umiłowanym ogierze półkrwi angloarabskiej „Prucie”. Stan wojenny ogłoszony w Polsce w 13.12.1981r. był dla Profesora bardzo silnym wstrząsem. Jego najmłodsza córka Katarzyna Bielańska, silnie zaangażowana w działalność „Solidarności Wiejskiej” była poszukiwana listem gończym przez ówczesne władze. Po kilku tygodniach ukrywania się została aresztowana, po czym otrzymała wyrok 3 lata więzienia. Był to dla Profesora bardzo bolesny cios, gdyż ideały przekazane córce były ideałami, w które sam wierzył i którymi się w życiu kierował. W tym trudnym czasie jazda konna była dla Profesora jedyną chwilą relaksu i wyciszenia. Przeżycia te pozostawiły jednak mocny ślad w sercu Profesora i niewątpliwie przyczyniły się do Jego przedwczesnej śmierci. Śmierć dosięgła Profesora na koniu w słoneczny dzień marcowy 1982 r. podczas codziennego treningu ujeżdżenia. Zmarł tak jak żył, w najściślejszym kontakcie z ulubionym koniem, do końca czynny.

Nawiązując do pasji prof. Władysława Bielańskiego wypowiedział się także prof. Kazimierz Kosiniak-Kamysz: _Pasje profesora. Poza nauką, życiową pasją Profesora aż do ostatnich dni była jazda konna, którą systematycznie uprawiał, utrzymując sprawność fizyczną, co zalecał również swoim współpracownikom. Pasja ta stała się codziennym wyzwaniem, szczególnie w okresie po przejściu na emeryturę a także pokonywaniu życiowych problemów związanych z aktualną wówczas sytuacją polityczną i wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce. Towarzyszem tych codziennych działań był ulubiony ogier „Prut”. Inną pasją było rysowanie, które Profesor uprawiał w wolnych chwilach. /…/. Śmierć dosięgła Profesora na koniu, podczas codziennego treningu ujeżdżenia w słoneczny dzień marcowy w dniu 15.03.1982. Od tej pory upłynęło 25 lat a Profesor jest ciągle z nami, z Uczelnią, Katedrą, współpracownikami i światem nauki, który nigdy o Nim nie zapomniał._

BIOGRAM PROF. DR. HAB. WŁADYSŁAWA BIELAŃSKIEGO:

Władysław Bielański urodził się 11 marca 1911 r. w Krakowie, s. Adama i Marii z Bogdańskich. W 1929 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w IV Państwowym Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie. W tym roku rozpoczął studia rolnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Dyplom inż. rolnika uzyskał w 1935 r. Udał się do Lwowa i rozpoczął studia na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Studia weterynaryjne ukończył w 1939 r. na Wydziale Weterynaryjnym UW (formalnie dyplom otrzymał w 1940 r., nostryfikowany w 1945 r.). Już w 1946 r. uzyskał tytuł dr n. wet. broniąc pracę pt. _Dziedziczenie zgryzu karpiowatego u koni_. W 1951 r. otrzymał tytuł dr habilitowanego na podstawie pracy: _Ocena morfologiczna plemników dla rokowania płodności ogiera_. W 1954 r. tytuł profesora nadzwyczajnego i w 1963 r. tytuł prof. zwyczajnego.

Był autorem (współautorem) 160 prac oryginalnych i popularno-naukowych związanych z biologią rozrodu zwierząt. Wybitnym dziełem profesora jest podręcznik _Rozród zwierząt gospodarskich_, dwukrotnie wznawiany w latach 1972 i 1977, ciągle aktualny dla praktyków lekarzy weterynarii i studentów. Był również autorem trzech skryptów dla studentów i współautorem kilku filmów naukowych.

