Pod skrzydłami Boga - ebook

Spis treści

Od autora

1. W czasach, gdy rządzili sędziowie

2. Za chlebem

3. Trzy kobiety – same jak drzewa ogołocone z liści

4. Gdzie ty, tam ja

5. Słodko-gorzka

6. W domu najlepiej

7. Kłosy na wagę złota

8. Skrzydła Boga

9. Goel

10. Niemoralna propozycja

11. Pewnej chłodnej nocy

12. Lewirat

13. Niepusta

14. Kosztowny sandał

15. Matki narodu

16. Więcej niż siedmiu synów

Epilog. Jak Maryja

Literatura cytowanaOd autora

Księga Rut należy do najkrótszych, ale zarazem najpiękniejszych ksiąg Starego Testamentu. Wraz z Pieśnią nad Pieśniami oraz Księgami Koheleta, Estery i Lamentacji tworzy tak zwane zwoje świąteczne, czyli Hamesz Megilot (dosłownie pięć zwojów). Są one czytane w liturgii synagogalnej z okazji najważniejszych żydowskich świąt. Księgę Rut odczytuje się w czasie Święta Tygodni, czyli Pięćdziesiątnicy. Umieszczenie jej we wspomnianych świątecznych ramach nie jest przypadkowe. Święto to wiąże się bowiem z naturą, stanowi rodzaj współczesnych dożynek, dziękczynienia za zebrane plony. Ponadto odwołuje się do przymierza zawartego przez Boga z Izraelitami na górze Synaj. Obydwa tematy podejmuje Księga Rut.

Główną bohaterką księgi jest Rut, Moabitka, cudzoziemka, której losy splatają się z mieszkańcami Betlejem. Jej wielka miłość i przywiązanie do teściowej sprawiają, że podobnie jak Abraham opuszcza rodzinny kraj, by rozpocząć nowe życie i zakorzenić się na stałe w innej kulturze, historii i religii. Dzieje Rut to opowieść kobieca, opowieść o trzech kobietach, które po śmierci mężów „pozostały same jak drzewa ogołocone z liści, wyciągające ku niebu swe gałęzie z błaganiem o litość Tego, który wzbudza życie, pozwalając, by przychodziły kolejne wiosny” (A. Cànopi). Odważne, ufne i kochające kobiety nie zawiodły się. Doświadczyły łaskawości i miłosierdzia Boga, który wziął je pod swe skrzydła i przeprowadził przez zawiłe koleje życia.

Rut, służebnica i pokorna zbieraczka kłosów na polach bogatego właściciela, dostąpiła nieoczekiwanej nobilitacji. Poślubiona przez Booza została z czasem zaliczona do Matek Izraela. Co więcej, jako prababka króla Dawida, należy do przodków samego Jezusa Chrystusa! Księga opisująca jej dzieje kończy się sceną narodzin syna Obeda, dziadka Dawida. Ale kontemplując ją, myślimy już o innych narodzinach. W tym miejscu – być może na tym samym polu – w „mieście chleba” przyszedł na świat Ten, który stał się chlebem dającym życie wieczne.

Księga Rut nie jest więc zwykłą historią prostych kobiet żyjących w zamierzchłych czasach. Jest historią zbawienia. Więcej – jest naszą historią. Dzieje się także dziś, tu i teraz, w naszym życiu, w twoim życiu!

Oddaję do rąk czytelnika medytacje biblijne poświęcone Rut z nadzieją, że będą one impulsem do osobistej refleksji i pogłębienia życia duchowego. Zaś postacie prezentowane w tej księdze staną się lustrem, w którym każdy odnajdzie własne odbicie.1. W czasach,
gdy rządzili sędziowie

Historia Rut toczy się w czasach sędziów; prawdopodobnie w drugiej połowie XII wieku przed Chrystusem. Sędziowie sprawowali bowiem rządy po podboju ziemi kananejskiej przez Izraelitów. Termin „sędzia” jest określeniem technicznym; nie odpowiada współczesnemu rozumieniu tego pojęcia. Nie oznacza więc osoby, która feruje wyroki i rozsądza sporne sprawy między zwaśnionymi stronami, lecz głosi Prawo Boże, panuje, przewodzi oraz rządzi, chociaż nie jest królem. Sędziowie byli powoływani przez Boga ad hoc, w konkretnych sytuacjach, aby przyjść z pomocą ludowi narażonemu na opresję i przemoc sąsiadów. Do najwybitniejszych sędziów należą: Gedeon, Samson, Jefte oraz Debora. Okres, w którym władzę sprawowali sędziowie, naznaczony był przemocą, konfliktami, wojnami, podbojem, a w konsekwencji cierpieniem i śmiercią. Stanowił dominium mężczyzn. Ewenementem była w tym gronie Debora.

