-
W empik go
Polskie postępowanie przed sądami administracyjnymi w świetle standardów ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
Styczeń 2016
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
PDF
czytaj
na laptopie
czytaj
na tablecie
Format e-booków, który możesz odczytywać na tablecie oraz
laptopie. Pliki PDF są odczytywane również przez czytniki i smartfony,
jednakze względu na komfort czytania i brak możliwości skalowania
czcionki, czytanie plików PDF na tych urządzeniach może być męczące dla
oczu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na laptopie
Pliki PDF zabezpieczone watermarkiem możesz odczytać na dowolnym
laptopie po zainstalowaniu czytnika dokumentów PDF. Najpowszechniejszym
programem, który umożliwi odczytanie pliku PDF na laptopie, jest Adobe
Reader. W zależności od potrzeb, możesz zainstalować również inny
program - e-booki PDF pod względem sposobu odczytywania nie różnią
niczym od powszechnie stosowanych dokumentów PDF, które odczytujemy
każdego dnia.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Polskie postępowanie przed sądami administracyjnymi w świetle standardów ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego - ebook
Publikacja napisana na podstawie rozprawy doktorskiej, której głównym celem było przedstawienie polskiego postępowania przed sądami administracyjnymi w świetle standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego.
Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, czy wypracowane przez Trybunał standardy w tym zakresie wywołują konsekwencje w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym – tak w samej procedurze, jak i w prawie ją regulującym, albowiem tylko w rzetelnym procesie jednostka może oczekiwać ochrony przysługujących jej praw i tylko w rzetelnym procesie może zostać ich pozbawiona w przypadkach prawem określonych.
Spis treści
- Wstęp
- 1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego jako publiczne prawo podmiotowe
- 1.1. Prawo publiczne
- 1.2. Prawo podmiotowe
- 1.3. Publiczne prawo podmiotowe
- 1.4. Prawo do rzetelnego procesu sądowego
- 1.4.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu historycznym
- 1.4.2. Istota prawa do rzetelnego procesu sądowego
- 2. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
- 2.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu konwencyjnym
- 2.2. Zakres podmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
- 2.3. Zakres przedmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
- 2.3.1. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa cywilna”
- 2.3.2. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa karna”
- 3. Europejskie gwarancje i standardy prawa do rzetelnego procesu sądowego w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
- 3.1. Prawo dostępu do sądu
- 3.1.1. Dostęp do sądu
- 3.1.2. Ograniczenia dostępu do sądu
- 3.2. Niezawisłość i bezstronność sądów ustanowionych ustawą
- 3.2.1. Sąd jako organ ustanowiony ustawą
- 3.2.2. Pojęcie niezawisłości i jej europejskie standardy
- 3.2.3. Pojęcie bezstronności i jej europejskie standardy
- 3.3. Terminowość postępowania jako realizacja zasady rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie
- 3.3.1. Pojęcie rozsądnego terminu
- 3.3.2. Kryteria oceny długotrwałości postępowania sądowego
- 3.4. Publiczny charakter postępowania sądowego
- 3.4.1. Zasada publicznego procesu sądowego
- 3.4.2. Dopuszczalność wyłączenia jawności postępowania sądowego
- 3.4.3. Prawo do publicznego ogłoszenia wyroku
- 3.1. Prawo dostępu do sądu
- 4. Prawo do rzetelnego (sprawiedliwego) procesu sądowego w świetle Konstytucji RP
- 4.1. Konstytucyjne prawo do sądu (prawo do sprawiedliwego procesu sądowego)
- 4.2. Elementy konstytucyjnego prawa do sądu (prawa do sprawiedliwego procesu sądowego)
- 5. Postępowanie sądowoadministracyjne a realizacja wybranych standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego
- 5.1. Postępowanie przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi a europejski standard dostępu do sądu
- 5.2. Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym a europejski standard dostępu do sądu
- 5.3. Prawo pomocy i zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako realizacja gwarancji dostępu do sądu
- 5.4. Sądownictwo administracyjne w świetle standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie niezawisłości i bezstronności sądów
- 5.5. Terminowość postępowania sądowoadministracyjnego
- 5.6. Postępowanie sądowoadministracyjne a zasada publicznego procesu sądowego
- Zakończenie
