MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
promocja
Procedury i checklisty w praktyce symulacji medycznej - ebook
Procedury i checklisty w praktyce symulacji medycznej - ebook
Przekazujemy Czytelnikom 2 tom trzytomowego kompendium wiedzy na temat procedur medycznych. Tom 2 zawiera osiem części: Czynności higieniczne, Przemieszczanie, pozycjonowanie i aktywizacja pacjenta, Zabiegi przeciwzapalne, Zabiegi dorektalne, Odżywianie i karmienie pacjenta, Wydalanie moczu, Wspomaganie oddychania, Procedury chirurgiczne. To wyjątkowa publikacja na rynku wydawniczym. Autorzy w sposób zrozumiały przedstawiają podstawowe procedury medyczne, opierając się na dowodach naukowych (evidence-based practice, EBP) i doświadczeniu praktyków pielęgniarstwa, ratowników medycznych, lekarzy oraz fizjoterapeutów z różnych ośrodków w kraju.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-24275-6 |
| Rozmiar pliku: | 7,1 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
AUTORZY
MGR PIEL. JUSTYNA ADAMCZUK
Pracownia Hemodynamiki i Elektrofizjologii, Podhalański Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu; Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny w Zakopanem
DR N. O ZDR. KATARZYNA BETKE
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego
Pielęgniarek i Położnych,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Collegium
Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
DR N. MED. I N. O ZDR., MGR PIEL. IWONA BONIKOWSKA
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego
DR HAB. N. O ZDR. ALEKSANDRA BRYNDAL
Zakład Fizjoterapii, Katedra Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. MONIKA BUZANOWSKA
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. KATARZYNA CZYŻ-SZYPENBEJL
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
MGR PIEL. NATALIA DRAB
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR HAB. N. MED. PIOTR GABRYEL
Klinika Torakochirurgii, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
DR N. O ZDR., MGR PIEL. IZABELA GĄSKA
Instytut Medyczny, Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku
DR N. MED. JOANNA GIRZELSKA
Klinika Reumatologii, Układowych Chorób Tkanki Łącznej i Chorób Wewnętrznych, Akademia WSEI w Lublinie
DR N. O ZDR. SYLWIA GŁOWALA
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
MGR PIEL. IWONA GOŁĘBIEWSKA
Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. ALEKSANDRA GÓRAL-KUBASIK
Zakład Pielęgniarstwa i Położnictwa, Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. AGNIESZKA GROCHULSKA
Katedra Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. ANGELIKA GURBISZ
Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Bielsko-Bialski
DR N. O ZDR. EWA GUZ
Wydział Nauk o Człowieku, Akademia WSEI w Lublinie
DR N. MED. KAZIMIERA HEBEL
Zakład Pielęgniarstwa i Położnictwa, Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. MARZENA HUMAŃSKA
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
DR N. FARM., LIC. PIEL. WIOLETA JANKOWIAK
Z-ca Dyrektora Instytutu Nauk o Zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych im. Hipolita Cegielskiego w Gnieźnie Uczelnia Państwowa
DR N. BIOL. JUSTYNA JASIK-PYZDROWSKA
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogorskiego; Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
MGR PIEL. AGNIESZKA KALETA
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
DR N. MED., MGR PIEL. KATARZYNA KWIECIEŃ-JAGUŚ
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
PROF. DR HAB. N. MED. JERZY LASEK
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. O ZDR., MGR PIEL. ANETA LESIAK
Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski
DR N. O ZDR., MGR PIEL. KATARZYNA LEWANDOWSKA
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
DR N. MED I N. O ZDR. KATARZYNA MALEWICZ
Zakład Geriatrii i Opieki Długoterminowej, Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
MGR ALEKSANDRA MOLUSZYS
Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku
DR N. O ZDR. MAGDALENA NIECKULA
Instytut Medyczny, Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu
DR N. O ZDR. EWELINA NOWAK
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
MGR PIEL. MONIKA OLCZYK
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
DR N. MED. DANUTA PONCZEK
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
MGR PIEL., MGR BIOL. ALEKSANDRA STELIGA
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. LIDIA SZLANGA
Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii im. Eugenii i Janusza Zeylandów w Poznaniu
MGR PIEL. MAGDALENA WEISBROT
Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii – Zespół Wczesnego Reagowania, Gdański Uniwersytet Medyczny
DR N. O ZDR. ANNA WÓJCIK
Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Rzeszowski
MGR PIEL. MARZENA WÓJCIK
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. I N. O ZDR., MGR PIEL. BEATA WUDARCZYK
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogorskiego
MGR PIEL. PAULINA ZALEJSKA
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu
DR N. O ZDR. KATARZYNA ZALEWSKA
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w KrośnieWSTĘP
Oddajemy w Państwa ręce tom 2, w którym przedstawiamy tematykę związaną z czynnościami higienicznymi, przemieszczaniem, pozycjonowaniem i aktywizacją pacjenta, zabiegami przeciwzapalnymi, odżywianiem i karmieniem, wydalaniem, zabiegami dorektalnymi, wspomaganiem oddychania i procedurami chirurgicznymi.
Dedykujemy ją Studentom, którzy inspirują, są powodem i motorem zmian. Dzięki Wam nasze projekty nabierają życia!
Jak powiedział Bruce Lee: „SAMA WIEDZA NIE WYSTARCZY, TRZEBA TEŻ UMIEĆ JĄ ZASTOSOWAĆ. NIE WYSTARCZY CHCIEĆ, TRZEBA DZIAŁAĆ...”.
Specjalne podziękowanie dla: Izabeli Kasprzyk, Darii Kawińskiej, Mariusza Kawińskiego, Jakuba Kluski, Adama Kmity, Mai Konfederak, Marcina Kosiora, Zuzanny Kruk, Weroniki Krukowskiej.
Prezentowana książka stanowi kompendium wiedzy na tematy, do których chcielibyśmy mieć dostęp, stawiając pierwsze kroki w świecie medycznym. To zbiór zasad dotyczących pracy z pacjentami oraz sprzętem medycznym omówionych w kontekście cennych badań. Naszym celem było opisanie w sposób zrozumiały podstawowe procedury medyczne, opierając się na dowodach naukowych (_evidence-based practice_, EBP) oraz na doświadczeniu praktyków pielęgniarstwa, ratowników medycznych, lekarzy i fizjoterapeutów z różnych ośrodków.
Podczas przygotowywania materiałów najtrudniejsza okazała się konfrontacja treści akademickich z praktykami wykonywanymi zgodnie „z tradycją” i niejednoznacznymi procedurami wewnątrzszpitalnymi. Rozbudowane treści przedstawionych procedur są konsolidacją istotnych, z punktu widzenia autorów, klinicznie danych, gdyż chcieliśmy zaoszczędzić czytelniczkom i czytelnikom czasu na poszukiwania rozwiązań w wielu podręcznikach. Ponadto – zgodnie z naszym doświadczeniem – to myślenie krytyczne i kliniczne jest nadrzędnym celem w pracy medyka. Aktywizacja tych obszarów może odbywać się poprzez zrozumienie i nauczanie metodami symulacji, które pomagają proste opanowanie faktów zmienić w umiejętność elastycznego stosowania wiedzy w różnych sytuacjach klinicznych. Stąd decyzja o podziale każdej procedury na 3 części: 1. INFORMACJE PODSTAWOWE, 2. PROCEDURA, 3. CHECKLISTA.