Kolejny cytat ze wspomnianej pracy prof. dr hab. Kazimierza Kosiniak-Kamysza:

_Mówiąc o odziedziczalności cech na przykładzie rodziny Bielańskich można stwierdzić, że w tym przypadku nie znalazła zastosowania teoria Mendla, gdyż spośród trojga rodzeństwa wszyscy należą do wybitnych postaci w świecie nauki. Brat Profesora, profesor UJ Adam Bielański, członek rzeczywisty PAN, niezwykle aktywny i zasłużony w zakresie nauk chemicznych, światowej sławy naukowiec pełniący wiele funkcji akademickich, laureat Medalu M. Skłodowskiej-Curie oraz Odznaki Honorowej PTChem. Siostra, profesor SGGW, Zofia Bielańska-Osuchowska, wybitny embriolog i histolog, dr honoris causa. Nie często zdarza się, aby całe pokolenie osiągnęło najwyższe godności akademickie, co winno być dumą nie tylko dla rodziny, ale i instytucji, którym służyli i służą swoimi wielkimi umysłami, prawością charakteru, uczciwością i skutecznością działania, a co ważne cechy te przekazują następnym pokoleniom, co można potwierdzić, patrząc na rodzinę założoną i ukształtowaną przez profesora W. Bielańskiego. /…/. Stał się chlubą Uczelni i całego środowiska naukowego, zapisując swoje aktywne życie zawodowe na kartach jej historii._

W niniejszym pracy raz po raz prezentujemy prywatne życie bohatera tego rozdziału. Należy dodać, że Władysław Bielański ożenił się z Martą Sosnowską w 1941 r. Mieli czwórkę dzieci: Andrzej — lek. wet., kontynuuje dzieło ojca, prof. w Animal Diseases Research Institut w Ottawie (Kanada), Władysław — dr n. med., córki — Maja i Katarzyna.

Osoby zainteresowane szerszymi biografiami dotyczącymi prof. Wł. Bielańskiego odsyłam do przytoczonego tutaj art. K. Kosiniaka-Kamysza oraz do publikacji K. J. Wojciechowskiego i M. Tischnera.

2. Siedem dyscyplin sportowych na poziomie mistrzowskim. Tadeusz Stefan Ciupryk

_Fot. Tadeusz Ciupryk Moje kontakty ze sportem_
WYKSZTAŁCENIE: LEKARZ WETERYNARII.

PASJE: SPORT — LEKKOATLETYKA, PIŁKA NOŻNA, TENIS STOŁOWY, KOSZYKÓWKA, SIATKÓWKA, PIŁKA RĘCZNA, RZUT OSZCZEPEM.

Rozpoczynając opowieść o Tadeuszu Ciupryku i jego pasjach sportowych należy się wyjaśnienie, dlaczego umieściłem biogram tego lekarza w tomie odnoszącym się do Małopolski. Pracą zawodową związany był z woj. dolnośląskim a od 1954 r. z woj. rzeszowskim/krośnieńskim. Natomiast zainteresowania sportowe w wielu dyscyplinach rozwijał poza Lwowem, Wrocławiem, Międzychodem także przez kilka lat w Krakowie. I stąd to powiązanie.

Tadeusz Stefan Ciupryk urodził się 6 stycznia 1920 r. we Lwowie, s. Grzegorza i Zofii. Świadectwo dojrzałości uzyskał w liceum we Lwowie. Studia weterynaryjne rozpoczął we Lwowie pod koniec 1939 r. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w 1951 r. na Uniwersytecie i Politechnice we Wrocławiu. W latach 1951—1953 był kierownikiem Lecznicy dla Zwierząt w Oławie (woj. dolnośląskie). Przez następne dwa lata pracował jako miejski lekarz weterynarii we Wrocławiu. Od lutego 1954 r. związał się województwem podkarpackim — został początkowo kierownikiem Lecznicy dla Zwierząt w Krośnie (1954—1956), następnie kierownik inspekcji weterynaryjnej przy Rzeźni w Krośnie (1956—1975), wojewódzki weterynaryjny inspektor sanitarny (1975—1984), p.o. dyrektora Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii w Krośnie (1984—1985). Przeszedł na emeryturę i pracował jeszcze jako rejonowy weterynaryjny inspektor sanitarny Oddziału WZW w Krośnie (1985—1990).

Tadeusz Stefan Ciupryk zmarł 17 września 2003 r.