- Bibliografia
| Kategoria: | Administracyjne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-63804-72-5 |
| Rozmiar pliku: | 1,8 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp
1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego jako publiczne prawo podmiotowe
1.1. Prawo publiczne
1.2. Prawo podmiotowe
1.3. Publiczne prawo podmiotowe
1.4. Prawo do rzetelnego procesu sądowego
1.4.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu historycznym
1.4.2. Istota prawa do rzetelnego procesu sądowego
2. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
2.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu konwencyjnym
2.2. Zakres podmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
2.3. Zakres przedmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
2.3.1. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa cywilna”
2.3.2. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa karna”
3. Europejskie gwarancje i standardy prawa do rzetelnego procesu sądowego w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3.1. Prawo dostępu do sądu
3.1.1. Dostęp do sądu
3.1.2. Ograniczenia dostępu do sądu
3.2. Niezawisłość i bezstronność sądów ustanowionych ustawą
3.2.1. Sąd jako organ ustanowiony ustawą
3.2.2. Pojęcie niezawisłości i jej europejskie standardy
3.2.3. Pojęcie bezstronności i jej europejskie standardy
3.3. Terminowość postępowania jako realizacja zasady rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie
3.3.1. Pojęcie rozsądnego terminu
3.3.2. Kryteria oceny długotrwałości postępowania sądowego
3.4. Publiczny charakter postępowania sądowego
3.4.1. Zasada publicznego procesu sądowego
3.4.2. Dopuszczalność wyłączenia jawności postępowania sądowego
3.4.3. Prawo do publicznego ogłoszenia wyroku
4. Prawo do rzetelnego (sprawiedliwego) procesu sądowego w świetle Konstytucji RP
4.1. Konstytucyjne prawo do sądu (prawo do sprawiedliwego procesu sądowego)
4.2. Elementy konstytucyjnego prawa do sądu (prawa do sprawiedliwego procesu sądowego)
5. Postępowanie sądowoadministracyjne a realizacja wybranych standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego
5.1. Postępowanie przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi a europejski standard dostępu do sądu
5.2. Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym a europejski standard dostępu do sądu
5.3. Prawo pomocy i zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako realizacja gwarancji dostępu do sądu
5.4. Sądownictwo administracyjne w świetle standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie niezawisłości i bezstronności sądów
5.5. Terminowość postępowania sądowoadministracyjnego
5.6. Postępowanie sądowoadministracyjne a zasada publicznego procesu sądowego
Zakończenie
BibliografiaWstęp
W myśl Europejskiej Konwencji Praw Człowieka istotą rzetelnego procesu sądowego jest prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą. Podkreślenia wymaga fakt, że nie jest to jedyne ujęcie przedmiotowego pojęcia. Bez wątpienia uznać można, że prawo do rzetelnego procesu sądowego jest jednocześnie gwarancją respektowania innych praw i wolności, ponieważ tylko w rzetelnym procesie jednostka może oczekiwać ochrony przysługujących jej praw i tylko w rzetelnym procesie może zostać ich pozbawiona w przypadkach prawem określonych. Takie spojrzenie na ową materię w jednoznaczny sposób uzasadnia priorytetowe znaczenie przedmiotowego prawa. Wskazać należy, że znaczna liczba skarg kierowanych do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dopatruje się naruszenia art. 6 EKPC (w sposób bezpośredni lub pośredni) i właśnie na ich podstawie można stwierdzić, iż regulowane są w nim kwestie o kluczowym znaczeniu (w 2013 r. ETPC orzekał 916 razy, w tym 797 razy odnajdując choć jedno naruszenie EKPC, 96 razy nie odnajdując naruszenia EKPC, 5 razy dopuszczając ugodę między stronami oraz 21 razy w formie innego orzeczenia; w tej liczbie 166 orzeczeń dotyczyło zawartego w art. 6 EKPC prawa do rzetelnego procesu sądowego). Prawo jednostki do rzetelnego procesu sądowego zajmuje ważne miejsce w demokratycznym społeczeństwie i ma ogromne znaczenie dla prawidłowego mechanizmu demokracji. Właśnie z tego względu nie może być wąsko pojmowane. W związku z powyższym próba przedstawienia pojęcia „prawo do rzetelnego procesu” wymaga spojrzenia na nie w sposób bardzo szeroki, nie pomijając żadnego elementu, który może stanowić podstawę jego realizacji, gdyż jakakolwiek wykładnia ścieśniająca nie odpowiadałaby ani celowi, ani charakterowi przedmiotowego prawa.