INFORMACJE PODSTAWOWE – szczegółowe wyjaśnienie zagadnień oraz budowanie rozumienia są podwaliną myślenia krytycznego i klinicznego. Ponadto ta część spełnia funkcję miejsca gromadzenia wiedzy opartej na badaniach naukowych, pomocy w identyfikacji problemu i opisu wskazań, przeciwwskazań oraz powikłań podejmowanej czynności.
PROCEDURA to opis sposobu przeprowadzenia postępowania medycznego, który często wymaga poszerzenia wiedzy, dlatego część tych rozdziałów zawiera odnośniki do dodatkowych materiałów, w tym filmowych.
CHECKLISTA to opracowane praktyki oceniania, które pomagają zweryfikować opanowanie umiejętności na poziomie egzaminacyjnym, będąc pomocnym narzędziem w edukacji partnerskiej (_peer-to-peer_). Punktacja w checklistach wynosi 0 i 1, jednak w metodologii ewaluacji istnieją również inne sposoby oceny. Przyjęliśmy schemat, który opiera się na określeniu, czy dane wykonanie spełnia warunki umożliwiające samodzielną pracę kliniczną. Dlatego prawidłowe, w pełni wykonane zadanie otrzymuje 1 punkt, z kolei 0 oznacza niewykonanie, ale także błędny lub niepełny wymiar czynności. Jeśli w wierszu jest więcej niż jedna czynność, punkt przyznajemy tylko po wykonaniu wszystkich elementów, niewykonanie choć jednej czynności oznacza 0. Ponadto dydaktyka medyczna jest na tyle charakterystyczna, że często w ewaluacji bierze się pod uwagę tzw. punkt krytyczny, błąd krytyczny, czerwoną flagę, punkt obowiązkowy (_critical point/error_, _red flag_, _compulsory point_, _egregious error_, _critical checkpoint_), który skutkuje niezdaniem egzaminu, negatywną oceną lub wyzerowaniem punktacji w całej checkliście. Oznacza on zachowania zaprezentowane podczas oceny, które można uznać za niebezpieczne lub niedopuszczalne. Dodatkowo określenie tego typu punktów jest istotne dla efektywności procedury – element nie może być pominięty, ponieważ jest kluczowy. Prawidłowe wykonanie czynności w miejscu oznaczonym jako „błąd krytyczny” oznacza zdobycie 1 punktu, natomiast niewykonanie, błędny lub niepełny wymiar postępowania będzie powodował niezaliczenie całej procedury z wynikiem: 0. W związku z najczęstszym wykorzystaniem checklist w celach ewaluacji podajemy w nich uśredniony czas potrzebny do wykonania procedury z perspektywy osoby uczącej się. Osoby z doświadczeniem najprawdopodobniej uzyskają czas krótszy.
Ilekroć w publikacji jest mowa o pacjencie opisanym w rodzaju męskim, dotyczy także kobiet. Wybrane rzeczowniki, takie jak: pacjent, pielęgniarka, lekarz, zostały użyte w jednej formie, aby nie stracić przejrzystości tekstu. Męski rodzaj czasownika w checklistach, np. sprawdził, zbadał, również odnosi się do osób płci żeńskiej wykonujących procedurę. Wyrażamy głęboką nadzieję, że kontekst opisanych działań nie pozostawia w tej kwestii żadnych wątpliwości.
Każda z procedur jest zbiorem treści wybranych przez autorów, obejmującym zagadnienia szerzej niż tylko prezentacja określonych czynności. Celem piszących jest wsparcie rozwoju myślenia krytycznego czy klinicznego medyków. Podrozdziały zawierające procedury czy checklisty mogą opisywać tylko jeden z możliwych wariantów wykonania danego badania, który ze względu na specyfikę i indywidualizm pacjenta nie może być uznany za przypadek uniwersalny, ale jest wskazówką, jak stosować dobre praktyki oparte na EBP. Mamy świadomość, że publikacja otwiera dyskusję na temat rekomendacji, wdrażania dobrych praktyk czy potrzeb udoskonalania rutynowych działań. Zgodnie z koncepcją _Lifelong learning_ zapraszamy do współpracy, wymiany myśli, zgłaszania uwag dotyczących tekstu czy doświadczeń na adres Polskiego Towarzystwa Symulacji Medycznej: [email protected].
_Aleksandra Steliga_
_Agnieszka Grochulska_
_Kazimiera Hebel_WYKAZ CZĘŚCI TOMÓW 1–3
Tom 1
Opieka nad dzieckiem
Pomiary antropometryczne w pediatrii
Pomiary antropometryczne, czynnościowe i parametrów życiowych osoby dorosłej
Badanie fizykalne osoby dorosłej
Elementy ratownictwa medycznego
Tom 2
Czynności higieniczne
Przemieszczanie, pozycjonowanie i aktywizacja pacjenta
Zabiegi przeciwzapalne
Zabiegi dorektalne
Odżywianie i karmienie pacjenta
Wydalanie moczu
Wspomaganie oddychania
Procedury chirurgiczne
Tom 3
Podawanie leków i dostępy naczyniowe
Procedury stosowane w zabiegach płukania
Pobieranie materiału do badań diagnostycznych i procedury diagnostyczne42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Katarzyna Zalewska, Aleksandra Steliga
INFORMACJE PODSTAWOWE
Wyjaśnienie podstawowych pojęć
Pacjent przebywający na oddziale szpitalnym znaczną część czasu spędza w łóżku, oczekując na diagnostykę, leczenie czy też rehabilitację. PRZEŚCIELENIE ŁÓŻKA jest prostą czynnością, która ma przeciwdziałać powstawaniu zagnieceń, służy dbaniu o higienę i komfort osób hospitalizowanych. Podczas wykonywania tej czynności należy zwrócić szczególną uwagę na BEZPIECZEŃSTWO PACJENTA, gdyż może dojść do upadku z łóżka, niezamierzonego wysunięcia drenów czy odłączenia od aparatury. Istotnym elementem prowadzonej pielęgnacji jest także STOPIEŃ SAMODZIELNOŚCI hospitalizowanego. Prowadząc czynności, w miarę możliwości aktywizujemy osoby leżące.
Jeżeli to możliwe, ustal z pacjentem, jaka pozycja będzie dla niego najwygodniejsza i zarazem najbezpieczniejsza. Jeśli stan zdrowia chorego na to pozwala – niech przyjmie pozycję leżącą, na płasko. Jeśli jest niesamodzielny lub nieprzytomny – ZAPEWNIJ POMOC DRUGIEJ OSOBY. W przypadku, gdy dwie osoby z personelu szpitala uczestniczą w prześcieleniu, powinny stanąć naprzeciwko siebie po dwóch stronach łóżka (pacjent leży na wznak na środku łóżka) i WYKONYWAĆ RUCHY SYNCHRONICZNIE: najpierw poluzowując bieliznę pościelową, następnie maksymalnie naciągając, podkładają pod materac prześcieradło. Jednak w przypadku osób nieprzytomnych, czy całkowicie niesamodzielnych, lepszym rozwiązaniem jest położenie pacjenta na boku, gdy jedna z osób zabezpiecza barierką, aby pacjent nie spadł, oraz pilnuje drenów i aparatury, aby nie uległy wysunięciu czy rozłączeniu. Jeśli nie ma przeciwwskazań do zastosowania POZYCJI TRENDELENBURGA (np. po karmieniu lub z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym), ułożenie pacjenta na chwilę „głową w dół” ułatwi podczas przekładania go na boki ułożenie ciała wyżej na wezgłowiu łóżka. Podczas leżenia zgodnie z siłami ciężkości ciało pacjenta zsuwa się z podwyższonego wezgłowia, przyjmując nienaturalne pozycje.
