Procedury kontrolne w sprawach podatkowych - ebook

W monografii przedstawiono kształt prawny procedur kontrolnych w sprawach podatkowych. Przeanalizowano również sposób stosowania tych regulacji oraz to, jak wątpliwości w ich stosowaniu rozstrzygane są przez sądy administracyjne.

W szczególności omówiono:

• na ile regulacje Prawa przedsiębiorców rozwiązują problemy, z jakimi w trakcie kontroli podatkowych borykają się przedsiębiorcy;
• jak oceniać pomysł likwidacji kontroli podatkowej;
• czy czynności sprawdzające w aktualnym kształcie mogłyby stać się procedurą weryfikowania tego, czy przepisy prawa podatkowego są przestrzegane;
• w jaki sposób rezygnacja z instytucji kontroli podatkowej w obszarze podatków stanowiących dochody budżetu państwa i wykorzystywanie w tym zakresie procedury kontroli celno-skarbowej mogłyby wpłynąć na sytuację podmiotów kontrolowanych.

Zinwentaryzowane zagadnienia problematyczne, zarówno o charakterze systemowym, jak i technicznym, z alternatywnymi sposobami ich rozwiązywania, mogą być pomocne w bieżącym stosowaniu analizowanych przepisów, a także być inspiracją dla ustawodawcy do zmodyfikowania procedur kontrolnych.

„Połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką jest największą zaletą opiniowanej monografii. Pozwala to prawidłowo zinterpretować trudne do zrozumienia przepisy regulujące procedury kontrolne i trafnie ustosunkować się do sporów z tym związanych prowadzonych pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi. Na rynku wydawniczym nie ma drugiego takiego opracowania, które zawierałoby tak kompleksowe ujęcie tytułowej problematyki”.

Prof. dr hab. Leonard Etel

Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 17

Rozdział I

Procedury kontrolne w realizacji zobowiązań podatkowych – istota, funkcje, systematyka | str. 23

1. Uwagi wstępne | str. 23

2. Stosowanie i przestrzeganie prawa podatkowego a miejsce procedur kontrolnych | str. 24

3. Istota kontroli i procedur kontrolnych w działaniu administracji | str. 32

4. Procedury kontrolne w systemie powstawania zobowiązań podatkowych | str. 35

5. Dualizm procedur kontrolnych w sprawach podatkowych | str. 37

6. Systematyka i regulacje prawne dotyczące procedur kontrolnych w sprawach podatkowych | str. 44

7. Procedury kontrolne w sprawach podatkowych – charakter prawny i konsekwencje | str. 45

7.1. Charakter prawny procedur kontrolnych | str. 45

7.2. Postępowanie podatkowe jako konsekwencja procedur kontrolnych | str. 46

8. Funkcje procedur kontrolnych w sprawach podatkowych | str. 48

9. Okoliczności wpływające na uruchomienie procedur kontrolnych | str. 53

9.1. Kontrola jako konsekwencja analizy prawdopodobieństwa naruszania prawa | str. 53

9.2. Formy pozyskiwania informacji przez organy podatkowe | str. 54

10. Obszary ryzyka występowania nieprawidłowości w zakresie prawa podatkowego | str. 58

11. Wykorzystanie procedur kontrolnych w sprawach podatkowych | str. 62

12. Uwagi końcowe | str. 67

Rozdział II

Czynności sprawdzające | str. 69

1. Uwagi wstępne | str. 69

2. Istota czynności sprawdzających | str. 70

3. Czynności sprawdzające a inne procedury kontrolne | str. 71

4. Czynności sprawdzające w przypadku zobowiązań powstających z mocy prawa | str. 72

5. Zakres przedmiotowy czynności sprawdzających | str. 74

5.1. Sprawdzenie terminowości składania deklaracji oraz wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów | str. 75

5.2. Sprawdzenie formalnej poprawności deklaracji | str. 75

5.3. Ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami | str. 76

5.4. Weryfikacja poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych | str. 79

5.5. Weryfikacja danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej | str. 82

5.6. Weryfikacja warunków uprawniających do stosowania ryczałtu oraz weryfikacja terminowości i prawdziwości informacji w oświadczeniach składanych przez wspólników spółek opodatkowanych ryczałtem | str. 84

