Poznaj swoje prawa i broń ich. Przewodnik dla młodych - ebook

*

Ta książka zawiera złożone idee i może wzbudzać u czytelników i czytelniczek trudne emocje. Dla niektórych najlepszym rozwiązaniem będzie podzielenie lektury na etapy, co pozwoli im spokojnie przemyśleć opisane zagadnienia i przedyskutować je z innymi. Innym wygodniej będzie zaglądać do książki od czasu do czasu, kiedy poczują taką potrzebę. Jeżeli książka zmotywuje cię do podjęcia jakichś działań, sprawdź najpierw, czy możesz to zrobić w bezpieczny sposób.

Znaczenie wyróżnionych wyrazów zostało wyjaśnione w słowniczku.PRZEDMOWA ANGELINY JOLIE

Być może tego nie wiesz:

Twoje prawa jako młodej osoby są tak samo ważne jak prawa dorosłych.

Te prawa nie zaczną obowiązywać wtedy, kiedy osiągniesz dorosłość, wyprowadzisz się z domu rodziców lub dostaniesz pierwszą pracę – obowiązują już teraz.

Niezależnie od tego, kim jesteś, gdzie żyjesz, jakiej jesteś płci, do jakiej rasy, grupy etnicznej należysz, czy jesteś bogaty, czy ubogi – pamiętaj, że twoje życie ma taką samą wartość, jak życie każdej dorosłej osoby lub każdego innego młodego człowieka na świecie.

Nikt nie ma prawa cię krzywdzić, uciszać, mówić ci, co masz myśleć lub w co wierzyć, traktować cię z góry ani uniemożliwiać ci pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Nikt nie ma prawa odmawiać ci wiedzy o przysługujących ci prawach.

Nie jest to wyłącznie moja prywatna opinia. Mówi o tym międzynarodowy akt prawny – Konwencja o prawach dziecka ONZ – podpisany przez 196 państw, które zobowiązały się go przestrzegać. Oznacza to, że twoje prawa są oficjalnie zagwarantowane.

Ta książka nie musiałaby powstać, gdyby państwa dotrzymywały danego słowa i gdyby wszyscy dorośli przestrzyougali praw dzieci.

Niestety istnieje jednak ogromna przepaść między prawami, które przysługują ci jako dziecku, a rzeczywistością.

Mogą się nawet znaleźć tacy dorośli, którzy będą chcieli zakazać ci czytania tej książki. Na różne sposoby będą uzasadniać, dlaczego prawa dzieci nie odnoszą się do ciebie lub nie obowiązują w twoim kraju. Ta książka wyposaży cię w wiedzę, która pomoże ci bronić swoich praw lub praw innych osób.

Wyjaśnia ona, skąd wzięły się prawa dziecka i jak wprowadzano je w życie – z myślą o twoim bezpieczeństwie i indywidualnym rozwoju.

Opisuje, jak twoje prawa działają w praktyce oraz co się dzieje, kiedy są ignorowane.

Znajdziesz tu również porady, jak rozwijać swoje umiejętności jako aktywisty i aktywistki, jak korzystać – bezpiecznie – z prawa do pokojowego protestu i jak dbać o swoje bezpieczeństwo cyfrowe.

Książka ta opowiada również o młodych ludziach, którzy skutecznie upomnieli się o swoje prawa i w ten sposób zmienili sposób traktowania dzieci przez całe państwa i własne społeczności. Ich historie pokazują, że każde działanie, choćby najskromniejsze, może doprowadzić do zmian. Kiedy młodzi ludzie zaczynają razem działać, zyskują moralną siłę i fizyczną obecność, której nikt nie może zignorować.

Mam nadzieję, że ta książka pomoże ci dostrzec, kto lub co uniemożliwia korzystanie z przysługujących ci praw, oraz – jeżeli taka będzie twoja wola – jakie działania możesz w tej sprawie podjąć. Mam nadzieję, że zainspiruje cię do poznania swoich praw – i domagania się, żeby były przestrzegane.