NAROŻNIK PRZEŚCIERADŁA można podłożyć pod materac w następujący sposób:
• Klasyczne prześcieradło:
– zawinąć pod materac u wezgłowia, naciągając bok prześcieradła, podłożyć pod boczną część materaca (ryc. 42.1);
A
B
Rycina 42.1A, B.
Podłożenie górnej części prześcieradła oraz naciągnięcie i podłożenie wzdłuż długiej krawędzi materaca.
Rycina 42.2.
Zawinięty supeł na górnych krawędziach materaca.
Rycina 42.3.
Założone prześcieradło z gumką.
– ZAWINĄĆ SUPEŁ na końcu narożnika prześcieradła i podłożyć pod róg materaca (ryc. 42.2);
– NAROŻNIK KOPERTOWY – ze względu na rzadkość stosowania tego rozwiązania w praktyce odsyłamy do książki Klimaszewskiej i wsp. 2017.
• Prześcieradło z gumką:
– PODŁOŻENIE POD BRZEGI MATERACA (ryc. 42.3).
W procedurze umieściliśmy zapis: „Załóż rękawiczki jednorazowe, jeśli są wymagane” z uwagi na zalecenia WHO, według których użycie jednorazowych rękawic niejałowych jest wymagane w sytuacji kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi, wydalinami, wydzielinami pacjenta oraz jego izolacji kontaktowej. Zatem w tym przypadku można zdobyć jeden punkt za niezałożenie rękawic, gdy nie jest to konieczne.
Podczas przekładania pacjenta na bok należy zwrócić uwagę na to, aby:
• kończyna górna nie była uciśnięta ciężarem ciała lub umieszczona z przodu, dalej od korpusu bądź uniesiona nad głowę;
• kończyny na boku, na którym nie leży pacjent, były ugięte;
• przekładając pacjenta, ciągnąć i pchać głównie za bark i biodro. Niebezpieczne jest ciągnięcie za rękę czy nogę pacjenta, ponieważ może to doprowadzić do urazu w stawach.
Choć w procedurze opisaliśmy: „Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz”, to należy rozważyć, czy nie warto zmienić bielizny pościelowej zamiast wymiatania. Liczymy na rozsądek czytelnika, który krytycznie podejdzie do indywidualnego przypadku i samodzielnie podejmie decyzję, nie rozrzucając nieczystości wokół łóżka.
Istotnym elementem bezpieczeństwa pracy jest ZACHOWANIE ERGONOMII. Wykonywanie przy pacjencie ruchów wymagających użycia siły oraz brak przestrzegania zasad higieny pracy mogą prowadzić do mikrouszkodzeń i uszkodzeń narządu ruchu. Aby temu zapobiec:
• pacjent powinien się znajdować w zasięgu ugiętych ramion pielęgnującej go osoby;
• jeśli to możliwe, łóżko należy ustawić na wysokości bioder, zachowując środek ciężkości w linii środkowej ciała, pracując na ugiętych nogach w stawach biodrowych i kolanowych;
• w przypadku różnicy we wzroście osób wykonujących czynność prześcielenia łóżka, jego wysokość powinna być dostosowana do osoby niższej.
Po zmianie bielizny pościelowej pacjentowi oczekiwanym rezultatem będzie:
• czyste i bezpieczne środowisko;
• zapewnienie wygody pacjentowi.
Wskazania
• Poprawa komfortu pacjenta poprzez zapewnienie mu czystego i wygodnego łóżka.
• Kluczowym zadaniem jest ZMINIMALIZOWANIE RYZYKA POWSTANIA ODLEŻYN POPRZEZ POZBYCIE SIĘ WSZELKICH ZAGNIECEŃ z łóżka i pościeli pacjenta.
Przeciwwskazania
• Brak zgody pacjenta.
• Stan wymagający bezwzględnego unieruchomienia bądź stan zagrożenia życia.
Powikłania
• Upadek pacjenta z łóżka.
• Zmiany w pozycjonowaniu w łóżku pacjenta mogą powodować powikłania, np. bólowe.
• Dezorientacja pacjenta.
Nazwa procedury i cele
--------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------
Nazwa procedury Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Cel główny Zapewnienie higieny w obrębie łóżka pacjentowi leżącemu
Cele szczegółowe 1. Skompletowanie zestawu do prześcielenia łóżka pacjentowi
2. Zapewnienie zasad bezpieczeństwa przy prześcieleniu łóżka
Umiejętności wymagane przed przystąpieniem do procedury Higieniczne mycie i dezynfekcja rąk
--------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------
Informacje dla technika
• Ułożenie fantomu pełnopostaciowego w pozycji leżącej na plecach. Może być podłączony do aparatury monitorującej.
• Przygotowanie zestawu do prześcielenia łóżka pacjentowi.
Piśmiennictwo
1. Bloomfield J., Pegram A., Jones A.: _Recommended procedure for bedmaking in hospital_. Nurs Stand. 2008; 22(23): 41–44.2. Iblasi A.S., Aungsuroch Y., Gunawan J. i wsp.: _Repositioning Practice of Bedridden Patients: An Evolutionary Concept Analysis_. SAGE Open Nurs. 2022; 8: 23779608221106443.3. Klimaszewska K., Baranowska A., Krajewska-Kułak E.: _Podstawowe czynności medyczne i pielęgnacyjne_. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017: 22–24. 4. Kuberka I., Głowacz J., Bakowska M.: _Odleżyny – ocena ryzyka, rozpoznanie i leczenie_. Leczenie Ran. 2019; 16: 74–78.5. Norton D., McLaren R., Exton-Smith A.N.: _An investigation of geriatric nursing problems in hospital_. National Corporation for the Care of Old People, London 1962. 6. Pellatt G.C.: _Clinical skills: bed making and patient positioning_. Br J Nurs. 2007; 16(5): 302–305. 7. Ślusarska B., Zarzycka D., Majda A. (red.): _Podstawy pielęgniarstwa. Tom 2. Wybrane umiejętności i procedury opieki pielęgniarskiej_. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017. 8. Szewczyk M.T., Kózka M., Cierzniakowska K. i wsp.: _Prophylaxis of the pressure ulcers – recommendations of the Polish Wound Management Association. Part I_. Leczenie Ran. 2020; 17(3): 113–146.
42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
PROCEDURA
A
Lista sprzętu
-------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------
Sprzęt wielorazowy Sprzęt jednorazowy
• Parawan • Rękawiczki niejałowe
• Wózek wielofunkcyjny z workami na odpady: medyczne i niemedyczne • Maska ochronna
• Fartuch jednorazowy
• Myjka jednorazowa do usunięcia okruchów z materaca/łóżka pacjenta
• Środki do mycia i dezynfekcji rąk
-------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------
B
Procedura
1. Przedstaw się i poinformuj o celu, sposobie i momencie rozpoczęcia interwencji (niezależnie od stanu przytomności chorego), zapytaj pacjenta o zgodę na wykonanie procedury, w przypadku gdy jest przytomny.
2. Wykonaj higieniczne mycie oraz dezynfekcję rąk.
3. Przygotuj kompletny zestaw.
4. Zadbaj o intymność pacjenta (parawan, zasłona, ścianka działowa, ekran).
5. Dostosuj wysokość łóżka do ergonomii pracy. Zablokuj hamulce łóżka. Odstaw szafkę przyłóżkową, jeśli blokuje dostęp do łóżka oraz wszelkie zbędne przedmioty.