6. Organy podatkowe właściwe do przeprowadzania czynności sprawdzających | str. 84

7. Uprawnienia organów podatkowych w ramach czynności sprawdzających | str. 86

7.1. Korekty deklaracji w przypadku stwierdzenia w niej błędów | str. 86

7.2. Wezwanie do skorygowania deklaracji z powodu błędów rachunkowych oraz złożenia wyjaśnień (tzw. korekta pod nadzorem) | str. 88

7.3. Czynności związane z niezłożeniem deklaracji lub sprawozdania finansowego | str. 89

7.4. Czynności związane z weryfikacją rzetelności deklaracji | str. 90

7.5. Czynności dotyczące kontrahentów podmiotu kontrolowanego (tzw. kontrola krzyżowa) | str. 92

7.6. Weryfikowanie zasadności zwrotu podatku od towarów i usług | str. 96

7.7. Weryfikowanie dokumentów potwierdzających skorzystanie z ulg podatkowych | str. 98

7.8. Oględziny lokalu mieszkalnego | str. 100

8. Odpowiednie stosowanie przepisów proceduralnych przy czynnościach sprawdzających | str. 101

9. Nieprawidłowości w stosowaniu przepisów o czynnościach sprawdzających a kontrola instancyjna oraz sądowoadministracyjna | str. 103

10. Rozszerzenie uprawnień w ramach czynności sprawdzających | str. 104

11. Uwagi końcowe | str. 106

Rozdział III

Kontrola podatkowa | str. 111

1. Uwagi wstępne | str. 111

2. Istota kontroli podatkowej | str. 112

3. Kontrola podatkowa a inne procedury kontrolne | str. 112

4. Organy prowadzące kontrolę podatkową | str. 115

5. Podmioty, względem których może być prowadzona kontrola podatkowa | str. 117

5.1. Kategorie podmiotów, względem których może być podejmowana kontrola podatkowa | str. 117

5.2. Kontrola podatkowa przedsiębiorców | str. 118

6. Dopuszczalność i ograniczenia w przeprowadzaniu kontroli podatkowej | str. 119

6.1. Zakaz prowadzenia więcej niż jednej kontroli względem podatnika będącego przedsiębiorcą oraz odstępstwa od zakazu | str. 120

6.2. Ograniczenia dotyczące ponownego wszczynania kontroli podatkowej względem podatnika i za okres objęty uprzednio zakończoną kontrolą podatkową | str. 121

6.3. Dopuszczalność przeprowadzania kontroli podatkowej po czynnościach sprawdzających | str. 126

7. Osoby upoważnione do reprezentowania kontrolowanego w trakcie kontroli | str. 126

8. Wszczęcie kontroli podatkowej i czynności poprzedzające | str. 128

8.1. Zawiadomienie o planowanej kontroli podatkowej | str. 129

8.2. Odstępstwa od obowiązku zawiadamiania o planowanej kontroli z uwagi na przedmiot kontroli | str. 130

8.3. Odstępstwa od obowiązku zawiadamiania o planowanej kontroli z uwagi na okoliczności związane z kontrolowanym | str. 135

