Postępowanie karne - ebook

W podręczniku przedstawiono współczesny model postępowania karnego. Autorki omawiają m.in. ostatnie zmiany Kodeksu postępowania karnego dotyczące:

• uczestników postępowania karnego, np. udziału przedstawiciela dziecka w postępowaniu;
• wyrokowania, w tym narady wstępnej, wyroku wstępnego i zasad zgłaszania zdania odrębnego;
• środków przymusu;
• konsekwencji wzmocnienia pozycji procesowej prokuratora w polskim procesie karnym i ograniczania gwarancji procesowych poszczególnych jego uczestników.

Praktycznym uzupełnieniem poruszonych w książce zagadnień są m.in.:

• orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, a także ETPC, wpływające na wykładnię i stosowanie przepisów prawa karnego procesowego;
• wybrane dane statystyczne obrazujące praktykę stosowania niektórych instytucji karnoprocesowych,
• wzory najważniejszych pism procesowych i orzeczeń wydawanych w postępowaniu karnym wraz z ich uzasadnieniami;
• kazusy z rozwiązaniami pomocne w sprawdzeniu wiedzy z omawianej dziedziny;
• liczne wykresy i zestawienia ułatwiające zrozumienie przebiegu procesu karnego.

Podręcznik wzbogacają nawiązujące do prezentowanych treści ilustracje autorstwa sędziego Arkadiusza Krupy, orzekającego na co dzień w sądzie karnym.

Publikacja jest przeznaczona dla studentów prawa, aplikantów zawodów prawniczych oraz osób przygotowujących się do egzaminów na aplikację. Może być również przydatna praktykom: sędziom, prokuratorom, asesorom, referendarzom sądowym, adwokatom i radcom prawnym chcącym poszerzyć swoją wiedzę na temat obecnego modelu procesu karnego.

Spis treści

Wykaz skrótów  | str. 13

Literatura podstawowa  | str. 17

Od autorek  | str. 19

Rozdział I

Zagadnienia ogólne  | str. 21

1. Pojęcie prawa karnego procesowego  | str. 21
2. Funkcje prawa karnego procesowego  | str. 23
3. Źródła prawa karnego procesowego  | str. 25
4. Obowiązywanie prawa karnego procesowego w miejscu i czasie  | str. 29

4.1.   Obowiązywanie prawa karnego procesowego w miejscu  | str. 29

4.2.   Obowiązywanie prawa karnego procesowego w czasie
(prawo intertemporalne)  | str. 30

1. Pojęcie procesu karnego  | str. 33
2. Przedmiot procesu karnego  | str. 35
3. Tendencje rozwoju procesu karnego  | str. 39

Literatura  | str. 44

Rozdział II

Uczestnicy procesu karnego  | str. 45

1. Pojęcie i rodzaje uczestników procesu karnego  | str. 45
2. Organy procesowe  | str. 47

2.1.   Prokurator  | str. 49

2.2.   Policja i inne organy postępowania przygotowawczego  | str. 56

2.3.   Sąd  | str. 60

2.3.1.   Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego  | str. 62

2.3.2.   Skład sądu  | str. 64

1. Referendarze sądowi  | str. 68
2. Strony procesu karnego  | str. 72

4.1.   Pojęcie i rodzaje oskarżycieli  | str. 75

4.2.   Oskarżyciel publiczny  | str. 76

4.3.   Pokrzywdzony  | str. 79

4.4.   Oskarżyciel posiłkowy  | str. 91

4.4.1.   Oskarżyciel posiłkowy uboczny  | str. 93

4.4.2.   Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny  | str. 100

4.5.   Oskarżyciel prywatny  | str. 107

4.6.   Oskarżony  | str. 109

1. Przedstawiciele procesowi stron  | str. 112
2. Pomocnicy procesowi stron  | str. 113

6.1.   Obrońca  | str. 114

6.2.   Pełnomocnik  | str. 117

1. Pomocnicy organów procesowych  | str. 119

7.1.   Tłumacz  | str. 119

7.2.   Protokolant  | str. 120

7.3.   Specjalista  | str. 121

7.4.   Asystent rodziny  | str. 123

1. Rzecznicy interesu publicznego  | str. 123
2. Rzecznicy interesu społecznego  | str. 127
3. Osobowe źródła dowodowe  | str. 130

