MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
nowość
PRL od kuchni - ebook
Pyzy w słoikach sprzedawane na bazarach, zimne nóżki i sałatki jarzynowe smutno tkwiące w akwariach lodówek garmażeryjnych czy powolnie kręcące się kurczaki na rożnie podczas festynu – oto kadry peerelowskiego przepychu, na który było nas stać i który nie był naszym ostatnim słowem! Bary mleczne pękały w szwach, bufetowe nie nadążały z wydawaniem kiełbas z wody, a mielony czy bigos w barze dworcowym potrafiły dać doznania gastronomiczno-gastryczne, których nie można było wymazać z pamięci. Ceraty i obrusy stołów w lokalach wszystkich kategorii zaścielą demoludowym menu okresu pierwszych sekretarzy – Sławomir Koper, najbardziej poczytny pisarz historyczny w kraju nad Wisłą, oraz Mariusz Mucha, dziennikarz i pasjonat gotowania. Garkuchnia PRL-u wita i zaprasza!
| Kategoria: | Biografie |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8343-628-9 |
| Rozmiar pliku: | 9,9 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
OD AUTORÓW
Od autorów
Właściwie obaj zawsze chcieliśmy napisać tę książkę. Chociaż dzieli nas sporo lat i wychowywaliśmy się w różnych miastach, to jednak dorastaliśmy w czasach Polski Ludowej. Dlatego mieliśmy okazję bardzo dobrze poznać PRL również od strony kulinariów. Nie tylko pod względem codziennego jadłospisu czy zaopatrzenia sklepów spożywczych, lecz także jakości punktów zbiorowego żywienia – od ekskluzywnych restauracji po bary mleczne. Ponadto obaj jesteśmy z wykształcenia historykami i nie bardzo potrafiliśmy zrozumieć, dlaczego sprawy kuchenno-żywieniowe zawsze były traktowane w naszej branży po macoszemu.
Menu baru mlecznego z lat siedemdziesiątych XX wieku.
O powstaniu tej publikacji zadecydowało przypadkowe spotkanie na Targach Książki w Lublinie w 2024 roku. Wcześniej nie znaliśmy się, ale po krótkiej rozmowie – gdy zupełnie spontanicznie zaczęliśmy wspominać potrawy sprzed lat, zapomniane smaki, siermiężne bary, kulinarne absurdy PRL-u i sposoby zdobywania żywności w słusznie minionej epoce – doszliśmy do wniosku, że wspólnie napiszemy o tym książkę. Nawet dwuznaczny tytuł _PRL od kuchni_ wymyśliliśmy podczas naszego spotkania. Owoc tej pracy mają Państwo przed sobą.
Epoka PRL-u stanowi doskonałe potwierdzenie tezy, że warunki życia społeczeństwa wpływają na wydarzenia polityczne. Przecież gdyby nie koszmarne braki w zaopatrzeniu rynku w artykuły spożywcze, być może do dzisiaj nad Wisłą panowałby komunizm i nikomu nie przyszłoby do głowy go obalać. Choć Polska Ludowa była krajem szarym, bez wolności słowa i możliwości swobodnego wyjazdu za granicę, to jednak zapewniała swoim obywatelom minimum socjalne, a czasami nawet nieco więcej. Nie bez powodu pierwsza połowa epoki Edwarda Gierka do dzisiaj wspominana jest z rozrzewnieniem przez starsze pokolenie, gdyż półki sklepów spożywczych uginały się wówczas od towarów i praktycznie każdy obywatel mógł sobie pozwolić na ich zakup.
Wszyscy pamiętają drastyczne podwyżki cen żywności, co stało się przyczyną wydarzeń w latach 1970, 1976 i 1980. Mało kto jednak zwraca uwagę, że poznański Czerwiec zaczął się właśnie od braków w zaopatrzeniu w mięso. Z tego powodu marginalizowanie spraw spożywczo-kulinarnych w dziejach PRL-u jest zupełnie nieuzasadnione. Podobnie jak skupienie się wyłącznie na opisach kolejnych kryzysów gospodarczych.