Na tym tle Księga Rut to oczywisty kontrast. W miejsce udręczenia związanego z nieustannymi konfliktami świata mężczyzn pojawiają się pokój, dialog, życie wspólnotowe, miłość, które wnoszą kobiety. Są one „niezależne, samotne, są paniami swego życia, mogą kochać i czuć się kochane” (M. Puerto). Postacie męskie pojawiające się na kartach księgi również nie odpowiadają ideałowi sędziów. Są bardziej wycofane, nieobecne, czułe, „kobiece”.

Księga Rut opisuje perypetie niewielkiej rodziny żyjącej w środowisku wiejskim, jakim było wówczas Betlejem. „Na tle wiejskiej scenerii dostrzeżemy tu niewiele postaci, ale wszystkie one są ważne” (A. Cànopi). Główną bohaterką jest Noemi. Jej imię oznacza „moja słodycz”. „W niej jest sama rozkosz, w niej nie ma goryczy, nie ma cierpienia, nie ma samotności, nie ma bólu, ona jest chodzącą słodyczą. (…) Ma imię, które powinna mieć każda kobieta” (A. Szustak). Mężem Noemi jest Elimelek. Jego imię to z kolei oddanie hołdu Bogu i wyznanie wiary, swoiste credo. Oznacza: „Bóg jest moim królem”. Symboliczne są także imiona dwóch synów Noemi i Elimeleka. Starszy ma na imię Machlon, czyli „osłabienie, choroba”, zaś młodszy – Kilion, czyli „wyniszczenie, zagłada”. Imiona te są pierwszym zwiastunem tragicznej przyszłości.

W tradycji semickiej imiona odgrywały istotną rolę. Wyrażały tożsamość osoby, a niejedno-krotnie decydowały o jej losie. Opowiadały i tworzyły historię. Dlatego z czasem zostały nazwane „imionami mówiącymi”. „Dom Izraela zbudowany jest na osobach. Historia ludu nie jest następstwem zewnętrznych faktów, nie są to zrządzenia przypadku. Historię Izraela podtrzymują i są jej bohaterami pewne imiona wypełnione historią. (…) A w ich wzajemnych relacjach, przy całym ich skomplikowa-
niu i dwuznaczności, ich działaniach trafnych i błędnych, bierze udział Bóg. I to uczestnictwo Boga sprawia, że historie te tworzą «historię świętą», samą historię Boga” (M. Puerto).

Noemi wraz z rodziną mieszka w Betlejem (oddalonym kilka kilometrów na południe od współczesnej Jerozolimy). Ta hebrajska nazwa oznacza „dom chleba” albo potocznie „piekarnię”. Sugeruje, że jest to region bogaty rolniczo. „Miejsce to jest szczególnie narażone na zmiany klimatyczne z powodu braku studni i dobrych cystern, w których można by gromadzić wodę” (J. Walton). Niemniej jest obszarem obfitującym w uprawy zbóż, szczególnie pszenicy i jęczmienia; ponadto uprawia się tu oliwki i winogrona.

Wydaje się, że rodzina Elimeleka żyła dostat-nio; mając zapewniony byt i poczucie bezpieczeństwa. Jej egzystencja przypominała sielankę z ogrodu Eden. „Mężczyzna i kobieta, oboje o wspaniałych imionach, które wyrażają ich przepiękne cechy, żyjący w miejscu obfitującym, gdzie niczego nie brakuje. Autor Księgi Rut chce nam więc opowiedzieć historię, która nie tylko wydarzyła się na ziemi w konkretnym mieście i w konkretnym czasie, ale roztacza wizję, którą chce nam opowiedzieć o całej ludzkości, w każdym czasie i w każdym miejscu na ziemi” (A. Szustak).