6. Załóż rękawiczki jednorazowe, jeśli są wymagane.
7. Odłóż poduszkę, kołdrę, koc i wszelkie przedmioty znajdujące się w łóżku na bok (wysuwaną półkę spod łóżka, krzesło lub stolik).
8. Zapewnij bezpieczeństwo pacjentowi poprzez podniesienie barierek ochronnych po JEDNEJ STRONIE ŁÓŻKA.
9. Przejdź na drugą stronę łóżka, gdzie barierki są opuszczone. Zegnij rękę w stawie łokciowym, nogę w stawie kolanowym i biodrowym (jak w pozycji bezpiecznej) i popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuń od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek. Jeśli pracujesz w parze: stajecie po obu stronach łóżka, wykonując równolegle te czynności.
10. Poluzuj bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz. Staraj się unikać gwałtownych ruchów, by zgarnąć ewentualne okruchy i nie wzniecać kurzu. Połóż podkład i prześcieradło na pacjenta, po czym wyczyść materac, jeśli to konieczne.
11. Naciągnij narożnik prześcieradła i podłóż pod materac. Można to wykonać w następujący sposób:
• PRZEŚCIERADŁO ZAWINĄĆ POD MATERAC U WEZGŁOWIA, NACIĄGAJĄC BOK PRZEŚCIERADŁA, PODŁOŻYĆ POD BOCZNĄ CZĘŚĆ MATERACA (klasyczne prześcieradło);
• ZAWIJAJĄC SUPEŁ na końcu narożnika prześcieradła, podłożyć pod narożnik materaca (klasyczne prześcieradło), następnie podwinąć prześcieradło u wezgłowia pod materac;
• NAROŻNIK KOPERTOWY (klasyczne prześcieradło) ze względu na rzadkość stosowania odsyłamy do bibliografii zawartej w informacjach podstawowych;
• ZWYKŁE PODŁOŻENIE POD BRZEG MATERACA (prześcieradło z gumką).
12. Naciągnij mocno prześcieradło i podkładaj wzdłuż pod materac. Wyrównaj podkład. Wszelkie zagniecenia mogą być przyczyną powstania powikłań, np. odleżyn.
13. Podnieś barierki ochronne po SWOJEJ STRONIE ŁÓŻKA.
14. Przejdź na DRUGĄ stronę łóżka i opuść barierki ochronne. Zegnij rękę w stawie łokciowym i nogę w stawie kolanowym i biodrowym (jak w pozycji bezpiecznej) i popychając za staw biodrowy i barkowy odsuń od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek.
15. Poluzuj bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu oraz prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz. Staraj się unikać gwałtownych ruchów ze względu na możliwość wystąpienia reakcji alergicznej u pacjenta, np. na kurz. Po wykonaniu tych czynności, połóż podkład i prześcieradło na pacjenta i wyczyść materac.
16. Podobnie jak w punkcie 11. – naciągnij narożnik prześcieradła i podłóż pod materac.
17. Naciągnij mocno prześcieradło i podkładaj wzdłuż pod materac. Wyrównaj podkład. Wszelkie zagniecenia mogą być przyczyną powstania powikłań, np. odleżyn. Popraw również bieliznę osobistą pacjenta, wyrównaj wszelkie nierówności.
18. Połóż pacjenta na plecach.
19. Umieść poduszkę pod głową i barkami pacjenta. Upewnij się, że pacjent ma drożne drogi oddechowe i nie ma przygiętej głowy.
20. Wyrzuć zużyte materiały. Przestrzegaj zasad związanych z segregacją śmieci. Uporządkuj otoczenie. Szafkę przyłóżkową i inne sprzęty odstaw na miejsce. Zdezynfekuj sprzęt.
21. Zdejmij środki ochrony indywidualnej i przestrzegaj zasad higieny rąk według WHO
C
Zasady, o których należy pamiętać
1. Sprawdź, czy w łóżku nie ma pozostawionych osobistych rzeczy pacjenta (np. okularów, książki, telefonu komórkowego).
2. Zachowuj ergonomiczną postawę ciała – pracuj na zgiętych kolanach i miej wyprostowany kręgosłup – unikniesz przesilenia.
3. NIGDY NIE RZUCAJ BIELIZNY NA PODŁOGĘ.
4. Upewnij się, czy nie występują przeciwwskazania, by pacjent przyjął płaską pozycję na plecach.
5. W razie potrzeby poproś drugą osobę o pomoc w wykonaniu czynności.
42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Checklista
CZAS: 5–7 MINUT
Lp.
Wykonanie czynności
Punkty 0–1
FAZA WSTĘPNA
1
Przedstawia się i informuje o celu, sposobie i momencie rozpoczęcia interwencji (niezależnie od jego stanu przytomności), pyta pacjenta o zgodę na wykonanie procedury, jeśli jest przytomny
2
Przestrzega zasad higieny rąk według zaleceń WHO
3
Przygotowuje kompletny sprzęt
4
Dba o intymność pacjenta
5
Dostosowuje wysokość łóżka do ergonomii pracy. Hamulce łóżka zablokowane. Odstawia wszelkie zbędne przedmioty
ŚCIELENIE ŁÓŻKA
6
Zakłada rękawiczki, jeśli są wymagane
7
Odkłada poduszkę, kołdrę, koc i wszelkie przedmioty znajdujące się w łóżku na bok
8
Zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi poprzez podniesienie barierek ochronnych po jednej stronie łóżka
9
Przechodzi na drugą stronę łóżka, gdzie barierki są opuszczone
10
Popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuwa od siebie pacjenta, układając go na boku ciała tak, aby twarzą był skierowany do postawionych barierek
11
Luzuje bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuwa okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz
12
Naciąga narożnik prześcieradła i podkłada pod materac
13
Naciąga mocno prześcieradło i podkłada wzdłuż pod materac. Wyrównuje podkład
14
Podnosi barierki ochronne po swojej stronie łóżka
15
Przechodzi na drugą stronę łóżka i opuszcza barierki ochronne
16
Popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuwa od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek
17
Luzuje bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuwa okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz
18
Naciąga narożnik prześcieradła i podkłada pod materac
19
Naciąga mocno prześcieradło i podkłada wzdłuż pod materac. Wyrównuje podkład
20
Podnosi barierki ochronne po swojej stronie łóżka
21
Układa pacjenta na plecach
22
Umieszcza poduszkę pod głową i barkami pacjenta. Upewnia się, że pacjent ma drożne drogi oddechowe i nie ma przygiętej głowy
FAZA KOŃCOWA
23
Wyrzuca zużyte materiały. Przestrzega zasad związanych z segregacją śmieci
24
Porządkuje otoczenie. Odstawia na miejsce szafkę przyłóżkową i inne sprzęty. Dezynfekuje sprzęt
25
Zdejmuje środki ochrony indywidualnej i przestrzega zasad higieny rąk według zaleceń WHO
SUMA PUNKTÓW:
LEGENDA: Jeśli w wierszu jest więcej niż jedna czynność, punkt przyznajemy tylko po wykonaniu wszystkich czynności, niewykonanie choć jednej czynności oznacza 0.
Punkt krytyczny – niewykonanie lub błąd oznacza ocenę końcową niedostateczną.