Nie mieliśmy ambicji, by napisać wyczerpującą monografię Polski Ludowej od strony kuchenno-spożywczej. To raczej nostalgiczna podróż do smaków i przepisów kulinarnych PRL-u opisująca różne aspekty tego tematu. Poruszyliśmy bowiem kwestię powiązań wydarzeń politycznych z zaopatrzeniem sklepów, przypomnieliśmy specyfikę świata kolejek, nieco miejsca poświęciliśmy też obłędowi reglamentacji towarów. Przy okazji opisujemy ówczesne punkty zbiorowego żywienia łącznie ze stołówkami szkolnymi, pracowniczymi czy wczasowymi. Nie zapominamy również o dziwnych losach barów kolejowych funkcjonujących pod szyldem Warsu, a także o dniach chwały klubokawiarń Hortexu i ich kryminalnym zakończeniu.
Sporo miejsca poświęciliśmy imprezom towarzyskim i rodzinnym tamtej epoki, wskazując, że wiele serwowanych wówczas potraw mimo upływu kilkudziesięciu lat nadal cieszy się popularnością. Poczesne miejsce zajmują różnego rodzaju zamienniki kulinarne (erzace), bez których żadna rodzina w PRL-u nie mogłaby funkcjonować. Nie zabrakło też opisów i wspomnień o produktach już zapomnianych, a które kiedyś stanowiły codzienny element życia polskiego społeczeństwa.
Wiele miejsca w tej książce zajmują nasze osobiste wspomnienia, które potraktowaliśmy jako materiał źródłowy. Nie różnią się bowiem zbytnio od relacji czy pamiętników dotyczących Polski Ludowej, a mają niepowtarzalny walor emocjonalny. Wspomnienia starszego z nas (S.K.) sięgają przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, natomiast młodszego (M.M.) zaczynają się o dekadę później. Inny też jest ich charakter, gdyż wychowywaliśmy się w różnych miastach – inaczej wyglądały zaopatrzenie sklepów i lokale konsumpcyjne w Warszawie, a inaczej w Lublinie. Staraliśmy się jednak uwzględnić również inne polskie miasta.
W czasach PRL-u kwitło życie towarzyskie, obaj też mamy dużą liczbę krewnych w różnych częściach kraju. Odpusty, chrzciny i wesela były powodem do spotkań rodzinnych, dzięki czemu obficie czerpiemy ze wspomnień o suto zastawionych stołach, ówczesnych potrawach, oryginalnych składnikach i smakach, które pamięta się przez dekady. Nasi rodacy zawsze dawali sobie radę – nawet gdy w kraju panował permanentny kryzys gospodarczy, a na rynku brakowało żywności.
Mamy nadzieję, że dzięki tej książce wrócą miłe wspomnienia i niejeden z Czytelników przyrządzi danie, które pamięta z dzieciństwa czy młodości. Życzymy Państwu smakowitej lektury!
Sławomir Koper, Mariusz MuchaZapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
_Rozporządzenie ministra przemysłu i handlu z dnia 30 grudnia 1948 r. wydane w porozumieniu z ministrami administracji publicznej i Ziem Odzyskanych o zaopatrywaniu ludności pracującej w tłuszcze_, Sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/zaopatrywanie-ludnosci-pracujacej-w-tluszcze-16780281
2.
_Bitwa o handel_, Muzhp.pl/kalendarium/bitwa-o-handel
3.
_Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem”. Historia_, Kzrss.spolem.org.pl/index.php/o-spolem/historia?showall=1&limitstart=
4.
J. Kaliński, _„Transformacja” do gospodarki centralnie planowanej w Polsce (1944-1950)_, Repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7552/1/Optimum_1_2019_J_Kalinski_Transformacja_do_gospodarki.pdf
5.
R. Nawrot, _Stonki ziemniaczanej nie zrzucili Amerykanie. Czyja to robota?_, Zielona.interia.pl/przyroda/news-stonki-ziemniaczanej-nie-zrzucili-amerykanie-czyja-to-robota,nId,6315973#9c19626e
6.
Za: J. Błażejowska, P. Wieczorkiewicz, _Przez Polskę Ludową na przełaj i na przekór_, Warszawa 2011, s. 245.
7.
_Kartka z kalendarza. 25 października 1971 r. Zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych_, Historia.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-25-pazdziernika-1971-r-zniesienie-obowiazkowych-dostaw-zboz-,nId,1541457#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox
8.
Za: M. Milewska, _Ślepa kuchnia. Jedzenie i ideologia w PRL_, Warszawa 2021, s. 39.
9.
Za: _ibidem_, s. 39-40.
10.
_Kartka_…
11.
E. Pietrzyk-Dąbrowska, _Peerelowskie kontyngenty i komunistyczny kolonializm_, Plus.dziennikpolski24.pl/peerelowskie-kontyngenty-i-komunistyczny-kolonializm/ar/c15-14765984
12.
