Postępowanie podatkowe. Zarys systemu - ebook

Oddawana do rąk czytelników publikacja obejmuje całokształt postępowania podatkowego, w tym podstawowe pojęcia i najważniejsze zagadnienia procesowe. Autorzy analizują regulacje składające się na różne typy i rodzaje postępowań podatkowych z uwzględnieniem ogólnych zasad postępowania podatkowego oraz konkretnych instytucji prawnych. Ponadto wskazują oni istotne problemy jurysdykcyjnego postępowania podatkowego, a także tendencje rozwojowe związane z rosnącą liczbą postępowań niejurysdykcyjnych. Podpowiadają też, w jaki sposób interpretować przepisy stosowane w praktyce orzeczniczej, biorąc pod uwagę reguły wykładni operatywnej.

Książka porządkuje normy regulujące postępowanie podatkowe, jego typy i rodzaje oraz przedstawia różnorakie stosunki procesowe występujące w tym postępowaniu. Zawiera opis najważniejszych instytucji podatkowego prawa procesowego umożliwiający analizę zachowań podmiotów postępowania na różnych jego etapach.
W skład zespołu reakcyjnego i autorskiego wchodzą wybitni przedstawiciele praktyki oraz nauki, gwarantujący najwyższy poziom merytoryczny oraz wysoki walor praktyczny publikacji.

Książka przeznaczona jest dla praktyków – sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, a także pracowników administracji rządowej i samorządowej. Może zainteresować również naukowców, którzy prowadzą badania w obszarze procedury podatkowej.

Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 19

Rozdział I
Pojęcie i ogólna charakterystyka postępowania podatkowego | str. 35

1. Definicja postępowania podatkowego | str. 35

2. Normy procesowego prawa podatkowego | str. 36

3. Przedmiot postępowania podatkowego | str. 38

4. Czynności procesowe | str. 40

5. Faktyczne czynności procesowe | str. 41

6. Stosunek procesowy | str. 42

7. Stosunki procesowe w postępowaniu podatkowym | str. 43

8. Metoda regulacji stosunków prawnych w postępowaniu podatkowym | str. 44

9. Tryb i forma czynności procesowych | str. 45

10. Ogólne i szczególne procedury podatkowe | str. 47

Rozdział II
Cele i funkcje postępowania podatkowego | str. 49

1. Cele i funkcje postępowania podatkowego w ogólności | str. 49

2. Funkcje instrumentalne postępowania podatkowego | str. 51

3. Funkcja organizacyjna | str. 55

4. Funkcja ochronna | str. 57
   4.1. Treść funkcji ochronnej a prawa podmiotowe | str. 57
   4.2. Praworządność postępowania jako dobro prawne | str. 62
   4.3. Obiektywizm postępowania podatkowego | str. 63
   4.4. Cele funkcji ochronnej | str. 64

5. Funkcja gwarancyjna | str. 66
   5.1. Treść funkcji gwarancyjnej a obiektywizm postępowania | str. 66
   5.2. Funkcja gwarancyjna a pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego | str. 68
   5.3. Funkcja gwarancyjna a terminowość wykonywania czynności procesowych oraz załatwiania spraw podatkowych | str. 69