8.4. Wszczęcie kontroli podatkowej w trybie zwykłym | str. 137

8.5. Wszczęcie kontroli w trybie uproszczonym | str. 140

8.6. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli | str. 142

8.7. Brak możliwości ustalenia osoby kontrolowanej | str. 146

9. Zasady prowadzenia kontroli podatkowej | str. 147

9.1. Czas trwania kontroli podatkowej | str. 147

9.2. Miejsce prowadzenia kontroli podatkowej | str. 154

9.3. Przeprowadzanie kontroli w sposób sprawny i niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy | str. 158

9.4. Udział kontrolowanego w kontroli podatkowej | str. 159

9.5. Zawieszenie kontroli podatkowej | str. 164

9.6. Dokumentowanie czynności kontroli podatkowej | str. 166

10. Prawa i obowiązki kontrolujących i kontrolowanych | str. 168

10.1. Zasada praworządności a sposób działania organów podatkowych | str. 168

10.2. Prawa kontrolujących w toku kontroli | str. 169

10.3. Obowiązki kontrolowanego w toku kontroli | str. 173

10.4. Obowiązki związane z książką kontroli | str. 177

10.5. Sprzeciw na czynności kontrolujących | str. 178

11. Zakończenie kontroli podatkowej | str. 183

11.1. Protokół kontroli podatkowej – charakter, elementy, znaczenie dla podatnika | str. 183

11.2. Zastrzeżenia do protokołu kontroli podatkowej | str. 185

11.3. Rozpatrzenie zastrzeżeń i zawiadomienie o sposobie ich załatwienia | str. 187

11.4. Korekta deklaracji podatkowej | str. 188

12. Regulacje szczególne dotyczące trybu prowadzenia kontroli | str. 190

12.1. Kontrole jednoczesne z władzami podatkowymi państw członkowskich | str. 190

12.2. Kontrole wspólne władz podatkowych państw członkowskich | str. 190

12.3. Kontrola podatkowa w przypadku zakończenia bytu prawnego spółki cywilnej oraz spółek osobowych | str. 195

12.4. Kontrola podatkowa grupy kapitałowej podatkowej lub grupy VAT | str. 195

12.5. Przejęcie kontroli podatkowej w przypadku unikania opodatkowania | str. 197

12.6. Prowadzenie kontroli przez niewłaściwy organ | str. 200

12.7. Wyznaczenie organu podatkowego do przeprowadzenia kontroli | str. 201

13. Naruszenia przepisów prawa w zakresie kontroli podatkowej dotyczącej działalności gospodarczej przedsiębiorcy | str. 202

14. Uwagi końcowe | str. 207

Rozdział IV

Kontrola celno-skarbowa | str. 211

1. Uwagi wstępne | str. 211

2. Istota kontroli celno-skarbowej | str. 211

3. Kontrola celno-skarbowa a inne procedury podatkowe | str. 213

3.1. Kontrola celno-skarbowa a kontrola podatkowa | str. 213

3.2. Kontrola celno-skarbowa a postępowanie podatkowe | str. 215

4. Regulacje prawne stosowane w toku kontroli celno-skarbowej | str. 216

4.1. Regulacje prawne zawarte w ustawie oraz system odesłań | str. 216

4.2. Odpowiednie stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej | str. 217

5. Dopuszczalność i ograniczenia w prowadzeniu kontroli celno-skarbowej | str. 220

5.1. Dopuszczalność wszczęcia kontroli celno-skarbowej w sytuacji prowadzenia czynności kontrolnych przez inny organ | str. 220

5.2. Ograniczenia dotyczące ponownego wszczynania kontroli celno-skarbowej względem podatnika objętego uprzednio zakończoną kontrolą celno-skarbową | str. 221

5.3. Kaskadowość kontroli celno-skarbowych | str. 222

5.4. Dopuszczalność wszczęcia kontroli celno-skarbowej względem podatnika objętego uprzednio zakończoną inną niż kontrola celno-skarbowa procedurą kontrolną | str. 222

5.5. Dopuszczalność kontroli celno-skarbowej a ochronny charakter postępowań kontrolnych w zakresie stawki podatku od towarów i usług innej niż stawka podstawowa | str. 223

6. Organy podatkowe właściwe do prowadzenia kontroli celno-skarbowej | str. 225

6.1. Organy mogące prowadzić kontrole celno-skarbowe | str. 225

6.2. Właściwość miejscowa organu do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej | str. 226

7. Zakres podmiotowy kontroli celno-skarbowej | str. 228

8. Zakres przedmiotowy kontroli celno-skarbowej | str. 229

8.1. Podstawowy zakres kontroli celno-skarbowej | str. 229

8.2. Pozostały zakres kontroli celno-skarbowej | str. 232

8.3. Kontrole stałe polegające na wykonywaniu czynności kontrolnych w sposób ciągły (szczególny nadzór podatkowy) | str. 235

9. Wszczęcie kontroli celno-skarbowej | str. 236

9.1. Brak obowiązku zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli | str. 236

9.2. Tryb normalny wszczęcia kontroli celno-skarbowej | str. 237

9.3. Tryb uproszczony wszczęcia kontroli celno-skarbowej | str. 239

9.4. Zawieszenie kontroli celno-skarbowej po jej rozpoczęciu | str. 241

9.5. Tryb szczególny wszczęcia kontroli na podstawie okazywanej legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do wykonywania kontroli | str. 241

