Poeta ze smalcu - ebook

Naprawdę warto chodzić po tej ziemi, bo na każdym kroku człowiek spotyka rzeczy, których sam nigdy by nie wymyślił.

Wracając do domu, co wieczór przechodzę obok rzeźnika, gdzie ludzie zajadają się gorącą kiełbasą, szynką, salcesonem, a na hakach wiszą rozmaite smakołyki: płaty słoniny, kiszka podgardlana, wianki parówek, pęta wątrobianki i kaszanki.

Ostatnio w oświetlonej witrynie sklepu zauważyłem figurkę przedstawiającą Sándora Petőfiego, który z rozłożonymi ramionami, z kędzierzawą głową uniesioną ku niebu wolności, nieprzytomnie recytuje jakiś wiersz.

Był śnieżnobiały. Pomyślałem, że wyrzeźbiono go w marmurze kararyjskim, lecz po chwili zorientowałem się, że jest ze smalcu, z pierwszorzędnego wieprzowego smalcu.

Dezső Kosztolányi, Poeta – ze smalcu

Ten geniusz zawsze widział, że po lewej stronie otwiera się przepaść, i przystawiał do niej krzesło, aby się uspokoić.

Szestow cytuje ojca Boileau w swojej rozprawie o Pascalu

Czy porządnie wykonane krzesło jest tragiczne, czy komiczne?

James Joyce, Portret artysty z czasów młodościWstęp pytającego

Wiosną 1998 roku, czyli jeszcze w ubiegłym stuleciu, podjąłem się na zlecenie Węgierskiego Radia przeprowadzić z Ottó Tolnaim rozmowę, tak zwany wywiad rzekę, głównie po to, żeby powstała ta książka.

Chciałem słuchać, trzymając oznaczony trzynastką mikrofon, a w razie potrzeby – myślałem sobie – pomogę wspierać rusztowaniem tę, jak przewidywałem, potężną budowlę, czyli od czasu do czasu wtrącę jakieś pytanie. Nie było to konieczne. Mimo to pytałem – aby przypominać, że mamy do czynienia z wywiadem, zakreślać jego ramy, które później będzie można poszerzyć. Nie chciałem nic więcej, tylko żeby mówił, żeby w ciągu naszych sześciu spotkań zgromadzić obszerny i fascynujący surowy materiał, z którego da się potem zmontować rozmowę radiową w odcinkach, i co ważniejsze, który zainspiruje autora, nie da mu spokoju, i w efekcie poczuje on potrzebę kontynuowania, pisania dalej, poszerzania ram wywiadu, snucia dalej swojej opowieści, aż powstanie z tego samoistne dzieło literackie.

Tak też się stało, i dobrze, bo taka powinna być kolej rzeczy: aby z wywiadu rzeki powstała książka. Ottó Tolnai przez kilka lat przeglądał, poprawiał, rozwijał zarejestrowany na taśmie materiał, odprawiał nad nim czary-mary, dopóki wczesnym latem 2004 roku nie ukończył wreszcie pracy, a właściwie nie zaniechał jej – przecież takiej książki, z natury rzeczy, nie da się ukończyć.

Ten „autoesej”, czy powieść eseistyczna, powstał wprawdzie na podstawie wywiadu z 1998 roku, ma już z nim jednak niewiele wspólnego. Rozrastając się, coraz bardziej nabierał cech powieści, alchemizował się, by posłużyć się określeniem autora, a moje pytania, choć z konieczności pozostały bez zmian, są już tylko jak zbędne ozdobne krzaczki w żywym, rządzącym się własnymi prawami labiryncie dżungli. Skoro jednak Ottó Tolnai, czy spiritus movens opowieści, postanowił zachować formę wywiadu, nie mogę zrobić tego, co podpowiadałby mi głos serca, nie mogę usunąć, wyrwać stamtąd swoich dziś już przywiędłych pytań. Same uschną, i dobrze.

Powstała magiczna książka, Poeta ze smalcu, z pewnością jedna z najważniejszych w dorobku Ottó Tolnaiego. Cieszę się, że mam w niej swój udział.

Lajos Parti Nagy
Budapeszt, 26 sierpnia 2004