Rozdział III
Rodzaje norm prawnych w postępowaniu podatkowym | str. 77

1. Ogólna charakterystyka norm podatkowego prawa procesowego | str. 77

2. Normy ustrojowe w prawie podatkowym | str. 82

3. Normy materialne w prawie podatkowym | str. 83

4. Normy procesowe w prawie podatkowym | str. 866

5. Różnice pomiędzy normami prawa materialnego a normami prawa formalnego | str. 90

6. Relacje pomiędzy normami prawa formalnego a normami prawa materialnego | str. 95

Rozdział IV
Ustawowe źródła procesowego prawa podatkowego | str. 113

1. Ogólna charakterystyka źródeł procesowego prawa podatkowego | str. 113

2. Konstytucja jako źródło procesowego prawa podatkowego | str. 116

3. Ustawa jako źródło norm procesowego prawa podatkowego | str. 118
   3.1. Ustawowa regulacja procesowych stosunków podatkowych | str. 118
   3.2. Ustawowe oznaczenie stron procesowych stosunków podatkowych | str. 120
   3.3. Ustawowe określenie treści procesowych stosunków podatkowych | str. 122
   3.4. Ustawowe określenie rodzajów rozstrzygnięć i sposobu postępowania przed organami podatkowymi | str. 126
   3.5. Ustawowa regulacja stosunków procesowych mających na celu wykonanie zobowiązania podatkowego | str. 128
   3.6. Ustawowa regulacja trybu wzruszenia rozstrzygnięć podatkowych | str. 130
   3.7. Ustawowe akty prawotwórcze niebędące ustawami podatkowymi | str. 131

Rozdział V
Podustawowe źródła procesowego prawa podatkowego | str. 133

1. Rozporządzenie jako źródło procesowego prawa podatkowego | str. 133
   1.1. Charakter prawny rozporządzenia | str. 133
   1.2. Podmioty uprawnione do wydawania rozporządzeń | str. 135
   1.3. Szczegółowość upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia | str. 137
   1.4. Zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu | str. 138
   1.5. Szczegółowe regulacje wykonawcze w postępowaniu podatkowym | str. 151

2. Akty prawa miejscowego jako źródło procesowego prawa podatkowego | str. 153
   2.1. Charakter prawny aktów prawa miejscowego | str. 153
   2.2. Zakres spraw przekazanych do uregulowania w aktach prawa miejscowego | str. 155
   2.3. Adresaci norm procesowych zawartych w aktach prawa miejscowego | str. 158
   2.4. Czynności procesowe w aktach prawa miejscowego | str. 162
   2.5. Określenie trybu postępowania w aktach prawa miejscowego | str. 164
   2.6. Określenie formy czynności procesowych w aktach prawa miejscowego | str. 168
   2.7. Czynności dowodowe w aktach prawa miejscowego | str. 170
   2.8. Terminy procesowe w aktach prawa miejscowego | str. 172

Rozdział VI
Międzynarodowe i unijne źródła procesowego prawa podatkowego | str. 177

1. Prawo międzynarodowe jako źródło procesowego prawa podatkowego | str. 177

2. Prawo Unii Europejskiej jako źródło procesowego prawa podatkowego | str. 204

Rozdział VII
Postępowanie podatkowe a inne postępowania prawne | str. 217

1. Uwagi wstępne | str. 217

2. Stosunek postępowania podatkowego do postępowania administracyjnego | str. 219
   2.1. Rozgraniczenie postępowania podatkowego i postępowania administracyjnego | str. 219
   2.2. Wpływ postępowania podatkowego na postępowanie administracyjne | str. 221
   2.3. Wpływ postępowania administracyjnego na postępowanie podatkowe | str. 224

3. Stosunek postępowania podatkowego do postępowania sądowoadministracyjnego | str. 227
   3.1. Rozgraniczenie postępowania podatkowego i postępowania sądowoadministracyjnego | str. 227
   3.2. Wpływ postępowania podatkowego na postępowanie sądowoadministracyjne | str. 230
   3.3. Wpływ postępowania sądowoadministracyjnego na postępowanie podatkowe | str. 233

4. Stosunek postępowania podatkowego do postępowania cywilnego | str. 244
   4.1. Rozgraniczenie postępowania podatkowego i postępowania cywilnego | str. 244
   4.2. Wpływ postępowania podatkowego na postępowanie cywilne | str. 246
   4.3. Wpływ postępowania cywilnego na postępowanie podatkowe | str. 248

5. Stosunek postępowania podatkowego do postępowania karnego | str. 251
   5.1. Rozgraniczenie postępowania podatkowego i postępowania karnego | str. 251
   5.2. Wpływ postępowania podatkowego na postępowanie karne | str. 254
   5.3. Wpływ postępowania karnego na postępowanie podatkowe | str. 257

6. Stosunek postępowania podatkowego do postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe | str. 261
   6.1. Rozgraniczenie postępowania podatkowego i postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe | str. 261
   6.2. Wpływ postępowania podatkowego na postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe | str. 264
   6.3. Wpływ postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe na postępowanie podatkowe | str. 270