KRYTERIA OCENY (ZALICZENIE OD 60%):
23–24 – bardzo dobra
21–22 – dobra plus
19–20 – dobra
17–18 – dostateczna plus
14–16 – dostateczna
poniżej 14 – niedostateczna
MGR PIEL. JUSTYNA ADAMCZUK
Pracownia Hemodynamiki i Elektrofizjologii, Podhalański Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu; Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny w Zakopanem
DR N. O ZDR. KATARZYNA BETKE
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego
Pielęgniarek i Położnych,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Collegium
Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
DR N. MED. I N. O ZDR., MGR PIEL. IWONA BONIKOWSKA
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego
DR HAB. N. O ZDR. ALEKSANDRA BRYNDAL
Zakład Fizjoterapii, Katedra Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. MONIKA BUZANOWSKA
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. KATARZYNA CZYŻ-SZYPENBEJL
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
MGR PIEL. NATALIA DRAB
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR HAB. N. MED. PIOTR GABRYEL
Klinika Torakochirurgii, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
DR N. O ZDR., MGR PIEL. IZABELA GĄSKA
Instytut Medyczny, Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku
DR N. MED. JOANNA GIRZELSKA
Klinika Reumatologii, Układowych Chorób Tkanki Łącznej i Chorób Wewnętrznych, Akademia WSEI w Lublinie
DR N. O ZDR. SYLWIA GŁOWALA
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
MGR PIEL. IWONA GOŁĘBIEWSKA
Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. ALEKSANDRA GÓRAL-KUBASIK
Zakład Pielęgniarstwa i Położnictwa, Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. AGNIESZKA GROCHULSKA
Katedra Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. ANGELIKA GURBISZ
Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Bielsko-Bialski
DR N. O ZDR. EWA GUZ
Wydział Nauk o Człowieku, Akademia WSEI w Lublinie
DR N. MED. KAZIMIERA HEBEL
Zakład Pielęgniarstwa i Położnictwa, Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. MARZENA HUMAŃSKA
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
DR N. FARM., LIC. PIEL. WIOLETA JANKOWIAK
Z-ca Dyrektora Instytutu Nauk o Zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych im. Hipolita Cegielskiego w Gnieźnie Uczelnia Państwowa
DR N. BIOL. JUSTYNA JASIK-PYZDROWSKA
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogorskiego; Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
MGR PIEL. AGNIESZKA KALETA
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
DR N. MED., MGR PIEL. KATARZYNA KWIECIEŃ-JAGUŚ
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
PROF. DR HAB. N. MED. JERZY LASEK
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. O ZDR., MGR PIEL. ANETA LESIAK
Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski
DR N. O ZDR., MGR PIEL. KATARZYNA LEWANDOWSKA
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
DR N. MED I N. O ZDR. KATARZYNA MALEWICZ
Zakład Geriatrii i Opieki Długoterminowej, Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
MGR ALEKSANDRA MOLUSZYS
Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku
DR N. O ZDR. MAGDALENA NIECKULA
Instytut Medyczny, Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu
DR N. O ZDR. EWELINA NOWAK
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
MGR PIEL. MONIKA OLCZYK
Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Collegium Medicum Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
DR N. MED. DANUTA PONCZEK
Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
MGR PIEL., MGR BIOL. ALEKSANDRA STELIGA
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
MGR PIEL. LIDIA SZLANGA
Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii im. Eugenii i Janusza Zeylandów w Poznaniu
MGR PIEL. MAGDALENA WEISBROT
Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii – Zespół Wczesnego Reagowania, Gdański Uniwersytet Medyczny
DR N. O ZDR. ANNA WÓJCIK
Katedra Pielęgniarstwa, Uniwersytet Rzeszowski
MGR PIEL. MARZENA WÓJCIK
Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Pomorski w Słupsku
DR N. MED. I N. O ZDR., MGR PIEL. BEATA WUDARCZYK
Zakład Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogorskiego
MGR PIEL. PAULINA ZALEJSKA
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu
DR N. O ZDR. KATARZYNA ZALEWSKA
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w KrośnieWSTĘP
Oddajemy w Państwa ręce tom 2, w którym przedstawiamy tematykę związaną z czynnościami higienicznymi, przemieszczaniem, pozycjonowaniem i aktywizacją pacjenta, zabiegami przeciwzapalnymi, odżywianiem i karmieniem, wydalaniem, zabiegami dorektalnymi, wspomaganiem oddychania i procedurami chirurgicznymi.
Dedykujemy ją Studentom, którzy inspirują, są powodem i motorem zmian. Dzięki Wam nasze projekty nabierają życia!
Jak powiedział Bruce Lee: „SAMA WIEDZA NIE WYSTARCZY, TRZEBA TEŻ UMIEĆ JĄ ZASTOSOWAĆ. NIE WYSTARCZY CHCIEĆ, TRZEBA DZIAŁAĆ...”.
Specjalne podziękowanie dla: Izabeli Kasprzyk, Darii Kawińskiej, Mariusza Kawińskiego, Jakuba Kluski, Adama Kmity, Mai Konfederak, Marcina Kosiora, Zuzanny Kruk, Weroniki Krukowskiej.
Prezentowana książka stanowi kompendium wiedzy na tematy, do których chcielibyśmy mieć dostęp, stawiając pierwsze kroki w świecie medycznym. To zbiór zasad dotyczących pracy z pacjentami oraz sprzętem medycznym omówionych w kontekście cennych badań. Naszym celem było opisanie w sposób zrozumiały podstawowe procedury medyczne, opierając się na dowodach naukowych (_evidence-based practice_, EBP) oraz na doświadczeniu praktyków pielęgniarstwa, ratowników medycznych, lekarzy i fizjoterapeutów z różnych ośrodków.
Podczas przygotowywania materiałów najtrudniejsza okazała się konfrontacja treści akademickich z praktykami wykonywanymi zgodnie „z tradycją” i niejednoznacznymi procedurami wewnątrzszpitalnymi. Rozbudowane treści przedstawionych procedur są konsolidacją istotnych, z punktu widzenia autorów, klinicznie danych, gdyż chcieliśmy zaoszczędzić czytelniczkom i czytelnikom czasu na poszukiwania rozwiązań w wielu podręcznikach. Ponadto – zgodnie z naszym doświadczeniem – to myślenie krytyczne i kliniczne jest nadrzędnym celem w pracy medyka. Aktywizacja tych obszarów może odbywać się poprzez zrozumienie i nauczanie metodami symulacji, które pomagają proste opanowanie faktów zmienić w umiejętność elastycznego stosowania wiedzy w różnych sytuacjach klinicznych. Stąd decyzja o podziale każdej procedury na 3 części: 1. INFORMACJE PODSTAWOWE, 2. PROCEDURA, 3. CHECKLISTA.
INFORMACJE PODSTAWOWE – szczegółowe wyjaśnienie zagadnień oraz budowanie rozumienia są podwaliną myślenia krytycznego i klinicznego. Ponadto ta część spełnia funkcję miejsca gromadzenia wiedzy opartej na badaniach naukowych, pomocy w identyfikacji problemu i opisu wskazań, przeciwwskazań oraz powikłań podejmowanej czynności.
PROCEDURA to opis sposobu przeprowadzenia postępowania medycznego, który często wymaga poszerzenia wiedzy, dlatego część tych rozdziałów zawiera odnośniki do dodatkowych materiałów, w tym filmowych.