10.1. Oskarżony jako źródło dowodowe  | str. 131

10.2. Świadek  | str. 132

10.2.1. Świadek koronny  | str. 134

10.2.2. Świadek anonimowy  | str. 136

10.3. Biegły  | str. 138

1. Podmiot zobowiązany do zwrotu korzyści majątkowej  | str. 141
2. Właściciel przedsiębiorstwa zagrożonego przepadkiem (art. 91b k.p.k.)  | str. 142
3. Inni (nienazwani) uczestnicy procesu karnego  | str. 143

Literatura  | str. 144

Rozdział III

Naczelne zasady procesu karnego  | str. 147

1. Pojęcie i systematyka naczelnych zasad procesu karnego  | str. 147
2. Charakterystyka naczelnych zasad procesu karnego  | str. 150

2.1.   Zasada prawdy  | str. 150

2.2.   Zasada swobodnej oceny dowodów  | str. 155

2.3.   Zasada bezpośredniości  | str. 157

2.4.   Zasada obiektywizmu  | str. 160

2.5.   Zasada legalizmu  | str. 164

2.6.   Zasada ścigania (działania) z urzędu  | str. 167

2.7.   Zasada skargowości  | str. 170

2.8.   Zasada kontradyktoryjności  | str. 175

2.9.   Zasada domniemania niewinności  | str. 180

2.10. Zasada prawa oskarżonego do obrony  | str. 183

2.11. Zasada informacji i lojalności  | str. 188

2.12. Zasada jawności  | str. 189

2.13. Zasada ustności  | str. 192

Literatura  | str. 194

Rozdział IV

Czynności procesowe  | str. 199

1. Uwagi wprowadzające  | str. 199
2. Klasyfikacja czynności procesowych  | str. 201
3. Orzeczenia i zarządzenia jako czynności organów procesowych  | str. 206
4. Rozprawa i posiedzenie sądu  | str. 215
5. Porządek czynności procesowych – forma i miejsce ich dokonywania  | str. 220
6. Wadliwość czynności procesowych  | str. 225
7. Utrwalanie przebiegu czynności procesowych  | str. 228
8. Doręczenia  | str. 234