W 1994 r. na łamach miesięcznika społeczno-zawodowego _Życie Weterynaryjne_ ukazał się artykuł lekarza wet. Tadeusza Ciupryka z Krosna _Moje kontakty ze sportem._ Z tej publikacji cytuję obszerne fragmenty:

We Lwowie, gdzie się urodziłem, rozpocząłem moją przygodę ze sportem. W wieku 13 lat należałem do Sokoła-Macierzy, gdzie uprawiałem lekkoatletykę. W 15 roku życia zapisałem się do sekcji piłki nożnej klubu, jakim była Lwowska Pogoń. Pod okiem znakomitych zagranicznych trenerów zdobyliśmy wicemistrzostwa Polski juniorów w tej dyscyplinie. Brat mój był działaczem sekcji gier sportowych Pogoni i namówił mnie do uprawiania siatkówki, koszykówki i szczypiorniaka. Był to 1936 r. W następnym roku zostałem reprezentantem Lwowa w koszykówce i szczypiorniaku. W tej ostatniej dyscyplinie uznano mnie za najlepszego strzelca we Lwowie.

Poziom tenisa stołowego stał w moim mieście na bardzo wysokim poziomie. Miałem ambicje, aby wykazać, że sport ten nie musi być „gorszym sportem”, jak go wtedy traktowano. Zacząłem wygrywać z najlepszymi, a byli między nimi reprezentanci Polski. Dużo dały mi treningi z 3-krotnym wicemistrzem świata w tenisie stołowym Ehrlichem, który mieszkał we Francji, a w czasie wakacji odwiedzał swoich rodziców we Lwowie. Wprawdzie w indywidualnych mistrzostwach Lwowa zająłem tylko 3 miejsce, ale miałem stałą pozycję w reprezentacji.

Pod koniec 1939 r. rozpocząłem studia w uczelni, w której wykładowcami byli niemal wszyscy profesorowie Lwowskiej Akademii Weterynaryjnej. Do czerwca 1941 r. reprezentowałem Lwów w siatkówce i koszykówce. Po zakończeniu wojny dowiedziałem się, że część moich kolegów osiedliła się we Wrocławiu. Już w maju 1945 r. odwiedziłem to miasto.

Jeden z przyjaciół zaprosił mnie wówczas do Krakowa. Był to kolega z liceum lwowskiego, który w tym czasie uprawiał koszykówkę w krakowskim AZS. Stworzyliśmy w tym klubie dość silną drużynę, która szybko awansowała do I Ligii krajowej koszykówki i szczypiorniaka, a w siatkówce zajęła 7 miejsce w Polsce. Na przełomie lat 1945—46 odbyły się w Krakowie mistrzostwa Polski w tenisie stołowym. Znalazłem się — mimo braku odpowiedniego przygotowania — w pierwszej dziesiątce kraju, zajmując dziewiąte miejsce. Drużyna, którą reprezentowałem — „Krakus”, zajęła 5 miejsce. Z początkiem 1946 r. rozegraliśmy mecz koszykówki z drużyną KKS Poznań, w której grali słynni przed wojną gracze zwani „wielką albo czarną piątką”, którzy nie mieli sobie równych w Europie. /…/. Wyjechałem do Poznania, a następnie do Międzychodu, do mego przyjaciela lekarza wet. Pławczyka, gdzie odbywałem praktykę lekarsko-weterynaryjną. Razem z Pławczykiem rozegraliśmy spotkania w szczypiorniaku w barwach KKS. Awansowaliśmy do finału, zdobyliśmy tytuł mistrza Polski, a ja z 14 zdobytymi bramkami tytuł najlepszego strzelca mistrzostw.

Z początkiem 1947 r. przeniosłem się do Wrocławia, aby kontynuować studia weterynaryjne. Dzięki umiejętnościom gry w piłkę nożną otrzymałem pracę w Centrali Przemysłu Naftowego we Wrocławiu, której dyrektor był działaczem sportowym i fanatykiem piłki nożnej. Tak więc zacząłem grać w Klubie CPN-Gaz. Ponieważ we Wrocławiu nie było w tym czasie drużyn gier sportowych, tj. siatkówki, koszykówki i szczypiorniaka, odnowiłem przynależność do AZS Kraków. Grałem w I lidze w koszykówkę i szczypiorniaka. Efektem mojej gry był pod koniec 1947 r. awans do kadry olimpijskiej w koszykówce, a także stałe miejsce w akademickiej reprezentacji Polski /…/.