Rozdział VIII
Zasady ogólne postępowania podatkowego | str. 275

1. Normatywny i pozanormatywny charakter zasad ogólnych postępowania podatkowego | str. 275

2. Zasada legalizmu | str. 280

3. Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie | str. 284

4. Zasada informowania | str. 292

5. Zasada prawdy materialnej | str. 296

6. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu | str. 304

7. Zasada przekonywania | str. 316

8. Zasada szybkości | str. 320

9. Zasada pisemności | str. 325

10. Zasada dwuinstancyjności | str. 328

11. Zasada trwałości ostatecznych orzeczeń | str. 334

12. Zasada ograniczonej jawności | str. 337

Rozdział IX
Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym | str. 341

1. Struktura organów podatkowych | str. 342
   1.1. Pojęcie i klasyfikacja organów podatkowych | str. 342
   1.2. Organy administracji publicznej o uprawnieniach organów podatkowych | str. 349
   1.3. Upoważnienie pracownika do załatwiania spraw w imieniu organu | str. 351
   1.4. Nadzór ministra właściwego do spraw finansów publicznych i Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w sprawach podatkowych | str. 353

2. Właściwość organów podatkowych | str. 356
   2.1. Pojęcie i rodzaje właściwości organów podatkowych | str. 356
   2.2. Właściwość rzeczowa | str. 360
   2.3. Właściwość miejscowa | str. 364
   2.4. Właściwość instancyjna | str. 370
   2.5. Właściwość delegacyjna | str. 372
   2.6. Zmiana właściwości organu podatkowego | str. 375

3. Spory o właściwość organów podatkowych | str. 376
   3.1. Pojęcie sporu o właściwość i sporu kompetencyjnego | str. 376
   3.2. Organy właściwe do rozstrzygania sporów o właściwość i sporów kompetencyjnych | str. 378
   3.3. Rozstrzyganie sporów między organami podatkowymi a sądami | str. 380

4. Wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu i wyłączenie organu podatkowego od załatwiania spraw normowanych przepisami prawa podatkowego | str. 382
   4.1. Cel wyłączenia pracownika i organu podatkowego | str. 382
   4.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy wyłączenia pracownika lub funkcjonariusza | str. 383
   4.3. Przesłanki wyłączenia pracownika lub funkcjonariusza organu podatkowego z mocy ustawy | str. 384
   4.4. Przesłanki fakultatywne wyłączenia pracownika lub funkcjonariusza organu | str. 386
   4.5. Zakres podmiotowy i przedmiotowy wyłączenia organu podatkowego | str. 386
   4.6. Przesłanki wyłączenia organu | str. 387
   4.7. Skutki i forma wyłączenia oraz skutki naruszenia przepisów o wyłączeniu | str. 388

Rozdział X
Uczestnicy postępowania podatkowego | str. 391

1. Uczestnicy postępowania podatkowego jako podmioty postępowania | str. 391

2. Strona w postępowaniu podatkowym | str. 393

3. Zdolność procesowa, zdolność do czynności procesowych oraz zdolność postulacyjna w postępowaniu podatkowym | str. 403

4. Legitymacja procesowa w postępowaniu podatkowym | str. 414

5. Współuczestnictwo procesowe w postępowaniu podatkowym | str. 416

6. Następstwo procesowe w postępowaniu podatkowym | str. 424

7. Reprezentacja strony w postępowaniu podatkowym | str. 429

8. Udział rzeczników interesu publicznego w postępowaniu podatkowym | str. 437

Rozdział XI
Wszczęcie postępowania podatkowego | str. 445

1. Pojęcie wszczęcia postępowania podatkowego | str. 445

2. Forma i określenie terminu wszczęcia postępowania podatkowego | str. 446

3. Obowiązek wydania oraz doręczenia postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego i jego ograniczenia | str. 449