Literatura  | str. 238

Rozdział V

Akta sprawy karnej  | str. 241

Literatura  | str. 252

Rozdział VI

Terminy  | str. 255

Literatura  | str. 261

Rozdział VII

Dowody  | str. 263

1. Pojęcia wprowadzające  | str. 263

1.1.   Dowód w procesie karnym  | str. 263

1.2.   Podziały dowodów  | str. 268

1.2.1.   Rodzaj źródła dowodowego  | str. 269

1.2.2.   Treść środka dowodowego  | str. 270

1.2.3.   Sposób przeprowadzania i utrwalania dowodu  | str. 271

1.2.4.   Odległość źródła dowodu od organu procesowego przeprowadzającego dowód  | str. 271

1.2.5.   Stosunek dowodu do faktu głównego  | str. 272

1.3.   Pojęcie poszlaki  | str. 272

1. Postępowanie dowodowe  | str. 274

2.1.   Dowodzenie  | str. 274

2.2.   Uprawdopodobnienie  | str. 275

2.3.   Notoryjność  | str. 276

2.4.   Domniemania  | str. 277

1. Wprowadzanie dowodów do procesu  | str. 278

3.1.   Inicjatywa dowodowa w procesie karnym  | str. 278

3.2.   Wniosek dowodowy  | str. 280

3.3.   Zakazy dowodowe  | str. 285

3.3.1.   Zakazy dowodzenia określonych faktów  | str. 286

3.3.2.   Zakazy korzystania w procesie dowodzenia z określonych dowodów  | str. 287

3.3.3.   Zakazy wykorzystania określonej metody dowodzenia  | str. 292

1. Źródła dowodowe i ich wykorzystanie w procesie karnym  | str. 293

4.1.   Uwagi ogólne  | str. 293

4.2.   Oskarżony i jego wyjaśnienia  | str. 296

4.3.   Świadek i jego zeznania  | str. 300

4.4.   Biegły i jego opinia  | str. 316

4.5.   Dowody rzeczowe i oględziny  | str. 327

4.6.   Eksperyment procesowy  | str. 331

4.7.   Dokument  | str. 331

4.8.   Badania osobopoznawcze i wywiad środowiskowy  | str. 334

1. Poszukiwawcze czynności dowodowe  | str. 337
2. Kontrola i utrwalanie rozmów  | str. 346
3. Problem „dowodów nielegalnych”  | str. 352

Literatura  | str. 356

Rozdział VIII

Środki przymusu  | str. 361

1. Pojęcie i rodzaje środków przymusu  | str. 361
2. Zatrzymanie  | str. 365

2.1.   Zatrzymanie (ujęcie) obywatelskie  | str. 366

2.2.   Zatrzymanie właściwe  | str. 368

2.3.   Zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie  | str. 372

1. Zatrzymania nieprocesowe  | str. 374
2. Pojęcie i systematyka środków zapobiegawczych  | str. 375

4.1.   Reguły stosowania środków zapobiegawczych  | str. 380

4.2.   Funkcje środków zapobiegawczych  | str. 388

4.3.   Przesłanki środków zapobiegawczych  | str. 391

4.3.1.   Przesłanki ogólne stosowania środków zapobiegawczych  | str. 392

4.3.2.   Przesłanki szczególne stosowania środków zapobiegawczych  | str. 394

1. Charakterystyka poszczególnych środków zapobiegawczych  | str. 397

5.1.   Tymczasowe aresztowanie  | str. 397

5.2.   Poręczenie majątkowe  | str. 406

5.3.   Poręczenia niemajątkowe  | str. 411

5.3.1.   Poręczenie społeczne  | str. 411

5.3.2.   Poręczenie osoby godnej zaufania  | str. 413

5.4.   Dozory Policji i przełożonego wojskowego  | str. 414

5.4.1.   „Zwykły” dozór Policji i dozór przełożonego wojskowego  | str. 415

5.4.2.   Warunkowy dozór Policji  | str. 417

5.5.   Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym  | str. 419

5.6.   Zakazy i nakazy określonego zachowania  | str. 422

5.6.1.   Zawieszenie w czynnościach służbowych  | str. 423

5.6.2.   Zawieszenie w wykonywaniu zawodu  | str. 424

5.6.3.   Nakaz powstrzymania się od określonej działalności  | str. 425

5.6.4.   Nakaz powstrzymania się od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów  | str. 426

5.6.5.   Zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne  | str. 427

5.7.   Zakazy wobec oskarżonego o przestępstwo popełnione w stosunku do członka personelu medycznego  | str. 428

5.8.   Zakaz opuszczania kraju  | str. 429

1. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy  | str. 433
2. List żelazny  | str. 435
3. Kary porządkowe  | str. 437
4. Zabezpieczenie majątkowe  | str. 441

Literatura  | str. 444

Rozdział IX

Warunki dopuszczalności procesu karnego  | str. 447

1. Pojęcie i systematyka przesłanek procesu karnego  | str. 447
2. Charakterystyka poszczególnych przesłanek procesu karnego  | str. 450

2.1.   Właściwość sądu  | str. 451

2.2.   Prawomocność i zawisłość sporu  | str. 461

2.3.   Abolicja  | str. 462

2.4.   Immunitety  | str. 464

2.5.   Śmierć oskarżonego  | str. 466

Literatura  | str. 467

Rozdział X

Postępowanie przygotowawcze  | str. 469

1. Cele i funkcje postępowania przygotowawczego  | str. 469
2. Formy postępowania przygotowawczego  | str. 471
3. Przebieg postępowania przygotowawczego  | str. 475