Za: S. Węglarz, _§ 148. Kara śmierci. Mięso_, TVP2, 2001_._
13.
Za: _ibidem._
14.
Za: PKF 46/1964.
15.
Za: S. Węglarz, _op. cit_.
16.
Za: J. Kochanowski, _Sklep komercyjny_, Polska1918-89.pl/pdf/sklep-komercyjny,4838.pdf
17.
J. Tejchma, _W kręgu nadziei i rozczarowań. Notatki dzienne z lat 1978-1982_, Warszawa 2002, s. 36.
Od autorów
Właściwie obaj zawsze chcieliśmy napisać tę książkę. Chociaż dzieli nas sporo lat i wychowywaliśmy się w różnych miastach, to jednak dorastaliśmy w czasach Polski Ludowej. Dlatego mieliśmy okazję bardzo dobrze poznać PRL również od strony kulinariów. Nie tylko pod względem codziennego jadłospisu czy zaopatrzenia sklepów spożywczych, lecz także jakości punktów zbiorowego żywienia – od ekskluzywnych restauracji po bary mleczne. Ponadto obaj jesteśmy z wykształcenia historykami i nie bardzo potrafiliśmy zrozumieć, dlaczego sprawy kuchenno-żywieniowe zawsze były traktowane w naszej branży po macoszemu.
Menu baru mlecznego z lat siedemdziesiątych XX wieku.
O powstaniu tej publikacji zadecydowało przypadkowe spotkanie na Targach Książki w Lublinie w 2024 roku. Wcześniej nie znaliśmy się, ale po krótkiej rozmowie – gdy zupełnie spontanicznie zaczęliśmy wspominać potrawy sprzed lat, zapomniane smaki, siermiężne bary, kulinarne absurdy PRL-u i sposoby zdobywania żywności w słusznie minionej epoce – doszliśmy do wniosku, że wspólnie napiszemy o tym książkę. Nawet dwuznaczny tytuł _PRL od kuchni_ wymyśliliśmy podczas naszego spotkania. Owoc tej pracy mają Państwo przed sobą.
Epoka PRL-u stanowi doskonałe potwierdzenie tezy, że warunki życia społeczeństwa wpływają na wydarzenia polityczne. Przecież gdyby nie koszmarne braki w zaopatrzeniu rynku w artykuły spożywcze, być może do dzisiaj nad Wisłą panowałby komunizm i nikomu nie przyszłoby do głowy go obalać. Choć Polska Ludowa była krajem szarym, bez wolności słowa i możliwości swobodnego wyjazdu za granicę, to jednak zapewniała swoim obywatelom minimum socjalne, a czasami nawet nieco więcej. Nie bez powodu pierwsza połowa epoki Edwarda Gierka do dzisiaj wspominana jest z rozrzewnieniem przez starsze pokolenie, gdyż półki sklepów spożywczych uginały się wówczas od towarów i praktycznie każdy obywatel mógł sobie pozwolić na ich zakup.
Wszyscy pamiętają drastyczne podwyżki cen żywności, co stało się przyczyną wydarzeń w latach 1970, 1976 i 1980. Mało kto jednak zwraca uwagę, że poznański Czerwiec zaczął się właśnie od braków w zaopatrzeniu w mięso. Z tego powodu marginalizowanie spraw spożywczo-kulinarnych w dziejach PRL-u jest zupełnie nieuzasadnione. Podobnie jak skupienie się wyłącznie na opisach kolejnych kryzysów gospodarczych.
Nie mieliśmy ambicji, by napisać wyczerpującą monografię Polski Ludowej od strony kuchenno-spożywczej. To raczej nostalgiczna podróż do smaków i przepisów kulinarnych PRL-u opisująca różne aspekty tego tematu. Poruszyliśmy bowiem kwestię powiązań wydarzeń politycznych z zaopatrzeniem sklepów, przypomnieliśmy specyfikę świata kolejek, nieco miejsca poświęciliśmy też obłędowi reglamentacji towarów. Przy okazji opisujemy ówczesne punkty zbiorowego żywienia łącznie ze stołówkami szkolnymi, pracowniczymi czy wczasowymi. Nie zapominamy również o dziwnych losach barów kolejowych funkcjonujących pod szyldem Warsu, a także o dniach chwały klubokawiarń Hortexu i ich kryminalnym zakończeniu.