Analiza pojęcia do rzetelnego procesu sądowego powinna opierać się przede wszystkim na dokonaniach ETPC w Strasburgu, ponieważ w procesie wykładni art. 6 EKPC podstawową rolę odgrywa tzw. wykładnia orzecznicza ETPC, któremu lege artis przysługuje kompetencja do interpretowania tego traktatu i tylko jego orzeczenia korzystają z faktycznego i prawnego autorytetu odnośnie do rzeczy zinterpretowanej. Autorzy EKPC oparli bowiem kontrolę jej stosowania właśnie na działalności orzeczniczej. Konieczne jest zatem podkreślenie szczególnego znaczenia ETPC, tworzącego europejski mechanizm ochrony praw człowieka, który cieszy się uzasadnioną opinią najskuteczniejszego w porównaniu z innymi międzynarodowymi systemami takiej ochrony.
Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej. Asumptem wyboru przedmiotu badań było ogromne zainteresowanie problematyką prawa do rzetelnego procesu sądowego i działalnością orzeczniczą ETPC, jak i tematyką z zakresu postępowania sądowoadministracyjnego. Obecnie dominują opracowania, które opisują prawo do rzetelnego procesu sądowego, odnosząc się do postępowania cywilnego czy postępowania w sprawach z zakresu prawa karnego. Brak jest natomiast aktualnego ujęcia tej problematyki w odniesieniu do postępowania sądowoadministracyjnego. Oczywiście w literaturze znajdują się opracowania w przedmiotowym temacie, natomiast w przeważającej części skupiają się one na wybranej gwarancji z prawa do rzetelnego procesu sądowego. Znaczna część publikacji odnosi się do problematyki z zakresu przewlekłości postępowania. Wskazane przyczyny stanowiły podłoże do przyjęcia takiej problematyki poprzez próbę kompleksowego ujęcia przedmiotowego zagadnienia. Taka próba może doprowadzić do wyjaśnienia niektórych wątpliwości albo stanowić przyczynek do dalszych rozważań i dyskusji. Ważną rolę przy podejmowaniu decyzji o wyborze tematu odegrało też fundamentalne znaczenie prawa do rzetelnego postępowania sądowego w praktyce. Jest to prawo, które − w mojej ocenie − stanowi gwarancję odpowiedniej realizacji pozostałych praw, a przeniesienie standardów jego realizacji na grunt postępowania sądowoadministracyjnego stanowi swoistego rodzaju wyzwanie, ponieważ sądownictwo administracyjne nie opiera się na takich samych zasadach jak sądownictwo powszechne. Wszystkie przedstawione aspekty wpłynęły na podjęcie decyzji o przedstawieniu prawa do rzetelnego procesu sądowego w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym w kontekście praktyki przed ETPC, ponieważ to właśnie jego orzeczenia tworzą tzw. standardy strasburskie, które kształtują poszczególne gwarancje niniejszego prawa. Należy zbadać, czy są one również respektowane w naszym kraju.
Wskazać należy, że dostrzegalna jest pewna luka w literaturze w przywołanym zakresie. Mianowicie chodzi tu o spojrzenie na gwarancje prawa do rzetelnego procesu sądowego właśnie w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym. Stwierdzić można, że w takim ujęciu podjęta w tej publikacji problematyka nie została dogłębnie zbadana. Prowadzenie badań w zakresie realizacji prawa do rzetelnego procesu sądowego w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym jest także konieczne ze względu na pojawiającą się negatywną ocenę realizacji tego prawa w odbiorze społecznym, jak również wśród teoretyków prawa w określonych aspektach.
