Prawo pracy - ebook

W książce kompleksowo omówiono problematykę prawa pracy z uwzględnieniem najnowszych zmian w Kodeksie pracy, a także regulacji wynikających z przepisów unijnych dotyczących m.in.:
• wskazania warunków oraz zasad wykonywania pracy zdalnej;
• przepisów regulujących kontrolę trzeźwości pracowników;
• zwiększenia zakresu ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy w związku z urlopem macierzyńskim, ojcowskim i rodzicielskim;
• możliwości przedłużenia umowy o pracę na okres próbny o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika.

Ciekawym uzupełnieniem publikacji są wyczerpujące odwołania do polskich i unijnych aktów prawnych oraz ich analiza uwzględniająca aktualne poglądy nauki, orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz współczesne realia społeczne i gospodarcze.

Podręcznik jest przeznaczony głównie dla studentów prawa, a także – ze względu na przystępność wykładu – dla działaczy związkowych oraz pracodawców.

Wykaz skrótów  | str. 15

Od Autorki  | str. 17

Część pierwsza
OGÓLNA

Rozdział I

Ogólna charakterystyka prawa pracy  | str. 21

•  1... Pojęcie i przedmiot prawa pracy | str. 21
•  2... Geneza prawa pracy | str. 26
•  3... Szczególne właściwości prawa pracy | str. 28
•  4... Funkcje prawa pracy | str. 31

Pytania kontrolne  | str. 36

Rozdział II

Źródła prawa pracy  | str. 38

•  1... Ogólna charakterystyka źródeł prawa pracy | str. 38
•  2... Pozycja Kodeksu pracy w systemie źródeł prawa pracy | str. 46
•  3... Układy zbiorowe pracy | str. 52

1... Pojęcie, charakter i przedmiot układu zbiorowego pracy  | str. 52

2... Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy  | str. 60

3... Zakładowy układ zbiorowy pracy  | str. 64

4... Porozumienie o stosowaniu układu zbiorowego pracy  | str. 67

•  4... Regulaminy | str. 68

1... Regulamin pracy  | str. 68

2... Regulamin wynagradzania  | str. 71

•  5... Międzynarodowe źródła prawa pracy | str. 73

1... Umowy międzynarodowe jako źródło prawa pracy  | str. 73

2... Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy  | str. 76

•  6... Europejskie prawo pracy | str. 80
•  7... Normy kolizyjne dla stosunków pracy. Jurysdykcja sądów polskich w sprawach z zakresu prawa pracy | str. 85

Pytania kontrolne  | str. 88

Rozdział III

Zasady prawa pracy  | str. 90

•  1... Pojęcie i rodzaje zasad prawa pracy | str. 90

1... Zasada poszanowania godności osobowej i godności osobistej pracownika  | str. 95

2... Zasada poszanowania prywatności pracownika i innych jego dóbr osobistych  | str. 96

3... Zasada ochrony pracy przez państwo  | str. 97

4... Zasada wolności pracy (swobody nawiązywania stosunku pracy)  | str. 97

5... Zasada równego traktowania pracowników  | str. 99

6... Zasada niedyskryminacji  | str. 100

7... Prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę  | str. 106

8... Zasada bezpiecznej i higienicznej pracy  | str. 108

9... Prawo do wypoczynku  | str. 109

10. Obowiązek pracodawcy zaspokajania bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników | str. 109
11. Obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych | str. 110

•  2... Funkcje zasad prawa pracy | str. 111

Pytania kontrolne  | str. 111

Część druga
PRAWO STOSUNKU PRACY

Rozdział IV

Pojęcie i rodzaje stosunków pracy  | str. 115

•  1... Koncepcje stosunku pracy | str. 115
•  2... Pojęcie i charakter stosunku pracy według prawa polskiego | str. 118
•  3... Rodzaje stosunków pracy | str. 121