4. Skutki wszczęcia postępowania podatkowego | str. 451

5. Pojęcie i skutki odmowy wszczęcia postępowania podatkowego | str. 453

6. Łączne wszczęcie i prowadzenie postępowań podatkowych | str. 457

Rozdział XII
Zawieszenie i umorzenie postępowania podatkowego | str. 459

1. Pojęcie zawieszenia i umorzenia postępowania podatkowego w ujęciu ogólnym | str. 459

2. Podstawa i przesłanki zawieszenia postępowania podatkowego | str. 461

3. Skutki zawieszenia postępowania podatkowego | str. 472

4. Podstawa, przesłanki i skutki umorzenia postępowania podatkowego | str. 475

Rozdział XIII
Czynności procesowe w postępowaniu podatkowym | str. 479

1. Pojęcie i rodzaje czynności procesowych | str. 479

2. Doręczenia | str. 489

3. Wezwania | str. 509

4. Rozprawa | str. 518

Rozdział XIV
Pomocnicze czynności procesowe w postępowaniu podatkowym | str. 525

1. Miejsce pomocniczych czynności procesowych w postępowaniu podatkowym | str. 525

2. Metryki, protokoły i adnotacje | str. 529

3. Udostępnianie akt sprawy | str. 540

Rozdział XV
Terminy w postępowaniu podatkowym | str. 549

1. Pojęcie i funkcje terminów procesowych | str. 549

2. Rodzaje terminów procesowych w postępowaniu podatkowym | str. 552

3. Bieg terminów procesowych i sposób ich obliczania | str. 555

4. Skutki niezachowania terminu procesowego przez organ podatkowy | str. 557

5. Skutki niezachowania terminu procesowego przez stronę postępowania podatkowego i uprawnienie do jego przywrócenia | str. 563

Rozdział XVI
Dowody w postępowaniu podatkowym | str. 569

1. Podstawowe zagadnienia teorii dowodów i postępowania dowodowego | str. 569

2. Podział i charakterystyka rzeczowych źródeł dowodowych | str. 574

3. Księgi podatkowe jako dokumentowe źródło dowodowe | str. 585

4. Pozostałe dokumentowe źródła dowodowe | str. 599

5. Osobowe źródła dowodowe | str. 608

Rozdział XVII
Przeprowadzanie i ocena dowodów w postępowaniu podatkowym | str. 623

1. Zakazy dowodowe | str. 623

2. Środki zastępcze dowodu | str. 635

3. Dowodzenie i wprowadzanie dowodów do postępowania podatkowego | str. 646

4. Rola strony we wprowadzaniu dowodów do postępowania | str. 657

5. Zasady oceny dowodów w postępowaniu podatkowym | str. 668

Rozdział XVIII
Akty kończące postępowanie podatkowe | str. 677

1. Akty kończące postępowanie podatkowe jako formy działania administracji publicznej | str. 677

2. Decyzja podatkowa jako indywidualny akt administracyjny kończący postępowanie podatkowe | str. 688

3. Postanowienie jako indywidualny akt administracyjny kończący postępowanie | str. 710

4. Rektyfikacja decyzji podatkowych i postanowień w postępowaniu podatkowym | str. 722

5. Wykonanie decyzji podatkowych oraz postanowień jako aktów kończących postępowanie podatkowe | str. 727

Rozdział XIX
Zwyczajne środki wzruszenia zakończonego postępowania podatkowego | str. 735

1. Ogólna charakterystyka i systematyka środków wzruszenia zakończonego postępowania podatkowego | str. 735

2. Odwołanie od decyzji podatkowej jako zwyczajny środek zaskarżenia w postępowaniu podatkowym | str. 739

3. Zażalenie na postanowienia jako zwyczajny środek zaskarżenia w postępowaniu podatkowym | str. 756

Rozdział XX
Nadzwyczajne tryby postępowania podatkowego | str. 761

1. Wznowienie postępowania jako nadzwyczajny tryb wzruszenia decyzji ostatecznych | str. 761

2. Stwierdzenie nieważności jako nadzwyczajny tryb wzruszenia decyzji ostatecznych | str. 786

3. Uchylenie lub zmiana jako nadzwyczajny tryb wzruszenia decyzji ostatecznych | str. 799

4. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji jako nadzwyczajny tryb postępowania podatkowego | str. 808