Ponieważ dojeżdżanie na mecze do Krakowa było bardzo uciążliwe, skontaktowałem się ze studentami AWF we Wrocławiu i zorganizowałem drużynę koszykówki i szczypiorniaka, a siatkarze, których byłem jednym z podstawowych zawodników, zdobyli w 1948 r. tytuł mistrza Polski. Drużynę mieliśmy bardzo mocną, a 4 zawodników stanowiło trzon reprezentacji Polski.

W połowie 1947 r. zorganizowałem sekcję tenisa stołowego w Klubie „Społem” we Wrocławiu. Po kilkumiesięcznym intensywnym przygotowaniu zdobyliśmy pod koniec 1947 r. 3 miejsce w drużynowych mistrzostwach Polski, pokonując ubiegłorocznego mistrza kraju „Cracovię”. Jeden z moich wychowanków wyjechał z Wrocławia. Zmieniliśmy klub, którym zostało „Ogniwo” Wrocław. Wraz z młodym, bo zaledwie 14-letnim Waldemarem Roslanem zdobyliśmy w 1950 r. wicemistrzostwo, a w latach 1951—1953 trzykrotne mistrzostwo Polski.

Na ostatnie mecze dojeżdżałem z Krosna, dokąd przeniosłem się z początkiem 1953 r. /…/.

Po otwarciu Wydziału Weterynaryjnego Uniwersytetu Wrocławskiego zgłosiłem się do dziekana prof. Antoniego Banta, który — mimo że miałem absolutorium po studiach weterynaryjnych — zalecił mi powtórzenie ostatniego semestru. Zrezygnowałem więc z pracy w CPN, przystąpiłem do zdawania ostatnich 20 egzaminów dyplomowych. Dyplom uzyskałem 6 czerwca 1951 r., a już 8 czerwca zostałem mianowany kierownikiem PZLZ w Oławie. /…/.

Z początkiem 1953 r. dostałem nakaz pracy do Krosna nad Wisłokiem. Zostałem kierownikiem PZLZ, aby w 1955 r. przejść do pracy w WIS. Zorganizowałem wówczas sekcję tenisa stołowego przy miejscowym klubie Legia. /…/. Byłem jednocześnie kierownikiem, trenerem i zawodnikiem w tej drużynie. Jeszcze do 1969 r., tj. w wieku 49 lat, byłem jednym z jej podstawowych zawodników. W 1954 r. osiągnąłem największy sukces indywidualny, wywalczając tytuł wicemistrza Polski w tenisie stołowym. /…/.

W 1984 r. zostałem wybrany najlepszym sportowcem 40-lecia PRL podczas plebiscytu „Podkarpacia” w województwie krośnieńskim. /…/. Pismo sportowe „Tempo” postawiło moją kandydaturę jako jedną z pierwszych do zaszczytnego Medalu Kalos Kagathos. /…/.

3. Uratowany dla Podhala. Henryk Dereziński

_Fot. H. Dereziński — fot. z Tygodnika Podhalańskiego (brak autora zdjęcia) 2008 r._
WYKSZTAŁCENIE: LEKARZ WETERYNARII.

PASJE: NARCIARSTWO, KYNOLOGIA.

Pochodzi z powiatu wągrowieckiego w Wielkopolsce. W 1942 r. ukończył studia weterynaryjne we Lwowie na_ _Staatliche Tierärztliche Fachkurse (1942—1944). W 1939 r. został zmobilizowany do Wojska Polskiego. W wojnie obronnej uczestniczył w stopniu porucznika W.P. w Batalionie Szturmowym Ochrony Sztabu Armii „Warszawa”. Po kapitulacji znalazł się w Czarnym Dunajcu, gdzie podjął pracę w charakterze rejonowego lekarza weterynarii. W lipcu 1940 roku został przeniesiony do Poronina, gdzie pracował do końca okupacji hitlerowskiej. W marcu 1945 roku otrzymał nominację na Powiatowego Lekarza Weterynarii w Chełmnie nad Wisłą, jednak ze względów zdrowotnych musiał zrezygnować i poddać się leczeniu.