Pytania kontrolne  | str. 123

Rozdział V

Podmioty stosunku pracy  | str. 124

•  1... Podmiot zatrudniający – pracodawca | str. 124

1... Wprowadzenie  | str. 124

2... Jednostka organizacyjna jako pracodawca  | str. 126

3... Osoba fizyczna jako pracodawca  | str. 131

4... Problem koncepcji pracodawcy  | str. 134

5... Zakład pracy  | str. 136

6... Przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę a trwanie stosunku pracy  | str. 138

•  2... Pracownik | str. 143

Pytania kontrolne  | str. 146

Rozdział VI

Umowa o pracę  | str. 147

•  1... Uwagi ogólne – powstanie stosunku pracy | str. 147
•  2... Treść umowy o pracę | str. 155
•  3... Sposoby zawarcia umowy o pracę | str. 163
•  4... Forma umowy o pracę | str. 163
•  5... Rodzaje umowy o pracę | str. 164
•  6... Umowa przedwstępna (umowa przyrzeczenia) w stosunkach pracy | str. 171
•  7... Praca zdalna | str. 173
•  8... Zatrudnianie pracowników tymczasowych | str. 181

Pytania kontrolne  | str. 187

Rozdział VII

Ustanie umownego stosunku pracy  | str. 188

•  1... Wprowadzenie | str. 188
•  2... Porozumienie stron (porozumienie rozwiązujące) | str. 189
•  3... Wypowiedzenie | str. 191

1... Istota i tryb wypowiedzenia  | str. 191

2... Powszechna ochrona pracowników przed wypowiedzeniem umowy o pracę przez pracodawcę  | str. 197

3... Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem  | str. 204

4... Roszczenia pracownika z tytułu nieprawidłowego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę  | str. 214

•  4... Rozwiązanie bez wypowiedzenia (ze skutkiem natychmiastowym) | str. 218

1... Wprowadzenie  | str. 218

2... Rozwiązanie umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym przez pracodawcę  | str. 219

3... Roszczenia pracownika z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia  | str. 227

4... Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

..... przez pracownika  | str. 229

•  5... Wygaśnięcie umownego stosunku pracy | str. 231

Pytania kontrolne  | str. 237

Rozdział VIII

Zmiana umownego stosunku pracy  | str. 240

•  1... Wprowadzenie | str. 240
•  2... Porozumienie zmieniające | str. 245
•  3... Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy

 | str. (wypowiedzenie zmieniające)  | str. 249

•  4... Jednostronna zmiana warunków umownego stosunku pracy

 | str. przez pracodawcę  | str. 255

Pytania kontrolne  | str. 260

Rozdział IX

Powstanie, zmiana i ustanie pozaumownych stosunków pracy  | str. 262

•  1... Wprowadzenie | str. 262
•  2... Stosunek pracy na podstawie powołania | str. 264

1... Zakres zastosowania powołania  | str. 264

2... Powstanie i treść stosunku pracy „z powołania”  | str. 267

3... Ustanie i zmiana stosunku pracy „z powołania”  | str. 271

•  3... Stosunek pracy na podstawie mianowania | str. 274

1... Ogólna charakterystyka stosunku pracy z mianowania  | str. 274

2... Mianowani urzędnicy służby cywilnej  | str. 281

•  4... Stosunek pracy na podstawie wyboru | str. 289

1... Wybór jako źródło stosunku pracy  | str. 289

2... Ustanie stosunku pracy z wyboru  | str. 292

Pytania kontrolne  | str. 295

Rozdział X

Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (zwolnienie grupowe)  | str. 297

•  1... Wprowadzenie | str. 297
•  2... Zwolnienie grupowe | str. 299
•  3... Indywidualne zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników | str. 308

Pytania kontrolne  | str. 310

Rozdział XI

Obowiązki stron stosunku pracy  | str. 312

•  1... Wprowadzenie | str. 312
•  2... Obowiązki pracodawcy | str. 313
•  3... Świadectwo pracy | str. 340
•  4... Prowadzenie dokumentacji pracowniczej | str. 346
•  5... Obowiązki pracownika | str. 349
•  6... Zakaz konkurencji pracownika z pracodawcą | str. 359