Sielanka nie trwała jednak długo. Betlejem nawiedziła… klęska głodu. W czasach biblijnych nie było to zjawisko rzadkie. Okres głodu naznaczył historię synów Jakuba. Musieli wędrować do Egiptu, aby zakupić zboża u zarządcy faraona, Józefa, który okazał się… sprzedanym przez nich najmłodszym bratem (por. Rdz 47,1nn). W ten sposób Bóg z grzechu braci wyprowadził dobro dla całej rodziny Jakuba.

Głodu doświadczył także Abraham (por. Rdz 12,10nn). Jako nomada wiódł dostatnie życie w Negebie. Jednak brak lub niedostateczna ilość deszczu we właściwym czasie spowodowały suszę, a w konsekwencji słabe plony i głód, który zmusił Abrahama do migracji. Wybrał Egipt, gdyż ziemie egipskie z rozbudowanym systemem irygacyjnym zapewniały możliwość przetrwania suszy. Migracja była dla Abrahama czasem próby. Nie miał bowiem zagwarantowanych praw przysługujących Egipcjanom i traktowany był przez nich jak człowiek gorszego gatunku.

Podobnego głodu doświadczył później Eliasz. Gdy na ziemiach Izraela zapanowała susza (zapowiedziana zresztą przez proroka), Bóg wysłał go do pogańskiej Sarepty, aby przyjął posiłek z rąk ubogiej wdowy (por. 1 Krl 17,7nn). Ona, mimo grożącej jej śmierci głodowej, zaufała prorokowi i Bogu, dzięki czemu przeżyła ona sama, jak również jej syn i Eliasz.

Głód stanowi poważną próbę dla każdego człowieka. Może być powodem kryzysu w relacjach z Bogiem i załamania wiary. Papież Benedykt XVI pyta: „Co jest bardziej tragiczne, co bardziej sprzeciwia się wierze w dobrego Boga i wierze w jedynego Odkupiciela ludzkości niż głód, który cierpi cała ludzkość? Czy pierwszym dowodem Odkupienia, danym na oczach świata i dla świata, nie powinno być dostarczenie mu chleba i wyeliminowanie głodu?”.

Współczesny człowiek przeżywa jeszcze inny głód – głód wartości, relacji, miłości. Ten głód wynika z wewnętrznej pustki i braku sensu życia. Pokazuje on, że „człowiek jest kimś więcej niż żołądek, a także czymś więcej niż portfel. Jego horyzonty nie powinny ograniczać się wyłącznie do poszukiwania materialnego dobrobytu czy przyjemności. Jego ideały nie powinny być podporządkowane modzie. Człowiek nie żyje tylko po to, aby produkować, konsumować, gromadzić, robić karierę. Powinien się nauczyć głodu i pragnienia Boga” (A. Pronzato). Niemiecki jezuita Alfred Delp, który zginął w obozie nazistowskim, twierdził, że „chleb ma duże znaczenie, większe ma wolność, a największe trwała wierność i nigdy niezdradzona adoracja”.

Pytania do refleksji:

 Która księga biblijna jest według ciebie najpiękniejsza? Dlaczego?

 Które kobiety i którzy mężczyźni odegrali ważną rolę w twoim życiu? Jaką?

 Czy znasz historię swego rodu (rodziny)?

 Co oznacza twoje imię? Jakie ma dla ciebie znaczenie?

 Czy żyjesz w poczuciu bezpieczeństwa?

 Czy jesteś szczęśliwy(-wa)?

 Czy doświadczyłeś(-aś) w życiu głodu, niepewności jutra? Jak przeżywałeś(-aś) takie sytuacje?

 Czy umiesz cierpliwie znosić braki materialne czy niedogodności związane z codziennym życiem?

 Jakie są dziś największe głody ludzkości? W jaki sposób możesz się przyczynić do ich zaspokojenia?

 Co jest twoim największym głodem?

 Czy nie angażujesz się nadmiernie w problemy socjalne, zapominając o duchu?