Pewność siebie - ebook

O autorze

Artur Król to psycholog, coach i trener, specjalizujący się w pracy z nieśmiałością i brakiem pewności siebie. Lata doświadczeń i setki osób, z którymi zajmował się tymi problemami, dały mu głęboki wgląd w strukturę tego rodzaju zaburzeń i w metody przeciwdziałania im. Pracuje zarówno z osobami prywatnymi, jak i z organizacjami, i znany jest z ogromnego zaangażowania oraz wyjątkowo skutecznych metod pracy.

Jest autorem książek, publikacji internetowych i licznych artykułów oraz twórcą metod BeyondNLP i Dynamic Mindscapes. W swoich publikacjach porusza przede wszystkim tematy pewności siebie, skutecznego coachingu oraz zdrowego podejścia do metod osobistej zmiany.

Bliski jest mu duch sceptycyzmu naukowego, dlatego dba o wykorzystywanie metod opierających się na solidnych podstawach psychologicznych i neurologicznych. Prawdziwy pasjonat w swojej dziedzinie, nieustannie dąży do poszerzania wiedzy w tym zakresie i potrafi godzinami rozmawiać o metodach skutecznego rozwoju oraz o procesach zachodzących w ludzkim umyśle.

Prywatnie fascynuje się gotowaniem, literaturą fantasy i science fiction oraz teatrem improwizacyjnym, z którego, jak mówi, czerpie inspirację do pracy.

Więcej informacji na temat Artura Króla znajdziesz na: www.krolartur.com i www.changemakers.pl.Wstęp

Droga do skutecznej zmiany

Przez ponad sześć lat pracy z osobami skarżącymi się na brak pewności siebie miałem możliwość obserwować i wspomagać zmiany u wielu z nich. Ten czas dał mi okazję, żeby dokładnie przetestować, co działa, a co nie. Eksperymentowałem z interwencjami trwającymi zarówno kilka godzin, jak i kilka minut. Poszukiwałem metod, które przy najmniejszej możliwej ingerencji przyniosłyby największe korzyści.

Niniejsza książka jest owocem tych poszukiwań. Znajdziesz tutaj kompletną metodę budowania pewności siebie, skonstruowaną na podstawie współczesnej wiedzy naukowej i bogatych doświadczeń praktycznych. Prezentowana metoda opiera się na trzech filarach:

1. Na dokładnym zrozumieniu siebie, swoich oczekiwań i pragnień oraz rozwinięciu silnej motywacji do ich realizowania. Z mojego doświadczenia wynika, że ludzie odznaczający się brakiem pewności siebie często nie poświęcili wystarczająco dużo czasu na przemyślenie, czym dla nich byłaby taka pewność siebie. Patrzą na osoby, które uważają za pewne siebie, i myślą: „Ja też chciałbym taki być”, ale tak naprawdę skupiają się głównie na wrażeniu, jakie sprawiają te osoby, albo na tym, jak reagują na nie inni. Nie dostrzegają zaś, na czym ta pewność siebie faktycznie się opiera.

Pierwszy element procesu zmiany koncentruje się zatem na dokładnym określeniu, czym taka pewność siebie rzeczywiście jest dla danej osoby i jak miałaby wyglądać w jej przypadku. Bardzo istotne jest również zbudowanie odpowiedniej motywacji, która pozwoli na wprowadzenie zmian w życie.

2. Na zestawie narzędzi umożliwiających skuteczną interwencję równocześnie na kilku poziomach. Brak pewności siebie rzadko kiedy ma tylko jedną przyczynę – najczęściej jest ich co najmniej kilka. Wprawdzie próby zaradzenia jednej z nich mogą przynieść tymczasową ulgę, ale po zakończeniu interwencji najprawdopodobniej powróci dawny stan. Dlatego właśnie bardzo ważne jest wielopoziomowe podejście do problemu.

