Prawo spadkowe - ebook

Książka stanowi kompleksowy zbiór zagadnień odnoszących się do spadku. Autorzy w przystępny sposób opisują, jak prawidłowo sporządzić testament, przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku oraz dział spadku, a także przedstawiają zagadnienia zachowku i zapisu windykacyjnego.

Można tu również znaleźć informacje na temat: podatku od nabytego spadku, kosztów całego postępowania spadkowego, odpowiedzialności za długi spadkowe, obrotu spadkiem czy funkcji kuratora spadku.

W publikacji zamieszczono kompletny zbiór wzorów pism procesowych oraz zbiór przepisów obejmujący całość aktów prawnych z zakresu dziedziczenia.

W piątym wydaniu uwzględniono wszystkie zmiany legislacyjne, jakie miały miejsce od czasu poprzedniej edycji w 2012 r., a dotyczące m.in.:

• nowych zasad przyjęcia i zabezpieczania spadku, zwiększających ochronę spadkobierców przed długami spadkowymi,
• sporządzania spisu i wykazu inwentarza,
• opodatkowania nabycia własności gruntów stanowiących gospodarstwo rolne,
• europejskiego poświadczenia spadkowego,
• stawek wynagrodzenia adwokatów i radców prawnych będących pełnomocnikami procesowymi w postępowaniach spadkowych.
• Adresaci:
• Opracowanie jest skierowane do praktyków specjalizujących się w prawie spadkowym - sędziów, notariuszy, adwokatów, radców prawnych. Może zainteresować również studentów wydziałów prawa i administracji oraz aplikantów zawodów prawniczych.