CHECKLISTA to opracowane praktyki oceniania, które pomagają zweryfikować opanowanie umiejętności na poziomie egzaminacyjnym, będąc pomocnym narzędziem w edukacji partnerskiej (_peer-to-peer_). Punktacja w checklistach wynosi 0 i 1, jednak w metodologii ewaluacji istnieją również inne sposoby oceny. Przyjęliśmy schemat, który opiera się na określeniu, czy dane wykonanie spełnia warunki umożliwiające samodzielną pracę kliniczną. Dlatego prawidłowe, w pełni wykonane zadanie otrzymuje 1 punkt, z kolei 0 oznacza niewykonanie, ale także błędny lub niepełny wymiar czynności. Jeśli w wierszu jest więcej niż jedna czynność, punkt przyznajemy tylko po wykonaniu wszystkich elementów, niewykonanie choć jednej czynności oznacza 0. Ponadto dydaktyka medyczna jest na tyle charakterystyczna, że często w ewaluacji bierze się pod uwagę tzw. punkt krytyczny, błąd krytyczny, czerwoną flagę, punkt obowiązkowy (_critical point/error_, _red flag_, _compulsory point_, _egregious error_, _critical checkpoint_), który skutkuje niezdaniem egzaminu, negatywną oceną lub wyzerowaniem punktacji w całej checkliście. Oznacza on zachowania zaprezentowane podczas oceny, które można uznać za niebezpieczne lub niedopuszczalne. Dodatkowo określenie tego typu punktów jest istotne dla efektywności procedury – element nie może być pominięty, ponieważ jest kluczowy. Prawidłowe wykonanie czynności w miejscu oznaczonym jako „błąd krytyczny” oznacza zdobycie 1 punktu, natomiast niewykonanie, błędny lub niepełny wymiar postępowania będzie powodował niezaliczenie całej procedury z wynikiem: 0. W związku z najczęstszym wykorzystaniem checklist w celach ewaluacji podajemy w nich uśredniony czas potrzebny do wykonania procedury z perspektywy osoby uczącej się. Osoby z doświadczeniem najprawdopodobniej uzyskają czas krótszy.
Ilekroć w publikacji jest mowa o pacjencie opisanym w rodzaju męskim, dotyczy także kobiet. Wybrane rzeczowniki, takie jak: pacjent, pielęgniarka, lekarz, zostały użyte w jednej formie, aby nie stracić przejrzystości tekstu. Męski rodzaj czasownika w checklistach, np. sprawdził, zbadał, również odnosi się do osób płci żeńskiej wykonujących procedurę. Wyrażamy głęboką nadzieję, że kontekst opisanych działań nie pozostawia w tej kwestii żadnych wątpliwości.
Każda z procedur jest zbiorem treści wybranych przez autorów, obejmującym zagadnienia szerzej niż tylko prezentacja określonych czynności. Celem piszących jest wsparcie rozwoju myślenia krytycznego czy klinicznego medyków. Podrozdziały zawierające procedury czy checklisty mogą opisywać tylko jeden z możliwych wariantów wykonania danego badania, który ze względu na specyfikę i indywidualizm pacjenta nie może być uznany za przypadek uniwersalny, ale jest wskazówką, jak stosować dobre praktyki oparte na EBP. Mamy świadomość, że publikacja otwiera dyskusję na temat rekomendacji, wdrażania dobrych praktyk czy potrzeb udoskonalania rutynowych działań. Zgodnie z koncepcją _Lifelong learning_ zapraszamy do współpracy, wymiany myśli, zgłaszania uwag dotyczących tekstu czy doświadczeń na adres Polskiego Towarzystwa Symulacji Medycznej: [email protected].
_Aleksandra Steliga_
_Agnieszka Grochulska_
_Kazimiera Hebel_WYKAZ CZĘŚCI TOMÓW 1–3
Tom 1
Opieka nad dzieckiem
Pomiary antropometryczne w pediatrii
Pomiary antropometryczne, czynnościowe i parametrów życiowych osoby dorosłej
Badanie fizykalne osoby dorosłej
Elementy ratownictwa medycznego
Tom 2
Czynności higieniczne
Przemieszczanie, pozycjonowanie i aktywizacja pacjenta
Zabiegi przeciwzapalne
Zabiegi dorektalne
Odżywianie i karmienie pacjenta
Wydalanie moczu
Wspomaganie oddychania
Procedury chirurgiczne
Tom 3
Podawanie leków i dostępy naczyniowe
Procedury stosowane w zabiegach płukania
Pobieranie materiału do badań diagnostycznych i procedury diagnostyczne42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Katarzyna Zalewska, Aleksandra Steliga
INFORMACJE PODSTAWOWE
Wyjaśnienie podstawowych pojęć
Pacjent przebywający na oddziale szpitalnym znaczną część czasu spędza w łóżku, oczekując na diagnostykę, leczenie czy też rehabilitację. PRZEŚCIELENIE ŁÓŻKA jest prostą czynnością, która ma przeciwdziałać powstawaniu zagnieceń, służy dbaniu o higienę i komfort osób hospitalizowanych. Podczas wykonywania tej czynności należy zwrócić szczególną uwagę na BEZPIECZEŃSTWO PACJENTA, gdyż może dojść do upadku z łóżka, niezamierzonego wysunięcia drenów czy odłączenia od aparatury. Istotnym elementem prowadzonej pielęgnacji jest także STOPIEŃ SAMODZIELNOŚCI hospitalizowanego. Prowadząc czynności, w miarę możliwości aktywizujemy osoby leżące.
Jeżeli to możliwe, ustal z pacjentem, jaka pozycja będzie dla niego najwygodniejsza i zarazem najbezpieczniejsza. Jeśli stan zdrowia chorego na to pozwala – niech przyjmie pozycję leżącą, na płasko. Jeśli jest niesamodzielny lub nieprzytomny – ZAPEWNIJ POMOC DRUGIEJ OSOBY. W przypadku, gdy dwie osoby z personelu szpitala uczestniczą w prześcieleniu, powinny stanąć naprzeciwko siebie po dwóch stronach łóżka (pacjent leży na wznak na środku łóżka) i WYKONYWAĆ RUCHY SYNCHRONICZNIE: najpierw poluzowując bieliznę pościelową, następnie maksymalnie naciągając, podkładają pod materac prześcieradło. Jednak w przypadku osób nieprzytomnych, czy całkowicie niesamodzielnych, lepszym rozwiązaniem jest położenie pacjenta na boku, gdy jedna z osób zabezpiecza barierką, aby pacjent nie spadł, oraz pilnuje drenów i aparatury, aby nie uległy wysunięciu czy rozłączeniu. Jeśli nie ma przeciwwskazań do zastosowania POZYCJI TRENDELENBURGA (np. po karmieniu lub z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym), ułożenie pacjenta na chwilę „głową w dół” ułatwi podczas przekładania go na boki ułożenie ciała wyżej na wezgłowiu łóżka. Podczas leżenia zgodnie z siłami ciężkości ciało pacjenta zsuwa się z podwyższonego wezgłowia, przyjmując nienaturalne pozycje.
NAROŻNIK PRZEŚCIERADŁA można podłożyć pod materac w następujący sposób:
• Klasyczne prześcieradło:
– zawinąć pod materac u wezgłowia, naciągając bok prześcieradła, podłożyć pod boczną część materaca (ryc. 42.1);
A
B
Rycina 42.1A, B.
Podłożenie górnej części prześcieradła oraz naciągnięcie i podłożenie wzdłuż długiej krawędzi materaca.