Duże znaczenie ma książkowa forma prezentowanego programu. W przypadku osobistej sesji ze specjalistą można precyzyjnie dobrać takie narzędzia, jakich dana osoba potrzebuje najbardziej. Natomiast książka trafi do różnych czytelników i musi być jednakowo skuteczna dla każdego z nich. Dlatego przygotowałem podejście kompleksowe, które atakuje problem braku pewności siebie z wielu stron. W większości przypadków wystarczyłoby zastosowanie już dwóch lub trzech technik spośród zaproponowanych w drugiej części poradnika. Ponieważ jednak nie sposób przewidzieć, które z nich okażą się skuteczne akurat dla ciebie, sugeruję, byś wykorzystał wszystkie zaproponowane ćwiczenia. Wymaga to wprawdzie więcej czasu, ale zagwarantuje optymalną skuteczność procesu, który właśnie rozpoczynasz.

3. Na opracowaniu konkretnych rozwiązań dla tych sytuacji, w których najczęściej pojawia się brak pewności siebie. W wielu wypadkach brak pewności siebie rodzi się z niewiedzy, jak należy się w takiej sytuacji zachować. Ludzie z natury czują się komfortowo wtedy, gdy mają jasno sprecyzowane zasady postępowania w określonych warunkach. Gdy tych zasad nie znają, np. wskutek niewielkiego doświadczenia w danej sytuacji, odczuwają napięcie i lęk.

Problem ten można rozwiązać za pomocą technik składających się na drugi filar prezentowanej metody. Warto jednak wesprzeć te techniki propozycjami konkretnych zachowań w takich właśnie problematycznych sytuacjach.

Powyższe trzy filary odpowiadają trzem głównym częściom niniejszego poradnika. Choć można z niego korzystać na zasadzie „szwedzkiego stołu”, wybierając pojedyncze ćwiczenia i elementy, najlepsze rezultaty przyniesie osobom, które przeczytają go od początku do końca i wykonają kolejno wszystkie ćwiczenia w nim zawarte.

Natura pewności siebie

Z pewnością siebie kojarzy się wiele słów i w literaturze spotykałem się z bardzo zróżnicowanym podejściem do nich. Niektórzy autorzy lubią wrzucać wszystkie te pojęcia do jednego worka, uznając pewność siebie, poczucie wartości, wiarę w siebie, śmiałość i pozytywny obraz siebie za jedno i to samo zjawisko.

Z mojego doświadczenia wynika jednak, że między tymi pojęciami jest wiele różnic i nie można ich używać naprzemiennie. Szczególnie istotne jest to w przypadku pewności siebie i poczucia własnej wartości, które – jak przekonasz się w rozdziale 4 – mogą wręcz być ze sobą sprzeczne.

W książce, którą trzymasz w ręku, powyższe pojęcia będą rozumiane następująco:

Pewność siebie – stan dobrego emocjonalnego samopoczucia i komfortu odczuwany podczas wykonywania różnych czynności. Osoba pewna siebie często nie jest nawet świadoma swojej pewności siebie w danej sytuacji. Po prostu czuje się naturalnie, jak ryba w wodzie.

Poczucie wartości/samoocena – przekonanie o swoim znaczeniu lub umiejętnościach w danej dziedzinie. Znalezienie się w sytuacji, w której przekonanie okazuje się nietrafne, może wywołać poczucie braku pewności siebie (ten temat został omówiony dokładniej w rozdziale 4).

Śmiałość – zdolność do zachowania się w określony sposób nawet wówczas, gdy jest to dla danej osoby nienaturalne i niekomfortowe. Śmiałość jest wartościową cechą, choć mniej cenną niż pewność siebie, która eliminuje potrzebę bycia śmiałym. Nieśmiałość, przez analogię, jest tu rozumiana jako niezdolność do nienaturalnych i niekomfortowych zachowań.

Obraz siebie – zbiór przekonań i wyobrażeń na własny temat. Jest on bardziej złożony, a przez to stabilniejszy niż poczucie wartości/samoocena (wskazówki dotyczące pracy nad obrazem siebie znajdziesz w rozdziale 5 i 6).

Dobrej zabawy!

Zakładam, że skoro czytasz ten poradnik, to zależy ci na zwiększeniu swojej pewności siebie. Cieszę się, bo dzięki temu zyskasz dodatkową motywację do zmiany. Jednocześnie zachęcam, byś zawartymi tu propozycjami i wskazówkami bawił się jak dziecko, które właśnie otrzymało w prezencie pudło z zabawkami. Spójrz na zaprezentowany proces z dziecięcą ciekawością i ożywieniem, niech cię zainspiruje do zabawy. Potraktuj proponowane ćwiczenia nie jako pracę domową czy obowiązek, ale jako okazję do odkrywania oraz badania fascynującej krainy – świata twojego wnętrza i wyobraźni.