Pytania kontrolne  | str. 362

Rozdział XII

Wynagrodzenie za pracę  | str. 365

•  1... Reglamentacja płac | str. 365
•  2... Metody wynagradzania | str. 372
•  3... Obowiązek zapłaty wynagrodzenia koniecznym składnikiem stosunku pracy | str. 374
•  4... Ekwiwalentny charakter wynagrodzenia za pracę | str. 376
•  5... Składniki wynagrodzenia za pracę | str. 380
•  6... Prawna ochrona wynagrodzenia za pracę | str. 384
•  7... Świadczenia majątkowe od pracodawcy niebędące wynagrodzeniem za pracę | str. 391
•  8... Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności

 | str. pracodawcy  | str. 393

Pytania kontrolne  | str. 399

Rozdział XIII

Odpowiedzialność stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków ze stosunków pracy  | str. 401

•  1... Wprowadzenie | str. 401
•  2... Odpowiedzialność porządkowa pracownika | str. 403

1... Charakterystyka prawna odpowiedzialności porządkowej  | str. 403

2... Przewinienia i kary porządkowe  | str. 404

3... Tryb nakładania kar i środki zaskarżenia  | str. 405

•  3... Odpowiedzialność dyscyplinarna | str. 408
•  4... Odpowiedzialność materialna (majątkowa) pracownika | str. 411

1... Uwagi ogólne  | str. 411

2... Ograniczona pracownicza odpowiedzialność materialna  | str. 413

3... Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną nieumyślnie w mieniu powierzonym  | str. 416

4... Wspólna umowna odpowiedzialność pracowników za szkodę wyrządzoną nieumyślnie w mieniu powierzonym  | str. 421

5... Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną umyślnie  | str. 424

6... Naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika

..... osobie trzeciej  | str. 425

7... Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od pracownika  | str. 427

•  5... Odpowiedzialność majątkowa (odszkodowawcza) pracodawcy | str. 428

Pytania kontrolne  | str. 432

Część trzecia
PRAWO OCHRONY PRACY

Rozdział XIV

Czas pracy  | str. 437

•  1... Wprowadzenie | str. 437
•  2... Definicja czasu pracy i innych pojęć | str. 441
•  3... Normy czasu pracy i czasu odpoczynku | str. 449
•  4... Systemy i rozkłady czasu pracy | str. 451

1... Systemy czasu pracy  | str. 451

2... Rozkład czasu pracy  | str. 463

3... Ewidencja czasu pracy  | str. 465

•  5... Praca w porze nocnej | str. 466
•  6... Praca w niedziele i święta | str. 468
•  7... Praca w godzinach nadliczbowych | str. 473
•  8... Dyżur | str. 482
•  9... Odrębności w zakresie regulacji czasu pracy dotyczące pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy | str. 484
•  10. Odrębności w zakresie regulacji czasu pracy pracowników

 | str. niepełnosprawnych  | str. 486

•  11. Odrębności w zakresie regulacji czasu pracy dotyczące kierowców | str. 487
•  12. Czas pracy według wybranych pragmatyk pracowniczych | str. 491

Pytania kontrolne  | str. 494

Rozdział XV

Urlop wypoczynkowy i urlopy bezpłatne. Zwolnienia od pracy  | str. 496

•  1... Wprowadzenie | str. 496
•  2... Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu | str. 497

1... Nabycie prawa do urlopu  | str. 497

2... Wymiar urlopu  | str. 498

3... Urlop proporcjonalny  | str. 502

•  3... Zasady wykorzystywania urlopu wypoczynkowego | str. 504

1... Udzielanie urlopu w zwykłym trybie  | str. 504

2... Urlop na żądanie pracownika  | str. 508

3... Przedawnienie roszczenia o urlop  | str. 510

•  4... Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego i ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy | str. 511
•  5... Urlopy bezpłatne | str. 512
•  6... Zwolnienia od pracy | str. 513