Należy zwrócić uwagę również na fakt, że wraz z upływem czasu stanowisko ETPC w zakresie gwarancji z art. 6 EKPC ulegało zmianom. Odnaleźć można orzeczenia, które wywierały i wciąż wywierają szczególny wpływ na postrzeganie omawianej problematyki. Pojawiły się także nowe orzeczenia, które odnoszą się do przedmiotowej materii na gruncie właśnie postępowania sądowoadministracyjnego. Skutkuje to potrzebą nowego, aktualnego opracowania problematyki prawa do rzetelnego procesu sądowego, biorąc pod rozwagę ostatnie orzeczenia organów strasburskich, zestawiając je ze stanowiskami przedstawianymi przez teoretyków prawa. Konieczne zatem staje się przeprowadzenie porównania stanowisk ETPC z podejściem przedstawicieli doktryny do przedmiotowego zagadnienia.
Głównym celem niniejszej publikacji jest przedstawienie postępowania przed sądami administracyjnymi w świetle prawa do rzetelnego procesu sądowego. Przeprowadzona zostanie analiza standardów tego prawa, wypracowanych przez działalność orzeczniczą ETPC oraz ich realizacja w naszym kraju. Podjęte działania mają odpowiedzieć na pytanie, czy orzecznicza działalność ETPC i wypracowane przez niego standardy w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego wywołują konsekwencje w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym − zarówno w samej procedurze, jak i w prawie ją regulującym. Warto jednak podkreślić, że do postępowania sądowoadministracyjnego odnieść można tylko wybrane gwarancje wynikające z art. 6 EKPC (konwencyjne prawo do rzetelnego procesu sądowego zawiera wiele gwarancji, które odnoszą się wyłącznie do postępowania w sprawach karnych i procedury karnej, w konsekwencji czego nie zostały objęte przedmiotem badań). Ukazane zostały różne aspekty przedmiotowego zagadnienia, poniekąd pomocnicze, których dostrzeżenie jest niezbędne w celu właściwego i wyczerpującego omówienia wątku głównego. Uwzględniając powyższe założenia, przyjęto następującą hipotezę badawczą: Wpływ standardów ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego na polskie postępowanie przed sądami administracyjnymi należy uznać za znaczący. Przejawia się on zarówno w uregulowaniach dotyczących organizacji sądownictwa administracyjnego, jak i w obowiązującej w nim procedurze. Dostrzec go można także w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych.
Przechodząc do szczegółowego spisu treści, należy wskazać, że rozdział 1 poświęcono omówieniu zagadnień pojęciowych, takich jak pojęcie prawa publicznego, prawa podmiotowego oraz publicznego prawa podmiotowego, a także pojęcie samego prawa do rzetelnego procesu sądowego, biorąc również pod uwagę zarys historyczny jego ewolucji. Wyjaśnienie przedstawionych powyżej kwestii jest niezbędne, aby przejść do samego prawa do rzetelnego procesu sądowego, jego charakteru prawnego i treści. Rozdział 2 przedstawia prawo do rzetelnego procesu sądowego na gruncie art. 6 EKPC. W pierwszej kolejności omówiłam samo pojęcie rzetelnego procesu na gruncie tej konwencji. Następnie zaprezentowałam zakres podmiotowy i zakres przedmiotowy niniejszego prawa, odnosząc rozważania zarówno do zakresu przedmiotowego „sprawy cywilnej”, jak i zakresu przedmiotowego „sprawy karnej”. W rozdziale 3 przedstawiłam kluczowe europejskie standardy prawa do rzetelnego procesu sądowego w świetle orzecznictwa ETPC. Ukazałam w nim rozwój stanowiska ETPC w kwestii poszczególnych gwarancji z art. 6 EKPC. Rozdział 4 został poświęcony analizie prawa do rzetelnego (sprawiedliwego) procesu sądowego na gruncie Konstytucji RP. Ostatni rozdział odzwierciedla próbę zbadania postępowania sądowoadministracyjnego w świetle wybranych w rozdziale 3 standardów. W tym miejscu zaprezentowałam konsekwencje oraz oceniłam wpływ orzecznictwa ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego na polskie postępowanie sądowoadministracyjne.