Prawdopodobnie nigdy wcześniej nie zwiedzałeś tego świata takimi szlakami i tak intensywnie, jak będziesz miał okazję podczas tej lektury. Dlatego warto, żebyś w swej wędrówce od czasu do czasu zatrzymał się i zachwycił krajobrazem. Skarby, jakie kryjesz w swoim wnętrzu, jeszcze nie raz cię zaskoczą.

Udanej podróży! Jestem zaszczycony tym, że mogę być twoim przewodnikiem.Jak korzystać z poradnika?

Rzeczywistą wartość materiałów umożliwiających samodoskonalenie, takich jak książki czy nagrania wideo, wyznacza jeden, niezwykle istotny czynnik. Niezależnie od tego, jak wartościowy produkt trafi w twoje ręce, nie przyniesie on żadnych efektów, jeśli zabraknie jednego elementu...

Tym szczególnym czynnikiem jest dokładne zapoznanie się z materiałami i staranne wykonanie zaleconych ćwiczeń. To wydaje się oczywiste, ale praktyka życia codziennego pokazuje, że zdumiewająca większość ludzi pomija ten podstawowy krok.

Jedna z brytyjskich firm produkujących nagrania do samodoskonalenia wysłała do swoich klientów ankietę sprawdzającą stopień ich zadowolenia z produktu. Jak się okazało, mimo że oferowane materiały były dosyć drogie, jedynie 23 procent klientów w ogóle je rozpakowało, a tylko trzy procent wysłuchało ich do końca. Podobnie wygląda sprawa z e-bookami: nabywcy czytają zaledwie 11 procent z nich i wykonują ćwiczenia zawarte tylko w jednym procencie zakupionych książek.

Zatem ten pierwszy krok – z pozoru tak oczywisty – stawiają zaledwie, w wersji optymistycznej, trzy osoby na sto! Mam więc do ciebie ogromną prośbę: bądź jedną z tych trzech osób!

Co więcej: proszę, żebyś nie tylko przeczytał ten poradnik i zrobił ćwiczenia w nim zawarte, lecz także byś wykonał je starannie i z należytą uwagą.

Przez staranne wykonanie rozumiem uważne przeczytanie instrukcji i postępowanie zgodnie z nią, bez prób modyfikacji czy „usprawniania” ćwiczeń. Z doświadczenia wiem, że wiele osób ma skłonność do „ulepszania” ćwiczeń, które znajdą w poradniku. Jeśli zmiany do ćwiczenia wprowadzane są po lekturze całości i przerobieniu wszystkich zadań, to nie ma w tym nic złego, a nawet może przynieść ciekawe rezultaty. Jeżeli jednak zmienione ćwiczenia stosuje się zamiast oryginalnych, bez wcześniejszego ich sprawdzenia, może to zdecydowanie zmniejszyć skuteczność całego procesu. Dlatego właśnie proszę o staranne wykonywanie ćwiczeń w takiej postaci, w jakiej je prezentuję.

Proszę cię również o wykonywanie ich z należytą uwagą. Rozumiem przez to skupienie się na ćwiczeniu i jego poprawnej realizacji, bez równoczesnego myślenia o tym, co zaraz zrobisz, albo oglądania w tym czasie telewizji. Chodzi mi również o to, byś poświęcił na ćwiczenie odpowiednio dużo czasu i energii.

Zdarza się, że osoba wykonująca jakieś ćwiczenie, szczególnie wymagające wizualizacji, po kilku sekundach rezygnuje, mówiąc, iż nie może sobie nic wyobrazić. Jeśli po pięciu minutach prób istotnie nie uzyskasz żadnych efektów, zrób przerwę i wróć do ćwiczenia za chwilę lub przy innej okazji. Jeżeli druga próba również nie przyniesie rezultatów, dopiero wówczas możesz z czystym sumieniem pominąć ćwiczenie. Taka sytuacja jest jednak mało prawdopodobna. Doświadczenie podpowiada mi, że większość osób, które początkowo nie potrafią sobie nic wyobrazić, już po chwili starań odkrywa, że ich wyobraźnia działa doskonale. Potrzebna była jedynie rozgrzewka.

