Polityka kryminalna. Zarys problematyki - ebook
Polityka kryminalna. Zarys problematyki - ebook
„Polityka kryminalna" to jedyny na rynku współczesny podręcznik z tego zakresu napisany przez znakomitych autorów zajmujących się od wielu lat szeroko rozumianym prawem karnym materialnym oraz naukami pokrewnymi, w tym polityką kryminalną projektowaną i rzeczywiście realizowaną.
W dziesięciu rozdziałach omówiono podstawowe sfery polityki kryminalnej:
- politykę kryminalizacją,
- politykę ścigania przestępstw,
- politykę karną,
- politykę penitencjarną;
a następnie scharakteryzowano politykę kryminalną w zakresie:
- przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu,
- przestępczości drogowej,
- przestępczości godzącej w środowisko naturalne,
- przestępczości seksualnej,
- przestępczości gospodarczej,
- przestępczości narkotykowej.
Celem podręcznika jest nie tylko zapełnienie luki na rynku wydawniczym, ale również pokazanie, jak powinna wyglądać racjonalna i długofalowa polityka w zakresie skutecznego rozwiazywania poważnych problemów społecznych za pomocą instrumentarium właściwego dla prawa karnego materialnego.
Książka szczególnie polecana:
- studentom prawa, administracji, resocjalizacji, bezpieczeństwa wewnętrznego, kryminologii, politologii i innych kierunków nauk społecznych, aby przybliżyć im różne płaszczyzny działań politycznokryminalnych służących zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości oraz jako pomoc w przygotowaniu do egzaminu z tej problematyki,
- absolwentom ww. kierunków w pracy zawodowej dotyczącej omawianych zagadnień,
- obecnym i przyszłym politykom, którzy będą współdecydowali o wyborze określonych mechanizmów i sposobów przeciwdziałania przestępczości.
Podręcznik jest dziełem zbiorowym pracowników badawczo-dydaktycznych zatrudnionych w Katedrze Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu oraz zaproszonego do współpracy pracownika Zakładu Prawa i Polityki Penitencjarnej Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW.
| Kategoria: | Literatura akademicka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8356-999-4 |
| Rozmiar pliku: | 1,2 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
1. Akty prawne
---------------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
AlkU ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2151 ze zm.)
KK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 17 ze zm.)
KK z 1932 r. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11.7.1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.)
KK z 1969 r. ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.)
KKS ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 628 ze zm.)
KKW ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 706 ze zm.)
Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
konwencja stambulska Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11.5.2011 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 961 ze zm.)
KPK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r. poz. 46 ze zm.)
KW ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2119 ze zm.)
NarkU ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939 ze zm.)
PrBank ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.)
PrDrog ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 1251 ze zm.)
TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47)
Traktat z Lizbony Traktat z Lizbony z 13.12.2007 r. zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.Urz. UE C 306, s. 1)
Traktat z Maastricht Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. z Maastricht (Dz.Urz. WE C 191, s. 1)
TUE Traktat o Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 13)
---------------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Czasopisma, orzecznictwo, publikatory
-------------------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych
Dz.U. Dziennik Ustaw
Dz.Urz. UE/WE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej / Wspólnot Europejskich
KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe
NKPK Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego
OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Wojskowa
OSP Orzecznictwo Sądów Polskich
Pal. Palestra
PiP Państwo i Prawo
PPK Przegląd Prawa Karnego
Prok. i Pr. – wkł. Prokuratura i Prawo – wkładka (Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Apelacyjnego i Trybunału Konstytucyjnego)
Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
WPP Wojskowy Przegląd Prawniczy
-------------------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Inne
------ -- ------------------------------------
ETPC Europejski Trybunał Praw Człowieka
SA Sąd Apelacyjny
SDE System Dozoru Elektronicznego
SN Sąd Najwyższy
SO Sąd Okręgowy
SW Służba Więzienna
------ -- ------------------------------------WPROWADZENIE
Polityka kryminalna jest nauką z zakresu szeroko rozumianych nauk penalnych, ulokowaną między kryminologią a nauką prawa karnego. Historycznie ukształtowały się dwa skrajnie różne poglądy na to, jaki jest przedmiot i zakres polityki kryminalnej. Pierwszy z nich ujmuje politykę kryminalną szeroko, jako sferę polityki socjalnej, i zakłada, że przedmiotem tej nauki jest ogół działalności państwa i społeczeństwa, zmierzającej do zwalczania przestępczości, a zatem nie tylko działalność ustawodawcy i organów wymiaru sprawiedliwości czy specjalnie powołanych instytucji do zwalczania przestępczości, ale działalność różnych innych organów państwa i organizacji, która choćby pośrednio przyczynia się do usuwania źródeł przestępczości. Według tej koncepcji do obszarów polityki kryminalnej zalicza się także zwalczanie bezrobocia, zapewnianie ubezpieczeń społecznych, rozwiązywanie problemów mieszkalnictwa, organizowanie powszechnej edukacji itd.1 Zadanie polityki kryminalnej polega w tym wypadku także na śledzeniu różnych obszarów życia społecznego, w których mogą pojawiać się czynniki lub procesy kryminogenne i obserwowanie pod tym kątem działalności różnych instytucji państwowych i społecznych podejmujących chociażby pośrednio walkę z przestępczością2. Drugi, skrajny pogląd na politykę kryminalną, ujmuje ją niezwykle wąsko i sprowadza do polityki ustawodawstwa karnego. W świetle tej koncepcji polityka kryminalna to krytyczna analiza obowiązującego ustawodawstwa pod kątem jego przydatności do zwalczania przestępczości. Zadania polityki kryminalnej koncentrują się wobec tego na analizie ustawodawstwa i wysuwaniu wniosków de lege ferenda3. Najwłaściwszy wydaje się jednak pogląd ujmujący politykę kryminalną nieco szerzej niż ten ostatni, jako politykę prawa karnego w działaniu, czyli politykę ustawodawczo-orzeczniczo-wykonawczą4. Polityka kryminalna zajmuje się zatem i procesem stanowienia norm prawa karnego, i procesem stosowania prawa karnego w postaci działalności orzeczniczej sądów, i wreszcie – procesem wykonywania orzeczonych kar i innych środków reakcji karnej5. Polityka kryminalna jest wobec tego działalnością państwa w zakresie zwalczania przestępczości, którą to działalność państwo prowadzi za pomocą swoich organów w drodze odpowiedniej do zagrożeń legislacji, wymierzania aktów sprawiedliwości w konkretnych sprawach karnych oraz w toku procesu wykonywania prawomocnych wyroków. Z kolei nauka polityki kryminalnej stara się znaleźć jak najskuteczniejsze i najbardziej racjonalne, a jednocześnie odpowiadające humanistycznym standardom metody zwalczania zjawiska przestępczości w różnych jego konkretnych, współczesnych przejawach6.