Wykaz skrótów
Wstęp
1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego jako publiczne prawo podmiotowe
1.1. Prawo publiczne
1.2. Prawo podmiotowe
1.3. Publiczne prawo podmiotowe
1.4. Prawo do rzetelnego procesu sądowego
1.4.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu historycznym
1.4.2. Istota prawa do rzetelnego procesu sądowego
2. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
2.1. Prawo do rzetelnego procesu sądowego w ujęciu konwencyjnym
2.2. Zakres podmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
2.3. Zakres przedmiotowy regulacji prawa do rzetelnego procesu sądowego
2.3.1. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa cywilna”
2.3.2. Zakres przedmiotowy pojęcia „sprawa karna”
3. Europejskie gwarancje i standardy prawa do rzetelnego procesu sądowego w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3.1. Prawo dostępu do sądu
3.1.1. Dostęp do sądu
3.1.2. Ograniczenia dostępu do sądu
3.2. Niezawisłość i bezstronność sądów ustanowionych ustawą
3.2.1. Sąd jako organ ustanowiony ustawą
3.2.2. Pojęcie niezawisłości i jej europejskie standardy
3.2.3. Pojęcie bezstronności i jej europejskie standardy
3.3. Terminowość postępowania jako realizacja zasady rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie
3.3.1. Pojęcie rozsądnego terminu
3.3.2. Kryteria oceny długotrwałości postępowania sądowego
3.4. Publiczny charakter postępowania sądowego
3.4.1. Zasada publicznego procesu sądowego
3.4.2. Dopuszczalność wyłączenia jawności postępowania sądowego
3.4.3. Prawo do publicznego ogłoszenia wyroku
4. Prawo do rzetelnego (sprawiedliwego) procesu sądowego w świetle Konstytucji RP
4.1. Konstytucyjne prawo do sądu (prawo do sprawiedliwego procesu sądowego)
4.2. Elementy konstytucyjnego prawa do sądu (prawa do sprawiedliwego procesu sądowego)
5. Postępowanie sądowoadministracyjne a realizacja wybranych standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego
5.1. Postępowanie przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi a europejski standard dostępu do sądu
5.2. Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym a europejski standard dostępu do sądu
5.3. Prawo pomocy i zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako realizacja gwarancji dostępu do sądu
5.4. Sądownictwo administracyjne w świetle standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie niezawisłości i bezstronności sądów
5.5. Terminowość postępowania sądowoadministracyjnego
5.6. Postępowanie sądowoadministracyjne a zasada publicznego procesu sądowego
Zakończenie
BibliografiaWstęp
W myśl Europejskiej Konwencji Praw Człowieka istotą rzetelnego procesu sądowego jest prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą. Podkreślenia wymaga fakt, że nie jest to jedyne ujęcie przedmiotowego pojęcia. Bez wątpienia uznać można, że prawo do rzetelnego procesu sądowego jest jednocześnie gwarancją respektowania innych praw i wolności, ponieważ tylko w rzetelnym procesie jednostka może oczekiwać ochrony przysługujących jej praw i tylko w rzetelnym procesie może zostać ich pozbawiona w przypadkach prawem określonych. Takie spojrzenie na ową materię w jednoznaczny sposób uzasadnia priorytetowe znaczenie przedmiotowego prawa. Wskazać należy, że znaczna liczba skarg kierowanych do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dopatruje się naruszenia art. 6 EKPC (w sposób bezpośredni lub pośredni) i właśnie na ich podstawie można stwierdzić, iż regulowane są w nim kwestie o kluczowym znaczeniu (w 2013 r. ETPC orzekał 916 razy, w tym 797 razy odnajdując choć jedno naruszenie EKPC, 96 razy nie odnajdując naruszenia EKPC, 5 razy dopuszczając ugodę między stronami oraz 21 razy w formie innego orzeczenia; w tej liczbie 166 orzeczeń dotyczyło zawartego w art. 6 EKPC prawa do rzetelnego procesu sądowego). Prawo jednostki do rzetelnego procesu sądowego zajmuje ważne miejsce w demokratycznym społeczeństwie i ma ogromne znaczenie dla prawidłowego mechanizmu demokracji. Właśnie z tego względu nie może być wąsko pojmowane. W związku z powyższym próba przedstawienia pojęcia „prawo do rzetelnego procesu” wymaga spojrzenia na nie w sposób bardzo szeroki, nie pomijając żadnego elementu, który może stanowić podstawę jego realizacji, gdyż jakakolwiek wykładnia ścieśniająca nie odpowiadałaby ani celowi, ani charakterowi przedmiotowego prawa.