Skoro jesteśmy przy wyobraźni, należy wyjaśnić jeszcze jedną kwestię. Często osoby sięgające po takie poradniki jak ten zbyt wiele oczekują od swojej wyobraźni. Uważają, że powinni potrafić sobie wyobrazić wszystko tak realistycznie, jakby się działo naprawdę. Chociaż to możliwe, większość ludzi nie ma tak rozwiniętej wyobraźni i nie jest ona potrzebna, aby wykorzystać techniki zawarte w tym poradniku. Do skutecznej pracy wystarczy już ogólne wrażenie, jakie przy odrobinie uwagi i wysiłku może osiągnąć każdy.

Program niniejszego poradnika został opracowany na podstawie doświadczeń zebranych w czasie wielu lat pracy z osobami pragnącymi zwiększyć pewność siebie. Zaprezentowane tutaj techniki zostały dobrane tak, aby jak najskuteczniej wesprzeć twoją zmianę w tym kierunku. Do pomyślnych rezultatów potrzebne jest już tylko twoje zaangażowanie.

Dlatego proszę, byś obiecał mi – i co najważniejsze: sobie samemu – takie właśnie zaangażowanie. Jeśli to możliwe, powiedz swoim przyjaciołom, że kupiłeś taki poradnik i że chcesz starannie przerobić zawarte w nim ćwiczenia. Świadomość, iż przyjaciele wiedzą o twojej próbie wprowadzenia zmian, będzie cię dodatkowo motywować.

Ponieważ wielu osobom trudno jest utrzymać nieustanną motywację do pracy, jeden z pierwszych rozdziałów podręcznika poświęcony jest właśnie tej tematyce. Nie tylko nauczysz się, jak wzmacniać motywację i zaangażowanie w zwiększenie własnej pewności siebie, lecz także uświadomisz sobie, jak wiele kosztował cię dotychczas brak tej pewności.

Należy jednak zacząć od określenia, czym jest pewność siebie i jakie ma ona konsekwencje dla ciebie. Tym właśnie rozpoczyna się część pierwsza opisanego procesu.Część pierwsza. Poczucie pewności siebie

Aby dokądś dotrzeć, potrzebne są co najmniej dwie informacje: dokąd chcesz dojść i gdzie jesteś w danym momencie. Większość osób doskonale wie, jak ważna jest jedna z tych informacji, ale niewiele ma świadomość znaczenia obydwu.

Pierwsza część poradnika ma pomóc ci w dokładnym poznaniu i zrozumieniu zarówno tego, dokąd chcesz dojść i co chcesz uzyskać, jak i tego, gdzie jesteś w danym momencie – pod względem swojej pewności siebie. Znajdziesz tu również sposoby na wzmocnienie motywacji do pokonania czekającej cię drogi oraz na przezwyciężenie niektórych przeszkód czyhających na nieuważnych podróżników. Całość została przygotowana w taki sposób, aby twoja podróż była możliwie szybka i przyjemna.

Szerokiej drogi!Rozdział 1. Czym jest prawdziwa pewność siebie?

Z tego rozdziału dowiesz się:

• czym jest prawdziwa pewność siebie i czym różni się od euforii;

• jak odkryć, w których sytuacjach już jesteś pewny siebie;

• jak nauczyć się wykorzystywać w większej liczbie sytuacji tę pewność siebie, którą masz już w sobie;

• kiedy ludzie mają najczęściej problemy z pewnością siebie;

• jak wybrać te obszary pewności siebie, nad którymi chciałbyś szczególnie popracować;

• jak stworzyć swojego Herosa Pewności i jak go wykorzystywać.

„Old money” i „Nowobogaccy”

Wyobraź sobie, że poznajesz na imprezie dwóch mężczyzn – Jana i Tomasza. Obaj są bardzo bogaci, ale ten pierwszy urodził się w majętnej rodzinie i od dziecka przyzwyczajony był do bogactwa, podczas gdy drugi dopiero niedawno wygrał dużą kwotę, a przez większość życia był dość biedny. Przy tym obaj odznaczają się podobnym poziomem pewności siebie.