Rycina 42.2.
Zawinięty supeł na górnych krawędziach materaca.
Rycina 42.3.
Założone prześcieradło z gumką.
– ZAWINĄĆ SUPEŁ na końcu narożnika prześcieradła i podłożyć pod róg materaca (ryc. 42.2);
– NAROŻNIK KOPERTOWY – ze względu na rzadkość stosowania tego rozwiązania w praktyce odsyłamy do książki Klimaszewskiej i wsp. 2017.
• Prześcieradło z gumką:
– PODŁOŻENIE POD BRZEGI MATERACA (ryc. 42.3).
W procedurze umieściliśmy zapis: „Załóż rękawiczki jednorazowe, jeśli są wymagane” z uwagi na zalecenia WHO, według których użycie jednorazowych rękawic niejałowych jest wymagane w sytuacji kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi, wydalinami, wydzielinami pacjenta oraz jego izolacji kontaktowej. Zatem w tym przypadku można zdobyć jeden punkt za niezałożenie rękawic, gdy nie jest to konieczne.
Podczas przekładania pacjenta na bok należy zwrócić uwagę na to, aby:
• kończyna górna nie była uciśnięta ciężarem ciała lub umieszczona z przodu, dalej od korpusu bądź uniesiona nad głowę;
• kończyny na boku, na którym nie leży pacjent, były ugięte;
• przekładając pacjenta, ciągnąć i pchać głównie za bark i biodro. Niebezpieczne jest ciągnięcie za rękę czy nogę pacjenta, ponieważ może to doprowadzić do urazu w stawach.
Choć w procedurze opisaliśmy: „Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz”, to należy rozważyć, czy nie warto zmienić bielizny pościelowej zamiast wymiatania. Liczymy na rozsądek czytelnika, który krytycznie podejdzie do indywidualnego przypadku i samodzielnie podejmie decyzję, nie rozrzucając nieczystości wokół łóżka.
Istotnym elementem bezpieczeństwa pracy jest ZACHOWANIE ERGONOMII. Wykonywanie przy pacjencie ruchów wymagających użycia siły oraz brak przestrzegania zasad higieny pracy mogą prowadzić do mikrouszkodzeń i uszkodzeń narządu ruchu. Aby temu zapobiec:
• pacjent powinien się znajdować w zasięgu ugiętych ramion pielęgnującej go osoby;
• jeśli to możliwe, łóżko należy ustawić na wysokości bioder, zachowując środek ciężkości w linii środkowej ciała, pracując na ugiętych nogach w stawach biodrowych i kolanowych;
• w przypadku różnicy we wzroście osób wykonujących czynność prześcielenia łóżka, jego wysokość powinna być dostosowana do osoby niższej.
Po zmianie bielizny pościelowej pacjentowi oczekiwanym rezultatem będzie:
• czyste i bezpieczne środowisko;
• zapewnienie wygody pacjentowi.
Wskazania
• Poprawa komfortu pacjenta poprzez zapewnienie mu czystego i wygodnego łóżka.
• Kluczowym zadaniem jest ZMINIMALIZOWANIE RYZYKA POWSTANIA ODLEŻYN POPRZEZ POZBYCIE SIĘ WSZELKICH ZAGNIECEŃ z łóżka i pościeli pacjenta.
Przeciwwskazania
• Brak zgody pacjenta.
• Stan wymagający bezwzględnego unieruchomienia bądź stan zagrożenia życia.
Powikłania
• Upadek pacjenta z łóżka.
• Zmiany w pozycjonowaniu w łóżku pacjenta mogą powodować powikłania, np. bólowe.
• Dezorientacja pacjenta.
Nazwa procedury i cele
--------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------
Nazwa procedury Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Cel główny Zapewnienie higieny w obrębie łóżka pacjentowi leżącemu
Cele szczegółowe 1. Skompletowanie zestawu do prześcielenia łóżka pacjentowi
2. Zapewnienie zasad bezpieczeństwa przy prześcieleniu łóżka
Umiejętności wymagane przed przystąpieniem do procedury Higieniczne mycie i dezynfekcja rąk
--------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------
Informacje dla technika
• Ułożenie fantomu pełnopostaciowego w pozycji leżącej na plecach. Może być podłączony do aparatury monitorującej.
• Przygotowanie zestawu do prześcielenia łóżka pacjentowi.
Piśmiennictwo
1. Bloomfield J., Pegram A., Jones A.: _Recommended procedure for bedmaking in hospital_. Nurs Stand. 2008; 22(23): 41–44.2. Iblasi A.S., Aungsuroch Y., Gunawan J. i wsp.: _Repositioning Practice of Bedridden Patients: An Evolutionary Concept Analysis_. SAGE Open Nurs. 2022; 8: 23779608221106443.3. Klimaszewska K., Baranowska A., Krajewska-Kułak E.: _Podstawowe czynności medyczne i pielęgnacyjne_. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017: 22–24. 4. Kuberka I., Głowacz J., Bakowska M.: _Odleżyny – ocena ryzyka, rozpoznanie i leczenie_. Leczenie Ran. 2019; 16: 74–78.5. Norton D., McLaren R., Exton-Smith A.N.: _An investigation of geriatric nursing problems in hospital_. National Corporation for the Care of Old People, London 1962. 6. Pellatt G.C.: _Clinical skills: bed making and patient positioning_. Br J Nurs. 2007; 16(5): 302–305. 7. Ślusarska B., Zarzycka D., Majda A. (red.): _Podstawy pielęgniarstwa. Tom 2. Wybrane umiejętności i procedury opieki pielęgniarskiej_. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017. 8. Szewczyk M.T., Kózka M., Cierzniakowska K. i wsp.: _Prophylaxis of the pressure ulcers – recommendations of the Polish Wound Management Association. Part I_. Leczenie Ran. 2020; 17(3): 113–146.
42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
PROCEDURA
A
Lista sprzętu
-------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------
Sprzęt wielorazowy Sprzęt jednorazowy
• Parawan • Rękawiczki niejałowe
• Wózek wielofunkcyjny z workami na odpady: medyczne i niemedyczne • Maska ochronna
• Fartuch jednorazowy
• Myjka jednorazowa do usunięcia okruchów z materaca/łóżka pacjenta
• Środki do mycia i dezynfekcji rąk
-------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------
B
Procedura
1. Przedstaw się i poinformuj o celu, sposobie i momencie rozpoczęcia interwencji (niezależnie od stanu przytomności chorego), zapytaj pacjenta o zgodę na wykonanie procedury, w przypadku gdy jest przytomny.
2. Wykonaj higieniczne mycie oraz dezynfekcję rąk.
3. Przygotuj kompletny zestaw.
4. Zadbaj o intymność pacjenta (parawan, zasłona, ścianka działowa, ekran).
5. Dostosuj wysokość łóżka do ergonomii pracy. Zablokuj hamulce łóżka. Odstaw szafkę przyłóżkową, jeśli blokuje dostęp do łóżka oraz wszelkie zbędne przedmioty.
6. Załóż rękawiczki jednorazowe, jeśli są wymagane.
7. Odłóż poduszkę, kołdrę, koc i wszelkie przedmioty znajdujące się w łóżku na bok (wysuwaną półkę spod łóżka, krzesło lub stolik).