Sporo miejsca poświęciliśmy imprezom towarzyskim i rodzinnym tamtej epoki, wskazując, że wiele serwowanych wówczas potraw mimo upływu kilkudziesięciu lat nadal cieszy się popularnością. Poczesne miejsce zajmują różnego rodzaju zamienniki kulinarne (erzace), bez których żadna rodzina w PRL-u nie mogłaby funkcjonować. Nie zabrakło też opisów i wspomnień o produktach już zapomnianych, a które kiedyś stanowiły codzienny element życia polskiego społeczeństwa.
Wiele miejsca w tej książce zajmują nasze osobiste wspomnienia, które potraktowaliśmy jako materiał źródłowy. Nie różnią się bowiem zbytnio od relacji czy pamiętników dotyczących Polski Ludowej, a mają niepowtarzalny walor emocjonalny. Wspomnienia starszego z nas (S.K.) sięgają przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, natomiast młodszego (M.M.) zaczynają się o dekadę później. Inny też jest ich charakter, gdyż wychowywaliśmy się w różnych miastach – inaczej wyglądały zaopatrzenie sklepów i lokale konsumpcyjne w Warszawie, a inaczej w Lublinie. Staraliśmy się jednak uwzględnić również inne polskie miasta.
W czasach PRL-u kwitło życie towarzyskie, obaj też mamy dużą liczbę krewnych w różnych częściach kraju. Odpusty, chrzciny i wesela były powodem do spotkań rodzinnych, dzięki czemu obficie czerpiemy ze wspomnień o suto zastawionych stołach, ówczesnych potrawach, oryginalnych składnikach i smakach, które pamięta się przez dekady. Nasi rodacy zawsze dawali sobie radę – nawet gdy w kraju panował permanentny kryzys gospodarczy, a na rynku brakowało żywności.
Mamy nadzieję, że dzięki tej książce wrócą miłe wspomnienia i niejeden z Czytelników przyrządzi danie, które pamięta z dzieciństwa czy młodości. Życzymy Państwu smakowitej lektury!
Sławomir Koper, Mariusz MuchaZapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
_Rozporządzenie ministra przemysłu i handlu z dnia 30 grudnia 1948 r. wydane w porozumieniu z ministrami administracji publicznej i Ziem Odzyskanych o zaopatrywaniu ludności pracującej w tłuszcze_, Sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/zaopatrywanie-ludnosci-pracujacej-w-tluszcze-16780281
2.
_Bitwa o handel_, Muzhp.pl/kalendarium/bitwa-o-handel
3.
_Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem”. Historia_, Kzrss.spolem.org.pl/index.php/o-spolem/historia?showall=1&limitstart=
4.
J. Kaliński, _„Transformacja” do gospodarki centralnie planowanej w Polsce (1944-1950)_, Repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7552/1/Optimum_1_2019_J_Kalinski_Transformacja_do_gospodarki.pdf
5.
R. Nawrot, _Stonki ziemniaczanej nie zrzucili Amerykanie. Czyja to robota?_, Zielona.interia.pl/przyroda/news-stonki-ziemniaczanej-nie-zrzucili-amerykanie-czyja-to-robota,nId,6315973#9c19626e
6.
Za: J. Błażejowska, P. Wieczorkiewicz, _Przez Polskę Ludową na przełaj i na przekór_, Warszawa 2011, s. 245.
7.
_Kartka z kalendarza. 25 października 1971 r. Zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych_, Historia.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-25-pazdziernika-1971-r-zniesienie-obowiazkowych-dostaw-zboz-,nId,1541457#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox
8.
Za: M. Milewska, _Ślepa kuchnia. Jedzenie i ideologia w PRL_, Warszawa 2021, s. 39.
9.
Za: _ibidem_, s. 39-40.
10.
_Kartka_…
11.
E. Pietrzyk-Dąbrowska, _Peerelowskie kontyngenty i komunistyczny kolonializm_, Plus.dziennikpolski24.pl/peerelowskie-kontyngenty-i-komunistyczny-kolonializm/ar/c15-14765984
12.
Za: S. Węglarz, _§ 148. Kara śmierci. Mięso_, TVP2, 2001_._
13.
Za: _ibidem._
14.
Za: PKF 46/1964.
15.
Za: S. Węglarz, _op. cit_.
16.
Za: J. Kochanowski, _Sklep komercyjny_, Polska1918-89.pl/pdf/sklep-komercyjny,4838.pdf
17.
J. Tejchma, _W kręgu nadziei i rozczarowań. Notatki dzienne z lat 1978-1982_, Warszawa 2002, s. 36.
więcej..