Czy byłbyś w stanie ocenić, bez zadawania pytań, który z nich urodził się bogaty, a który zdobył pieniądze niedawno? Czym mogą różnić się takie osoby?

Oczywiście, jest to pewne uogólnienie, ale można założyć, że Tomek, który ma pieniądze od niedawna, będzie się zachowywał zupełnie inaczej niż Janek, wychowany ze świadomością posiadania majątku. Obaj mogą być ubrani w drogie garnitury i nosić drogie zegarki. Dla Jana będą to jednak oczywiste akcesoria. Tomasz zaś wciąż nie będzie w stanie do końca uwierzyć w swoje powodzenie i w pewnym sensie będzie próbował przekonać siebie i innych o tym, jaki jest bogaty. Będzie starał się zwracać uwagę na swoje ubranie i modne dodatki, demonstracyjnie wydawać duże kwoty pieniędzy itp.

Anglicy mają nawet specjalne wyrażenia określające takich Janów i Tomków. Jan to old money – ktoś, dla kogo majątek jest czymś naturalnym i oczywistym, bo należy do rodziny od pokoleń. Tomek to new money – nowobogacki, który nie ma jeszcze nawyków starego bogacza, cechują go nieumiarkowane korzystanie z bogactwa i nieprzemyślane inwestycje.

Co to ma wspólnego z pewnością siebie?

Większość dostępnych poradników i kursów wzmacniania pewności siebie ma na celu doprowadzić do zbudowania new confidence, „nowej pewności siebie”. „Nowopewni” na wiele sposobów przypominają nowobogackich – ich również cechuje potrzeba nieustannego przekonywania siebie i innych, jak bardzo się zmienili i jacy są pewni siebie. Ich pewność siebie opiera się w dużej mierze na euforii, co ma swoje zalety, ale też liczne wady. Największą z nich jest to, że euforię trzeba co jakiś czas wywoływać od nowa. Zarazem wielu osobom taka pewność siebie wydaje się nienaturalna i może odstraszać.

Dlatego poradnikowi, który trzymasz w ręku, przyświecał inny cel. Materiał w nim zawarty został przygotowany tak, aby umożliwić osobom z niego korzystającym stanie się old confidence – ludźmi, dla których pewność siebie jest czymś naturalnym i oczywistym.

Jeśli w pełni wykorzystasz rady zawarte w tym poradniku, to ze zdumieniem stwierdzisz, że – paradoksalnie – rezultaty nie będą zanadto rzucać się w oczy. Będziesz zbyt zajęty życiem w sposób pewny siebie, aby myśleć o tym, jak pewny siebie się stałeś. Tylko czasem, wspominając miniony dzień, pomyślisz: „Niesamowite! Kiedyś bym się na to nigdy nie odważył, a teraz zrobiłem to bez zastanowienia”.

Cytat

„Arogancja jest zabójcza, podobny efekt może przynieść obnoszenie się z ambicją. Między arogancją i pewnością siebie jest cienka granica. Uzasadniona pewność siebie jest czymś, co mają zwycięzcy. Podstawami pewności siebie są odwaga i otwartość, które pozwalają zmierzyć się ze zmianami i generować nowe pomysły. Pewni siebie ludzie nie boją się poddawać swoich przekonań osądowi. Cieszą się intelektualną wymianą poglądów, która wzbogaca pomysły”.

Jack Welch, słynny prezes General Electric

Już dziś bywasz prawdziwie pewny siebie

Kiedy rano wstajesz, nie zastanawiasz się nad tym, czy możesz sobie zrobić kawę, czy nie – po prostu ją robisz. Nie czujesz się niepewnie, gdy zakładasz buty albo kładziesz się wieczorem spać. Te zachowania są dla ciebie tak naturalne i oczywiste, że byłbyś bardzo zdziwiony, gdyby ktoś powiedział ci, iż mógłbyś w tych sytuacjach czuć się niepewnie. Niewątpliwie dziwi cię nawet użycie ich jako przykładu zachowań, w których można być pewnym siebie. Są w końcu takie typowe i normalne, że czego tu się bać?