9.6. Upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej oraz stałe upoważnienie do wykonania kontroli | str. 244

10. Zasady prowadzenia kontroli celno-skarbowej | str. 246

10.1. Korekta deklaracji podatkowej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej | str. 246

10.2. Czas trwania kontroli celno-skarbowej | str. 248

10.3. Miejsce prowadzenia kontroli celno-skarbowej | str. 249

10.4. Dokumentowanie czynności kontroli celno-skarbowej | str. 251

10.5. Procedura badania ksiąg podatkowych w toku kontroli celno-skarbowej | str. 253

11. Prawa i obowiązki kontrolujących i kontrolowanych | str. 254

11.1. Prawa i obowiązki kontrolujących w trakcie kontroli celno-skarbowej | str. 254

11.2. Prawo prowadzenia tzw. kontroli krzyżowej | str. 265

11.3. Obowiązki kontrolowanego w trakcie kontroli celno-skarbowej | str. 267

11.4. Szacowanie podstawy opodatkowania przez organ podatkowy | str. 271

11.5. Prawo zabezpieczenia zobowiązania podatkowego oraz należności celnych na majątku kontrolowanego | str. 276

11.6. Środki prawne zapewniające sprawny przebieg kontroli celno-skarbowej | str. 277

12. Zakończenie kontroli celno-skarbowej | str. 278

12.1. Zakończenie kontroli poprzez doręczenie wyniku kontroli | str. 278

12.2. Korekta deklaracji po doręczeniu wyniku kontroli | str. 280

12.3. Podjęcie zakończonej kontroli w związku z korektą deklaracji podatkowej | str. 282

12.4. Ponowna korekta znosząca skutki korekty złożonej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej | str. 282

12.5. Zakończenie kontroli poprzez doręczenie protokołu kontroli | str. 283

12.6. Zastrzeżenia do protokołu kontroli celno-skarbowej | str. 287

12.7. Dowody zgromadzone po zakończeniu kontroli celno-skarbowej a przed rozpoczęciem postępowania podatkowego | str. 287

12.8. Ustanowienie pełnomocnika szczególnego w toku kontroli celno-skarbowej | str. 289

13. Przekształcenie kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe | str. 290

14. Regulacje szczególne dotyczące trybu prowadzenia kontroli celno-skarbowej | str. 293

14.1. Procedury dotyczące kontroli przestrzegania przepisów prawa w ustawie o KAS | str. 293

14.2. Podjęcie zawieszonej kontroli w związku z jej przekazaniem przez Szefa KAS | str. 294

14.3. Kontrole jednoczesne z władzami podatkowymi państw członkowskich | str. 295

14.4. Kontrola celno-skarbowa w przypadku zakończenia bytu prawnego spółki cywilnej oraz spółek osobowych | str. 295

14.5. Kontrola celno-skarbowa podatkowej grupy kapitałowej lub grupy VAT | str. 296

15. Uwagi końcowe | str. 296

Rozdział V

Nabycie sprawdzające | str. 301

1. Uwagi wstępne | str. 301

2. Istota nabycia sprawdzającego | str. 302

3. Nabycie sprawdzające a inne procedury kontrolne | str. 302

4. Zasady podejmowania czynności w ramach nabycia sprawdzającego | str. 304

4.1. Cel nabycia sprawdzającego | str. 304

4.2. Zakres podmiotowy nabycia sprawdzającego | str. 304

4.3. Miejsce dokonywania nabycia sprawdzającego | str. 305

4.4. Prawa i obowiązki sprawdzającego | str. 305

4.5. Prawa i obowiązki sprawdzanego | str. 306

4.6. Zasady postępowania z towarem lub usługą będącymi przedmiotem nabycia sprawdzającego | str. 307

5. Zakończenie procedury nabycia sprawdzającego | str. 309

5.1. Notatka służbowa z przeprowadzonych czynności nabycia sprawdzającego | str. 309

5.2. Protokół z przeprowadzonego nabycia sprawdzającego | str. 309

6. Ocena wykorzystywania instytucji nabycia sprawdzającego | str. 310

7. Uwagi końcowe | str. 311

Podsumowanie | str. 315

Bibliografia | str. 329