Analiza pojęcia do rzetelnego procesu sądowego powinna opierać się przede wszystkim na dokonaniach ETPC w Strasburgu, ponieważ w procesie wykładni art. 6 EKPC podstawową rolę odgrywa tzw. wykładnia orzecznicza ETPC, któremu lege artis przysługuje kompetencja do interpretowania tego traktatu i tylko jego orzeczenia korzystają z faktycznego i prawnego autorytetu odnośnie do rzeczy zinterpretowanej. Autorzy EKPC oparli bowiem kontrolę jej stosowania właśnie na działalności orzeczniczej. Konieczne jest zatem podkreślenie szczególnego znaczenia ETPC, tworzącego europejski mechanizm ochrony praw człowieka, który cieszy się uzasadnioną opinią najskuteczniejszego w porównaniu z innymi międzynarodowymi systemami takiej ochrony.
Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej. Asumptem wyboru przedmiotu badań było ogromne zainteresowanie problematyką prawa do rzetelnego procesu sądowego i działalnością orzeczniczą ETPC, jak i tematyką z zakresu postępowania sądowoadministracyjnego. Obecnie dominują opracowania, które opisują prawo do rzetelnego procesu sądowego, odnosząc się do postępowania cywilnego czy postępowania w sprawach z zakresu prawa karnego. Brak jest natomiast aktualnego ujęcia tej problematyki w odniesieniu do postępowania sądowoadministracyjnego. Oczywiście w literaturze znajdują się opracowania w przedmiotowym temacie, natomiast w przeważającej części skupiają się one na wybranej gwarancji z prawa do rzetelnego procesu sądowego. Znaczna część publikacji odnosi się do problematyki z zakresu przewlekłości postępowania. Wskazane przyczyny stanowiły podłoże do przyjęcia takiej problematyki poprzez próbę kompleksowego ujęcia przedmiotowego zagadnienia. Taka próba może doprowadzić do wyjaśnienia niektórych wątpliwości albo stanowić przyczynek do dalszych rozważań i dyskusji. Ważną rolę przy podejmowaniu decyzji o wyborze tematu odegrało też fundamentalne znaczenie prawa do rzetelnego postępowania sądowego w praktyce. Jest to prawo, które − w mojej ocenie − stanowi gwarancję odpowiedniej realizacji pozostałych praw, a przeniesienie standardów jego realizacji na grunt postępowania sądowoadministracyjnego stanowi swoistego rodzaju wyzwanie, ponieważ sądownictwo administracyjne nie opiera się na takich samych zasadach jak sądownictwo powszechne. Wszystkie przedstawione aspekty wpłynęły na podjęcie decyzji o przedstawieniu prawa do rzetelnego procesu sądowego w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym w kontekście praktyki przed ETPC, ponieważ to właśnie jego orzeczenia tworzą tzw. standardy strasburskie, które kształtują poszczególne gwarancje niniejszego prawa. Należy zbadać, czy są one również respektowane w naszym kraju.
Wskazać należy, że dostrzegalna jest pewna luka w literaturze w przywołanym zakresie. Mianowicie chodzi tu o spojrzenie na gwarancje prawa do rzetelnego procesu sądowego właśnie w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym. Stwierdzić można, że w takim ujęciu podjęta w tej publikacji problematyka nie została dogłębnie zbadana. Prowadzenie badań w zakresie realizacji prawa do rzetelnego procesu sądowego w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym jest także konieczne ze względu na pojawiającą się negatywną ocenę realizacji tego prawa w odbiorze społecznym, jak również wśród teoretyków prawa w określonych aspektach.