Tylko jedna rzecz różni cię od osoby prawdziwie pewnej siebie w okolicznościach, w których tobie tej pewności brakuje. Różnicą jest to, że dla tej osoby takie sytuacje są równie naturalne, jak dla ciebie zrobienie porannej kawy. Nie chodzi o to, że osoba ta jest jakoś specjalnie nakręcona, naładowana czy czuje się kimś wyjątkowym. Dla niej takie zachowania są oczywiste.

Po lekturze tego poradnika staną się one równie oczywiste dla ciebie.

Nie musisz się uczyć niczego nowego

No dobrze, jest w tym stwierdzeniu nieco przesady. By stać się bardziej pewnym siebie, powinieneś nauczyć się kilku nowych rzeczy i przećwiczyć je w praktyce. Jednocześnie – jak pokazuje przykład z poranną kawą – pamiętaj, że pewność siebie masz już w sobie i w niektórych sytuacjach jest ona dla ciebie łatwo dostępna. Nie jest to więc zupełnie nowa umiejętność, którą musisz dopiero posiąść. Ty już ją masz, teraz potrzebujesz jedynie nauczyć się, jak ją stosować w sytuacjach, w których dotychczas jej nie wykorzystywałeś.

Wiele osób przyznało, że zrozumienie tego zdjęło im z serca ogromny ciężar. Do tej pory byli oni przekonani, że nie mają w sobie ani trochę pewności siebie, i bali się, że nigdy nie zdołają jej zdobyć. Nie widzieli, że mają już w sobie pewność siebie, ponieważ skupiali się na tych sytuacjach, w których im jej brakowało. Odkrycie, że nie jest to nic całkowicie obcego, a jedynie umiejętność, którą należy rozwinąć i wyćwiczyć, było ogromnym i miłym zaskoczeniem.

Aby wzmocnić efekt, wykonaj teraz następujące ćwiczenie:

Ćwiczenie

„Kiedy jestem pewny siebie?”

Pomyśl o swoim typowym dniu i wypisz wszystkie te czynności i zachowania, które przychodzą ci bez większego namysłu, w sposób naturalny. To sytuacje, w których już jesteś pewny siebie. Zadbaj o to, aby na liście znalazły się także drobne rzeczy. Nawet w tych okolicznościach, w których jeszcze nie czujesz się pewny siebie, będziesz mógł znaleźć elementy zachowań pewnych. Je również wypisz. Przykładowo ktoś może czuć się niepewnie podczas rozmowy z kasjerką w sklepie, ale schowanie reszty do portfela nie budzi w nim żadnych oporów.

Poświęć na to ćwiczenie co najmniej 10 minut. Wyszukaj przykłady sytuacji, w których zachowujesz się pewnie. Możesz być zdziwiony, jak długą listę uda ci się stworzyć.

Co chcesz rozwinąć?

Gdy już wiesz, w jakich codziennych sytuacjach jesteś pewny siebie, łatwiej ci będzie określić te obszary, w których potrzebujesz wzmocnić i rozwinąć pewność siebie. Przyjrzyj się szczególnie następującym obszarom:

• kontakty interpersonalne;

• praca zawodowa;

• związki romantyczne;

• wystąpienia publiczne;

• sprzedaż i negocjacje;

• kontakty z autorytetami;

• kontakty z rodziną;

• obrona własnego zdania i swoich praw;

• wygląd własnego ciała i jego akceptacja;

• wyobrażenia i przekonania o swojej przyszłości.

Te dziesięć punktów zawiera w sobie, w kolejności losowej, obszary, w których ludzie najczęściej odczuwają brak pewności siebie. Dokładniej omawiam je poniżej.

Kontakty interpersonalne

Brak pewności siebie najczęściej przejawia się w kontaktach z innymi ludźmi. Co ważne, niekoniecznie dotyczy on wszystkich członków środowiska osoby niepewnej siebie. Często taka osoba ma grupkę przyjaciół, w których towarzystwie czuje się bezpiecznie i swobodnie, natomiast niepewnie zaczyna się czuć w obecności innych. Zmienna jest również skala problemu – u niektórych będzie to ledwo wyczuwalny dyskomfort emocjonalny, podczas gdy u innych brak pewności siebie będzie prowadzić do całkowitego odcięcia się od ludzi.