Rozdział XXI
Czynności sprawdzające | str. 819

1. Funkcje czynności sprawdzających | str. 819

2. Zakres zastosowania do czynności sprawdzających przepisów regulujących postępowania podatkowe | str. 821

3. Organy dokonujące czynności sprawdzających i strony postępowania w ramach tych czynności | str. 823

4. Cele czynności sprawdzających | str. 825

5. Prawa i obowiązki organu prowadzącego czynności sprawdzające oraz strony | str. 828

Rozdział XXII
Kontrola podatkowa | str. 833

1. Funkcja i cel kontroli podatkowej | str. 833

2. Zakres podmiotowy kontroli podatkowej oraz organy uprawnione do jej przeprowadzenia | str. 836

3. Uprawnienia i obowiązki organu podatkowego prowadzącego kontrolę podatkową oraz kontrolowanego | str. 840

4. Przebieg kontroli podatkowej | str. 843

5. Kontrola podatkowa przedsiębiorców | str. 848

6. Zakres zastosowania do czynności sprawdzających przepisów regulujących postępowania podatkowe | str. 854

Rozdział XXIII
Postępowania koncyliacyjne | str. 857

1. Umowa jako forma nawiązania stosunku współdziałania i porozumienia inwestycyjnego | str. 857

2. Zakres podmiotowy i warunki zawarcia umowy o współdziałanie | str. 861

3. Treść umowy o współdziałanie | str. 867

4. Zakres podmiotowy i warunki zawarcia oraz treść porozumienia inwestycyjnego | str. 873

Rozdział XXIV
Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania | str. 877

1. Charakter spraw rozpoznawanych w postępowaniu podatkowym w przypadku unikania opodatkowania | str. 877

2. Ocena dopuszczalności prowadzenia postępowania podatkowego w przypadku unikania opodatkowania | str. 878

3. Przebieg postępowania podatkowego w przypadku unikania opodatkowania | str. 880

4. Akty kończące postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania | str. 881

5. Środek zaskarżenia decyzji zapadłych w postępowaniu podatkowym w przypadku unikania opodatkowania | str. 882

6. Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania a postępowanie w sprawie cofnięcia skutków unikania opodatkowania | str. 883

Rozdział XXV
Postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania | str. 885

1. Postępowanie dotyczące rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w świetle umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania | str. 885

2. Postępowanie dotyczące rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania między krajami członkowskimi Unii Europejskiej | str. 889

3. Postępowanie dotyczące rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania wynikających z korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych | str. 894

Rozdział XXVI
Postępowanie w sprawie wydania interpretacji podatkowej | str. 899

1. Instytucja urzędowej wykładni prawa podatkowego | str. 899

2. Postępowanie w sprawie wydania ogólnej interpretacji podatkowej | str. 900

3. Postępowanie w sprawie wydania indywidualnej interpretacji podatkowej | str. 904

4. Gwarancyjny charakter interpretacji podatkowych | str. 918

5. Objaśnienia podatkowe | str. 923

Rozdział XXVII
Postępowanie w sprawie identyfikacji i ewidencji podatników i płatników | str. 925

1. Warunki identyfikacji oraz prowadzenia ewidencji podatników i płatników | str. 925

2. Postępowanie w sprawie nadania numeru identyfikacji podatkowej | str. 929

3. Odmowa nadania, unieważnienie oraz uchylenie nadanego numeru identyfikacji podatkowej | str. 934

Rozdział XXVIII
Postępowanie w sprawie zastosowania środków przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych | str. 939

1. Wyłudzenia skarbowe a obowiązek badania i identyfikacji rozliczeń pieniężnych | str. 939

2. Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jako środek przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych | str. 943

Rozdział XXIX
Kary porządkowe i koszty w postępowaniu podatkowym | str. 951

1. Kary porządkowe w postępowaniu podatkowym | str. 951

2. Koszty w postępowaniu podatkowym | str. 961

Rozdział XXX
Tajemnica skarbowa | str. 973

1. Zakres przedmiotowy tajemnicy skarbowej | str. 973

2. Zakres podmiotowy tajemnicy skarbowej | str. 979

3. Udostępnianie akt i informacji objętych tajemnicą skarbową | str. 982

Zakończenie | str. 995
Bibliografia | str. 1015
Indeks rzeczowy | str. 1029
O Autorach | str. 1043