Należy zwrócić uwagę również na fakt, że wraz z upływem czasu stanowisko ETPC w zakresie gwarancji z art. 6 EKPC ulegało zmianom. Odnaleźć można orzeczenia, które wywierały i wciąż wywierają szczególny wpływ na postrzeganie omawianej problematyki. Pojawiły się także nowe orzeczenia, które odnoszą się do przedmiotowej materii na gruncie właśnie postępowania sądowoadministracyjnego. Skutkuje to potrzebą nowego, aktualnego opracowania problematyki prawa do rzetelnego procesu sądowego, biorąc pod rozwagę ostatnie orzeczenia organów strasburskich, zestawiając je ze stanowiskami przedstawianymi przez teoretyków prawa. Konieczne zatem staje się przeprowadzenie porównania stanowisk ETPC z podejściem przedstawicieli doktryny do przedmiotowego zagadnienia.
Głównym celem niniejszej publikacji jest przedstawienie postępowania przed sądami administracyjnymi w świetle prawa do rzetelnego procesu sądowego. Przeprowadzona zostanie analiza standardów tego prawa, wypracowanych przez działalność orzeczniczą ETPC oraz ich realizacja w naszym kraju. Podjęte działania mają odpowiedzieć na pytanie, czy orzecznicza działalność ETPC i wypracowane przez niego standardy w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego wywołują konsekwencje w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym − zarówno w samej procedurze, jak i w prawie ją regulującym. Warto jednak podkreślić, że do postępowania sądowoadministracyjnego odnieść można tylko wybrane gwarancje wynikające z art. 6 EKPC (konwencyjne prawo do rzetelnego procesu sądowego zawiera wiele gwarancji, które odnoszą się wyłącznie do postępowania w sprawach karnych i procedury karnej, w konsekwencji czego nie zostały objęte przedmiotem badań). Ukazane zostały różne aspekty przedmiotowego zagadnienia, poniekąd pomocnicze, których dostrzeżenie jest niezbędne w celu właściwego i wyczerpującego omówienia wątku głównego. Uwzględniając powyższe założenia, przyjęto następującą hipotezę badawczą: Wpływ standardów ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego na polskie postępowanie przed sądami administracyjnymi należy uznać za znaczący. Przejawia się on zarówno w uregulowaniach dotyczących organizacji sądownictwa administracyjnego, jak i w obowiązującej w nim procedurze. Dostrzec go można także w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych.
Przechodząc do szczegółowego spisu treści, należy wskazać, że rozdział 1 poświęcono omówieniu zagadnień pojęciowych, takich jak pojęcie prawa publicznego, prawa podmiotowego oraz publicznego prawa podmiotowego, a także pojęcie samego prawa do rzetelnego procesu sądowego, biorąc również pod uwagę zarys historyczny jego ewolucji. Wyjaśnienie przedstawionych powyżej kwestii jest niezbędne, aby przejść do samego prawa do rzetelnego procesu sądowego, jego charakteru prawnego i treści. Rozdział 2 przedstawia prawo do rzetelnego procesu sądowego na gruncie art. 6 EKPC. W pierwszej kolejności omówiłam samo pojęcie rzetelnego procesu na gruncie tej konwencji. Następnie zaprezentowałam zakres podmiotowy i zakres przedmiotowy niniejszego prawa, odnosząc rozważania zarówno do zakresu przedmiotowego „sprawy cywilnej”, jak i zakresu przedmiotowego „sprawy karnej”. W rozdziale 3 przedstawiłam kluczowe europejskie standardy prawa do rzetelnego procesu sądowego w świetle orzecznictwa ETPC. Ukazałam w nim rozwój stanowiska ETPC w kwestii poszczególnych gwarancji z art. 6 EKPC. Rozdział 4 został poświęcony analizie prawa do rzetelnego (sprawiedliwego) procesu sądowego na gruncie Konstytucji RP. Ostatni rozdział odzwierciedla próbę zbadania postępowania sądowoadministracyjnego w świetle wybranych w rozdziale 3 standardów. W tym miejscu zaprezentowałam konsekwencje oraz oceniłam wpływ orzecznictwa ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego na polskie postępowanie sądowoadministracyjne.
więcej..