W podręczniku omówiono podstawowe sfery polityki kryminalnej: politykę kryminalizacyjną, politykę ścigania przestępstw, politykę karną i politykę penitencjarną. Następnie scharakteryzowano politykę kryminalną wobec wybranych rodzajów przestępczości: w zakresie przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, w zakresie przestępczości drogowej, w zakresie przestępczości godzącej w środowisko naturalne, w zakresie przestępczości seksualnej, w zakresie przestępczości gospodarczej oraz w zakresie przestępczości narkotykowej. W podręczniku pominięto niektóre grupy najczęściej popełnianych przestępstw, w tym skierowanych przeciwko mieniu czy przeciwko rodzinie i opiece. Powody są co najmniej dwa. Polityka kryminalna w tych grupach przestępstw jest dość stabilna i szeroko opisywana w literaturze przedmiotu. Dokładnym omówieniem starano się zaś objąć w szczególności te rodzaje przestępczości, wobec których prowadzona polityka kryminalna zmienia się i wyróżnia szczególnym zainteresowaniem ustawodawcy, czy też poważnym zaostrzeniem represji lub wprowadzeniem nowych i niekiedy nietypowych instrumentów jej zwalczania.
Niniejszy podręcznik wypełnia dostrzeganą lukę w literaturze. Niewiele jest opracowań poświęconych wyłącznie polityce kryminalnej, a ostatnie podręczniki do polityki kryminalnej pochodzą z zupełnie innych czasów, np. „Podstawy polityki kryminalnej L. Lernella (Warszawa 1967) czy „Wybrane zagadnienia nauki polityki kryminalnej” A. Krukowskiego (Warszawa 1991). Pozostałe dostępne na rynku opracowania dotyczą jedynie pewnych obszarów polityki kryminalnej, np. „Zagadnienia teorii kryminalizacji” L. Gardockiego (Warszawa 1990), „Pornografia. Studium z dziedziny polityki kryminalnej” M. Filara (Toruń 1977) czy „Środki karne jako instrument polityki kryminalnej” M. Melezini (Białystok 2013).
Idea nowego podręcznika z zakresu polityki kryminalnej zrodziła się nie tylko z uwagi na brak takiej pozycji w aktualnej literaturze prawniczej. Powód drugi to dające się zauważyć w ostatnich latach tendencje wśród polityków, a w ślad za tym – ustawodawcy, do używania prawa karnego jako swoistej recepty na pojawiające się problemy społeczne. Zmiany przepisów, a przede wszystkim zaostrzanie sankcji karnych za poszczególne grupy lub typy przestępstw oraz poszerzanie przedmiotowego zakresu kryminalizacji mają pokazać, że władza reaguje na te problemy i potrafi bronić społeczeństwo przed takimi zagrożeniami. Prawo karne, nie po raz pierwszy, staje się zakładnikiem polityki. Takie działania, podejmowane od przypadku do przypadku, i to wywoływane najczęściej bulwersującymi doniesieniami prasowymi o jakimś zdarzeniu kryminalnym, nie mają nic wspólnego z racjonalną polityką kryminalną i nie są częścią długofalowego, strategicznego myślenia o rzeczywiście skutecznych sposobach rozwiązywania poważnych problemów społecznych za pomocą instrumentarium właściwego dla prawa karnego materialnego.
------------------------------------------------------------------------
1.
1 A. Krukowski, Wybrane zagadnienia nauki polityki kryminalnej, Warszawa 1991, s. 11.
2.
2 L. Lernell, Podstawy nauki polityki kryminalnej, Warszawa 1967, s. 14.
3.
3 Tamże, s. 16.
4.
4 Tamże, s. 24.
5.
5 A. Krukowski, Wybrane zagadnienia, s. 14.
6.
6 L. Lernell, Podstawy nauki, s. 40.