Czego obawiają się takie osoby? Odrzucenia przez grupę, wyśmiania i braku akceptacji.

Praca zawodowa

Osoby, które nie czują się dostatecznie pewnie w swojej pracy, będą nieustannie napotykały trudne do pokonania przeszkody. Nawet jeśli wiedzą lepiej niż inni, co należy zrobić, aby jakiś problem rozwiązać, będą unikać wyrażania swojej opinii i wycofywać się z dyskusji w chwili zaostrzenia konfliktu. Takie osoby są również częściej pomijane przy awansach.

Czego obawiają się takie osoby? Wygłupienia się, ośmieszenia i agresji ze strony współpracowników lub przełożonych.

Związki romantyczne

Osoby, które czują się niepewnie w kontaktach z płcią przeciwną, będą miały utrudnioną drogę do zbudowania zdrowego, satysfakcjonującego związku. Jeśli nawet znajdą się w jakiejś relacji, często będą w pewnym sensie jej niewolnikami, gdyż w swoim odczuciu stoją przed alternatywą: albo pozostać w takim związku, w jakim są, albo zostać osobą samotną. Ponieważ nie wierzą w swoje możliwości w tym zakresie, nie dostrzegają trzeciej możliwości: szansy na zbudowanie lepszego związku z kimś innym.

Czego obawiają się takie osoby? Odrzucenia i samotności.

Wystąpienia publiczne

Gdyby zapytać tysiąc przypadkowo wybranych osób, czego się najbardziej boją, większość z nich wskazałaby zapewne wystąpienia publiczne. Wizja przemawiania przed publicznością przeraża wiele osób. Nie ma przy tym znaczenia, czy dotyczy to występów na scenie, czy prezentacji podczas firmowego zebrania, czy nawet wzniesienia toastu w dobrze znanym towarzystwie.

Czego obawiają się takie osoby? Wystawienia się na pośmiewisko i ataki grupy ludzi.

Sprzedaż i negocjacje

Skuteczne negocjacje wymagają dużej pewności siebie. Bez niej łatwo jest skupić się podczas rozmów na swoim samopoczuciu kosztem faktycznych interesów będących przedmiotem negocjacji. W przypadku sprzedaży pewność siebie jest niezbędna, żeby w ogóle sprzedawać, nie wspominając już nawet o sprzedaży skutecznej. Sprzedawca musi wesprzeć sprzedawany przez siebie produkt i przedstawić go jako coś naprawdę wyjątkowego.

Wielu czytelników może w tym momencie zaprotestować, że nie zajmuje się sprzedażą ani negocjacjami i nie potrzebuje rozwijać pewności siebie w tym obszarze. Czy jednak faktycznie tak jest? Każdy człowiek ma co pewien czas okazję do negocjacji, nawet jeśli z niej nie korzysta. Może negocjować podwyżkę z szefem, koszt wynajmu mieszkania z właścicielem albo cenę urlopu z przedstawicielem biura podróży. Często jednak rezygnuje z tej możliwości dla uniknięcia nieprzyjemnych emocji, jakie mogą wiązać się z negocjacjami.

Czego obawiają się takie osoby? Nieprzyjemnych emocji, popełnienia błędu, obrażenia kontrahenta.

Kontakty z autorytetami

Jednym z największych wyzwań dla pewności siebie wielu ludzi są rozmowy z autorytetami. Problemy mogą pojawiać się w czasie kontaktów z różnymi autorytetami, niezależnie od tego, czy chodzi o szefa w pracy, profesora na uczelni, czy o inną osobę, którą się szanuje i podziwia albo po prostu uznaje za ważną i wpływową. Często nie ma tu nawet znaczenia, czy autorytet jest dla nas przyjazny, czy też wrogi – sam fakt kontaktu z autorytetem jest paraliżujący.

Czego obawiają się takie osoby? Naruszenia niepisanego kontraktu społecznego określającego zasady komunikowania się z takimi autorytetami. Ataku i agresji ze strony autorytetu.