_Fot. Henryk Dereziński — akcja kastracji ogierów. Fot. ze zbiorów rodzinnych_
Po powrocie do zdrowia otrzymał pracę w Rzeźni Miejskiej w Prudniku, gdzie pracował do 1 kwietnia 1949 roku. Po powrocie na Podhale w kwietniu 1949 roku został powołany na stanowisko kierownika PZLZ w Zakopanem. W lecznicy pracował do momentu przejścia na emeryturę, tj. do 1 sierpnia 1978 r.

Poza pracą zawodową zajmował się sportem jako działacz, animator i propagator narciarstwa. Był zawodnikiem, sędzią międzynarodowym, a także prezesem AZS. Był międzynarodowym sędzią narciarskim oraz organizatorem wielu zawodów międzynarodowych w tej dyscyplinie.

Wielką życiową pasją doktora Derezińskiego była także kynologia, a szczególnie jedna rasa psów — owczarek podhalański. Uczestniczył w opracowaniu wzorca hodowlanego tej rasy, wzorca zatwierdzonego przez FCI.

Był członkiem Zarządu Związku Kynologicznego w Polsce Oddział w Zakopanem. Wieloletni prezes sekcji owczarka podhalańskiego Polskiego Związku Kynologicznego. Za swoje osiągnięcia w pracy zawodowej jak i społecznej został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotą Odznaką za Zasługi dla Miasta.

Żona Zofia, mieli dwóch synów — Andrzeja ur. w 1944 r., trener, polski alpejczyk, olimpijczyk z Innsbrucku 1964 r. i Romana ur. 1951 r., lekarz ortopeda, polski alpejczyk, olimpijczyk także z Innsbrucku, ale w 1976 r.

Zmarł w wieku 95 lat 27 sierpnia 2008 r. Pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzysku w Zakopanem.

Wnuczek dr. Derezińskiego Maciej, także lekarz weterynarii, na stronie swojego gabinetu wspomina dziadka: „w domu pełnym zwierząt dużych i małych dziadek zaraził mnie zawodem lekarza weterynarii. W 1999 r. ukończyłem studia weterynaryjne we Wrocławiu, na uczelni, która została przeniesiona właśnie ze Lwowa. Owczarek podhalański obecny w logo EMDE VET symbolicznie wyraża moją więź z Podhalem i kontynuację rodzinnej tradycji weterynaryjnej”.

Kilka zdań z dostępnej literatury związanej z pasjami dr. Henryka Derezińskiego:

_Wiadomości Zootechniczne_, R. LII (2014), 4: 92–98 _Owczarek podhalański — pochodzenie, użytkowanie,_ Andrzej Drożdż, Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, 32—083 Balice k. Krakowa /…/ Za początek oficjalnych prac nad wzorcem OP po II wojnie światowej uważa się przegląd psów, jaki przeprowadzono w maju 1954 r. w Zakopanem. Dokonano opisów i pomiarów zoometrycznych oraz przeprowadzono naukową naradę z udziałem przedstawicieli Instytutu Zootechniki, Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie oraz Ministerstwa Rolnictwa. Obszerny referat dr. Henryka Derezińskiego, późniejszego wieloletniego przewodniczącego Klubu Owczarka Podhalańskiego w Zakopanem, stał się podstawą opracowania wzorca. Wzorzec ten został zatwierdzony przez FCI pod nr 252a w dniu 29.08.1967 r.

/…/ To dr Dereziński w tak ciężkich powojennych czasach przekonywał górali, zawsze zapracowanych i mających na głowie ważniejsze sprawy, jak „wodzenie psów” ku uciesze ceprów, żeby przyprowadzali swoje psy na wystawy do oceny, rejestrowali mioty i wyrabiali dokumenty hodowlane. Owczarek podhalański to najpopularniejsza w naszym kraju rodzima rasa i zapewne wszystkim kojarzy się z naszymi górami, owcami i folklorem tatrzańskim.

Kilka słów ze strony www.tatralove.com.