8. Zapewnij bezpieczeństwo pacjentowi poprzez podniesienie barierek ochronnych po JEDNEJ STRONIE ŁÓŻKA.
9. Przejdź na drugą stronę łóżka, gdzie barierki są opuszczone. Zegnij rękę w stawie łokciowym, nogę w stawie kolanowym i biodrowym (jak w pozycji bezpiecznej) i popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuń od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek. Jeśli pracujesz w parze: stajecie po obu stronach łóżka, wykonując równolegle te czynności.
10. Poluzuj bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz. Staraj się unikać gwałtownych ruchów, by zgarnąć ewentualne okruchy i nie wzniecać kurzu. Połóż podkład i prześcieradło na pacjenta, po czym wyczyść materac, jeśli to konieczne.
11. Naciągnij narożnik prześcieradła i podłóż pod materac. Można to wykonać w następujący sposób:
• PRZEŚCIERADŁO ZAWINĄĆ POD MATERAC U WEZGŁOWIA, NACIĄGAJĄC BOK PRZEŚCIERADŁA, PODŁOŻYĆ POD BOCZNĄ CZĘŚĆ MATERACA (klasyczne prześcieradło);
• ZAWIJAJĄC SUPEŁ na końcu narożnika prześcieradła, podłożyć pod narożnik materaca (klasyczne prześcieradło), następnie podwinąć prześcieradło u wezgłowia pod materac;
• NAROŻNIK KOPERTOWY (klasyczne prześcieradło) ze względu na rzadkość stosowania odsyłamy do bibliografii zawartej w informacjach podstawowych;
• ZWYKŁE PODŁOŻENIE POD BRZEG MATERACA (prześcieradło z gumką).
12. Naciągnij mocno prześcieradło i podkładaj wzdłuż pod materac. Wyrównaj podkład. Wszelkie zagniecenia mogą być przyczyną powstania powikłań, np. odleżyn.
13. Podnieś barierki ochronne po SWOJEJ STRONIE ŁÓŻKA.
14. Przejdź na DRUGĄ stronę łóżka i opuść barierki ochronne. Zegnij rękę w stawie łokciowym i nogę w stawie kolanowym i biodrowym (jak w pozycji bezpiecznej) i popychając za staw biodrowy i barkowy odsuń od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek.
15. Poluzuj bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuń okruchy i zanieczyszczenia z podkładu oraz prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz. Staraj się unikać gwałtownych ruchów ze względu na możliwość wystąpienia reakcji alergicznej u pacjenta, np. na kurz. Po wykonaniu tych czynności, połóż podkład i prześcieradło na pacjenta i wyczyść materac.
16. Podobnie jak w punkcie 11. – naciągnij narożnik prześcieradła i podłóż pod materac.
17. Naciągnij mocno prześcieradło i podkładaj wzdłuż pod materac. Wyrównaj podkład. Wszelkie zagniecenia mogą być przyczyną powstania powikłań, np. odleżyn. Popraw również bieliznę osobistą pacjenta, wyrównaj wszelkie nierówności.
18. Połóż pacjenta na plecach.
19. Umieść poduszkę pod głową i barkami pacjenta. Upewnij się, że pacjent ma drożne drogi oddechowe i nie ma przygiętej głowy.
20. Wyrzuć zużyte materiały. Przestrzegaj zasad związanych z segregacją śmieci. Uporządkuj otoczenie. Szafkę przyłóżkową i inne sprzęty odstaw na miejsce. Zdezynfekuj sprzęt.
21. Zdejmij środki ochrony indywidualnej i przestrzegaj zasad higieny rąk według WHO
C
Zasady, o których należy pamiętać
1. Sprawdź, czy w łóżku nie ma pozostawionych osobistych rzeczy pacjenta (np. okularów, książki, telefonu komórkowego).
2. Zachowuj ergonomiczną postawę ciała – pracuj na zgiętych kolanach i miej wyprostowany kręgosłup – unikniesz przesilenia.
3. NIGDY NIE RZUCAJ BIELIZNY NA PODŁOGĘ.
4. Upewnij się, czy nie występują przeciwwskazania, by pacjent przyjął płaską pozycję na plecach.
5. W razie potrzeby poproś drugą osobę o pomoc w wykonaniu czynności.
42
Prześcielenie łóżka pacjentowi leżącemu
Checklista
CZAS: 5–7 MINUT
Lp.
Wykonanie czynności
Punkty 0–1
FAZA WSTĘPNA
1
Przedstawia się i informuje o celu, sposobie i momencie rozpoczęcia interwencji (niezależnie od jego stanu przytomności), pyta pacjenta o zgodę na wykonanie procedury, jeśli jest przytomny
2
Przestrzega zasad higieny rąk według zaleceń WHO
3
Przygotowuje kompletny sprzęt
4
Dba o intymność pacjenta
5
Dostosowuje wysokość łóżka do ergonomii pracy. Hamulce łóżka zablokowane. Odstawia wszelkie zbędne przedmioty
ŚCIELENIE ŁÓŻKA
6
Zakłada rękawiczki, jeśli są wymagane
7
Odkłada poduszkę, kołdrę, koc i wszelkie przedmioty znajdujące się w łóżku na bok
8
Zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi poprzez podniesienie barierek ochronnych po jednej stronie łóżka
9
Przechodzi na drugą stronę łóżka, gdzie barierki są opuszczone
10
Popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuwa od siebie pacjenta, układając go na boku ciała tak, aby twarzą był skierowany do postawionych barierek
11
Luzuje bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuwa okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz
12
Naciąga narożnik prześcieradła i podkłada pod materac
13
Naciąga mocno prześcieradło i podkłada wzdłuż pod materac. Wyrównuje podkład
14
Podnosi barierki ochronne po swojej stronie łóżka
15
Przechodzi na drugą stronę łóżka i opuszcza barierki ochronne
16
Popychając za staw biodrowy i barkowy, odsuwa od siebie pacjenta, układając go na boku ciała, tak aby twarzą był skierowany do postawionych barierek
17
Luzuje bieliznę pościelową, wyjmując ją spod materaca. Za pomocą myjki usuwa okruchy i zanieczyszczenia z podkładu i prześcieradła, wykonując ruchy od środka materaca na zewnątrz
18
Naciąga narożnik prześcieradła i podkłada pod materac
19
Naciąga mocno prześcieradło i podkłada wzdłuż pod materac. Wyrównuje podkład
20
Podnosi barierki ochronne po swojej stronie łóżka
21
Układa pacjenta na plecach
22
Umieszcza poduszkę pod głową i barkami pacjenta. Upewnia się, że pacjent ma drożne drogi oddechowe i nie ma przygiętej głowy
FAZA KOŃCOWA
23
Wyrzuca zużyte materiały. Przestrzega zasad związanych z segregacją śmieci
24
Porządkuje otoczenie. Odstawia na miejsce szafkę przyłóżkową i inne sprzęty. Dezynfekuje sprzęt
25
Zdejmuje środki ochrony indywidualnej i przestrzega zasad higieny rąk według zaleceń WHO
SUMA PUNKTÓW:
LEGENDA: Jeśli w wierszu jest więcej niż jedna czynność, punkt przyznajemy tylko po wykonaniu wszystkich czynności, niewykonanie choć jednej czynności oznacza 0.
Punkt krytyczny – niewykonanie lub błąd oznacza ocenę końcową niedostateczną.
KRYTERIA OCENY (ZALICZENIE OD 60%):
23–24 – bardzo dobra
21–22 – dobra plus
19–20 – dobra
17–18 – dostateczna plus
14–16 – dostateczna
poniżej 14 – niedostateczna
więcej..