Wykaz skrótów 13
Podstawowe pojęcia 15
Część I Prawo spadkowe
Rozdział pierwszy. Przedmiot prawa spadkowego 23 1. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku 23 2. Prawa i obowiązki niewchodzące w skład spadku 25 2.1. Prawa i obowiązki publicznoprawne 25 2.2. Prawa i obowiązki osobiste zmarłego 26 2.3. Prawa i obowiązki rodzinne 26 2.4. Prawa i obowiązki przechodzące na oznaczone osoby na podstawie przepisów szczególnych 27
Rozdział drugi. Zagadnienia ogólne związane z dziedziczeniem 29 1. Otwarcie spadku i pojęcie dziedziczenia 29 2. Zdolność do dziedziczenia 30 2.1. Osoba fizyczna 30 2.2. Osoba prawna 31 3. Niegodność dziedziczenia 31 4. Uprawnienia małżonka i innych osób bliskich, zamieszkałych ze spadkodawcą 32
Rozdział trzeci. Dziedziczenie ustawowe 33 1. Porządek dziedziczenia ustawowego 33 1.1. Pierwsza grupa dziedziczących - małżonek i zstępni spadkodawcy 34 1.2. Druga grupa dziedziczących - małżonek, rodzice i rodzeństwo 35 1.3. Trzecia grupa dziedziczących - dziadkowie spadkodawcy 36 1.4. Czwarta grupa dziedziczących - pasierbowie spadkodawcy 37 1.5. Piąta grupa dziedziczących - gmina i Skarb Państwa 37 2. Dziedziczenie przez osoby przysposobione i dziedziczenie po nich 37 3. Szczególne uprawnienia quasi-alimentacyjne dziadków spadkodawcy 38 4. Uprawnienie małżonka do przedmiotów urządzenia domowego 39
Rozdział czwarty. Testament i dziedziczenie testamentowe 41 1. Testament 41 1.1. Swoboda testowania 41 1.2. Zagadnienia ogólne związane z testamentem 41 1.2.1. Pojęcie testamentu 41 1.2.2. Cechy czynności prawnej będącej testamentem i treść testamentu 42 1.2.3. Odwołalność testamentu 42 1.2.4. Tłumaczenie nieprecyzyjnych postanowień testamentowych 43 1.2.5. Ogłoszenie testamentu 43 1.3. Przesłanki ważności testamentu 44 1.3.1. Zdolność testowania 44 1.3.2. Wady oświadczenia woli 45 1.3.3. Treść testamentu 45 2. Forma testamentu 46 2.1. Testamenty zwykłe 46 2.1.1. Testament własnoręczny 47 2.1.2. Testament notarialny 48 2.1.3. Testament allograficzny 48 2.2. Testamenty szczególne 49 2.2.1. Testament ustny 50 2.2.2. Testament podróżny na polskim statku morskim lub powietrznym 52 2.2.3. Testament wojskowy 53 3. Notarialny rejestr testamentów (NORT) 53 4. Powołanie spadkobiercy testamentowego 54 4.1. Zagadnienia ogólne 54 4.1.1. Osoba spadkobiercy i jej określenie w testamencie 55 4.1.2. Rozrządzenia dotyczące poszczególnych przedmiotów majątkowych 55 4.1.3. Warunek i termin przy powołaniu spadkobiercy 57 4.2. Substytucja, czyli podstawienie 58 4.3. Przyrost 58
Rozdział piąty. Zapisy i polecenia 60 1. Zapis zwykły 60 1.1. Ustanowienie zapisu zwykłego 60 1.2. Przedmiot zapisu 61 1.3. Osoba zapisobiercy 61 1.4. Osoba obciążona zapisem zwykłym 62 1.5. Istota zapisu zwykłego i jego wykonanie 63 1.6. Przedawnienie roszczeń z tytułu zapisu zwykłego 66 2. Zapis windykacyjny 66 2.1. Istota zapisu windykacyjnego i jego ustanowienie 66 2.2. Przedmiot zapisu windykacyjnego 67 2.3. Osoba zapisobiercy i jej prawa 69 3. Polecenie testamentowe 71 3.1. Istota polecenia 71 3.2. Wykonanie polecenia 72
Rozdział szósty. Wykonawca testamentu 74 1. Powołanie wykonawcy testamentu, jego kwalifikacje i podjęcie przez niego funkcji 74 2. Zakres obowiązków i uprawnień wykonawcy 75 3. Wygaśnięcie obowiązków i uprawnień wykonawcy testamentu oraz jego rozliczenia ze spadkobiercami 76
Rozdział siódmy. Zachowek 78 1. Osoby uprawnione do zachowku 79 2. Wysokość zachowku 80 2.1. Wielkość udziału spadkowego 80 2.2. Osobiste kwalifikacje uprawnionego 80 2.3. Wartość spadku i substrat zachowku 80 3. Realizacja uprawnień z tytułu zachowku 82 3.1. Obdarowanie uprawnionego do zachowku 82 3.2. Powołanie do spadku uprawnionego do zachowku, uczynienie na jego rzecz zapisu zwykłego lub windykacyjnego 82 3.3. Roszczenie o zapłatę równowartości zachowku lub o jego uzupełnienie 83 4. Szczególna odpowiedzialność za zachowek zapisobierców zwykłych i uprawnionych z tytułu poleceń testamentowych 85 5. Przedawnienie roszczeń z tytułu zachowku 86
Rozdział ósmy. Wydziedziczenie 87 1. Przesłanki skuteczności wydziedziczenia 87 2. Skutki wydziedziczenia 88
Rozdział dziewiąty. Przyjęcie i odrzucenie spadku 89 1. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 90 1.1. Zasady obliczania terminu 90 1.2. Skutki bierności spadkobiercy 90 2. Zasady i forma złożenia oświadczenia 91 2.1. Niepodzielność i bezwarunkowość przyjęcia lub odrzucenia spadku 91 2.2. Forma złożenia oświadczenia 92 3. Skutki przyjęcia spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza 93 4. Wady oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 93 5. Odrzucenie spadku 94 5.1. Skutki odrzucenia spadku 94 5.2. Odrzucenie spadku przez osobę nim zarządzającą 95 5.3. Odrzucenie spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli 95
Rozdział dziesiąty. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego 96 1. Postępowanie sądowe w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego 96 1.1. Sąd właściwy do przeprowadzenia postępowania 96 1.2. Podmioty uczestniczące w postępowaniu 96 1.3. Zakres postępowania o stwierdzenie nabycia spadku 97 1.4. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego 98 2. Postępowanie przed notariuszem o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia 100 2.1. Zakres postępowania przed notariuszem 101 2.2. Akt poświadczenia dziedziczenia oraz stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego 102 2.3. Uchylenie aktu poświadczenia dziedziczenia 103 3. Uzupełnienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i aktu poświadczenia dziedziczenia 105 4. Wzruszenie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego 106 5. Znaczenie i skutki stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego 109
Rozdział jedenasty. Odpowiedzialność za długi spadkowe 111 1. Odpowiedzialność spadkobierców 112 1.1. Odpowiedzialność za długi spadkowe do chwili przyjęcia spadku 112 1.2. Odpowiedzialność za długi spadkowe od chwili przyjęcia spadku 113 1.2.1. Odpowiedzialność przy przyjęciu spadku wprost 113 1.2.2. Odpowiedzialność przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza 114 1.2.3. Wspólne zasady dla wypadków odpowiedzialności ograniczonej i nieograniczonej 118 2. Odpowiedzialność zapisobierców windykacyjnych 119