Historia Rasy — Polski Owczarek Podhalański — Tatra Love: W pierwszych latach działalności Związku Kynologicznego w Polsce sprawą owczarka podhalańskiego zajęła się Oddziałowa Rada Kynologiczna w Krakowie, w osobach prof. Teodora Marchlewskiego, prof. Jadwigi Dyakowskiej, prof. Zygmunta Ewy, prof. Antoniego Żebrackiego, dr Jana Robla, mgr Stanisława Madeyskiego oraz przy czynnej współpracy mec. Lubomira Smyczyńskiego, Mariana Szymandery i Tadeusza Siemianowskiego. Ogromny wkład wniósł także dr Henryk Dereziński, wielki miłośnik rasy, lekarz weterynarii pracujący wówczas na terenie Podhala. Przy jego pomocy sporządzony został spis owczarków podhalańskich na tym terenie.

Henryk Dereziński był nie tylko oddanym swojej pracy lekarzem weterynarii, ale i propagatorem walorów rasy owczarka podhalańskiego, zasłużonym dla rozwoju hodowli tych psów na Podhalu i poza regionem. W naszych wspomnieniach pozostanie mądrym lekarzem, miłośnikiem zwierząt i aktywnie działającym na ich rzecz członkiem Związku Kynologicznego.

Strona internetowa www.podhalan.pl. Fragment artykułu Ewy Bukład. Międzynarodowego Sędziego FCI: Na góralską nutę.

/…/ W moim, z przyczyn obiektywnych niewyczerpującym artykule, chciałam jedynie zwrócić uwagę na krótki rys historyczny oraz cechy fizyczne i psychiczne tej pięknej polskiej rasy. Niestety, brak jest do chwili obecnej obszernej monografii. Luke tę starał się wypełnić dr Henryk Dereziński w swoim, jakże ciekawym wydaniu z 1997 roku, niestety trudno dostępnym. Pełna monografia autorstwa tego wspaniałego miłośnika owczarków podhalańskich jest przygotowana do druku w Stanach Zjednoczonych, gdyż w Polsce nie znalazł się chętny wydawca — nie wiem, dlaczego?

I jeszcze kilka słów: By Wojciech Szatkowski, Aktualności, historia, Kasprowy Wierch, MAGAZYN POLSKA, PKL, Tatry 01.01.2018 MAGIA KASPROWEGO WIERCHU… — TO I OWO O „ŚWIĘTEJ GÓRZE” POLSKIEGO NARCIARSTWA: Po II wojnie jeździli tutaj m.in. przedstawiciele wielkich rodów narciarskich: Gąsieniców, Bachledów, Derezińskich i innych. A także — ze znanym instruktorem Józefem Szczepaniakiem — Karol Wojtyła.

Wnuczek doktora, Maciej Dereziński, udostępnił autorowi zdjęcia z albumu rodzinnego oraz życiorys spisany osobiście na maszynie przez Henryka Derezińskiego (obszerne fragmenty przytaczam):

Dresaż — ujeżdżenie (z fr. _Dressage_). Ujeżdżenie jest jedną z trzech prób, jakie obejmuje wszechstronny konkurs konia wierzchowego. W nowoczesnym ujeżdżeniu jeździec i koń wykonują serię określonych wcześniej ruchów, zwanych figurami, na czworokątnej arenie.

Kosiniak-Kamysz K., _25. rocznica śmierci prof. Władysława Bielańskiego 10.03.1910–15.03.1982_, Biuletyn Informacyjny Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja nr 2 (50) czerwiec-lipiec 2007, s. 11—17 biuletyn_2_50.pdf (urk.edu.pl) .

Wojciechowski K. J., _Współcześni naukowcy weterynaryjni — wywiady, biogramy_, wyd. Beezar 2017.

Tischner M., _Władysław Bielański (1911—1982)_ Prost E. K., _Wybitni polscy lekarze weterynarii XX wieku w nauce i zawodzie,_ LTN, Lublin 2005.

Tenis stołowy często zamiennie nazywany ping-pongiem. Są to jednak dwie dyscypliny sportu.

Ciupryk T., _Moje kontakty ze sportem_, _Życie Wet_. 4, 1994, s. 123—124.

Tischner H., _Zygmunt Ewy (1913—1994_) Prost E. K., _Wybitni polscy lekarze weterynarii XX wieku w nauce i zawodzie,_ LTN, Lublin 2005, s. 78—81.

pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Ewy .