3.1.   Wszczęcie postępowania przygotowawczego  | str. 475

3.2.   Przedstawienie zarzutów  | str. 486

1. Zakończenie postępowania przygotowawczego  | str. 490

4.1.   Zamknięcie śledztwa  | str. 491

4.2.   Umorzenie postępowania przygotowawczego  | str. 493

4.3.   Zawieszenie postępowania przygotowawczego  | str. 500

1. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym  | str. 503

Literatura  | str. 507

Rozdział XI

Skarga  | str. 511

1. Istota skargi procesowej  | str. 511
2. Zwykły (zwyczajny) akt oskarżenia  | str. 515
3. Inne szczególne postacie aktu oskarżenia  | str. 520
4. Substytuty aktu oskarżenia  | str. 525

Literatura  | str. 529

Rozdział XII

Postępowanie sądowe po wniesieniu skargi  | str. 531

1. Uwagi wprowadzające  | str. 531
2. Struktura postępowania sądowego – fazy procesu w stadium postępowania… przed sądem pierwszej instancji  | str. 533
3. Postępowanie przejściowe  | str. 536

3.1.   Wstępna kontrola oskarżenia  | str. 536

3.2.   Kontrola wymagań formalnych aktu oskarżenia  | str. 536

3.3.   Kontrola merytoryczna oskarżenia  | str. 540

3.4.   Posiedzenie wyrokowe sądu  | str. 545

3.4.1.   Wniesienie przez prokuratora aktu oskarżenia z dołączonym wnioskiem o wydanie wyroku skazującego  | str. 546

3.4.2.   Wniesienie przez prokuratora samoistnego wniosku o skazanie bez rozprawy  | str. 547

3.4.3.   Złożenie przez oskarżonego samodzielnego wniosku o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania 
dowodowego  | str. 548

3.4.4.   Wniesienie przez prokuratora wniosku o warunkowe umorzenie postępowania  | str. 549

3.5.   Czynności organizujące rozprawę główną  | str. 550

3.6.   Posiedzenie organizacyjne sądu (posiedzenie wstępne)  | str. 555

Literatura  | str. 559

Rozdział XIII

Rozprawa główna  | str. 563

1. Model rozprawy głównej  | str. 563
2. Kierowanie rozprawą główną  | str. 567
3. Przebieg rozprawy głównej  | str. 569

3.1.   Wywołanie sprawy – rozpoczęcie rozprawy głównej  | str. 569

3.2.   Część wstępna rozprawy – bilans osobowy i instrumentalny  | str. 571

3.3.   Przewód sądowy  | str. 576

3.4.   Dalsze postępowanie dowodowe na rozprawie głównej  | str. 583

3.5.   Przemówienia końcowe  | str. 596

3.6.   Wyrokowanie  | str. 597

3.7.   Przerwa i odroczenie rozprawy  | str. 609

1. Czynności kończące postępowanie w sądzie pierwszej instancji  | str. 613

Literatura  | str. 617

Rozdział XIV

Środki zaskarżenia  | str. 621

1. Uwagi wprowadzające  | str. 621
2. Dwuinstancyjność postępowania karnego  | str. 622
3. System środków zaskarżenia  | str. 623
4. Wymagania formalne środków zaskarżenia  | str. 628
5. Środki odwoławcze i postępowanie odwoławcze  | str. 630