Pytania kontrolne  | str. 515

Rozdział XVI

Bezpieczeństwo i higiena pracy  | str. 517

•  1... Wprowadzenie | str. 517
•  2... Obowiązki pracodawcy | str. 520

1... Obowiązki dotyczące organizacji pracy, pomieszczeń pracy i ich wyposażenia oraz wyposażenia pracowników  | str. 520

2... Obowiązki z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia  | str. 524

3... Obowiązki związane z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi  | str. 528

3.1... Obowiązki w związku z wypadkiem przy pracy  | str. 528

3.2... Obowiązki pracodawcy dotyczące chorób zawodowych  | str. 533

4... Naprawianie szkód powstałych w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej  | str. 535

5... Obowiązek szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy  | str. 538

•  3... Obowiązki innych podmiotów w zakresie bezpieczeństwa

 | str. i higieny pracy  | str. 539

•  4... Środki realizacji prawa pracownika do bezpiecznych i higienicznych

 | str. warunków pracy  | str. 542

•  5... Służba bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 542
•  6... Udział załogi w rozwiązywaniu spraw z zakresu bezpieczeństwa

 | str. i higieny pracy  | str. 545

•  7... Obowiązki i prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w związku z wykonywaniem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy | str. 546

Pytania kontrolne  | str. 548

Rozdział XVII

Ochrona pracy kobiet. Szczególne uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem i obowiązkami wobec rodziny  | str. 550

•  1... Wprowadzenie | str. 550
•  2... Tak zwana powszechna ochrona pracy kobiet | str. 551
•  3... Szczególna ochrona pracy kobiet w związku z biologicznym macierzyństwem | str. 554
•  4... Urlopy, zwolnienia od pracy i inne uprawnienia związane z urodzeniem lub wychowywaniem dziecka | str. 557

1... Rodzaje uprawnień  | str. 557

2... Urlopy związane z rodzicielstwem  | str. 558

2.1... Urlop macierzyński  | str. 558

2.2... Urlop rodzicielski  | str. 563

2.3... Urlop ojcowski (dla ojca biologicznego i adopcyjnego)  | str. 565

2.4... Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlop rodzicielski z tytułu przysposobienia dziecka lub przyjęcia dziecka na wychowanie jako niezawodowa rodzina zastępcza  | str. 566

2.5... Zasiłek macierzyński  | str. 568

2.6... Zatrudnienie po urlopach związanych z rodzicielstwem  | str. 569

3... Urlop wychowawczy  | str. 569

4... Inne uprawnienia rodzicielskie  | str. 573

5... Zakazy dotyczące zatrudniania pracowników opiekujących się małymi dziećmi  | str. 574

•  5... Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy w związku z macierzyństwem i wychowywaniem dzieci | str. 575
•  6... Uprawnienia związane z opieką nad rodziną sensu largo | str. 578

Pytania kontrolne  | str. 581

Rozdział XVIII

Zatrudnianie młodocianych i dzieci  | str. 583

•  1... Wprowadzenie | str. 583
•  2... Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego | str. 585

1... Ogólna charakterystyka umowy. Nawiązanie i rozwiązanie  | str. 585

2... Nauka zawodu  | str. 589

3... Przyuczenie do wykonywania określonej pracy  | str. 590

4... Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe  | str. 591

•  3... Zatrudnianie młodocianych w celu zarobkowym | str. 591
•  4... Szczególna ochrona zdrowia młodocianych pracowników | str. 592
•  5... Zatrudnianie dzieci | str. 594

Pytania kontrolne  | str. 598

Rozdział XIX

Nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy  | str. 600

•  1... Wprowadzenie | str. 600
•  2... Nadzór Państwowej Inspekcji Pracy | str. 601
•  3... Nadzór społecznej inspekcji pracy | str. 610
•  4... Nadzór sprawowany przez inne organy | str. 614

1... Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej  | str. 614

2... Organy nadzoru górniczego  | str. 615

3... Dozór techniczny  | str. 616

Pytania kontrolne  | str. 617

Rozdział XX

Zasady odpowiedzialności pracodawcy za wykroczenia przeciwko prawom pracownika i za przestępstwa przeciwko prawom pracownika  | str. 618

•  1... Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika | str. 618
•  2... Odpowiedzialność karna za przestępstwa przeciwko prawom
  pracownika | str. 623

Pytania kontrolne  | str. 625

Część czwarta
ROZSTRZYGANIE INDYWIDUALNYCH SPORÓW PRACY

Rozdział XXI

Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy  | str. 629

•  1... Wprowadzenie | str. 629
•  2... Obowiązujący system rozstrzygania sporów ze stosunku pracy | str. 631
•  3... Pozasądowe postępowanie pojednawcze | str. 633

1... Tryb powoływania i organizacja komisji pojednawczej  | str. 633

2... Postępowanie pojednawcze przed komisją  | str. 634

•  4... Zasady postępowania przed sądami w sprawach z zakresu

 | str. prawa pracy  | str. 635

1... Sprawy z zakresu prawa pracy  | str. 635

2... Odrębności postępowania  | str. 638

•  5... Wykonywanie wyroków i ugód w sprawach ze stosunku pracy | str. 646
•  6... Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy. Inne terminy

 | str. dochodzenia roszczeń  | str. 648

1... Przedawnienie  | str. 648

2... Szczególne terminy dochodzenia niektórych roszczeń

..... ze stosunku pracy  | str. 652

Pytania kontrolne  | str. 654

Część piąta
ZBIOROWE PRAWO PRACY

Rozdział XXII

Ogólna charakterystyka zbiorowego prawa pracy  | str. 657

Pytania kontrolne  | str. 664

Rozdział XXIII

Związki zawodowe  | str. 665

•  1... Rys historyczny | str. 665
•  2... Zasady tworzenia i funkcjonowania związków zawodowych

 | str. w Rzeczypospolitej Polskiej  | str. 669

1... Podstawowe zasady działania związków zawodowych („wolności związkowe”)  | str. 669

2... Zakres podmiotowy prawa do zrzeszania się w związki

..... zawodowe  | str. 671

3... Powstanie związku zawodowego  | str. 673

4... Zakończenie działalności związku zawodowego  | str. 675

5... Kompetencje związków zawodowych  | str. 676

6... Zakładowa organizacja związkowa  | str. 678

7... Uprawnienia związków zawodowych  | str. 682

8... Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy o związkach zawodowych  | str. 684

Pytania kontrolne  | str. 685

Rozdział XXIV

Organizacje pracodawców  | str. 687

Pytania kontrolne  | str. 690

Rozdział XXV

Rada Dialogu Społecznego i wojewódzkie rady dialogu społecznego  | str. 691

Pytania kontrolne  | str. 695

Rozdział XXVI

Rozwiązywanie sporów zbiorowych  | str. 696

•  1... Spór zbiorowy | str. 696
•  2... Sposoby rozwiązywania sporów zbiorowych

 | str. (etapy sporu zbiorowego)  | str. 698

1... Rokowania  | str. 698

2... Mediacja  | str. 698

3... Arbitraż  | str. 700

4... Strajk  | str. 700

5... Problem lokautu  | str. 704

Pytania kontrolne  | str. 705

Rozdział XXVII

Udział pracowników w zarządzaniu zakładem pracy

(partycypacja pracownicza)  | str. 707

•  1... Wprowadzenie | str. 707
•  2... Samorząd pracowniczy | str. 708
•  3... Informowanie pracowników i przeprowadzanie z nimi konsultacji | str. 711

Pytania kontrolne  | str. 716

Rozdział XXVIII

Samorządy zawodowe  | str. 718

Pytania kontrolne  | str. 720

Skorowidz  | str. 721