Kontakty z rodziną

Relacje z rodziną, zwłaszcza z rodzicami, należą do tych obszarów, w których mogą czuć się niepewnie nawet ludzie dorośli, osiągający znaczne sukcesy w innych dziedzinach. Jeśli w jakimś momencie życia nie nastąpiła wyraźna zmiana relacji między rodzicami a dziećmi na bardziej partnerską, nawet pewny siebie dorosły człowiek może w tym punkcie tkwić na poziomie dziecka proszącego rodziców o zgodę.

Czego obawiają się takie osoby? Odtrącenia, urażenia i zranienia osób, które są dla nich ważne; niekiedy również odpowiedzialności, jaka wiąże się z samodzielnością.

Obrona własnego zdania i swoich praw

Osoby niepewne siebie często nie potrafią bronić własnego zdania ani reagować w sytuacji, gdy naruszane są ich prawa. Nie chcą urazić drugiej osoby, nawet kosztem swojej krzywdy, co – niestety – zwykle zachęca agresora do dalszego zachowywania się w podobny sposób.

Czego obawiają się takie osoby? Urażenia drugiej osoby, niekiedy również jakiejś bliżej niesprecyzowanej kary za obronę swojego zdania.

Wygląd własnego ciała i jego akceptacja

Własne ciało jest dla wielu osób źródłem ogromnej niepewności. Uważają, że w części lub całości jest brzydkie, nieatrakcyjne, odstraszające itp. Przykrość sprawia im myśl, że inni mieliby oceniać ich wygląd lub sposób poruszania się. Taki brak akceptacji ma na ogół różne przyczyny i stwarza ogromne problemy.

Czego obawiają się takie osoby? Oceny innych ludzi, odrzucenia, braku przynależności.

Wyobrażenia i przekonania o swojej przyszłości

Ostatnim istotnym obszarem, w którym często przejawia się brak pewności siebie, jest wizja własnej przyszłości i przekonania na ten temat. Brak jasnej, pozytywnej wizji przyszłości jest dla wielu osób niezwykle stresujący i stanowi źródło poważnych problemów z poczuciem pewności siebie.

Czego obawiają się takie osoby? Porażki, klęski w sytuacji, gdy ich przyjaciele i znajomi osiągną sukces, uznania za bezwartościowych, braku bezpieczeństwa finansowego, zawiedzenia nadziei pokładanych w nich przez bliskich itp.

Ćwiczenie

„Kiedy potrzebuję więcej pewności siebie?”

Pomyśl o swoim życiu, ze szczególnym uwzględnieniem wymienionych wyżej 10 obszarów. Nad którymi z nich warto bardziej popracować, a które są już wystarczająco rozwinięte? Czy któreś z wymienionych obaw wydają ci się znajome? Czego dotyczą te obawy? Wypisz zarówno obszary, nad którymi chcesz pracować, jak i towarzyszące im obawy. Dodaj do nich także wszystkie inne, jakie przyjdą ci na myśl.

Następnie, na podstawie swojej listy, wyobraź sobie, jak według ciebie wyglądałby idealny poziom pewności siebie w każdym z tych obszarów. Co byś zrobił inaczej? Jak wówczas zareagowaliby na ciebie ludzie? Jakie korzyści dałaby ci taka sytuacja? Postaraj się wyobrazić to sobie możliwie szczegółowo. Następnie w jednym–dwóch zdaniach opisz ten idealny poziom dla każdego z obszarów.

Przykład: „Gdy będę idealnie pewny siebie w relacjach z rodziną, będę mógł spokojnie wyrazić swoje zdanie, nie naginając się do opinii rodziców, ale również nie prowokując kłótni z nimi”.

„Gdy będę idealnie pewny siebie podczas wystąpień publicznych, będę spokojnie i naturalnie wygłaszał przemówienia nawet w obecności dużej grupy odbiorców, bez obaw o to, jak mogą mnie odbierać i zareagować”.

W ten sposób wyznaczyłeś sobie cele, do których będziesz zmierzał w czasie lektury tego poradnika. Z kolejnego rozdziału dowiesz się, jak wzmocnić motywację do ich osiągnięcia.