Rozdział dwunasty. Sytuacja prawna spadkobierców do chwili działu spadku i dział spadku 123 1. Wspólność majątku spadkowego do chwili działu spadku 123 1.1. Zasady ogólne 123 1.2. Zbycie udziału spadkowego 124 1.3. Rozporządzenie udziałem w poszczególnym przedmiocie należącym do spadku 124 2. Dział spadku 125 2.1. Umowny dział spadku 125 2.2. Sądowy dział spadku 126 2.2.1. Sąd właściwy do rozpoznania wniosku 126 2.2.2. Krąg podmiotów postępowania o dział spadku 127 2.2.3. Zakres postępowania 127 2.2.4. Cel postępowania 128 2.2.5. Zasady obliczania schedy spadkowej 128 2.2.6. Zasady podziału majątku spadkowego 129 2.2.7. Dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków 130 2.2.8. Długi spadkowe w postępowaniu działowym 131 2.3. Skutki działu spadku 131
Rozdział trzynasty. Umowy dotyczące spadku 132 1. Umowy o spadek po osobie żyjącej 132 2. Umowy o spadek po śmierci spadkodawcy 133
Rozdział czternasty. Dziedziczenie gospodarstwa rolnego 136 1. Ogólne zasady stosowania przepisów dotyczących dziedziczenia gospodarstw rolnych 137 2. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych przed dniem 4 listopada 1971 r. lub pomiędzy dniem 4 listopada 1971 r. a 5 kwietnia 1982 r. 138 3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych pomiędzy dniem 6 kwietnia 1982 r. a 30 września 1990 r. 142 4. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych pomiędzy dniem 1 października 1990 r. a 13 lutego 2001 r. 145 5. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych od dnia 14 lutego 2001 r. 148
Rozdział piętnasty. Ochrona dziedziczenia 149 1. Zabezpieczenie spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego 149 2. Wykaz inwentarza 153 3. Spis inwentarza 154 4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych 156 5. Zarząd spadku nieobjętego - kurator spadku 157 6. Powództwo o wydanie spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego 157
Rozdział szesnasty. Koszty związane z postępowaniem spadkowym 160 1. Wpisy sądowe 160 2. Opłaty kancelaryjne 162 3. Wynagrodzenie adwokata i radcy prawnego 163 4. Zwolnienie od kosztów sądowych 164 5. Zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowego w orzeczeniu kończącym postępowanie 165
Rozdział siedemnasty. Podatek od spadków 168 1. Zakres przedmiotowy obowiązku podatkowego, czyli co podlega podatkowi 168 1.1. Zwolnienia podatkowe 169 1.2. Zwolnienie w przypadku rzeczy związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego 170 2. Zakres podmiotowy, czyli kto płaci podatek, a kto go nie płaci 171 3. Wysokość podatku 172 4. Rozliczenie podatku 174 5. Ulga mieszkaniowa 175
Rozdział osiemnasty. Europejskie poświadczenie spadkowe 178
Rozdział dziewiętnasty. Prawo obowiązujące na terenach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1946 181
Część II Wzory pism w sprawach spadkowych
Wzór nr 1. Testament własnoręczny 185 Wzór nr 2. Wniosek o wyjawienie istnienia testamentu i nakazanie jego złożenia 187 Wzór nr 3. Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu 190 Wzór nr 4. Zawiadomienie o testamencie ustnym, którego treść nie została spisana 192 Wzór nr 5. Wniosek o zabezpieczenie spadku 194 Wzór nr 6. Wniosek o zabezpieczenie przedmiotu zapisu windykacyjnego 198 Wzór nr 7. Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza 202 Wzór nr 8. Wniosek o wyjawienie przedmiotów spadkowych 205 Wzór nr 9. Wniosek o ustanowienie kuratora spadku 208 Wzór nr 10. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z ustawy 210 Wzór nr 11. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu 214 Wzór nr 12. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu i przedmiotu zapisu windykacyjnego 218 Wzór nr 13. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku obejmującego gospodarstwo rolne 223 Wzór nr 14. Wniosek o uzupełnienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku 228 Wzór nr 15. Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku 231 Wzór nr 16. Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego 235 Wzór nr 17. Wniosek o dział spadku 239 Wzór nr 18. Wniosek o dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków 244 Wzór nr 19. Pozew o zachowek 250 Wzór nr 20. Zgłoszenie o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia przez najbliższą rodzinę zmarłego 254 Wzór nr 21. Wniosek o zwolnienie od kosztów wraz z wzorem oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania 256
Część III Zbiór aktów prawnych
Dekret z dnia 8 października 1946 r. - Prawo spadkowe 265 Dekret z dnia 8 października 1946 r. - Przepisy wprowadzające prawo spadkowe 288 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny 294 Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw 318 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego 326 Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw 341 Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 r. w sprawie testamentów wojskowych 348 Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych 350 Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn 377 Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego 389 Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie 392 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych 399 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza 401 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 2015 r. w sprawie niektórych czynności dokonywanych w ramach zabezpieczenia spadku 406 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe 408 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu 410 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie 418 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu 426 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu 434 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych 441 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu 449 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych 457 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych 463 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 469
Skorowidz 473