Nowakowska-Zamachowska M., Pieszka M., Pieszka M., _Zygmunt Ewy — lekarz weterynarii, twórca polskiej szkoły fizjologii zwierząt,_ Medycyna Weter. 2016, 72 (4), 269—272.

Bukład E., _Historia Oddziału Krakowskiego Związku Kynologicznego w Polsce_ — część III, V., Kraków 2010.

Gibasiewicz W. A., _Odnalezione głosy. Zadziwiające losy lekarzy zwierząt_. Wyd. Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2013, s. 19—38.

Jurgielewicz-Bielczykowa K., _Na ścieżkach losu. Perpignan, Romainville, Ravensbrück, Neubrandenburg,_ wyd. ZP Grupa Sp. z o.o., Warszawa 2007, s. 92.

Tropiło J., _Helena Jurgielewicz 1897—1980_ Prost. E., _Wybitni polscy lekarze weterynarii XX wieku w nauce i zawodzie, s. 151—155._

Gibasiewicz W. A., _Życie godne pomnika_, WFW 2011, s. 225—230.

Szarek J., _Helena Jurgielewicz — lekarz weterynarii_ cz. 1, Gazeta Myślenicka 43, 17.11.2020; _Helena Jurgielewicz — okres wojny i piekło obozu koncentracyjnego w Ravensbrück,_ 46, 8.11.2020_._

Wojtasik L., _Miasta Przydrożne w krakowskim Teatrze Stygmator_. Kraków Zaprasza, relacje z wydarzeń kulturalnych, http://www.teatrstygmator.blog.pl/ .

Komorowski A., _Moja droga_ _Weterynaria na przestrzeni wieku_, Główny Inspektorat Weterynarii, Warszawa 2019, s. 193—199.

Empel W., Józef Kulczycki (1888—1974) Prost E., Wybitni polscy lekarze weterynarii XX wieku w nauce i zawodzie, LTN, Lublin 2005, s. 213—217.

Kobryńczuk Fr., http://www.wiescisokolowskie.pl/ostatnie-dni-ulanskiego-zycia-kasztanki-marszalka.

Rozwadowski K., _Dr Jan Nawrocki — Kalos Kagathos_, Miscellanea, Życie Wet. 2, 1994, s. 55—56.

Kikta T., _Sylwetki twórców polskiej mikrobiologii stosowanej, ludzkiej i weterynaryjnej: Prof. dr Julian Ignacy Nowak (1865—1946)_, Nowości Weterynarii 1 (IV), 1974, s. 109—111.

Jakubowski S., _Pozazawodowe zainteresowania lekarzy i techników weterynarii w przeszłości i obecnie. I. Muzyka, sztuka aktorska, archeologia i kolekcjonerstwo_, Medycyna Wet., 2, 40, 1984, s. 125—127.

Szaflarski J_., Julian Ignacy Nowak pionier polskiej mikrobiologii weterynaryjnej (1865—1946),_ Medycyna Wet. 1, XX, 1963, s. 56—60.

Wryk R., _Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej_, wyd. Nauka i Innowacje, 2015.

Wryk R., _Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej_. Poznań: Nauka i Innowacje, 2015, s. 202–204.

A. S. _Lekarze weterynarii na Śląsku w latach 1995—2005_, Katowice 2009, s. 158.

Werzbinka D., „_Odeszli… Spoczywają…”. Zmarł lek. wet. Zdzisław Pankiewicz_, Biuletyn Śląskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej, 2001.

Administrator, Sportowa rodzina Pankiewiczów — Rodzina na start!, Rodzina na start! — Serwis poświęcony aktywności fizycznej w rodzinie, 10.08.2016 .

Tamże.

Tamże.

Pl.Wikipedia.org/wiki/Radek_Rak .

Wojciechowski K. J., _Współcześni naukowcy weterynaryjni — wywiady, biogramy_, wyd. Beezar.pl, 2017, s. 541—555.

Wisłowski J., _Wspomnienie o matce, Krystynie Wisłowskiej, z domu Kubalskiej_, Biuletyn Dolnośląskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej 29, nr 1, (113), 2019, 77—80.

Zaniewska T., _Witraż z Chironem w tle. Antologia poezji lekarzy weterynarii_, Krajowa i Warszawska Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Warszawa 2011, s. 272, 273.