Angelina Jolie, październik 2020CZĘŚĆ PIERWSZA. POZNAJ SWOJE PRAWA

Lepiej zapalić świecę, niż przeklinać ciemność.

Chińskie przysłowie, motto Amnesty International

*

Jeżeli jesteś dzieckiem lub młodą osobą, masz swój własny zestaw praw człowieka. Prawa dziecka to prawa człowieka zaprojektowane specjalnie w taki sposób, żeby służyły dzieciom i młodzieży. Masz je od chwili narodzin i będzie tak do czasu, aż osiągniesz pełnoletniość, co w większości państw wymaga ukończenia osiemnastu lat.

Strajk kobiet w stolicy Meksyku żądających zakończenia przemocy wobec kobiet, marzec 2018. © Itzel Plascencia López/Amnesty International Mexico

Prawa dziecka to zbiór cennych swobód i zabezpieczeń, przepisów stworzonych specjalnie dla ciebie. Istnieją po to, żeby cię chronić, pomagać ci się rozwijać i sprawić, by twój głos był słyszalny. Wchodzą w skład międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka, przysługujących ci z racji bycia istotą ludzką.

Prawa dziecka mają formę stwierdzeń o charakterze pozytywnym. Ich celem jest stworzenie możliwie najlepszych warunków dla wszystkich dzieci i młodych ludzi na całej Ziemi.

To są twoje prawa, niezależnie od tego, kim jesteś albo gdzie żyjesz, niezależnie od twojej płci, seksualności, tożsamości płciowej, przynależności etnicznej, koloru skóry, wiary czy kultury, niezależnie od bogactwa czy ubóstwa, niepełnosprawności czy pełnosprawności, neuroróżnorodności czy neurotypowości. Niezależnie od tego, czy żyjesz z własną rodziną, w domu dziecka, na ulicy czy w obozie dla uchodźców. Prawa te dotyczą cię w takim samym stopniu jak wszystkich innych. Żadne dziecko nie ma więcej lub mniej praw.

Twoje prawa są niezbywalne, co oznacza, że nikt nie może ci ich odebrać. Pamiętaj jednak, że możesz się zetknąć z różnymi próbami pozbawiania cię twoich praw.

Choć na ich straży stoją przepisy, prawa wymagają obrony. Istnieją ludzie, którzy dla własnej korzyści woleliby je ograniczyć. Mogą próbować je łamać i naruszać. Władze państwowe i inne powinny w takiej sytuacji interweniować i pomagać, ale nie zawsze to robią.

Trochę języka prawniczego: władze publiczne naruszają prawa. Także osoby i firmy łamią prawa człowieka. O naruszeniu praw możemy też mówić w odniesieniu do relacji między ludźmi, na przykład gdy ktoś próbuje kontrolować cię w sposób intymny lub seksualny.

Być może obiło ci się kiedyś o uszy, że prawa człowieka są niebezpieczne, zbyt upolitycznione, że dzieci nie powinny ich znać lub że są sztucznym tworem, zapożyczonym od innych państw. To wszystko nieprawda. Prawa są dla ciebie korzystne i pozostają twoje niezależnie od poglądów politycznych lub religijnych innych osób. Prawdziwe niebezpieczeństwo pojawia się wtedy, kiedy nie są przestrzegane.

Splecione dłonie © Pexels

Prawa dziecka należą do ciebie. Musisz je znać, żeby się o nie dopominać – dla siebie i innych. Dopominanie się o prawa innych nazywamy solidarnością. Mówiąc w skrócie, solidarność jest wartością, poczuciem, że wszyscy należymy do rodzaju ludzkiego. Umożliwia ona ludziom nawiązywanie kontaktu z innymi i wspieranie ich niezależnie od wszystkich różnic.

Ta książka jest przewodnikiem, który pozwoli ci poznać i zrozumieć swoje prawa, a także się o nie upomnieć.