Pokolenie czasu upadku Rzeczpospolitej w polskich kazaniach okolicznościowych z lat 1795-1830 - ebook

Generacja Polaków, która jako pierwsza doświadczyła skutków rozbiorów Rzeczpospolitej, stała się świadkiem ważkich wydarzeń końca XVIII i początku XIX w. Pokolenie to najpierw starało się uratować państwo zagrożone przez ościenne mocarstwa, a następnie, kiedy to państwo zostało wymazane z mapy Europy, zaczęło podejmować próby zmierzające do jego odbudowy, ale także uczyło się funkcjonować w zaistniałych warunkach politycznych, pod panowaniem nowych władców. Przeżywało w związku z tym chwile nadziei, czasy rozterek i okresy rozczarowań, dając początek swoistej sztafecie pokoleń Polaków mierzących się z dramatem nieposiadania własnego państwa. O losach tej generacji i stworzonej przez nią pokoleniowej wspólnocie traktuje niniejsza książka. Na podstawie drukowanych polskich kazań okolicznościowych z lat 1795–1830 zaprezentowany w niej został obraz pokolenia zagarniętego w niewolę, którego wzorce, postawy i wartości, akcentowane przez kaznodziejów, wpłynęły na kształt rodzimych dziejów.


Książka ks. R. Szczurowskiego przybliża współczesnemu czytelnikowi treść i język polskich kazań okolicznościowych z lat 1795–1830. Pozwala też nie tylko przenieść się w przeszłość naznaczoną bólem z powodu utraty suwerenności, poznać nastroje, pragnienia i marzenia Polaków w tamtym okresie, ale także – powracając do obecnej rzeczywistości – jeszcze bardziej cenić upragniony przez przodków dar wolności, który od 1989 roku jest udziałem Polaków żyjących w niepodległej Rzeczpospolitej.
[Z recenzji o. dra hab. Stanisława Cieślaka, prof. AIK]

ks. Rafał Szczurowski – doktor historii, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, interesuje się dziejami Kościoła katolickiego w okresie nowożytnym i współczesnym. Autor publikacji, m.in. Socjaliści w polskiej publicystyce katolickiej lat 1878–1918 (2001), Zaradzić potrzebom doczesnym i wiecznym. Idee oświecenia w Kościele katolickim w Polsce (do 1795 r.) (2014).

Wstęp

I. Polityczne i kościelne warunki funkcjonowania pokolenia

1. Gwałtowne odmiany politycznego bytu

2. Kościół rozdzielony granicami zaborów

3. Rodzimi kaznodzieje końca XVIII i początku XIX w. – przedstawiciele pokolenia

II. Naznaczeni upadkiem państwa

1. Niespełnieni reformatorzy?

2. Depozytariusze chwalebnej przeszłości

3. „Niestety! Odwróciłeś niedawno od nas twarz Twoją” – zniewoleni na mocy wyroków Opatrzności

4. Odpowiedzialni za przetrwanie narodu

III. Adepci „szkoły umierania za ojczyznę”

1. Doświadczeni wojną

2. Żołnierze-tułacze

3. Wierni ojczyźnie

4. Poniatowski i Kościuszko – bohaterowie wzorcowi

IV. „Któreż już nas marzenia i nadzieje nie zawiodły?”

1. Rozbudzeni nadziejami na odbudowę państwa

2. Ufni w geniusz „boga wojny”

3. Zauroczeni „liberalnym” carem

V. Lojalni i przystosowani

1. Zobowiązywani do posłuszeństwa nowej władzy

2. Beneficjenci monarszej łaski

3. Aktywni w zmiennej rzeczywistości politycznej

Zakończenie

Wykaz skrótów

Bibliografia

Indeks osobowy

Résumé