5.1.   Ogólne wymagania stawiane środkom odwoławczym  | str. 630

5.2.   Podstawy (przyczyny) odwoławcze  | str. 634

5.3.   Granice kontroli odwoławczej  | str. 637

1. Apelacja i postępowanie apelacyjne  | str. 639

6.1.   Charakterystyka apelacji  | str. 639

6.2.   Postępowanie apelacyjne  | str. 643

6.3.   Rozprawa odwoławcza (apelacyjna)  | str. 645

6.4.   Wyrok sądu odwoławczego  | str. 647

6.4.1.   Orzeczenie aprobacyjne  | str. 647

6.4.2.   Orzeczenie reformatoryjne  | str. 648

6.4.3.   Orzeczenie kasatoryjne  | str. 649

1. Zażalenie i postępowanie zażaleniowe  | str. 651

7.1.   Charakterystyka zażalenia jako środka odwoławczego  | str. 651

7.2.   Podmioty uprawnione do wnoszenia zażalenia  | str. 653

7.3.   Przebieg postępowania zażaleniowego  | str. 654

1. Kasacja i postępowanie kasacyjne  | str. 658

8.1.   Charakterystyka kasacji i warunki formalne jej wniesienia  | str. 658

8.2.   Postępowanie kasacyjne  | str. 661

8.3.   Tryb wnoszenia i rozpoznania kasacji  | str. 662

1. Wznowienie postępowania sądowego  | str. 665

9.1.   Wniosek o wznowienie postępowania sądowego i jego podstawy  | str. 665

9.2.   Orzeczenie sądu wznowieniowego  | str. 672

9.3.   Wznowienie postępowania sądowego z urzędu  | str. 672

1. Skarga na wyrok sądu odwoławczego  | str. 673

10.1. Charakterystyka i podstawy wniesienia skargi  | str. 673

10.2. Rozpoznanie skargi od wyroku sądu odwoławczego  | str. 675

1. Skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego  | str. 677

Literatura  | str. 681

Rozdział XV

Postępowania szczególne  | str. 687

1. Uwagi wprowadzające  | str. 687
2. Postępowanie prywatnoskargowe  | str. 688
3. Postępowanie nakazowe  | str. 697
4. Postępowanie przyspieszone  | str. 699

Literatura  | str. 702

Rozdział XVI

Postępowania następcze  | str. 705

1. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego  | str. 705
2. Postępowanie ułaskawieniowe  | str. 706
3. Postępowanie w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie… oraz tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie  | str. 710
4. Postępowanie w przedmiocie orzekania kary łącznej  | str. 714

Literatura  | str. 716

Rozdział XVII

Postępowanie karne międzynarodowe  | str. 719

1. Uwagi wprowadzające  | str. 719
2. Immunitety osób należących do przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych… państw obcych  | str. 724
3. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych w stosunkach
   międzynarodowych  | str. 726
4. Zatrzymanie dowodów i zabezpieczenie mienia w ramach współpracy… między państwami członkowskimi Unii Europejskiej  | str. 731
5. Ekstradycja  | str. 733
6. Europejski nakaz dochodzeniowy (END)  | str. 737
7. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego  | str. 742
8. Europejski nakaz aresztowania  | str. 743
9. Wykonanie środka zapobiegawczego oraz orzeczenia wydanego w celu zapewnienia… prawidłowego toku postępowania  | str. 751
10. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania  | str. 755
11. Wykonanie orzeczeń o charakterze pieniężnym i o kosztach postępowania  | str. 758
12. Wykonanie orzeczenia w przedmiocie przepadku  | str. 760
13. Wystąpienie o wykonanie kary pozbawienia wolności  | str. 762
14. Wykonanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie  | str. 764
15. Wykonanie europejskiego nakazu ochrony  | str. 767
16. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym  | str. 768

Literatura  | str. 771

Rozdział XVIII

Koszty procesu karnego  | str. 775

1. Pojęcie kosztów procesu karnego  | str. 775
2. Koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu  | str. 780
3. Koszty udziału świadka w procesie karnym  | str. 780
4. Koszty udziału biegłego w procesie karnym  | str. 782
5. Zwolnienie od kosztów sądowych  | str. 785
6. Zasądzenie kosztów procesu  | str. 786
7. Koszty postępowania odwoławczego i kasacyjnego  | str. 788

Literatura  | str. 790

Przykład wyroku sądu okręgowego  | str. 791

Przykład uzasadnienia wyroku na formularzu urzędowym  | str. 795

Przykład apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji  | str. 813

Wykaz tabel  | str. 821

Wykaz tablic  | str. 823

Wykaz wzorów  | str. 825